Pytania na egzamin - BIOLOGA

1.CO TO JEST KOMÓRKA.
Komórka jest to najmniejsza budulcowa i funkcjonalna jednostka organizmów żywych. Jest ona zdolna do przeprowadzania wszystkich podstawowych procesów życiowych (takich jak przemiana materii, wzrost i rozmnażanie).

2.WYJAŚNIJ POJĘCIE KOMÓRKI JAKO ORGANIZMU.
Komórka może stanowić samodzielny organizm jednokomórkowy lub może być elementem składowym organizmu wielokomórkowego. Budowy komórkowej nie mają wirusy, ale w związku z tym nie wykazują oznak życia poza komórkami żywicieli (i zgodnie z obecną systematyką nie są klasyfikowane, jako organizmy żywe).
Komórki różnych organizmów wykazują znaczne różnice, zarówno morfologiczne jak i biochemiczne. Osobnym problemem jest też istnienie komórek wtórnie uproszczonych - takich jak np. czerwone ciałka krwi ssaków, które nie posiadają jądra komórkowego, choć są niewątpliwie komórkami eukariotycznymi.

. 3.WYMIEŃ STRUKTURY KOMÓRKOWE O PODWÓJNEJ BŁONIE BIAŁKOWO- LIPIDOWEJ

4.DOKONAJ PODZIAŁU CUKRÓW POD WZGLĘDEM BUDOWY PODAJ ICH PRZYKŁADY.
- monocukry: glukoza i fruktoza
- dwucukry: sacharoza
- wielocukry: celuloza

5.PODAJ PRZYKŁADY BIAŁEK PROSTYCH.
Białka proste zbudowane sa wyłącznie z aminokwasów. Dzielimy je na nastepujące grupy:
protaminy- posiadają charakter silnie zasadowy, charakteryzują sie dużą zawartością argininy oraz brak aminokwasów zawierających siarkę, są dobrze rozpuszczalne w wodzie. Najbardziej znanymi protaminami są: klupeina, salmina, cyprynina,ezocyna, gallina.
histony- podobnie jak protaminy posiadają silny chrakter zasadowy; są dobrze rozpuszczalne w wodzie, a także w środowisku słabo kwaśnym. Są one składnikami jader komórkowych (w połaczeniu z kwasem dezoksyrybonukleinowym), a także występują w czerwonych ciałkach krwi. W ich skład wchodzi duża ilość takich aminokwasów jak lizyna i argenina.
albuminy- są to białka obojetne, spełniają szereg ważnych funkcji biologicznych : są one enzymami, hormonami i innymi biologicznie czynymi zwiazkami. Są dobrze rozpuszczalne w wodzie i rozcieńczonych roztworach soli. Łatwo ulegają koagulacji. Znajdują się w tkance mięśniowej, osoczu krwi i mleku.
glubuliny- w odrużnieniu od albuminy są źle rozpuszczalne w wodzie, dobrze w rozcieńczonych roztworach soli; posiadają podobne właściwości do nich. Występują w dużych ilościach w płynach ustrojowych i tkance mięśniowej.
prolaminy- są to typowe białka rośline, wystepują w nasionach. Charekterystyczną właściwością jest zdolność rozpuszczania się w 70% etanolu.
gluteliny- podobnie jak prolaminy- są to typowe białka rośline; posiadają zdolność rozpuszczania się w rozcięczonych kwasach i zasadach.
skleroliny- nie rozpuszczalne wodzie i rozcięńczonych roztworach soli; są to typowe białka o budowie włóknistej, dzięki tepu pełnią funkcję podporowe; do tej grupy białek nalerzy kreatyna

6.WSKAŻ ŻYWE (PLAZMATYCZNE) SKŁADNIKI KOMÓRKI.
Plazmatyczne ( żywe) - są to wszystkie błony komórkowe, cytoplazma ,jądro komórkowe z jąderkiem, plastydy , mitochondria, struktury Golgiego, rybosomy.

