Środki bezpieczeństwa i ochrony – wykłady

dr inż. Adam Górny

Wykład 1 – 6.10.2015

Zaliczenie 17 listopad – wspólne z wykładu i ćwiczeń

1. Środki bezpieczeństwa i ochrony – to urządzenia i wyposażenie stosowane w celu zapewnienia możliwości wykonywania pracy poprzez:

• wyeliminowanie oddziaływania zagrożeń związanych z miejscem i charakterem wykonywanej pracy

• niedopuszczenie do bezpośredniego oddziaływania zagrożeń na zatrudnionych

2. Przy wprowadzaniu środków bezpieczeństwa pracy lub rozważaniu zmian w dotychczas stosowanych środkach ochrony należy zastosować następującą ich hierarchię:

a) środki techniczne eliminujące zagrożenie u źródła

b) środki techniczne ograniczające zagrożenie u źródła

c) środki ochronne i proceduralne (sygnalizacja/systemy ostrzegawcze i/lub środki administracyjne)

d) środki ochrony indywidualnej

3. Środki ochrony indywidualnej (ŚOI) – to urządzenia lub wyposażenie przewidziane do noszenia bądź trzymania przez użytkownika w celu ochrony prze jednym lub większą liczbą zagrożeń, mogące mieć wpływ na bezpieczeństwo lub zdrowie.

4. Środki ochrony zbiorowej (ŚOZ) – to urządzenia lub wyposażenie przewidziane do stosowania w celu ochrony równocześnie co najmniej dwóch osób przed występującymi zagrożeniami w środowisku pracy lub jednej osoby, jeżeli jego działanie nie jest uzależnione od czynności podejmowanych przez zatrudnionego, mających na celu zapewnienie mu bezpieczeństwa.

5. Kategoria (środki ochrony) nie obejmuje:

• zwykłej odzieży roboczej i mundurów, które nie są specjalnie przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika

• środków ochrony indywidualnej używanych przez wojsko, policję i inne służby utrzymania porządku publicznego

• wyposażenie stosowanego przez służby pierwszej pomocy i ratownicze

• środków ochrony indywidualnej stosowanych w transporcie drogowym, wyposażenia sportowego

• środków służących do samoobrony lub do odstraszania

• przenośnych urządzeń do wykrywania i sygnalizowania zagrożeń i naruszania porządku publicznego

6. Środki ochrony indywidualnej

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy

Prawny obowiązek stosowania środków ochrony indywidualnej:

art. 237⁶

§1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami

§3. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach

*Znaczek CE świadczy o zgodności środków ochrony z wymaganiami – normami

art. 237⁹

§1. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy

§2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie

Zał. 2: Szczegółowe zasady stosowanie środków ochrony indywidualnej:

§1. Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy

Wytyczne stosowanie środków ochrony indywidualnej:

• ŚOI powinny być odpowiednie do występującego zagrożenia i nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia

• ŚOI powinny uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy

• ŚOI powinny uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia pracownika

• SOI powinny być odpowiednio dopasowane do użytkownika – po wykonaniu niezbędnych regulacji

• w przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności jednoczesnego stosowania kilku ŚOI – środki te powinny dać się dopasować względem siebie bez zmniejszania ich własności ochronnych

• pracodawca powinien określić warunki stosowania ŚOI, a w szczególności czas i przypadki, w których powinny być używane (w zależności od stopnia zagrożenia, częstości narażenia na zagrożenie, cech stanowiska pracy każdego pracownika i skuteczności działania SOI)

• ŚOI przeznaczone są do użytku osobistego (z wyjątkiem przypadków szczególnych)

• w wyjątkowych sytuacjach SOI mogą być używane przez więcej niż jedną osobę, o ile zastosowano działania wykluczające niepożądany wpływ takiego użytkowania na zdrowie lub higienę pracowników

• ŚOI powinny być używane zgodnie ze swoim przeznaczeniem lub zgodnie z instrukcją przekazaną przez pracodawcę

• instrukcja powinna określać sposoby użytkowania ŚOI, ich kontroli i konserwacji oraz być zrozumiała dla pracowników

• w razie potrzeby (w celu zapewnienia właściwego używania ŚOI) pracodawca powinien zorganizować pokazy używania tych środków

• przed nabyciem ŚOI pracodawca powinien ocenić, czy środki które zamierza zastosować spełniają wymagania pozwalające właściwie je użytkować. Ocena taka powinna obejmować:

  • analizę i ocenę zagrożeń, których nie można uniknąć innymi metodami

  • określenie cech, jakie muszą posiadać ŚOI, aby skutecznie chroniły przed zagrożeniami

  • porównanie cech dostępnych na rynku środków ochrony z cechami pozwalającymi na ich użytkowanie

• pracodawca powinien zapewnić odpowiedni sposób przechowywania, czyszczenia i konserwacji ŚOI

Wykład 2 – 13.10.2015

Środki Ochrony Indywidualnej (ŚOI)

Środki ochrony układu oddechowego:

Prace w warunkach ryzyka narażenia na nadmierne zanieczyszczenie powietrza czynnikami szkodliwymi lub w warunkach niedoboru tlenu w powietrzu, w tym w szczególności:

• prace w zbiornikach, w ograniczonym obszarze i gazowych piecach przemysłowych, gdzie może występować szkodliwy gaz lub niedobór tlenu

