Grupa A

1. Na podstawie informacji o dowolnej katastrofie, opisz emisje pierwiastków radioaktywnych:

Czarnobyl. Jedna z najgłośniejszych katastrof dwudziestego wieku. W czarnobylskiej elektrowni jądrowej przeprowadzono test jednego z rektorów poprzez nagłe odłączenie zasilania, w celu sprawdzenia tamtejszego turbogeneratora. W wyniku błędów popełnionych przez techników wystąpił 10-dniowy pożar, a duża ilość pierwiastków radioaktywnych została uwolniona do atmosfery ( pluton, cez ). Pierwiastki te w postaci opadu rozłożyły się głównie na powierzchni Zatoki Botnickiej i Finlandzkiej oraz znacznym terenie Europy Wschodniej. Największym problemem stał się cez, który w wyniku katastrofy przedostał się do Bałtyku (ok. 80%).

2. Omów obieg węgla w przyrodzie:

Węgiel w postaci dwutlenku węgla (CO2) jest asymilowany przez rośliny samożywne (przez rośliny zielone w procesie fotosyntezy, przez bakterie samożywne w procesie chemosyntezy) i włączany następnie w cząsteczki glukozy. Część glukozy zostaje z kolei zużyta do budowy komórek i tkanek, a część zużyta jako materiał energetyczny. Zwierzęta zjadając rośliny lub zwierzęta wykorzystują zawarty w związkach organicznych węgiel do budowy swojego ciała, a także w celach energetycznych. Podczas procesów energetycznych węgiel zawarty w związkach chemicznych jest utleniany i w postaci dwutlenku węgla w procesie oddychania jest wydalany do atmosfery lub wody.

3. Omów sposoby wchłaniania ksenobiotyków przez układ oddechowy:

Głównymi drogami wchłaniania ksenobiotyków przez układ oddechowy są nos oraz gardło. Później przenoszone są dalej wzdłuż układu do tchawicy oraz oskrzeli, aż w końcu dotrą do pęcherzyków płucnych. Tam, na drodze swobodnej dyfuzji gazów lub substancji w nich zawartych, przedostają się do naczyń krwionośnych wyścielających pęcherzyki płucne. Substancje te osadzają się na powierzeni błony w pęcherzykach, prowadząc do ich zatruwania.

4. Jak powstają i jak wpływają na środowisko kwaśne deszcze?

Związki siarki pochodzące ze spalania paliw (ropa naftowa, benzyna) ulegają w atmosferze reakcjom utleniania, prowadząc do otrzymywania kwasu siarkowego.Antropogeniczne źródła tlenków azotu w atmosferze związane są z procesami spalania paliw w wysokiej temperaturze. Tlenek azotu ulega w atmosferze szybkim przemianom. Obecność w powietrzu kwasu siarkowego i azotowego prowadzi do powstania kwaśnych opadów, które zakwaszają zbiorniki wodne i glebę oraz niszczą ekosystemy roślinne. Prowadzą także do uruchomiania depozytów metali ciężkich.

5. Wyjaśnij pojęcia:
- biocenoza - wielogatunkowy zespół organizmów wzajemnie powiązanych różnymi zależnościami biologicznymi, żyjący w określonym środowisku zwanym biotopem, np. biocenoza lasu, łąki, stawu. Żywa część ekosystemu.
- ekosystem - wycinek biosfery, obejmujący wszystkie organizmy żyjące na danym obszarze (biocenoza) wraz z fizycznym środowiskiem, które powiązane są ze sobą procesami przepływu energii i obiegu materii.
- biosfera - żywa powłoka ziemi wraz ze środowiskiem życia organizmów, obejmująca powierzchniową warstwę skorupy ziemskiej (litosfera), wszystkie wody (hydrosfera) i dolne warstwy atmosfery (troposfera).

Gruba B.

1. Na podstawie wybranej katastrofy ekologicznej opisz zatruwanie środowiska przez Hg (Rtęć):

Choroba Minamata. Ścieki z wytwórni tworzyw sztucznych zostały przetransportowane do zatoki Minamata, zatruwając ją poprzez zwiększenie zawartości rtęci w wodzie. Rtęć później akumulowała się m.in. w planktonie oraz żyjących w tamtym środowisku rybach. Mięso tych ryb, będąc jednym z głównych źródeł pożywienia okolicznych mieszkańców, doprowadziło do dziesiątek tysięcy przypadków zatruć rtęcią u lokalnej ludności. Jest to typowy przykład biomagnifikacji, w której rtęć przechodziła kolejno na wyższe poziomy troficzne.