7.PRZEDSTAW BUDOWE TŁUSZCZÓW I WYMIEŃ ICH RODZAJE.
Źródłem lipidów występujących w organizmie są składniki tłuszczów roślinnych i zwierzęcych zawartych w pokarmie. Lipidy są również syntetyzowane w organizmie ze składników innych związków organicznych.
Inaczej zwane lipidami. Jest to zróżnicowana grupa związków nierozpuszczalnych w wodzie, obejmująca:
- tłuszcze obojętne- będące estrami kwasów organicznych i glicerolu,
- fosfolipidy- zawierają dodatkowo kwas fosforowy i alkohole,
- sterole- w ich skład wchodzi cholesterol i pochodne.
Lipidy i ich pochodne spełniają w organizmie rolę substratów energetycznych, są składnikami strukturalnymi oraz hormonami.

8.WYMIEŃ ZW,NIEORGANICZNE WYSTĘPUJĄCE W KOMÓRCE.
związki nieorganiczne, sole, jony K, Na, Ca, Fe, Mg;

9.JAKIE ZW.ORGANICZNE WYSTĘPUJĄ W KOMÓRCE.
* związki organiczne: cukry, aminokwasy, białka enzymatyczne, kwasy organiczne tj. kwas jabłkowy, cytrynowy nadające kwaśny smak wielu owocom;

10.WYMIEŃ KWASY NUKLEINOWE I WSKAŻ GDZIE ONE WYSTĘPUJĄ.
KWASY NUKLEINOWE: występują we wszystkich żywych komórkach, zlokalizowane są w jądrze komórkowym, mitochondriach i chloroplastach; stanowią materiał genetyczny DNA i RNA.
ługa spolimeryzowana cząsteczka złożona z pojedynczych jednostek nukleotydowych związanych silnymi wiązaniami chemicznymi; łańcuchy DNA i RNA są kwasami nukleinowymi różniącymi się od siebie cukrowym składnikiem nukleotydów, jest nim odpowiednio deoksyryboza i ryboza

11.Scharakteryzuj budowę kwasu nukleinowego na przykładnie DNA.
Kwas DNA jest substancją, w której jest zapisana substancja genetyczna. Na terenie komórki występuje głównie w jądrze, ale również w chromosomach, chloroplastach i mitochondriach
Cząsteczka DNA zbudowana z dwóch nici, które łączą się ze sobą poprzez zasady azotowe nosi nazwę helisy. Cząsteczka ta wygląda jak spirala. Układ zasad w jednym łańcuchu warunkuje kolejność zasad w drugim i tę właściwość nazywamy komplementarnością zasad. Zachowanie odpowiedniej kolejności w przyłączaniu zasad ma podstawowe znaczenie przy replikacji DNA, czyli powstawaniu nowej jego cząsteczki. Podstawowe reguły budowania DNA:
- naprzeciw adeniny może znajdować się tylko tymina;
- naprzeciw guaniny może znajdować się tylko cytozyna.

12.Co to jest nukleotyd?
Nukleotyd jest to podstawowy składnik budulcowy kwasów nukleinowych (DNA i RNA). Jest on zbudowany z cukru - pentozy (w DNA występuje deoksyryboza, zaś w RNA ryboza), co najmniej jednej reszty fosforanowej i zasady azotowej (zasady purynowej, pirymidynowej lub flawinowej). W nukleotydach DNA występują takie zasady azotowe jak: adenina (A), guanina (G), cytozyna (C) i tymina (T). W nukleotydach RNA występują takie zasady azotowe jak: adenina (A), guanina (G), cytozyna (C) i uracyl (U). Adenina (A) oraz guanina (G) to zasady purynowe. Cytozyna (C), tymina (T) oraz uracyl (U) to zasady pirymidynowe. W postaci monomerów niektóre z nukleotydów (zwłaszcza rybonukleotydy) odgrywają ważną rolę jako kofaktory enzymów (NAD+, FMN), przenośniki energii (np. ATP, GTP) lub cząsteczki sygnałowe (np. cAMP)..

13.Wymień zasady azotowe.