• prace w narażeniu na wdychanie szkodliwych pyłów, gazów, par lub dymu

• prace w sąsiedztwie otworów spustowych wielkich pieców, gdzie mogą występować opary metali ciężkich

• prace w sąsiedztwie konwerterów gazowych i przewodów gazowych wielkich pieców

• prace przy wykładaniu pieców i kadzi, gdzie może występować zapylenie

• prace w chłodniach, gdzie istnieje niebezpieczeństwo wycieku czynnika chłodzącego

• prace w szybach, kanałach ściekowych

• prace w narażeniu na działanie substancji rakotwórczych

Rodzaje (grupy) Środków Ochrony Indywidualnej:

• odzież ochronna

• środki ochrony kończyn górnych

• środki ochrony kończyn dolnych

• środki ochrony oczu i twarzy

• środki ochrony słuchu

• środki ochrony głowy

• środki ochrony układu oddechowego

• sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości

Odzież ochronna

Odzież ochronna – odzież wraz z ochraniaczami, która okrywa lub zastępuje odzież osobistą i chroni pracownika przed jednym lub wieloma zagrożeniami

Odzież robocza – odzież przeznaczona do wykonywania prac, przy których występuje tylko intensywne brudzenie substancjami nieszkodliwymi dla zdrowia, działają czynniki powodujące przyspieszone niszczenie odzieży lub wymagana jest specjalna czystość wytwarzanego produktu

Odzież ostrzegawcza – odzież zapewniająca duży stopień widzialności w każdych warunkach

Rodzaj używanej przez pracownika odzieży ochronnej zależy od czynników niebezpiecznych występujących na stanowisku pracy i obszaru narażenia na ich działanie

Rodzaj zagrożeń:

• odzież chroniąca przed czynnikami mechanicznymi

• odzież chroniąca przed czynnikami gorącymi

• odzież chroniąca przed zimnem i złą pogodą

• odzież chroniąca przed czynnikami chemicznymi

• odzież ostrzegawcza

• odzież chroniąca przed czynnikami biologicznymi

• odzież chroniąca przed promieniowaniem jonizującym

Konstrukcja odzieży ochronnej:

• odzież ochraniająca tułów (płaszcze, kombinezony, fartuchy, ubrania, spodnie, kamizelki i inne)

• ochraniacze części tułowia

• nakrycia głowy

Przydatność odzieży ochronnej

• właściwości ochronne (istotne z punktu widzenia zabezpieczenia przed zagrożeniami występującymi na stanowisku pracy):

  • odporność na zapylenie

  • odporność na działanie wysokiej temperatury i czynników gorących

  • odporność na przenikanie substancji chemicznych

• właściwości użytkowe (istotne z punktu widzenia jej trwałości, właściwości higienicznych, wygody użytkowania itd.):

  • masa powierzchniowa

  • grubość

  • wytrzymałość na rozciąganie i rozdzieranie

  • odporność na ścieranie

  • zmiana wymiarów po praniu

• konstrukcja odzieży ochronnej (istotne z punktu widzenia jej użytkowania):

  • odpowiedniość do występujących zagrożeń

  • krój ułatwiający prawidłowe dopasowanie do sylwetki zapewniający, że w przewidywanym czasie użytkowania pozostanie ona na miejscu z uwzględnieniem otaczających warunków, zakresu ruchów i pozycji, które użytkownik może przyjmować w trakcie pracy lub innej aktywności

  • zapewnienie ochrony podczas spodziewanych ruchów (np. kurtka nie powinna podnieść się powyżej pasa, gdy ramiona są podniesione)

Ergonomia odzieży ochronnej

Odzież ochronna powinna w możliwie jak najmniejszym stopniu utrudniać wykonywanie pracy, a zatem spełniać określone wymagania ergonomiczne:

• nie powinna mieć szorstkich, ostrych lub twardych powierzchni, być za ciasna, by nie ograniczać przepływu krwi, być za luźna i/lub za ciężka, by nie utrudniać ruchów

• jeżeli to możliwe, powinna być wykonana z materiałów o niskim oporze przenikania pary wodnej i/lub wysokiej przepuszczalności powietrza i/lub powinna być dostatecznie wentylowana, a by zminimalizować dyskomfort i stres cieplny

Odzież dla pracowników przemysłu narażonych na czynniki gorące:

• odzież stanowi zabezpieczenie podczas krótkotrwałego kontaktu z płomieniem oraz przynajmniej jednym rodzajem czynnika gorącego

• Odzież ta chroni przed:

  • płomieniem

  • promieniowaniem cieplnym

  • ciepłem konwekcyjnym

  • dużymi rozpryskami roztopionych metali

  • łącznym działaniem powyższych czynników

• Wymagania (PN-EN 11612:2011 Odzież ochronna. Odzież :

  • B – odporność na ciepło konwekcyjne – przenikanie ciepła od płomienia

  • C – odporność na promieniowanie cieplne

  • D – odporność na rozpryski płynnego aluminium

  • E – odporność na rozpryski stopionego żelaza

Na stanowiskach pracy, na których występuje promieniowanie cieplne do 2,1 kW/m², a temperatura otoczenia nie jest wyższa od 50^oC i istnieje możliwość zapalenia się odzieży, należy stosować odzież z tkanin niepalnych.