2. Co to jest:
- Homeostaza - tendencja układów biologicznych (np. ekosystemów) do opierania się zmianom środowiska i trwania w stanie równowagi,
- Biotop - obszar jednorodny pod względem czynników abiotycznych i biotycznych, będący środowiskiem życia biocenozy. Przykładami biotopów są: torfowiska wysokie, strefy przybrzeżne mórz.
-LD50 - dawka danej substancji która powoduje śmierć 50% zwierząt doświadczalnych

3. Sposób wchłaniania ksenobiotyków przez układ pokarmowy:

Wchłanianie kseniobiotyków przez ukł. Pokarmowy zachodzi na całej jego długości. Rozpuszczalne kwasy i zasady organiczne są absorbowane w formie

niezjonizowanej na drodze dyfuzji pasywnej.Część ksenobiotyków wchłania się, na drodze podobnej jak substancjepokarmowe, w jelicie cienkim.

4. Opisz źródła odpadów radioaktywnych.

- produkty uboczne przy produkcji paliwa jądrowego oraz wydobyciu pierwiastków promieniotwórczych

- katastrofy jądrowe oraz ścieki powstałe w wyniku pracy elektrowni jądrowych i utylizacji zużytego w nich paliwa

- testy oraz wszelkie użycie broni nuklearnej

5. Globalne ocieplenie ( jak powstaje, ewentualne konsekwencje itp. )

Globalne ocieplenie - polega na zatrzymywaniu się w atmosferze coraz większych części promieniowania podczerwonego, co prowadzi do ogrzewania się Ziemi. Przypuszcza się, że jest to wynik zmiany zawartości gazów w powietrzu, a szczególnie gwałtownego wzrostu stężenia dwutlenku węgla. Prognozy zakładają, że jeśli tempo spalania paliw kopalnych utrzyma się, to w ciągu 40–45 lat może nastąpić nasycenie nim atmosfery, co spowodowałoby średni wzrost powierzchniowej temperatury Ziemi o ok. 1,5–4,5°C.

Grupa C

1.Dlaczego proces przemysłowy wpływa negatywnie na środowisko?

-zmniejszanie się wciąż zalesionych obszarów

-emisja spalin do atmosfery

-degradacja środowiska

-zanieczyszczenie lub niszczenie środowiska przy budowie nowych autostrad, budynków, fabryk, itp.

2. Podaj podział odpadów wg stopnia szczególnego zagrożenia.:

-odpady grożące zakażeniem – zawierające drobnoustroje chorobotwórcze, jaja pasożytów itp.,

-odpady grożące skażeniem – zawierające substancje promieniotwórcze,

-odpady szczególnie szkodliwe dla środowiska – zawierające substancje uznane przez ministra zdrowia za trucizny lub środki szkodliwe,

-surowe produkty i inne materiały uznane za nieprzydatne do wykorzystania gospodarczego.

3. Omów sposoby wnikania toksyn przez skórę:

- wnikanie przez kanaliki potowe

- transport wzdłuż torebek włosowych

- dyfuzja przez naskórek do skóry właściwej

Toksyny przedostają się przez naskórek poprzez gruczoły potowe i łojowe, wnikając później bezpośrednio do skóry właściwej, gdzie znajdują ujście w krwi oraz chłonce.

4. Obieg azotu w przyrodzie:

Rośliny pobierają azotanyV z gleby/wody i wykorzystują je do syntezy białka. Azot zostaje włączony w łańcuchy pokarmowe i dostają się do organizmów konsumentów na wszystkie poziomy troficzne. Martwa materia organiczna i odchody organizmów rozkłądają się i przy udziale bakterii nitryfikacyjnych powstają z nich azotanyV.Bakterie denitryfikacyjne zapewniają powrót azotu do atmosfery, przeprowadzając rozkład azotanów V do wolnego azotu. Później występuje wiązanie azotu czyli przekształcanie azotu cząsteczkowego N2 z atmosfery, który wraz z opadami atmosferycznymi przedostaje się do gleby i wody.

