Konstytucja:oddechowa,trawienna,
ordynarna,twarda,delikatna,limfatyczna
Rasy-pierwotne,uszlachetnione,kulturalne
Temperament-wyznaczony genotypem
sposób reagowania org.na bodźce zew.
Typ użytk.-kombinacja cech fizjol.i pokrojowych
decyd.o kierunku użytk.gr.zw.bez względu na
ich przynależność rasową i gatunkową.
WH-wartość hodowlana
Ocena pokroju-płeć,wiek,masa,typ uż.,rasa;
Metodyka oceny – 19 cech (18 liniowych i
wysokość w +), ogólna ocena w skali100-pkt,
wykaz wad budowy
*kaliber i pojemność zw.-głębokość tułowia
i szerokość klatki piersiowej i wys. w +
*na typ i budowę składają się char.mleczny,
ustawienie i szerokość zadu
*budowa nóg i racic
*budowa wymienia (8 cech szczegółowych)
*lokomocja, *kondycja

Mleczne- holsztyńsko-fryzyjska (HF),jersey (JE),
ayrshire(AY),angler,shorthorn melczny(SH) ,guensey,
duńska czerwona, jarosławska, kostromska
Mięsne-aberdeen-angus,hereford,charolaise,
belgijska biało-błękitna,chianina
Mięsno-mleczne-brunatna szwajcarska
Mleczno-mięsne-polskie czerwone,normandzka
Wszechstronnie użytkowe - ma ordynarną konstytucję
i znosi trudne warunki utrzymania (simentalska,
czeska pstra, piemoncka, watussi).

Podstawowe obowiązki hodowcy
-prowadzenie dokł.ewidencji
-program profilaktyczny stada
-różne strategie żywienia krów (wiek itd.)
-zasuszanie krów (tradycyjny program
żywieniowy 5+3)
Czynniki wpływ.na efekt.odchowu cieląt
-wybór najlepszych buhajów i jałówek
-koszty żywienia-il. skarmianego mleka pełnego
-stos.prepar.witaminowych i synbiotyków
-wielkość przyr.masy ciała/dzień
-sezon urodzeń cieląt
-opt.war.zoohig. w budynkach inwentarskich
-fachowa obsługa zwierząt
Okres zasuszenia krów-6-8 6tyg.
Porodówka-3 tyg przed porodem

Etapy odchowu cieląt i jałówek:
I-od ur.do ods.(42-90dż;100kg;pd600-700g)
*żywienie-siarą/mlekiem matki(ur.-5dż)
*mlekiem/zamiennikami,wzrastająca ilość
pasz stałych(6a42-90dż)
*tylko pasze stałe(ok6mscy;180-190kg)
II-od ods.do zaciel.(360-400kg; pd800g)
III-od pokr.do ociel.(24-27mscy; pd850g)
Jakość siary: <1,043 zła; -1,056 średnia
-1,070 dobra, >1,071 bdb
Odchów skr (do 42 dnia) trad (do 90d) żyw.
mlekiem pełnym
Znakowanie-2 kolczyki na 2 małżowinach,
nr stada/siedziby PLN+12cyfr w tym pierwsze
9 to numer identyfikacyjny
7 dni od urodzenia-zgłoszenie
cz.żeńska z przodu,męska z tyłu ucha

Termin ocielenia: +285 lub +10dni-3msce
Średni okres międzywycieleniowy OMW
OMW=suma dni wszystkich okresów/l.okresów
OMW=l.krów w stadzie x 365dni/l.wycieleń tych krów
≤380bdb; -405db; -445dst; >445ndst
Średni okres międzyciążowy OMC
OMC=suma dni wszystkich okr/l.okresów
≤95bdb; -120db; -160dst; >160 ndst
Cykl produkcyjny –laktacja(305)+zasuszenie(60)
45-sektor krów produkcyjnych, 15-porodówka
fermy kr.ml.-sketory:krycia, prod.mleka,
zasuszenia, porodu
f.bydła opasowego-kwarantannik,cielętnik,
sektory opasu
cykl reprodukcyjny-ciąża(285)+OMC(80)
cykl żywieniowy-porodówka+sektor krów żywieniowych
przed wyc(15dni),po wyc(18dni), + 273
Dój ręczny-osmykiwanie(krótkie strzyki)
kciukowanie(twardy dój)
piąstkowanie (optymalne)