Może to być np. odzież wykonana z bawełnianej tkaniny impregnowanej przeciwpalnie lub odzież z włókien aramidowych.

Jeżeli podczas wykonywania prac występuje promieniowanie cieplne o wartości 2,1 – 21 kW/m² powinna być stosowana odzież z tkanin szklanych sklejonych poliestrową warstwą folią aluminizowaną odbijającą promieniowanie cieplne, o konstrukcji dostosowanej do kreślonych warunków pracy.

Jeżeli promieniowanie cieplne wynosi więcej niż 21kW/m² stosuje się odzież wielowarstwową (na zewnątrz folia aluminiowa, pod wełna impregnowana).

Odzież ochronna przeznaczona dla spawaczy i osób wykonujących zawody pokrewne:

• Wymagania (PN-EN 11611:2009 Odzież ochronna do stosowania podczas spawania i w procesach pokrewnych):

  • powinna to być odzież niepalna

  • zabezpieczająca przed działaniem drobnych kropli stopionego metalu i promieniowaniem ultrafioletowym

  • uniemożliwiająca przewodzenie prądu elektrycznego z zewnątrz do wewnątrz

• Konstrukcja odzieży powinna eliminować zatrzymywanie się na niej stopionego metalu, zapięcia nie mogą tworzyć otworów i fałd, a spodnie nie mogą mieć zakładek i mankietów. Odzież ochronna dla spawaczy to najczęściej kombinezony uszyte ze skór lub tkanin impregnowanych przeciwpalnie. Powszechnie stosowane są również fartuchy dla spawaczy wykonane ze skór.

Odzież chroniąca przed czynnikami chemicznymi:

• Klasyfikacja doboru odzieży chroniącej przed czynnikami chemicznymi oparta jest na:

  • intensywności działania substancji chemicznej na odzież

  • stanu skupienia substancji chemicznej

  • typy 1, 2, 3 i 4: czas przebicia (odporność na przenikanie)

  • dla odzieży chroniącej przed opryskaniem cieczą odporność określają wskaźniki przesiąkliwości i nasiąkliwości cieczy

• Wymagania:

(PN-EN 943-1:2005 Odzież chroniąca przed ciekłymi gazowymi chemikaliami, łącznie z aerozolami i cząstkami stałymi. Część 1: Wymagania dotyczące wentylowanych i niewentylowanych, gazoszczelnych (Typ 1) i niegazoszczelnych (Typ 2) ubiorów ochronnych)

PN-EN

• Typ 1 i 2 chroniąca przed substancjami chemicznymi w postaci gazów, par , cieczy i drobnym kop...(?)

PN-EN

• Typ 3 – chroniąca przed działaniem strumienia cieczy

PN-EN

• Typ 4 – chroniąca przed działaniem rozpylonej cieczy

PN-EN ISO 13982-1:2005 / A1:2011

• Typ 5 – chroniąca przed działaniem pyłu

PN-EN

• Typ 6 – chroniąca przed opryskaniem cieczą

Odzież typu 1,2,3 i 4 wykonywana jest najczęściej z tkanin albo włóknin powleczonych jedno- lub dwustronnie polimerami. Jej konstrukcja, szwy i połączenia powinny być szczelne, odpowiednio do typu odzieży.

Odzież chroniąca przed pyłami najczęściej jest wykonana z materiałów powleczonych oraz włóknin. Konstrukcja odzieży powinna uniemożliwiać penetrację pyłu. Najczęściej są to kombinezony z dopasowanymi do użytkownika mankietami rękawów i nogawek oraz kołnierzem i kapturem. Do ochrony przed działaniem pyłów toksycznych (np. azbestu) stosowane są m.in. ubiory z włókniny polipropylenowej powlekanej. Taka odzież ochronna powinna mieć przeciek mniejszy niż 15%.

Dla odzieży chroniącej przed opryskiem cieczą stosuje się odzież z tkanin impregnowanych/włóknin odpornych na przesiąkanie.

Wykład 3 – 20.10.2015

Środki Ochrony Indywidualnej (ŚOI)

Odzież ostrzegawcza – przeznaczona jest do stosowania w sytuacjach, w których obecność człowieka musi być wizualnie sygnalizowana, zarówno w dzień, jak i w nocy, w warunkach oświetlenia sztucznego lub ograniczonego oświetlenia naturalnego.

Najczęściej stosowane wzory tego typu odzieży to: kamizelki ostrzegawcze, ubrania ostrzegawcze oraz kurtki i kombinezony ostrzegawcze

Wymagania:

PN-EN ISO 20471:2013-07 Odzież o intensywnej widzialności. Metody badania i wymagania

Klasy podziału:

• Ze względu na minimalną wielkość powierzchni materiału tła i materiału odblaskowego

• Ze względu na właściwości materiału odblaskowego

Należy zastosować materiał tła o barwie fluorescencyjnej o powierzchni co najmniej 0,5m² i materiał odblaskowy o powierzchni co najmniej 0,13m².

Materiał tła powinien być rozmieszczony równomiernie na powierzchni odzieży, co oznacza, że wielkość powierzchni z przodu i z tyłu powinna być w przybliżeniu równa (z tolerancją +/- 10%). Taśmy materiału odblaskowego, nie węższe niż 50mm, powinny poziomo opasywać tors, rękawy i nogawki spodni.