14.Porównaj kwas RNA I DNA.
Kwas nukleinowy - biopolimer zbudowany z nukleotydów. Zasadniczo są dwa rodzaje kwasów nukleinowych: kwas rybonukleinowy (RNA) oraz kwas deoksyrybonukleinowy (DNA). Oba mogą występować pod postacią zarówno pojedynczej jak i podwójnej nici, przy czym zazwyczaj DNA tworzy nić podwójną, a RNA pojedynczą.
Monomer kwasu nukleinowego składa się z cząsteczki pentozy, dla RNA rybozy, dla DNA deoksyrybozy, zasady purynowej lub pirymidynowej przyłączonej do pierwszego atomu węgla pentozy, oraz reszty fosforanowej, przyłączonej do trzeciego oraz piątego atomu węgla dwóch sąsiednich pentoz polimeru.
Zasadami są adenina, guanina, cytozyna oraz uracyl (w RNA) lub tymina (w DNA).
Kwasy nukleinowe przechowują kod genetyczny organizmu oraz pośredniczą w produkcji białek.

15.Scharakteryzuj ścianę komórkową.
Ściana komórkowa - otoczka komórki o funkcji ochronnej i szkieletowej. Ściana komórkowa występuje u roślin, grzybów, bakterii i niektórych protistów. U każdej z tych grup jest zbudowana z innych substancji, np. u grzybów jest to chityna, a u roślin celuloza i jej pochodne (hemiceluloza i pektyna) oraz lignina. Ściana komórkowa leży na zewnątrz błony komórkowej. W tkankach ściany komórkowe sąsiadujących ze sobą komórek są zlepione pektynową substancją tworzącą blaszkę środkową. Między komórkami istnieją wąskie połączenia w postaci plasmodesm - wąskich pasm cytoplazmy przenikających ściany i zawierających fragmenty retikulum endoplazmatycznego. Młode komórki roślin otoczone są celulozowo-pektynową ścianą pierwotną, u starszych obserwuje się ścianę wtórną - powstającą po wewnętrznej stronie ściany pierwotnej, zwykle grubszą i bardziej wytrzymałą niż pierwotna.
16.Na czym polega rola ściany komórkowej?

17.Jaka jest funkcja wakuoli u roślin,a jaka u zwierząt?
Wewnątrz wakuoli znajduje się sok komórkowy. Jego skład jest zmienny i zależy od funkcji jaką w danym momencie pełni wakuola. Podstawowymi składnikami soku komórkowego są: woda, białka, cukry, kwasy organiczne, garbniki, alkaloidy oraz sole nieorganiczne, np. szczawian wapnia często tworzący kryształy
18.Co to jest cytoplazma,jaki jest jej skład i funkcja?
Skład cytoplazmy
Cytoplazma podstawowa jest substancją koloidalną, w jej skład wchodzą:
związki organiczne (białko, tłuszczowce, węglowodany)
związki nieorganiczne (wapń, magnez, potas, cynk, fosfor, bor, miedź, mangan)
faza rozpraszająca: woda
organelle, np. mitochondria, chloroplast, lizosomy, peroksysomy, wakuole, cytoszkielet (retikulum endoplazmatyczne, Aparat Golgiego)

Cytoplazma jest półpłynną, żelowato-galaretowatą masą o jednolitej strukturze, wykazującą różnice konsystencji: od ciekłej do galaretowatej i odznacza się łatwością przechodzenia od stanu stałego (żelu) w ciało stałe (żelatynę) i odwrotnie.
I. -część protoplazmy komórki eukariotycznej pozostająca poza jądrem komórkowym
II. - cała protoplazma komórki prokariotycznej (czyli nie posiadającej jądra komórkowego)
Dzieli się ją na cytoplazmę podstawową oraz retikulum endoplazmatyczne.
cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma
Cytoplazma podstawowa - główna część protoplastu. W niej znajdują się pozostałe plazmatyczne składniki komórki i zachodzi większość procesów metabolicznych
19.Scharakteryzuj błonę komórkową.

20.Podaj przykłady komórek,które nie posiadają jądra komórkowego.

21.Przedstaw na schemacie budowe jądra komórkowego?