Postęp hodowlany (gemetyczny; ∆G)-
miara reakcji populacji na selekcję;
różnica między średnią wartością gen pok.
potomnego a śr.wart.gen.pok.stanu podstaw.
∆G=dokł.szacowania wartości hodowlanej x
intensywność selekcji x zmienność cechy pop./
odstęp między pokoleniami
Punkt zamarzania= -0,525—0,570
Typy dojarni:
-tandem(krowa bokiem do dojarza)
-prostopadła(bok w bok)
-rybia ość (jodełka)-ukośnie
-karuzelowe

Obrót stada-zarejestrowane zmiany l.zw.
danego gat.w poszczeg.grupach wydzielonych
ze wzgl.na wiek, płeć, sposób użytk./okr.czas
Stado pełne(zamknięte)-wszystkie kl. wiekowe zw
Podział stada (klasycznie): 1.buhaje i kr.mleczne
2.jałówki >18mscy:cielne/niecielne,
3.jałówki 3tyg-6mscy,6-12mscy,12-18mscy
4.cielęta do 2tyg.; 5.krowy wybrakowane
6.bukaty-młode bydło rzeźne w opasie
*intensywnym(6-12 i 12-15mscy)
*półint.(6-12,12-18,18-24 mscy)
*ekst.(opasy >24mscy)

Podział stada krów wdg.faz cyklu reprod.
1. świeżo wyc.(do2-3tyg); 2. dojne przed pokryciem
3. dojne zacielone; 4.cielne zasuszone
5.wybrakowane (jałowe)
-||- jałówek -||-
1.przed dojrzałością rozpłodową (6-15mcy)
2.w okr.zacielania i sprawdzania ciąży(16-20mscy)
3.cielne >18mscy
Podział stada bukatów wg faz cyklu produkcyjnego:
1.byczki do 3mscy pojone mlekiem/prep.mlekozast.
2.buhajki opasowe(3-6mscy); 3.buhajki młodsze (6-12mscy)
4.bukaty ciężkie(12-18mscy); 5.bukaty w końc.okr.opasu

Sztuki przelotowe-l.zwierząt które przeszły przez
określoną klasę w ciągu roku
Sztuki przeliczeniowe-Sztuki Duże (SD), duże jednostki
przeliczeniowe (DJP)=zw.lub grupa zw.o łącznej m=500kg
sztuki obornikowe (SO)=zw lub gr zw dostarczająca w ciągu
roku 12t obornika/23t gnojowicy
sztuki żywieniowe(SŻ)=1 SD pobiera 30t zielonej masy/rok
N-roczny stan zwierząt:
*(stan na pocz.roku+na końcu danego okresu)/2
*suma stanów z pierwszych dni mscy roku/12
* (½ x 01 I + 31. III + 30 VI + 30 IX + ½ x31. XII)/4
N= n x (t/tr)
n-l.zw.wprow.do danej grupy
t-l.jedn.czasu przebywania zw. w danej gr.wiekowej
tr-okres w którym wyznacza się średni stan zw.
t/tr-współ. przelotowości(rocznego okr.przebywania zw w gr)
tr/t-l.rotacji w pomieszczeniu dla danej gr zw.
N= suma dni żywienia zw. w gr/l. dni w okresie(365)