Do szycia ubrań, kurtek lub spodni ostrzegawczych mogą być użyte materiały o barwie innej niż fluoroscencyjna. Jednak wielkość tworzonych przez nie powierzchni nie powinna powodować zmniejszenia wymaganych minimalnych powierzchni materiału tła i materiału odblaskowego. (właściwości ochronne są scharakteryzowane różnymi współczynnikami np. luminancji świetlnej)

Odzież chroniąca przed czynnikami mechanicznymi (przekłuciem, przecięciem):

• Przeznaczona jest do stosowania w sytuacjach, w których może dojść do urazów mechanicznych.

• Najczęściej stosowane wzory tego typu odzieży to: fartuchy, spodnie, kamizelki i podobny rodzaj odzieży

Ogólne zasady doboru odzieży ochronnej do zagrożeń:

• Rodzaj występujących zagrożeń

• Poziom zagrożeń

• Miejsce narażenia (np. całe ciało, jego przednia część)

• Warunki panujące na stanowisku pracy, w tym warunki atmosferyczne

O przydatności odzieży z punktu widzenia zabezpieczenia przed zagrożeniami decydują jej właściwości ochronne.

Producent zobowiązany jest od podania klasy ochrony w instrukcji użytkowania, a użytkownik, mając tę informację, może dobierać odzież do warunków pracy i wymaganej skuteczności ochrony.

Odzież powinna być dobierana indywidualnie do pracownika, w czym może pomóc właściwe oznakowanie jej wielkości. Podczas wykonywania pracy w odzieży, ochronione części ciała powinny być zakryte, a konstrukcja odzieży nie powinna utrudniać wykonywania pracy, ani krępować ruchów.

Odzież powinna zapewniać maksymalny poziom komfortu możliwy do osiągnięcia w warunkach jej stosowania. Należy tu pamiętać o właściwościach biofizycznych odzieży, a więc odpowiednim oporze pary wodnej, właściwej do warunków klimatycznych izolacyjności cieplnej oraz przepuszczalności powietrza. Wpływ na te właściwości mają odpowiednie materiały zastosowane w odzieży, ale również właściwa konserwacja.

Sprawdzanie stanu technicznego odzieży ochronnej:

Każdy egzemplarz odzieży ochronnej powinien być kontrolowany przed i po jego użytkowania, przez wykwalifikowane osoby.

Zakres kontroli stanu technicznego:

• termin zachowania właściwości ochronnych odzieży (na podstawie informacji zamieszczonych w instrukcji użytkowania i znakowania)

• sprawdzenie, czy nie została przekroczona liczba cykli konserwacji

• ocena wzrokowa ewentualnych uszkodzeń

• przeprowadzenie prostych badań

Zakres kontroli stanu technicznego (wzrokowa ocena odzieży)

• uszkodzenia mechaniczne (rozprucia, rozdarcia, przecięcia)

• uszkodzenia termiczne (zwęglenia, dziury powstałe w wyniku przepalenia lub stopienia)

• uszkodzenia chemiczne (zmiana barwy, dziury, spęczenia)

• zanieczyszczenia (chemiczne, biologiczne, itp.)

• braki elementów

Środki ochrony kończyn górnych:

• rękawica ochronna – środek ochrony indywidualnej, który chroni rękę lub część ręki przed zagrożeniami. Może on dodatkowo przykrywać część przedramienia i ramienia

• rękawica zapewniająca specyficzną ochronę – rękawica zaprojektowana tak, aby zapewnić zwiększoną ochronę powierzchni całej ręki lub jej części

• ochrona skóry przez zastosowanie kremów i żeli barierowych – ochrona części organizmu, jaką jest skóra, przed działaniem czynników szkodliwych podczas wykonywania czynności zawodowych poprzez nanoszenie na skórę preparatów ochronnych

Zasady doboru rękawic ochronnych – po zdefiniowaniu zagrożeń, które mogą wystąpić w miejscu pracy – należy przeprowadzić na podstawie informacji dostarczonych przez producenta wybranych środków ochrony indywidualnej.

Oprócz znaku CE na wyrobie powinny znaleźć się znaki graficzne wraz z kodami cyfrowymi bądź literowymi określającymi przeznaczenie i poziom skuteczności osłony.

Rodzaj zagrożeń:

• kontakt z substancjami chemicznymi, prace z detergentami

• prace mechaniczne oraz obsługa urządzeń mechanicznych

• prace w warunkach podwyższonej lub obniżonej temperatury

• kontakt z gorącymi i zimnymi przedmiotami

• czynności wykonywane w kontakcie z wodą

• kontakt z urządzeniami elektrycznymi, prace wykonywane pod napięciem

Rękawice chroniące przed lekkimi i średnimi urazami:

• Wymagania: PN-EN 388:2006 Rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi

• Odporność na ścieranie (4 poziomy skuteczności)

• Odporność na przecięcie (5 poziomów skuteczności)

• Wytrzymałość na rozdzieranie (4 poziomy skuteczności)

• Wytrzymałość na przekłucie (4 poziomy skuteczności)

Badanie	Poziom skuteczności
	1
Odporność na ścieranie (liczba cykli)	100
Odporność na przecięcie (wskaźnik)	1,2
Wytrzymałość na rozdzieranie [N]	10
Odporność na przekłucie [N]	20

Rękawice chroniące przed zimnem:

• Wymagania: PN-EN 51:2009 Rękawice chroniące przed zimnem

• Ochrona przed zimnem konwekcyjnym

• Ochrona przed kontaktem z zimnem (opór cieplny)

• Odporność na wielokrotne zginanie w niskiej temperaturze

• Odporność na działanie niskiej temperatury

Rękawice chroniące przed zimnem powinny ponadto spełniać wymagania dotyczące nieszkodliwości oraz wielkości i wymiarów a także charakteryzować się odpornością na ścieranie i na rozdzieranie (co najmniej 1 poziom skuteczności).

