49.Odpady eksploatacyjne w transporcie
Odpady to zużyte przedmioty oraz substancje stałe, a także ciekłe ni9ebędące ściekami (nieodprowadzane do wód), powstające w wyniku bytowania człowieka lub działalności przemysłowej, które są przeznaczone do usunięcia lub składowania z powodu braku możliwości ich wykorzystania. Większość odpadów jest uciążliwa dla środowiska.
Podział odpadów ze względu na pochodzenie:
Odpady przemysłowe (poprodukcyjne)
Odpady rolnicze
Odpady bytowo-gospodarcze (komunalne)
Odpady medyczne
Odpady mogą występować w postaci ciekłej lub stałej albo półstałej, np. szlamy, osady ściekowe.
Charakter i wielkość wytwarzanych odpadów zależą od jakości i dostępności surowców, technologii produkcji, postępu technicznego, poziomu życia ludności, konsumpcji dóbr materialnych oraz etyki ekologicznej.
Odpady przemysłowe powstają podczas wydobywania i przetwarzania różnych surowców. Najwięcej odpadów wytwarzają: energetyka, górnictwo i przemysł metalurgiczny. Są to przede wszystkim:
Odpady górnicze, głównie skalne, z kopalń podziemnych i odkrywkowych;
Szlamy poflotacyjne i odpady popłuczkowe przetwórstwa węglowego, barytowego, siarkowego, miedziowego i cynkowo-ołowiowego;
Popioły lotne i żużel z elektrowni, elektrociepłowni;
Przemysłowe osady ściekowe, w tym pochodzące z mechanicznego oczyszczania wód kopalnianych.
Odpady przemysłowe powstają zazwyczaj w dużej masie i są najczęściej składowane na hałdach. Charakteryzują się w wielu przypadkach znacznym ładunkiem niebezpieczeństwa ze względu na wysoką toksyczność, palność, wybuchowość, rakotwórczość; stanowią, więc istotny czynnik degradacji środowiska.
Wśród odpadów przemysłowych na szczególną uwagę zasługują odpady niebezpieczne. Źródłem tych odpadów jest hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł chemiczny, maszynowy i procesy oczyszczania ścieków. Odpady tego typu powstają także w związku z użytkowaniem substancji niebezpiecznych, takich jak: pestycydy, lakiery, oleje mineralne, rozpuszczalniki, zużyte akumulatory i baterie, azbest.
Odpady bytowo-gospodarcze, zwane też komunalnymi, powstają w związku z bytowaniem człowieka, są pozostałościami po jego działalności bytowo-gospodarczej w środowisku miejskim i osiedlowym. Koncentracja odpadów występuje przede wszystkim w dużych aglomeracjach miejsko-przemysłowych.
50 .Recykling
Recykling jest to system cyklicznego, gospodarczego wykorzystywania odpadów jako surowców wtórnych z wyeksploatowanych, wybrakowanych bądź uszkodzonych wyrobów. Możliwość ponownego wykorzystania tych wyrobów wynika z tego, że są one wykonane z materiałów odnawialnych, tzn., że istnieje możliwość przywracania im pierwotnych właściwości albo odzyskania poszczególnych składników lub usuwania z nich szkodliwych składników przez przeprowadzenie odpowiednich zabiegów.
Przedmiotem recyklingu są oprócz złomu, metali, stłuczki szklanej, makulatury - wszelkie wyroby wycofane z eksploatacji, budowle, urządzenia, maszyny, środki transportu, wyroby wybrakowane nie nadające się do użytku. Jeśli nie jest możliwe wykorzystanie odpadów poużytkowych jako surowca wtórnego do wytwarzania wyrobu analogicznego, wówczas przeznacza się je do wytwarzania innych produktów.
Recykling odpadów obejmuje trzy fazy:
pozyskiwania (odpłatne i nieodpłatne surowców wtórnych z różnych odpadów poprodukcyjnych i poużytkowych)
uzdatniania (obejmuje np. segregowanie, czyszczenie, rozdrabnianie, granulowanie, przetapianie)
gospodarczego wykorzystania
Rodzaje recyklingów:
Recykling materiałowy (mechaniczny) - polega na ponownym, bezpośrednim przetwarzaniu odpadów w oparciu o wykorzystanie określonych procesów przeróbczych typu mechanicznego, bez zastosowania procesów chemicznych.
Recykling surowcowy (chemiczny) - polega na degradacji makrocząsteczek na frakcje o mniejszej masie cząsteczkowej.
Recykling termiczny (energetyczny) - polega na spalaniu odpadów z odzyskiem wytwarzanej energii cieplnej.