LGF-l.gr w fermie=dł.cyklu rep./rytm produkcji
LGT-l.gr technologicznych=Wielkość fermy/LGF
LGC-l.gr krów w okr.fazie cyklu:
=(dł fazy cyklu x LGF)/365
Punkty Krytyczne:
1.krowa-pozyskiwanie mleka od chorych
(PK-kontrola zdrowia i przestrz.okresu karencji
przy terapii antybiotykowej)
2.metoda dojenia krów – pustodój inne błędy-
uszkodzenie gr.mlek.-MASTITIS
(PK-oczyszczanie strzyków i wymienia przed dojem)
3.schładzalnik do mleka-namnażanie bakrerii
(PK-utrzymanie mleka w niskiej temp)
4.odbiór i transport-jego długi czas i wys.temp.
(PK-odpowiedni czas transportu i temp. w cysternie)
5.dostarczanie mleka do mleczarni
(PK-założenie plomb przy pokrywach cysterny)

OLB<100 000/cm3
LKS<400 000/cm3
PZ<-0,520°C
d≥1,028g/cm3
Kryteria oceny mleka surowego w PL
-wygląd i barwa,-konsystencja,
-zapach,-smak,-temp.-świeżość (pH6,6-6,8)
badania mikrobiol-4 badania z okresu 2 mscy
bad.cytologiczne-3 bad.z okresu 2 mscy

Wzorzec KROWA:
-wys.w +; -sylwetka, -umięśnienie, -głowa i szyja
-barki,klatka piersiowa,-brzuch,-grzbiet,-zad
-nogi,-wymię,-wygląd ogólny,-umaszczenie
Wzorzec BUHAJ:
-wys.w +,-wygląd ogólny,-sylwetka,-umięśnienie
-głowa i szyja,-barki,-klatka piersiowa,-grzbiet
-zad,-nogi,-umaszczenie

DU nr56 2010 poz.334
w sprawie wymagań i sposobu przygotowania
przy utrzymaniu gatunków zw. gosp.dla których normy
ochrony zostały określone w przepisachUE
DUnr116 2010 poz.778
w sprawie min.warunków utrzymania zw.gosp.innych
niż te dla których normy ochrony zostały określone
DU nr67 2010 poz.432
w sprawie punktów jakie przypisuje się
stwierdzonej niezgodności
DU nr151 2005 poz.1268
wykaz skrótów do oznaczania bydła w PL
DU nr111 2004 poz.1177
dawka inseminacyjna

Na słomce inseminacyjnej:
*numer stacji unasienienia, *nazwa buhaja, *nr licencyjny, *kod rasy, *nr nasienia, *kraj pochodzenia, *nr weterynaryjny stacji, *status serologiczny IBR/IPV

W PL:
-SE,JE
-mleczne: HO,RW,JE,BS,MO,AM,GU
-mięsne: RP,RE,NO,DR,AB,GW,MA,DZ
CH,AN,AR,PI,LM,HH,SL,WB
-mieszane:SH,SM

Etapy pracy hodowlanej:
-ocena wartości użytkowej i hodowl.krów,buhajów
-selekcja osobników do rozpłodu
POSTĘP GENETYCZNY
-ojciec-syn – 43%
-ojciec-córka – 18%
-matka-syn – 33%
-matka-córka – 6%
Katalog buhajów:
*TL-normalny gen CD8, wolny od anomalii
*BL – zmutowany gen CD18
*TD-normalny gen UMPS
*DP-zmutowany gen UMPS
*TV-gen normalny
*CV-buhaj nosiciel mutacji CVM
*VV-wolny od BY-
*Vv-nosiciel
*RF-red factor

Zapłodnienie krowy w 2 poł rui – 10-18h

1) polski indeks PF (produkcja i funkcjonalność):

struktura ogólna indeksu PF = 50% WH produkcja + 30% WH pokrój + 10% WH płodność + 10% WH LKS;

2) indeks selekcyjny w Holandii:

NVI = Produkcja (33%) + Zdrowie i Pokrój (67%, w tym: długowieczność 20%, płodność córek 19%, LKS 6%, wymię 11%, nogi i racice 11%),