Dodatkowym wymaganiem jest nieprzepuszczalność wody.

Jeżeli na stanowisku pracy oprócz niskiej temperatury występują również zagrożenia mechaniczne (przecięciem, przekłuciem), rękawice powinny charakteryzować się odpornością zarówno na działanie zimna, jak i na działanie tych czynników.

Rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi:

• Wymagania:

PN-EN 374-1:2005

Rękawice chroniące przed substancjami chemicznymi i mikroorganizmami

Część 1: Terminologia i wymagania

PN-EN 374-2:2015-04

Rękawice chroniące przed niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i mikroorganizmami

• Materiał: do ochrony przed czynnikami chemicznymi należy stosować rękawicą pięciopalcową, szczelne, wykonane z kauczuków naturalnych, syntetycznych lub tworzywa sztucznego

• Wymagania dodatkowe: zastosowanie podszewki dzianinowej, tkaninowej lub floku zwiększa dodatkowo trwałość rękawic, poprawia komfort użytkowania oraz ułatwia ich zakładanie i zdejmowanie

• Szczelność: rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi powinny być szczelne i odporne na przenikanie substancji chemicznych, przed którą mają chronić ręce pracownika

• Odporność mechaniczna: rękawice powinny charakteryzować się odpornością mechaniczną (w zakresie odporności na rozdzieranie, ścieranie, przecięcie i przekłucie)

• Odporność na przenikanie substancji chemicznej: określa się na podstawie rodzaju substancji chemicznej oraz tzw. czasu przebicia materiału rękawicy przez badany związek podczas ciągłego z nim kontaktu:

  • Klasa 1 >10min

  • Klasa 2 >30min

  • Klasa 3 >60min

  • Klasa 4 >120min

  • Klasa 5 >240min

  • Klasa 6 >480min

• Kremy i żele barierowe stosowane jako środki ochrony skóry:

  • Ograniczają ryzyko przenikania przez skórę wielkocząsteczkowych związków chemicznych, np. żywic i smarów

  • Zmniejszają odtłuszczanie naskórka spowodowane, np. oddziaływaniem detergentów lub krótkotrwałym kontaktem z rozpuszczalnikiem

  • Zmniejszają ścieranie naskórka przy powtarzającym się kontakcie mechanicznym

  • Zapewniają odpowiedni poziom nawilżenia naskórka

  • Ułatwiają oczyszczanie skóry po pracy

  • Mogą być aplikowane na różne części ciała: ręce, nadgarstki, przedramiona, twarz (z wyjątkiem błon śluzowych i uszkodzonej skóry)

Środki ochrony słuchu

Ochronniki słuchu są ostatecznym rozwiązaniem stosowanym w sytuacjach, gdy uniknięcie lub wyeliminowanie ryzyka zawodowego wynikającego z narażenia na hałas nie jest możliwe za pomocą środków ochrony zbiorowej lub organizacji pracy.

Środki ochrony słuchu pracodawca ma obowiązek udostępniać wówczas, gdy wartości wielkości charakteryzujących hałas w środowisku pracy przekraczają tzw. próg działania. Gdy wartości wielkości charakteryzujących hałas w środowisku pracy przekraczają NDN, wówczas pracodawca ma obowiązek dostarczyć pracownikom ochronniki słuchu oraz nadzorować prawidłowość ich stosowania.

• Ochronniki słuchu – środek ochrony indywidualnej przeznaczony do ochrony narządu słuchu

• Nauszniki przeciwhałasowe – ochronniki słuchu składające się z dwóch czasz tłumiących, które obejmują małżowiny uszne i przylegają do głowy miękkimi poduszkami wypełnionymi zwykle pianką ze sztucznego tworzywa lub cieszą

• Wkładka przeciwhałasowa – ochronnik słuchu noszony w zewnętrznym przewodzie słuchowym albo małżowinie usznej, zamykający wejście do zewnętrznego kanału usznego

Wymagania:

• PN-EN 352-1:2005 Ochronniki słuchu. Wymagania ogólne. Część 1: Nauszniki przeciwhałasowe

• PN-EN 352-2:2005 Ochronniki słuchu. Wymagania ogólne. Część 2: Wkładki przeciwhałasowe

• PN-EN 352-3:2005 Ochronniki słuchu. Wymagania ogólne. Część 3: Nauszniki przeciwhałasowe mocowane do przemysłowego hełmu ochronnego

Dobór ochronników słuchu:

• Środowisko działania:

  • Jeżeli pracownik pracuje w warunkach wysokich temperatur i dużej wilgotności powietrza, zaleca się stosowanie wkładek przeciwhałasowych. Jeżeli, z uwagi, np. na przeciwwskazania zdrowotne, nie powinien używać wkładek przeciwhałasowych, zalecane jest stosowanie nauszników przeciwhałasowych wyposażonych w higieniczne nakładki na poduszki uszczelniające, które absorbują wilgoć.
    Należy wybrać taki wzór nauszników przeciwhałasowych, który był badany na okoliczność tłumienia dźwięku razem z nakładkami higienicznymi

