UMOWA DAROWIZNY

1. UMOWA DAROWIZNY - umowa przez którą

   1. darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku

2. CECHY

   1. umowa zobowiązująca ale w pewnym zakresie może wywoływać skutki rozporządzające

      1. umowa zobowiązująca

         1. powodują powstanie zobowiązania – wierzyciel może żądać od dłużnika określonego zachowania się (świadczenia) a dłużnik powinien to świadczenie spełnić

         2. powodują zwiększenie pasywów (długów) dłużnika i zwiększenie aktywów wierzyciela

         3. prawo wierzyciela jest skuteczne inter partes, ma charakter względny

      2. umowa rozporządzająca

         1. powoduje zmniejszenie aktywów w majątku rozporządzającego i zwiększenie aktywów w majątku 2. strony

         2. prowadzi do bezpośredniego przeniesienia, zniesienia, ograniczenia lub obciążenia aktywu w majątku (prawa majątkowego)

      3. art. 155 KC

         1. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości przenosi własność na nabywcę, chyba że

            1. przepis szczególny stanowi inaczej

            2. strony inaczej postanowiły

         2. jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone co do gatunku lub rzeczy przyszłe, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy – musi nastąpić konkretyzacja rzeczy

      4. cesja wierzytelności

         1. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę chyba że

            1. przepis szczególny stanowi inaczej

            2. albo strony postanowiły inaczej

      5. zbycie spadku

         1. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywcę chyba że

            1. strony postanowiły inaczej

   1. umowa jednostronnie zobowiązująca – obowiązek świadczenia ciąży po 1 ze stron

   2. umowa przysparzająca – prowadzi do zmniejszenia pasywów lub zwiększenia aktywów w majątku innej osoby

   3. umowa nieodpłatna – tylko 1 ze stron ma uzyskać korzyść majątkową (przysporzenie następuje tylko po 1 ze stron)

   4. umowa kauzalna - skuteczność przysporzenia zależy od ważności kauzy

      1. donandi causa – przysporzenie po to by wzbogacić 2. stronę bez ekwiwalentu pieniężnego

   5. nie jest umową wzajemną

3. STRONY

   1. darczyńca

   2. obdarowany

4. PRZEDMIOT

   1. darowizną są przysporzenia, które obdarowany uzyskuje kosztem majątku darczyńcy

      1. nie tylko z majątku darczyńcy ale też np. zwolnienie z długu

   2. bezpłatne świadczenia do którego darczyńca zobowiązuje się na rzecz obdarowanego może polegać na

      1. przeniesieniu własności lub innych praw majątkowych (np. wierzytelności)

      2. zapłacie określonej sumy pieniężnej

      3. ustanowieniu prawa majątkowego na korzyść obdarowanego (służebności osobistej)

      4. zniesieniu prawa jeśli będzie to na kosrzyść obdarowanego (np. hipoteki, która obciąża obdarowanego)

      5. zwolnieniu z długu

   3. darowizną nie są bezpłatne świadczenia:

      1. gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami KC (np. użyczenie)

      2. gdy kto zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył (np. zrzeczenie się dziedziczenia)

      3. gdy kto zrzeka się prawa które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nie nabyte(np. odrzucenie spadku)

4. ZAWARCIE UMOWY

   3. umowa konsensualna – dochodzi do skutku solo consensu – przez zgodne oświadczenie woli stron – ale są pewne wyjątki

   4. forma

      1. zasada

         1. oświadczenie darczyńcy – forma aktu notarialnego (ad solemnitatem)

            1. ale jeżeli przyrzeczone świadczenie zostanie spełnione dochodzi do konwalidacji

         2. oświadczenie obdarowanego – dowolna forma (także w sposób dorozumiany – milczenie oznacza zgodę)

      2. wyjątek

         1. gdy ze względu na przedmiot darowizny wymagana jest forma szczególna dla oświadczeń obu stron

      3. rola formy aktu notarialnego

         1. ochrona darczyńcy przed nierozważnymi obietnicami

         2. dowód, że była wola obdarowania – animus donandi

      4. kiedy dojdzie do konwalidacji jeśli przedmiotem darowizny jest rzecz oznaczona co do tożsamości?

         1. orzecznictwo: skoro umowa darowizny wywołuje w tym przypadku podwójny skutek to samo zawarcie umowy powoduje wykonanie i konwalidację

         2. Pajor: nie można się z tym zgodzić, bo:

            1. darowizna jest umową zobowiązującą i kauzalną gdy nie będzie zachowany wymóg formy aktu notarialnego to umowa zobowiązująca będzie nieważna przez to samo rozporządzenie będzie nieważne przejście własności nie nastąpi świadczenie nie zostaje spełnione

5. OBOWIĄZKI DARCZYŃCY

   3. darczyńca zobowiązany jest do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku

   4. złagodzona odpowiedzialność darczyńcy

      1. darczyńca zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z N/NWZ jeżeli szkoda została wyrządzona

         1. umyślnie

         2. lub wskutek rażącego niedbalstwa

      2. jeżeli darczyńca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, obdarowany może żądać odsetek za opóźnienie dopiero od dnia wytoczenia powództwa

      3. jeżeli rzecz darowana ma wady, darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził obdarowanemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich w czasie właściwym