Recykling organiczny (biologiczny) - polega na biologicznym rozkładzie frakcji organicznej odpadów na materiał nadający się do agrotechnicznego wykorzystania.
51.Źródła odpadów
Wycofane z eksploatacji samochody stanowią duże zagrożenie dla środowiska, zawierają, bowiem oprócz metali (w tym metali ciężkich) również inne substancje, w tym niebezpieczne takie jak:
zużyte opony
przepalone oleje oraz ich filtry
oleje płynne chłodnicze
elementy zawierające rtęć
elementy zawierające PCB
filtry paliwowe
elementy wybuchowe np. poduszki powietrzne
okładziny hamulcowe zawierające azbest
płyny hamulcowe
płyny zapobiegające zamarzaniu zawierające niebezpieczne substancje
zbiornik na gaz skroplony
metale żelazne i nieżelazne
szkło
akumulatory
spaliny
katalizatory
tworzywa sztuczne
52. Definicja emisji
Emisja- jest to proces wprowadzania do powietrza zanieczyszczeń; chodzi tu o substancje stałe, ciekłe lub gazowe w ilościach, które mogą ujemnie wpływać na środowisko.
53.Definicja imisji
Imisja -jest to zawartość zanieczyszczeń w masie powietrza. Imisja powietrza nie powinna przekraczać dopuszczalnych stężeń określonych w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28.kwietnia 1998 w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających powietrze.
54.Konwencja Bazylejska
Konwencja Bazylejska-konferencja przedstawicieli rządów Bazylei odbyła się w dniach 20-22 marca 1989. Jedną z podstawowych zasad na których oparta jest konwencja jest dążenie do maksymalnej redukcji wytwarzania odpadów niebezpiecznych pod kątem ich potencjalnego zagrożenia.
W myśl kolejnej zasady postępowania z odpadami wyrażonej w Konwencji B. Odpady niebezpieczne powinny być usuwane możliwie blisko źródła ich wytwarzania.
Konwencja B. Mówi, iż każde z państw ma suwerenne prawo do wydania całkowitego zakazu importu odpadów niebezpiecznych lub innych.
Ocenianiem skuteczności wprowadzenia w życie postanowień konwencji zajmuje się specjalny organ- Konferencja Stron.
Podsumowując podstawowym celem Konwencji B. Jest ochrona za pomocą ścisłej kontroli zdrowia człowieka i środowiska przed szkodliwymi skutkami jakie mogą wyniknąć z wytwarzania i gospodarowania niebezpiecznymi odpadami.
55.Opakowania proekologiczne
Proekologiczne materiały opakowaniowe są uważane dzisiaj za jedne najnowocześniejszych materiałów opakowaniowych i w niektórych zastosowaniach z powodzeniem mogą zastępować tworzywa sztuczne, tekturę i folię aluminiową. Unikalną ich cechą jest to, że dają przemysłowi spożywczemu przyjazne dla środowiska i trwałe opakowania, które mogą być produkowane w oparciu o lokalne surowce. Materiały w/w stanowią wytwarzane przez współwytłaczanie różne kompozycje tworzyw sztucznych, głównie polietylenu lub polipropylenu, przy bardzo dużym, w przypadku niektórych materiałów nawet 60% udziale surowców mineralnych, takich jak kalcyt, czy też dolomit, w które ziemia jest szczególnie bogata. W przypadku maksymalnych zawartości surowców mineralnych, polipropylen czy polietylen, może być uznany jako spoiwo użyte do związania tych surowców. Częściowe
zastępowanie przez nie, tworzyw sztucznych i papierniczych, a także folii Al, umożliwia zaoszczędzenie 30-60% deficytowych
zasobów naturalnych, (głównie ropy naftowej)
56.Utylizacja odpadów
Jednym ze sposobów racjonalnego kształtowania środowiska jest utylizacja odpadów, przez co rozumie się wtórne wykorzystanie
odpadów pochodzenia bytowego i przemysłowego jako surowców do nowej produkcji. Poważna grupa odpadów niewykorzystanych w Polsce pochodzi z gospodarki komunalnej. Występują tu odpady o charakterze produkcyjnym (np. wytwarzane przez niektóre zakłady rzemieślnicze, przedsiębiorstwa, oczyszczalnie ścieków) i bytowym. Odpady miejskie powinny być, więc źródłem surowców
wtórnych. Przy właściwej gospodarce odpadami mogłyby one wzbogacić bazę surowcową do wyrobu papieru, szkła ni innych.