5. Główne gazy cieplarniane; sposoby ograniczania ich emisji do atmosfery

-Jeśli musisz jechać samochodem, rób to w ekologiczny sposób: uruchom pojazd bez wciskania sprzęgła, jak najszybciej przerzuć na wyższy bieg, patrz przed siebie i staraj się przewidzieć sytuację, by uniknąć nagłego hamowania i przyśpieszania. 
-Zasadź drzewo. Jedno drzewo absorbuje rocznie około 6 kg dwutlenku węgla z atmosfery, więc w ciągu 40 lat będzie to 250 kg. 
-Obniż temperaturę termostatu o jeden stopień, co przyniesie 10% oszczędności w rachunku za energię. 
-Przy przewietrzaniu domu otwórz okna tylko na kilka minut, zamiast pozwalać ciepłu uciekać przez długi czas. Jeśli przez cały dzień pozostawisz mały otwór, to wytworzenie energii potrzebnej do ogrzewania pomieszczenia podczas sześciu zimowych miesięcy (temperatura powietrza poniżej 10 stopni) spowoduje emisję 1 tony gazów cieplarnianych. 
-Ogrzewaj tylko tyle wody, ile potrzeba do zaparzenia herbaty lub kawy. Podgrzanie pełnego czajnika do temperatury wrzenia zużywa tyle samo energii co oświetlenie całego pokoju przez jeden wieczór. 
-Sprawdź, czy dom jest właściwie izolowany, gdyż połowa ciepła ucieka przez ściany. Dobra izolacja sprzyja ochronie środowiska i w dłuższym okresie przynosi korzyści finansowe. 
-Staraj się odzyskiwać wszystkie surowce wtórne lub też ograniczaj swoją konsumpcję. Kupuj towary mniej opakowane i wybieraj produkty w opakowaniach zwrotnych, a nie w jednorazowych. 
-Czyść lodówki i zamrażarki oraz ustawiaj je z dala od kuchenek i palników. Dzięki temu będą bardziej wydajne. 
-Wyłącz światła i urządzenia, których nie używasz. Nie pozostawiaj niczego w trybie czuwania. 
-Używaj energooszczędnych żarówek. Są one dziesięć razy trwalsze od żarówek tradycyjnych, pozwalają zmniejszyć emisję dwutlenku węgla o 400 kg oraz zaoszczędzić 200 złotych na rachunku elektrycznym podczas okresu ich użyteczności 

Grupa D

1. Wymień i opisz wybrane ekspozycje zanieczyszczeń na środowisko:

- ekspozycja katastrofalna – polega ona na uwolnienie zanieczyszczeń w wyniku działań takich jak próby broni nuklearnej czy katastrofy krążowników podwodnych zawierających na pokładzie głowice nuklearne. W wyniku tego do atmosfery wydostają się wszelkie pierwiastki promieniotwórcze ( np. próby nuklearne Związku Radzieckiego przyczyniły się do przedostania się ok 80% strontu do basenu Morza Bałtyckiego )

- ekspozycja zawodowa – w skutek wykonywania danego zawodu ( np. rolnictwo i DDT )

- ekspozycja endemiczna – narażenie ludności na danym obszarze na skutek nieodpowiedniego użycia szkodliwych środków chemicznych ( np. Bangladesz i arsen )

2. Opisz projekt Biosfera 2

Biosfera 2 – budowla w miejscowości Oracle w Arizonie (Stany Zjednoczone), która naśladujezamknięty system ekologiczny. Została zbudowana w latach 1987–1989 przez John Polk Allen, Space Biosphere Ventures i innych. Głównym celem budowli były badania nad możliwością utrzymywania ludzi (naukowców) w zamkniętej biosferze. Naukowcy badali w Biosferze 2 możliwość użycia zamkniętych biosfer w kolonizacji kosmosu, a także mieli okazję prowadzić badania nad prawdziwą biosferą nie szkodząc biosferze Ziemi. Nazwa Biosfera 2 nawiązuje do nazwy pierwszej Biosfery, jaką jest Ziemia.

3. Mechanizm działania toksycznych ksenobiotyków na organizm człowieka (czy jakoś tak)

- działanie hepatotoksyczne (wątroba)
- działanie nefrotoksyczne (nerki)
- działanie embriotoksyczne 
- działanie genotoksyczne ( w czasie tworzenia DNA)
- działanie neurotoksyczne (zaburzenia natury psychicznej)

4. Źródła zanieczyszczeń substancjami ropopochodnymi:

- katastrofy tankowców

- rozlewy lądowe

5. Eutrofizacja antropogeniczna (co to jest, efekty):

Jest to proces wzbogacania żyzności zbiorników wodnych poprzez zwiększenie ilości substancji pokarmowych. Zachodzi ona głównie przez spływ ścieków i nawozów mineralnych do wód. W wyniku rozwoju roślinności (zakwitu glonów) dochodzi do zachwiania równowagi tlenowej zbiornika i następuje wtedy niemal całkowity zanik organizmów wyższych poza cienką, kilkudziesięciocentymetrową warstwą wody stykającą się z atmosferą.