  • W przypadku wykonywania pracy w zanieczyszczonym środowisku (np. w kurzu niezbędne jest upewnienie się, że używane przez pracownika wybranych ochronników słuchu nie spowoduje infekcji
    Jeżeli charakter pracy sprawia, że pracownik ma brudne ręce, nie powinien wkładać (używać) wkładek przeciwhałasowych

  • W przypadku powtarzających się krótkotrwałych ekspozycji na hałas, gdy pracownik przebywa na zmianę w hałasie i warunkach nie wymagających stosowanie ochronników słuchu, zaleca się wybór nauszników przeciwhałasowych lub wkładek przeciwhałasowych ze sprężyną dociskową

  • Jeżeli ze względu na charakter wykonywanej racy pracownik powinien potrafić zlokalizować położenie źródła dźwięku, stosować należy wkładki przeciwhałasowe, pamiętając jednak, że stosowanie każdego ochronnika słuchu zawsze utrudnia percepcję dźwięków użytecznych

  • Gdy pracownik wykonuje czynności powodujące gwałtowne ruchy głowy, zaleca się mu stosowanie wkładek przeciwhałasowych (jednorazowego lub wielorazowego użytku albo formowanych indywidualnie dla użytkownika)

• Komfort użytkowania:

  • Komfort użytkowania ochronników słuchu jest czynnikiem silnie warunkującym aprobatę lub niechęć pracownika do ich używania
    W celu zminimalizowania tej niechęci niezbędne jest wyjaśnienie pracownikom konieczności stosowania ochron słuchu i przeszkolenie ich w zakresie prawidłowego stosowania (szczególnie dotyczy to noszenia nauszników oraz sposobu wkładania wkładek do przewodu słuchowego)

  • Zaleca się, aby pracownik sam mógł dokonać wyboru wzoru ochronników z tych wzorów ochron, które są uprzednio prawidłowo dobrane ze względu na tłumienie dźwięku, warunki środowiska pracy i zakres czynności przez niego wykonywanych, biorąc pod uwagę komfort użytkowania.
    Należy pamiętać, że użytkownicy istotnie różnią się pod względem budowy głowy oraz kształtów przewodów słuchowych…

• Zaburzenia zdrowotne:

  • Ostateczne wybór ochronnika słuchu dla konkretnego pracownika powinien być poprzedzony wyjaśnieniem ewentualnych jego problemów zdrowotnych z uszami takich jak: podrażnienie przewodu słuchowego, ból ucha, wydzielina z ucha, choroby skóry oraz przebieg leczenia jakiejkolwiek innej choroby uszu.
    Zaleca się, aby pracownicy, którzy mają tego typu problemy zdrowotne, odbyli konsultacje medyczne w celu wyjaśnienia, jaki rodzaj ochronników słuchu jest dla nich najodpowiedniejszy

Środki ochrony zbiorowej

• To urządzenia lub wyposażenie przewidziane do stosowania w celu ochrony równocześnie co najmniej dwóch osób przed występującymi zagrożeniami w środowisku pracy lub jednej osoby, jeżeli jego działanie nie jest uzależnione od czynności podejmowanych przez zatrudnionego, mających na celu zapewnienie mu bezpieczeństwa

• To różnego rodzaju rozwiązania techniczne stosowane w pomieszczeniach produkcyjnych, maszynach i urządzeniach, przeznaczone do ochrony ludzi przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi w środowisku pracy

• Możliwości przeciwdziałania zagrożeniom mechanicznym:

  • Rozwiązania konstrukcyjne ograniczające aktywność czynników mechanicznych mają na celu wyeliminowanie czynnika lub utrudnienie możliwości powstania sytuacji zagrożenia poprzez dobór kształtów, wymiarów, gładkości powierzchni, parametrów ruchów elementów oraz stworzenia możliwości uwolnienia się człowieka z sytuacji zagrożenia bądź zmniejszenia skutków takiej sytuacji

Eliminowanie lub ograniczanie czynnika	Ograniczanie ekspozycji człowieka na niewyeliminowane czynniki
Eliminowanie lub ograniczanie czynników towarzyszących normalnemu funkcjonowaniu	Wyeliminowanie lub ograniczanie potrzebnych ingerencji w strefach niebezpiecznych
Zapobieganie sytuacjom anomalnym	Zapobieganie niezamierzonemu kontaktowi z mechanicznymi czynnikami zagrożeń

• Maszyna (urządzenie) bezpieczna – maszyna zdolna do wykonywania swojej funkcji oraz przystosowana do transportowania, instalowania, regulowania, konserwowania, demontowania i złomowania bez powodowania urazów lub pogorszenia stanu zdrowia osób wykonujących powyższe czynności, (w warunkach zgodnych z przeznaczeniem, określonych w dokumentacji techniczno-ruchowej)

• Zapobieganie zagrożeniom powodowanym czynnikami mechanicznymi:

  • Eliminowanie czynników lub ograniczanie ich aktywności

  • Ograniczanie narażenia człowieka na niewyeliminowane niebezpieczne czynniki mechaniczne