22.W jaki sposób powstają i z czego się składają chromosomy?
Chromosom - forma organizacji materiału genetycznego wewnątrz komórki.
Chromosomy występują w formie mikroskopijnej struktury najlepiej widocznej w metafazie podziału komórkowego. U organizmów prokariotycznych materiał genetyczny zgromadzony jest w postaci pojedynczej, kolistej cząsteczki DNA, natomiast u organizmów eukariotycznych jest on podzielony na kilka (lub więcej) liniowych cząsteczek. Zarówno u prokariotów jak i eukariontów chromosomy zbudowane są z kompleksu DNA i białek histonowych lub histonopodobnych (u prokariotów). W komórkach organizmów prokariotycznych występują również nieosłonięte, koliste cząsteczki DNA zwane plazmidami.
Locus (l. mnoga loci) to miejsce na chromosomie gdzie zlokalizowany jest gen.
Chromosom submetacentryczny:
1 - chromatyda 2 - centromer - miejsce złączenia dwóch chromatyd 3 - ramię krótkie 4 - ramię długie
Chromosomy dzielą się na autosomy - zawiadujące dziedziczeniem cech nie sprzężonych z płcią, oraz chromosomy płciowe - czyli allosomy lub heterosomy, których obecność przejawia się u konkretnej płci i w wielu przypadkach determinuje ją.

23.Jaka jest rola jądra komórkowego?
Rolą jądra komórkowego jest przechowywanie informacji zawartej w DNA, jej powielanie w procesie podziału komórki, a także kontrolowanie całości metabolizmu komórki dzięki kopiowaniu fragmentów DNA (kopiami są tu odcinki RNA) odpowiednich dla syntezy potrzebnych enzymów czy innych cząsteczek. Jądro otoczone jest podwójną białkowo-lipidową błoną. Poprzez pory w tejże błonie do cytoplazmy przenoszone są tylko fragmenty RNA; DNA nie opuszcza jądra.

24.Wymień rodzaje plastydów oraz występujące w nich barwniki.

25.Jaką role odgrywają chloroplasty i chromoplasty?
1. Chromoplasty
Nadaja barwę korzeniom, kwiatom, owocom (barwniki: karoten, ksantofil - żółty)
2. Chloroplasty
zawierają chlorofil; zlokalizowane są głównie w liściach, biorą udział w procesie fotosyntezy;
3. Leukoplasty
Nie zawierają żadnych barwników; gromadzą substancje zapasowe powstałe w wyniku procesu fotosyntezy (np. amyloplasty - gromadzą skrobię)

26.Omów budowe i funkcje mitochondriów.
Główną rolą mitochondriów jest uzyskiwanie energii w formie ATP wskutek przekształcania związków organicznych, ale biorą również udział w innych procesach metabolicznych, takich jak:
Apoptoza - programowana śmierć komórki
Regulacja stanu redoks komórki
Synteza hemu
Synteza sterydów
Wytwarzanie ciepła
Cykl mocznikowy - w mitochondriach wątroby27.Wymień różnice w budowie komórki roślinnej i zwierzęcej.
Mitochondrium otaczają dwie błony białkowo-lipidowe, obie podobne w budowie do zwykłej błony komórkowej, ale o bardzo różnych właściwościach. Błona zewnętrzna, otaczająca całe organellum, jest naszpikowana białkami zwanymi porynami. Poryny są w istocie dużymi (około 2-3 nm średnicy) kanałami, przez które mogą się przedostawać wszystkie cząsteczki o masie nie przekraczającej 5000 daltonów.
Wnętrze mitochondrium wypełnia macierz (matriks) mitochondrialna. Jest to rodzaj żelu - wodny roztwór białek i metabolitów zużywanych na potrzeby mitochondrium. Białkami wewnętrznymi mitochondrium są wszystkie enzymy beta oksydacji kwasów tłuszczowych, cyklu Krebsa, syntezy steroidów itp. Macierz zawiera również mitochodndrialny DNA, rybosomy mitochondrialne i tRNA mitochondrialne. Enzymem markerowym(markerem) matrix mitochondrialnej jest syntaza cytrynianowa.

