R. Barthes, Mit dzisiaj

Roland Barthes w swoim zbiorze felietonów pt. "Mitologie" kieruje naszą uwagę na zjawisko mitu w obecnych czasach. Zauważa ogromny wpływ środków masowego przekazu na kreację świadomości społecznej , której twory urastają do rangi współczesnego mitu.

Umiejętne zabiegi manipulacji twórców reklam, tworzą fikcyjne światy, w których promowane produkty zyskują, w odczuciu odbiorcy, niemal boski status

`współczesna mitologia otacza nas z każdej strony czy to poprzez reklamy, opowieści, wierzenia czy też tradycje i przywiązanie do symboli jedności obyczajowej

` mitologia otaczająca najważniejsze znaki danej społeczności przedstawia dzisiejszy stan świata, choćby nie wiadomo, jak chaotyczny i niesprawiedliwy, jako stan neutralny, nieunikniony i wieczny

Natura jest spontaniczna, rytmiczna,

Społeczeństwo uporządkowane, normatywne

Barthes:

` społeczeństwo nie jest zdeterminowane przez naturalne aspekty

` historia, kultura, społeczne reguły są typowo ludzkie i arbitralne (narzucane z góry, nie liczące się z niczym, bezwzględne)

` normy sÄ… przygodne, nie sÄ… konieczne, nie wynikajÄ… z natury ludzkiej, sÄ… kreowane

CECHY PORZÄ„DKU KULTUROWEGO

- normatywność

- arbitralność

- konstruktywizm

- przygodność (lokalność)

- ludzkie zachowania sÄ… poddawane ocenie

NATURA

- spontaniczność

- uniwersalność

- rzÄ…dzi siÄ™ swoimi prawami

- niewinność (naturalny brak odpowiedzialności)

- natury siÄ™ nie ocenia

ISTOTÄ„ MITOLOGIZACJI JEST MIESZANIE NATURY Z KULTURÄ„

` Według Barthesa MIT to opowiadanie, w którym dana kultura tłumaczy i przez który rozumie dane aspekty rzeczywistości i natury

` mity naturalizujÄ… historiÄ™

` są w rzeczywistości produktami pewnej klasy społecznej, która odgrywa ważną rolę w danym okresie historycznym (np. burżuazja) i która zyskała społeczną przewagę właśnie dzięki szczególnemu biegowi historii

` mity rozpowszechniają pewne znaczenia - są ich nośnikiem, z tego powodu znak według Barthesa jest zmitologizowany i ideologiczny – gdyż mit niosąc ze sobą historię, neguje ją i próbuje zmieniać na korzyść danej klasy społecznej, a następnie przedstawić jako naturalną oraz prawdziwą historycznie i społecznie

` mit zaciemnia i mistyfikuje pochodzenie klasy społecznej, a także jej wymiar polityczny oraz społeczny

` mit to kulturowy sposób myślenia o czymś, sposób konceptualizowania i rozumienia

` mit jest związany z myślą, która może być traktowana jako znak (Peirce);

` Barthes widzi mit jako łańcuch powiązanych koncepcji znaczenia

` mit jest zatem bliski ideologii, która funkcjonuje na poziomie konotacji

` Barthes uważał, że nie wszystkie znaki semiotyczne i nie każdy znak niesie ze sobą ideologiczny bagaż, ale tam gdzie są znaki jest również i ideologia.

` Mit jest słowem. Mit jest systemem porozumiewania się, komunikatem. Mowa wymaga jednak szczególnych warunków do tego by stać się mitem

` Barthes definiuje mit jako wtórny system semiologiczny - w micie dostrzec można trójwymiarowy schemat – signifiant (znaczące), signifie (znaczone) i znak. Mit jest systemem szczególnym przez to, że buduje się w oparciu o łańcuch semiologiczny, który istnieje przed nim – czyli jest wtórny

` wkraczając w przestrzeń kultury, mowa jest natychmiast przechwytywana przez klasę dominującą i przerabiana na mit

` w przestrzeni komunikacji dochodzi do kradzieży mowy (złodziejem jest ten kto ma wpływ na media) i jej zwrotu w odmiennej postaci - wypowiedź złożona z arbitralnych znaków zaczyna funkcjonować teraz jako związek naturalny, nabiera znamion perswazyjnej oczywistości.

RZYMIANIE W FILMIE ( Juliusz Cezar)

` obecny jest mit odnoszący się do wyglądu Rzymian czyli wizerunek postaci o czarnych włosach opadających na czoło, a także widoczne pocenie się oznaczające myślenie, odczuwanie emocji

- wszystkie postacie w filmie majÄ… grzywki i sÄ… spocone

- grzywki są przedstawione jako naturalne, są tak oczywiste, jak to, że wszyscy mają nos

- sÄ… zabiegiem wysilonym

- sprawa arbitralna przedstawiona jako uniwersalna

- pojawia siÄ™ MISTYFIKACJA

- w tym przypadku mitologizacja zbliża się do stereotypu

- grzywka jest znakiem rzymskości

NOWY CITROEN

- przedmiot boski, gładki, które sprawia wrażenie wręcz płynącego

* fetyszyzm towarowy - traktuje produkcję dóbr materialnych i ich posiadanie jako wartości nadrzędne, bogobojny stosunek do przedmiotów, traktowanie ich jako obiekty, które posiadają jakąś aurę

` citroen nie ma cech, które świadczyłyby o pracy ludzkich rąk, nie ma łączeń – przedmiot marzeń – brak złączy = doskonałość

`Samochód, który uzyskał rangę mitu, dlatego, że jak na ówczesne czasy był przedmiotem doskonałym, zachwycał swą gładkością ( porównanie do szat Chrystusa) i perfekcją wykonania. Przedmiotem na który ludzie czekali od długiego czasu. Był, tak jakby przejawem hierofanii we współczesnym świecie .Czymś jakby z innego świata, dostępnym teraz dla wszystkich (ludzie mogli go obejrzeć i dotknąć). Czymś zupełnie nieznanym, nowym i fascynującym, odznaczającym się lepszą jakością.`

WIELKA LUDZKA RODZINA

- może być rozumiana w kategoriach zoologicznych (gromady, rzędy, rodziny)

- wszyscy jesteśmy jej członkami (narzucone poczucie przez nazwę)

- jesteśmy wspólnotą

MISTYFIKACJA

Według Barthesa współczesne mitotwórstwo polega na mistyfikacji, która przerabia kulturę drobnomieszczańską w uniwersalną naturę.

nowy rodzaj mitologii - mitologia codzienna czyli pewien utrwalony obraz wykreowany przez współczesną kulturę masową

Barthes staje się tropicielem mitów – pochyla się nad kulturą popularną: nad kinem, literaturą, sportem, reklamą… i dowodzi, że mityzacji ulec może mózg Einsteina, twarz Grety Garbo, nowy model citroëna, ale także befsztyk czy frytki.

Francuski semiolog wskazywał, że mity współczesne, pasożytując niejako na naszym języku, na słowach, zawłaszczają naturalne ich znaczenia, nadbudowując znaczenia wtórne – mitologiczne właśnie – skutecznie jednak zachowując pozory naturalności. Stają się swego rodzaju niejawnymi metaforami, narzucając nam – nieświadomym niczego – te właśnie metaforyczne znaczenia.