  • Działania ograniczające możliwości powstania zagrożeń mechanicznych

*Strefa zagrożenia – każda przestrzeń wewnątrz lub wokół maszyny, w której człowiek jest eksponowany na niebezpieczeństwo urazu ciała lub pogorszenia stanu zdrowia

• Działania ograniczające możliwości powstania zagrożeń mechanicznych (przykłady):

  • Usytuowanie strefy oddziaływania danego czynnika w stosunku do strefy pracy człowieka

  • Ograniczenie wzajemnego oddziaływania danego czynnika i człowieka

  • Ograniczenia energii kinetycznej elementów lub maszyn

  • Ograniczenie energii potencjalnej elementów, które mogą się poruszać pod wpływem siły ciężkości oraz elementów sprężystych

  • Dobór rodzaju, kształtu, gładkości powierzchni elementów z którymi może stykać się człowiek

  • Zapewnienie bezpieczeństwa położenia względem siebie elementów mogących przy poruszaniu się tworzyć strefy niebezpieczne

Wykład 4 – 10.11.2015

Zasady doboru ŚOZ

Maszyny i urządzenia
techniczne

Warunki eksploatacji Warunki odbiegające

przewidziane przez od normalnych w przewidywanym

producenta okresie jej użytkowania

Dobór środków eliminujących

ryzyko wypadku

W trackie przeprowadzania oceny ryzyka przeanalizować należy wszystkie zagrożenia w celu zidentyfikowania możliwych do wystąpienia sytuacji odnoszących się do danego urządzenia (warunków pracy, tam gdzie jest to możliwe). Uzyskane informacje pozwalają zaprojektować i wykonać urządzenie.

• Zasada 1 - projektować i wykonywać maszyny bezpieczne poprzez wyeliminowanie lub zminimalizowanie ryzyka, tak dalece jak jest to możliwe.

• Zasada 2 - Stosować konieczne środki ochrony w odniesieniu do ryzyka, którego nie można wyeliminować

• Zasada 3 - Informować użytkowników o pozostającym ryzyku, którego nie można wyeliminować mimo zastosowania środków ochrony oraz wskazywać użytkownikowi, czy jest konieczne przeszkolenie obsługi oraz stosowanie środków ochrony,

Środki ochrony zbiorowej

1. Techniczne ŚO:

• osłony:

  • osłony stałe (rozłączne i nierozłączne)

  • ruchome (osłony zamykające się samoczynnie, o. blokujące, z urządzeniem regulujące)

• urządzenia ochronne:

  • kontaktowe urządzenia ochronny

  • bezdotykowe urządzenia ochronne

2. Elementy sterowania maszyn

Osłony - urządzenia stanowiące materialną przegrodę między człowiekiem a niebezpiecznym

czynnikiem mechanicznym, zastosowane specjalnie w celu zapewnienia ochrony człowiekowi.

Funkcje osłony mogą również spełniać pokrywy, drzwi, ogrodzenia.

Zagrożenia powodowane przez ruchome elementy napędu	Zagrożenia związane z elementami ruchomymi	Zagrożenia związane z procesem pracy
o. stałe, o. blokujące, o. blokujące z ryglowaniem	osłony stałe, osłony blokujące lub bez ryglowania z autonadzorem, urządzenie bezp. (w zależności od konieczności dostępu do strefy niebezp.)	osłony stałe (elementów ruchomych znajdujących się w strefach poza procesem), osłony nastawne

Wymagania:

powinny być:

• wytrzymałe

• być trudne do usunięcia

• być umieszczone w odpowiedniej odległości od strefy niebezpiecznej

• powodować jak najmniej utrudnień w pracy

• nie powodować dodatkowych czynników szkodliwych , niebezpiecznych , uciążliwych

• umożliwić wykonanie prac związanych, np. z konserwacją

Urządzenia zabezpieczające - wszelkie niestanowiące materialnej przegrody (inne niż osłony) urządzenia ochronne, zalicza się do nich urządzenia oburęcznego sterowania, urządzenia fotoelektryczne, zawory bezpieczeństwa, ograniczniki dźwigu, itp. oraz urządzenia blokujące, ryglujące zezwalające na uruchomienie maszyny

Wymagania:

• uniemożliwić nadmierny wzrost siły ciśnienia lub obrotów, itp. w tym celu stosowane są ograniczniki udźwigu, sprzęgła przeciążeniowe oraz zawory bezpieczeństwa i ograniczniki obrotów

• uniemożliwić przekraczania założonych zasięgów ruchu, np. stosowanie wyłączników krańcowych.

Osłony stałe - to osłona na stale połączona z maszyną - nie można jej zdemontować tzw. gołymi rękoma, można ją zniszczyć tylko przez celowe działanie (śrubokręty, klucz, przecinak)

osłony stałe

rozłączne nierozłączne

Osłony ruchome - połączone z maszyną elementami mechanicznymi, np. zawiasami, osłona, która powinna być skuteczna w każdej zajmowanej pozycji

bez blokady

osłony ruchome

z blokadą z ryglowaniem

bez ryglowania

Rodzaje osłon ruchomych:

• osłony zamykające się samoczynnie - osłona ruchoma poruszana za pomocą elementu maszyny, obrabianego przedmiotu lub części przyrządu obróbkowego. Osłona ta zmienia swoje położenia odsłaniając część roboczą narzędzia w czasie pracy, Ma zastosowanie w strugarkach wyrównarkach (pilarkach tarczowych prowadzonych ręcznie)

• osłony blokujące - każda osłona niebędąca osłoną zamykającą się samoczynnie powinna być osłoną blokującą., powinny charakteryzować się wymuszonym otwieraniem styków przełączających (w razie potrzeby aż do zniszczenia), dzięki czemu spełniają funkcje bezpieczeństwa także w przypadku wystąpienia defektów tj. pękniecie sprężyny, stopienie się styków itp.