Metody racjonalnego wykorzystania odpadów:
Składowanie na wysypiskach-odzysk przez selektywne składowanie, polegające na oddzielnym gromadzeniu odpadów
użytkowych u źródła ich powstania.
Kompostowanie %u2013 proces tlenowego biochemicznego rozkładu związków organicznych zawartych w odpadkach. Prowadzi się je w pryzmach (wysokość do 3m) na wolnym powietrzu przez kilka miesięcy.
Spalanie %u2013 proces ostatecznego unieszkodliwiania wszystkich praktycznie odpadów palnych a więc zawierających
składniki organiczne. Dokonuje się tego w specjalnych palarniach i wykorzystuje ich wartości opałowe na cele produkcji ciepła np. do ogrzewania mieszkań. Takie rozwiązania stosowane są np. w Wielkiej Brytanii, Finlandii, Francji, Niemczech i Szwajcarii. W Polsce takich miast jest 20.
57.Kategorie odpadów
Odpady stałe są podobnie, jak odpadowe gazy czy ścieki nieodłącznym atrybutem naszej cywilizacji. Jest to produkt towarzyszący wszelkiej działalności człowieka. Odpady stałe dzielą się według swego pochodzenia na 3 duże grupy:
Odpadki miejskie (śmieci)
Odpady przemysłowe
odpady specjalne %u2013 szczególnie niebezpieczne i trujące dla organizmów żywych i dla środowiska
Q1 Pozostałości z produkcji lub konsumpcji, niewymienione w pozostałych kategoriach
Q2 Produkty nieodpowiadające wymaganiom jakościowym
Q3 Produkty, których termin przydatności do właściwego użycia upłynął
Q4 Substancje lub przedmioty, które zostały rozlane, rozsypane, zgubione lub takie, które uległy innemu zdarzeniu losowemu, w tym zanieczyszczone wskutek wypadku lub powstałe wskutek prowadzenia akcji ratowniczej
Q5 Substancje lub przedmioty zanieczyszczone lub zabrudzone w wyniku planowych działań (np. pozostałości z czyszczenia, materiały z opakowań - odpady opakowaniowe, pojemniki, itp.)
Q6 Przedmioty lub ich części nie nadające się do użytku (np. usunięte baterie, zużyte katalizatory itp.)
Q7 Substancje, które nie spełniają już należycie swojej funkcji (np. zanieczyszczone kwasy, zanieczyszczone rozpuszczalniki, zużyte sole Hartownicze itp.)
Q8 Pozostałości z procesów przemysłowych (np. żużle, pozostałości podestylacyjne itp.)
Q9 Pozostałości z procesów usuwania zanieczyszczeń (np. osady ściekowe, szlamy z płuczek, pyły z filtrów, zużyte filtry itp.)
Q10 Pozostałości z obróbki skrawaniem lub wykańczania (np. wióry, zgary itp.)
Q11 Pozostałości z wydobywania lub przetwarzania surowców (np. pozostałości górnicze itp.)
Q12 Podrobione lub zafałszowane substancje lub przedmioty
Q13 Wszelkie substancje lub przedmioty, których użycie zostało prawnie zakazane (np. PCB itp.) (np. oleje zanieczyszczone PCB itp.)
58.Europejska lista odpadów
Lista ta obejmuje odpady niebezpieczne i nietoksyczne.
Został opracowany niepełny wykaz odpadów pod nazwą Europejski Katalog Odpadów
Dyrektywa ustanawia hierarchię zasad dotyczących odpadów:
1.Państwa członkowskie mają obowiązek zapobiegać tworzeniu się lub ograniczeniu ilości odpadów i ich szkodliwości.
2.Jeżeli działania wymienione w pkt. 1 nie są możliwe, państwa członkowskie powinny propagować odzysk odpadów poprzez takie działania jak recykling.
3.Składowanie odpadów na wysypiskach lub ich spalanie.
59.Pomarańczowa lista odpadów
Jest to spis odpadów niebezpiecznych , które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny i biologiczny, inne właściwości lub okoliczności stanowią zagrożenie dla życia zdrowia ludzkiego lub środowiska przyrodniczego.
Zgodnie z tą definicją należą do nich:
Odpady grożące zakażeniem, które zawierające drobnoustroje chorobotwórcze
Odpady grożące skażeniem- to odpady zawierające substancje promieniotwórcze
Odpady szczególnie szkodliwe dla środowiska- to odpady zawierające substancje uznane przez Ministra Zdrowia I Opieki Społecznej za trucizny lub szkodliwe
Lista odpadów niebezpiecznych:
-odpady sanitarne ze szpitali, ośrodków medycznych i klinik
-odpady z rzeźni i przemysłu mięsnego
-inne odpady zakażone biologicznie bądź mogące być źródłem zakażeń
-odpady z procesów garbowania skór
-zepsute lub przeterminowane artykuły spożywcze oraz pasze
-przeterminowane lub wycofane ze stosowania środki farmaceutyczne i leki
-przeterminowane lub wycofane ze stosowania kosmetyki
-odpady azbestu, odpady azbestocementowe i inne odpady zawierające azbest
-odpady z powierzchniowej obróbki metali
60.Zielona lista odpadów
Jest to spis odpadów nietoksycznych.