28.Mitoza,mejoza i ich znaczenie?W jakich komórkach zachodzą?
Mitoza - proces podziału komórki, któremu towarzyszy precyzyjne rozdzielenie chromosomów do dwóch komórek potomnych. W jego wyniku powstają komórki, które dysponują materiałem genetycznie identycznym z komórką rodzicielską. Jest to najważniejsza z różnic między mitozą a mejozą. Podziały mitotyczne zachodzą między innymi w diploidalnych komórkach somatycznych i w ich rezultacie powstają inne diploidalne komórki somatyczne. Podziały mitotyczne są procesem nieustannie zachodzącym w organizmie, prowadzącym do jego wzrostu i regeneracji.
29.Wyjaśnij pojęcie koniugacji w procesie podziałów komórkowych.

30. Co jest efektem podziałów komórkowych?
31.Wymień rodzaje tkanek zwierzęcych.
Tkanki zwierzęce, zespół komórek wywodzących się z jednego listka zarodkowego, mających jednolity charakter i spełniających w organizmie specyficzne funkcje.

Wśród tkanek zwierzęcych wyróżniamy:
1) tkankę nabłonkową (pokrywową, zmysłową, gruczołową i rozrodczą),
2) tkankę nerwową,
3) tkankę mięśniową (gładką, prążkowaną i sercową),
4) tkankę łączną (stałą: tkanka zarodkowa, tkanka łączna właściwa, tkanka kostna, tkanka chrzęstna, tkanka krwiotwórcza i płynną: krew i chłonka) 5) tkankę glejową

32.Co to jest tkanka?
Tkanka, zespół komórek o podobnej budowie, wywodzących się z jednego listka zarodkowego i spełniających w organizmie określone funkcje. Badaniem tkanek zajmuje się histologia.

33.Wymień rodzaje nabłonków(ze względu na kształt i funkcje)opisz jeden z nich.

34.Dokonaj podziału tkanki mięśniowej ze względu na czynności mięśni i przedstaw ich
funkcje.
Tkanka mięśniowa gładka zbudowana jest z komórek wrzecionowatych. Komórki mają jedno jądro, leżące w środku komórki. Komórki - miocyty występują pojedynczo lub grupowo w tkance łącznej różnych narządów. Mogą też tworzyć duże mięśnie (ściana żołądka). Sarkolemma (błona komórkowa) wytwarza wgłębienia nazwane jamkami, odpowiedniki kanalików T w komórkach mięśniowych szkieletowych. Na wewnętrznej powierzchni sarkolemmy znajdują się ciałka gęste zawierające alfa-aktyninę.

35.Jaka tkanka mięśniowa tworzy mięśnie szkieletowe oraz serca?
Tkanka mięśniowa serca - zbudowana jest z komórek wydłużonych oraz z istoty międzykomórkowej utworzonej przez tkankę łączna właściwą. Komórki mięśniowe niekiedy ulegają fuzji przez co stają się dwujądrowe. Na powierzchni styku komórek mięśniowych ułożonych szeregowo jedna nad druga tworzą się wstawki. Ponadto komórki tworzą boczne odgałęzienia łączące się wzajemnie (szeregi połączone ze sobą bocznymi odgałęzieniami). Cytoplazma wypełniona jest miofibrylami i licznymi mitochondriami. Jądro leży centralnie. Mięsień sercowy reaguje na bodźce zgodnie z zasadą Bowditscha: “wszystko albo nic”. Bodziec musi być na tyle silny, aby wywołać skurcz całego mięśnia sercowego, będącego w przypadku serca jednością funkcjonalno-strukturalną (zespójnia czynnościowa). Zbyt słaby impuls nie więc wywoła skurczu. Zwiększanie siły bodźca również nie zwiększa stopnia skurczu. Porównując z mięśniem szkieletowym, tkanka mięśniowa sercowa wykazuje dłuższy okres refrakcji, czyli niewrażliwości na podnietę (0,3 s).