         1. chyba że obdarowany mógł wadę z łatwością zauważyć

6. OBOWIĄZKI OBDAROWANEGO

   3. wg zasad ogólnych – obowiązek współdziałania

      1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie

         1. zgodnie z jego treścią

         2. i w sposób odpowiadający

            1. jego celowi społeczno-gospodarczemu

            2. ZWS

            3. ustalonym zwyczajom – jeżeli w tym zakresie istnieją ustalone zwyczaje

      2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel

   4. darowizna z poleceniem – donatio cum modo

      1. Darczyńca może włożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem nie powstaje zobowiązanie

      2. ten obowiązek działania lub zaniechania może

         1. mieć charakter majątkowy lub niemajątkowy

         2. być w interesie strony umowy, osoby 3., interesie publicznym

      3. wypełnienia polecenia można żądać dopiero po wykonaniu darowizny

         1. darczyńca lub jego spadkobiercy

            1. chyba że polecenie dotyczy wyłącznie korzyści obdarowanego

         2. właściwy organ państwowy - jeśli polecenie jest w interesie publicznym

      4. obdarowany może się zwolnić od wypełnienia polecenia wydając przedmiot darowizny w naturze w takim stanie w jakim przedmiot ten się znajduje

         1. chyba że wypełnienia polecenia żąda właściwy organ państwowy

      5. w razie istotnej zmiany stosunków obdarowany może odmówić wypełnienia każdego polecenia (szczególna klauzula rebus sic stantibus)

7. ODWOŁANIE DAROWIZNY

   1. darowiznę można odwołać tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie

      1. pogorszenie się stanu majątkowego darczyńcy

         1. darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze nie wykonaną, jeżeli

            1. po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie

            2. że wykonanie darowizny nie może nastąpić

               • bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb

               • albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych

         2. jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek obdarowany – facultas alternativa – upoważnienie przemienne:

            1. ma obowiązek

               • w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia

               • dostarczyć darczyńcy środków, których mu brak

                 1. do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom

                 2. albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych

               • może zwolnić się od tego obowiązku w ten sposób że zwróci darczyńcy wartość wzbogacenia – facultas alternativa

      2. rażąca niewdzięczność obdarowanego

         1. darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności

         2. spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, gdy

            1. darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania

            2. albo obdarowany umyślnie

               • pozbawił darczyńcę życia

               • lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy

         3. przebaczenie

            1. darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył

            2. przebaczenie to za akt o cha­rakterze uczuciowym, polegający na puszczeniu w niepamięć doznanej krzyw­dy i odczutej urazy

            3. przebaczający musi mieć:

               • dostateczne rozeznanie

               • wolę przebaczenia

            4. przebaczenie nie jest oświadczeniem woli więc nie wymaga

               • świadomo­ści skutków prawnych ani zamiaru ich wywołania

               • zdolności do czynności prawnych przebaczającego

            5. forma - przebaczenie może nastąpić w sposób:

               • wyraźny

               • dorozumiany

         4. termin (zwity) do odwołania darowizny – 1 rok od dnia , w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczność obdarowanego

   2. nie można odwołać darowizny gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z ZWS

   3. forma odwołania darowizny

      1. uprawniony do odwołania składa obdarowanemu oświadczenie na piśmie

      2. jest skuteczne gdy doszło do obdarowanego w taki sposób że mógł się z nim zapoznać

   4. skutki odwołania darowizny

      1. jeśli darowizna była jeszcze nie wykonana – umowa darowizny upada ex lege

      2. jeśli darowizna została wykonana - wywołuje skutki obligacyjne

         1. z chwilą odwołania darowizny upadają skutki obligacyjne powoduje to upadek kauzy spełnionego świadczenia powstaje

            1. conditio causa finta po stronie darczyńcy

            2. po stronie obdarowanego obowiązek zwrotu świadczenia nienależnego

         2. KC

            1. zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu

            2. od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu (w złej wierze)

         3. zatem

            1. art. 406

               • „Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną,

               • lecz także wszystko, co w razie

                 1. zbycia,

                 2. utraty

                 3. lub uszkodzenia

               • zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody”

            2. art. 409 KC

               • „Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa,

               • jeżeli ten, kto korzyść uzyskał,

               • zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony,

               • chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.” (był w złej wierze)

                 1. decydująca o dobrej czy złej wierze jest chwila w której nastąpiło zdarzenie uzasadniające odwołanie

         4. jeśli obdarowany nie będzie chciał przenieść własności na darczyńcę to darczyńca musi wystąpić do sądu

            1. prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie

      3. SN: jeżeli darowizna została dokonana na rzecz majątku wspólnego małżonków to gdy tylko 1 z małżonków jest rażąco niewdzięczny to możliwe jest odwołanie darowizny tylko względem niego

8. ROZWIĄZANIE DAROWIZNY – wywołuje skutki obligacyjne

   1. każdą darowiznę można rozwiązać na mocy porozumienia stron ZSU

   2. rozwiązanie darowizny może nastąpić na mocy orzeczenia sądu

      1. Przedstawiciel osoby ubezwłasnowolnionej może żądać rozwiązania umowy darowizny

         1. dokonanej przez tę osobę przed ubezwłasnowolnieniem

         2. jeżeli darowizna ze względu na wartość świadczenia i brak uzasadnionych pobudek jest nadmierna

      2. rozwiązania umowy darowizny nie można żądać po upływie 2 lat od jej wykonania