Wymagania:

• niebezpieczne funkcje maszyny nadzorowane przez osłonę , nie mogą się rozpocząć od chwili zamknięcia

• funkcja niebezpieczna nadzorowana przez osłonę jest wykonywana w czasie gdy osłona jest zamknięta, jednakże zamknięcie nie powoduje uruchomienia maszyny

• otwarcie maszyny w czasie gdy maszyna pracuje powoduje wydanie sygnału do zatrzymania pracy maszyny

Osłony blokujące z urządzeniem ryglującym – W przypadku kiedy czas zatrzymania ruchu niebezpiecznego maszyny jest na tyle długi, że po otwarciu osłony elementy maszyny stwarzające zagrożenie są nadal ruchome i jest możliwość sięgnięcia do nich przez operatora należy stosować osłony o wyższym stopniu bezpieczeństwa. Osłona tego typu powinny spełniać wszystkie wymagania stawiane osłonom blokującym i powinny być wyposażone w elementy ryglujące utrzymujące osłonę w pozycji zamkniętej do momentu całkowitego zatrzymania niebezpiecznego ruchu maszyny, np. w pralkach.

Osłony sterujące- osłona ruchoma wyposażona w urządzenie blokujące (z urządzeniem ryglującym lub bez), której zamknięcie powoduje rozpoczęcie funkcji niebezpiecznej nadzorowanej przez osłonę.

Warunki zastosowania osłon sterujących :

• podczas gdy osłona jest zamknięta operator lub część jego ciała nie mogą znajdować się w strefie zagrożenia

• wymiary i kształty maszyny umożliwiają operatorowi pełną obserwację maszyny/procesu

• jedynym sposobem dostania się do strefy zagrożenia jest otwarcie osłony stałej lub blokującej,

• urządzenia blokujące sprzężone z osłoną sterującą powinny mieć wysoką niezawodność, gdyż jego defekt może doprowadzić do niezamierzonego uruchomienia maszyny.

Urządzenia ochronne stosowane w sytuacjach gdy występuje konieczność częstego dostępu do stref niebezpiecznych lub gdy warunki techniczne nie pozwalają na wykorzystanie osłon.

Odległość urządzeń ochronnych od strefy niebezpiecznej.

Stosowane w sytuacjach, gdy występuje konieczność częstego dostępu do stref niebezpiecznych lub gdy warunki techniczne nie pozwalają na wykorzystanie osłon.

S = (K*T)+ C

S - bezpieczna odległość ( mm)

K - prędkość wtargnięcia (mm/s)

T - czas reakcji urządzeń bezp. + czas zatrzymania maszyny (s)

C - współczynnik bezpieczeństwa

oburęczne urządzenia sterujące

kontaktowe elementy czułe na nacisk

Urządzenia ochronne bezkontaktowe

Oburęczne urządzenia sterujące (USO) - urządzenia spełniające jednocześnie funkcje urządzenia sterującego i urządzenia ochronnego. Urządzenia ochronne wymaga jednoczesnego i ciągłego użycia obu rąk operatora w celu zainicjowania i utrzymania niebezpiecznego ruchu maszyny.

Należy pamiętać, że urządzenia sterujące oburęcznie chroni tylko operatora i dlatego powinno być stosowane w połączeniu z innymi środkami ochrony uniemożliwiającymi dostęp osobom postronnym dostęp do strefy niebezpiecznej.

Urządzenia czułe na nacisk - urządzenie służące do wykonywania w obecności człowieka lub innej przeszkody w strefie ochronnej. Po przekroczeniu ustalonego nacisku następuje wyłączenie maszyny.

Listwy i linki połączone są z wyłącznikami, którymi odgrodzona jest strefa zagrożenia tak, aby zapobiec dostępowi do niej. Przy nacisku odchylają się one lub odsuwają powodując zadziałanie wyłączników.

Urządzenia ochronne bezkontaktowe:

• Kurtyny i bariery świetlne:

  • Kurtyny świetlne – (AOPD) tworzą pole ochronne między nadajnikiem i odbiornikiem o rozdzielczości 14-40 NM

  • Bariery świetlne - posiada znacznie większy rozstaw wiązek, przez co jest wykorzystywana do rozpoznawania człowieka przy wtargnięciu do strefy nadzorowanej.

• Skanery laserowe (AOPODR) monitoruje otoczenie w granicach dowolnie zdefiniowanego przez użytkowników pola ochronnego. Stosowana w skanerze podczerwona wiązka laserowa dostrzega przedmioty lub osoby wchodzące w jego pole działania i powoduje zatrzymania ruchu niebezpiecznego maszyny.

• Wytyczne doboru i stosowania:

PN-EN ISO 13849-1:2008/AC:2009

PN-EN 62061:2008

PN-EN 62061:200/A1:2013-06