36.Przedstaw budowę tkanki kostnej.
1. Grubowłóknista tkanka kostna - występuje w życiu płodowym. U człowieka dorosłego znajduje się w miejscach przyczepu ścięgien do kości, w miejscach reperacji kości i w szwach kości czaszki. Zawiera grube włókna kolagenowe (pęczki włókienek) o nieregularnym przebiegu.
2. Drobnowłóknista tkanka kostna - dojrzała forma tkanki kostnej, wchodząca w skład kości długich i płaskich. Zbudowana z blaszek kostnych. Wyróżnia się kość gąbczastą i zbitą:

Kość gąbczasta - zbudowana z blaszek kostnych tworzących beleczki. Przestrzenie między beleczkami wypełnia szpik kostny. Kość gąbczasta znajduje się w nasadach i przynasadach kości długich i wypełnia wnętrze kości płaskich. Wewnątrz beleczek leżą osteocyty. Na powierzchni beleczek leżą osteoblasty i osteoklasty.

Tkanka kostna zbita - zbudowana z blaszek kostnych ściśle upakownych. Wchodzi w skład zewnętrznych warstw kości płaskich oraz w trzonów kości długich. Jednostka strukturalną kości zbitej jest system Haversa: układ 4-20 blaszek kostnych (rurkowych) systemowych. W centrum systemu znajduje się kanał Haversa do którego wnika naczynie krwionośne i nerw. Naczynia krwionośne wszystkich systemów łączą się ze sobą za pomocą bocznych kanałów Volkmanna. Przestrzenie między systemami wypełnione są blaszkami międzysystemowymi.
37.Z czego składa się tkanka chrzęstna-wymień jej rodzaje.
Jest to tkanka podporowa. Wyróżnia się tkankę chrzestną szklistą, sprężysta i włóknistą.
Tkanka chrzęstna powstaje z mezenchymy. Komórki młodociane chrząstek to chondroblasty. Wzrost chrząstki odbywa się poprzez zwiększenie ilości substancji międzykomórkowej oraz narastanie perichondrium (ochrzęstnej). W trakcie regeneracji chrząstek uczestniczą komórki macierzyste ochrzęstnej, które są pobudzane do proliferacji, syntezy kolagenu i proteoglikanów.

38.Omów role osocza.
Osocze w 90 % zawiera wodę, a w 6-8% białka, ponadto sole mineralne i tłuszcze. Do najważniejszych białek osocza należą:
→ Albuminy - białka globularne syntetyzowane w hepatocytach. Utrzymują ciśnienie onkotyczne krwi, regulują objętość krwi. Są nośnikiem jonów (wapń, magnez), bilirubiny, metali ciężkich, leków, hormonów. Stanowią rezerwę białek i aminokwasów.
→ Globuliny składają się z kilku frakcji: alfa 1, alfa 2, beta i gamma. Syntetyzowane są w wątrobie. Frakcja gamma obejmuje immunoglobuliny wiążące antygeny. Syntetyzowane przez limfocyty B i plazmocyty. Ogólnie ujmując globuliny pełnią funkcje obronne, transportujące i uczestniczą w krzepnięciu krwi.
39.Opisz tkanke tłuszczową.

40.Przedstaw skład krwi.
Skład krwi
Krew to płynna tkanka, składająca się z krwinek czerwonych, krwinek białych, płytek krwi i osocza (plazmy):
krwinki czerwone - są odpowiedzialne za transport tlenu do wszystkich komórek organizmu. Dzięki czerwonym krwinkom oddychamy!
Odnawiają się!
- krwinki białe - są odpowiedzialne za obronę organizmu przed infekcjami.
Odnawiają się!
-płytki krwi - odpowiadają za zatrzymanie krwawienia.
Odnawiają się!
-osocze (plazma) - do 55% objętości krwi. Osocze zawiera białka (albuminę, czynniki krzepnięcia, białka odpornościowe), odpowiedzialne jest za transport wody i substancji odżywczych do komórek, a także odprowadzanie produktów przemiany materii do wątroby, nerek i płuc.
Odnawia się!

41.Dokonaj podziału kości ze względu na budowę zewn,i podaj przykłady tych kości.

42.Wymień kości mózgoczaszki i trzewioczaszki.
Mózgoczaszka obejmuje: kość potyliczną, kości ciemieniowe, kość czołową, kość klinową, kość sitową i kości skroniowe.

Twarzoczaszka utworzona jest przez: kości jarzmowe, kości podniebienne, kości szczęki, kości nosowe, kości łzowe, żuchwę, lemiesz, kość gnykową, kosteczki słuchowe i małżowiny nosowe dolne.

43.Wyjaśnij istotę skurczu mięśnia poprzecznie prążkowanego.

44.Wyjaśnij dlaczego bolą nas mięśnie?

45.Wymień kości obręczy barkowej i miedniczej oraz kości kończyn.

46.Wymień funkcje układu szkieletowego.

47.Podaj przykłady niektórych mięśni szkieletowych.

48.Przedstaw budowę skóry. I rolę skóry?
Skóra (cutis) jest to zewnętrzna, mocna i elastyczna powłoka ciała, oddzielająca wnętrze organizmu od środowiska zewnętrznego, a jednocześnie zapewniająca kontakt z otoczeniem.

Głównymi funkcjami skóry są: odbieranie wrażeń dotykowych (narząd czucia), regulowanie ciepłoty ciała - termoregulacja (w sposób bierny - wypromieniowywanie, i w sposób czynny - wydalanie potu), resorpcja, wymiana gazowa, ochrona tkanek i organów wewnętrznych przed czynnikami mechanicznymi, fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi (bakteryjnymi, grzybiczymi, wirusowymi itd.), wydzielanie różnych substancji, regulowanie gospodarki wodno-elektrolitowej, przetwarzanie (metabolizowanie) cukrów, białek, tłuszczy i witamin, uczestnictwo w immunostymulacji i w melanogenezie (czynność barwnikotwórcza). W skórze pod wpływem promieniowania ultrafiołkowego (o długości fali 230-313 nm) z ergosterolu tworzy się witamina D2 (ergokalcyferol), a z 7-dehydrocholesterolu powstaje witamina D3 (cholekalcyferol).

W skórze można wyróżnić trzy warstwy: zewnętrzną - naskórek, środkową - skórę właściwą i wewnętrzną - tkankę podskórną.
49.Wskaż mechanizmy odpowiedzialne za termoregulację.
Człowiek jest organizmem stałocieplnym, czyli homoiotermicznym. Ciepło powstające w wyniku reakcji biochemicznych ustroju podgrzewa ciało do pewnej temperatury. Nadmiar ciepła musi być usunięty, aby nie doszło do hipertermii, czyli przegrzania. Niezbędne są także mechanizmy zapobiegające nadmiernej utracie ciepła z organizmu - hipotermii (oziębienia). Ciepło przyśpiesza większość reakcji metabolicznych, dlatego zwierzęta stałocieplne wykazują intensywniejszą przemianę materii niż zwierzęta zmiennocieplne.

Wewnątrz ciała panuje wyższa temperatura niż na obwodzie. Sytuacja ta zmienia się podczas wysiłku fizycznego, kiedy to mięśnie wytwarzają dużo ciepła. Krew tętnicza dopływająca do powierzchni ciała traci ciepło, po czym schłodzona powraca żyłami do wnętrza, aby ponownie ulec nagrzaniu. W ten sposób odbywa się chłodzenie narządów wewnętrznych. Temperatura ciała waha się w ciągu doby; u człowieka maximum osiąga w dzień, a minimum w nocy. Kobiety mają wyższą temperaturę niż mężczyźni. Dzieci mają wyższa temperaturę niż osoby stare. W czasie głodu spada temperatura ciała.

Wytwarzanie ciepła nosi nazwę termogenezy. Wyróżnia się termogenezę drżeniową - podczas pracy mięśni (wytwarzanie ciepła wrasta o 200-300%) i termogenezę bezdrżeniową (uintensywnienie metabolizmu pod wpływem hormonów).

---