1.Odpady metali i stopów metali w formie metalicznej, nie ulegającej rozpraszaniu.
2.Inne odpady zawierające metale, powstające z topnienia, wytopu i rafinacji metali.
3.Odpady z działalności górniczej: odpady te mają być w formie nie ulegającej rozpraszaniu.
4 Stałe odpady tworzyw sztucznych.
5.Odpady papieru, kartonu i artykułów papierniczych.
6 Odpady szklane w formie nie ulegającej rozpraszaniu.
7.Odpady ceramiczne w formie nie ulegającej rozpraszaniu.
8.Odpady tekstylne.
9.Odpady gumowe.
10.Odpady korka i drewna nie poddawanego konserwacji.
11.Odpady powstające w przemyśle rolno-spożywczym.
12.Odpady powstające w garbarstwie i futrzarstwie i wykorzystaniu skór.
13.Inne odpady.
61.Transgraniczny transport odpadów
W transgranicznym transporcie odpadów musi być spełniony szereg wymogów. Pierwotnym źródłem uregulowań w tym zakresie jest Konwencja Bazylejska. Na bazie tej konwencji powstały uregulowania związane z importem, eksportem i tranzytem odpadów w Unii Europejskiej.
W Polsce uregulowania odnośnie transportu odpadów zawarte są w ustawie o odpadach oraz w rozporządzeniach ministra środowiska. W państwach OECD przedmiotem międzynarodowego obrotu jest prawie milion ton odpadów niebezpiecznych w skali roku. W Polsce największe nasilenie importu odpadów niebezpiecznych miało miejsce na przełomie lat 1991/1992. W roku 1995 GIOŚ wydał zezwolenie na eksport 12,6 tysiąca ton odpadów niebezpiecznych. W roku 1996 ujawniono i udokumentowano cztery przypadki nielegalnego wywiezienia poza granice Polski odpadów niebezpiecznych (między innymi wywiezienie prawie 50 tys. ton szlamów ołowionośnych do Kazachstanu oraz zawrócono transport odpadów niebezpiecznych z Holandii). To Holandia należy do największych importerów i eksporterów odpadów niebezpiecznych w Europie, przemieszczając w obrocie transgranicznym w skali roku około 400 tys. ton odpadów. W roku 2002 GIOŚ wydał 138 zezwoleń na import odpadów, 40 na eksport i 4 na tranzyt odpadów niebezpiecznych.
W celu bezpiecznego transportu odpadów niebezpiecznych w ruchu transgranicznym wprowadzono wymóg posiadania zezwoleń zapewniających monitorowanie odpadów od wytwórcy do odbiorcy. Jednym z istotniejszych elementów jest informacja logistyczna, której przepływ musi nastąpić zgodnie z wymaganą procedurą przed rozpoczęciem transportu ładunku. Wymogi te określone są w Konwencji Bazylejskiej oraz wtórnych w stosunku do niej przepisach unijnych i polskich. Są to przepisy bardzo szczegółowe a różnice proceduralne wynikają jedynie z przeznaczenia odpadów (odzysk, usunięcie) i umieszczenia na liście odpadów (zielonej, żółtej, czerwonej). Na liście zielonej znajdują się odpady nietoksyczne. Natomiast na listach dwóch pozostałych listach odpady niebezpieczne. Wszystkie odpady zostały podzielone na 20 grup podzielonych w zależności od źródła odpadów, kilkudziesięciu podgrup w zależności od składników lub procesu produkcyjnego oraz rodzaje odpadów w zależności od składu chemicznego. Kategorie odpadów niebezpiecznych podlegających kontroli oznakowano symbolami literowo - cyfrowymi od Y1 do Y 45, odpady z gospodarstw domowych - Y46, zaś spopielone odpady z gospodarstw domowych - Y47. Te dwie ostatnie grupy podlegają szczególnej kontroli. Według klasyfikacji OECD odpady dzielą się na 3 grupy (lista zielona oznaczona od GA do GO, lista bursztynowa od AA do AD i lista czerwona od RA do RC). Jeżeli odpady należą do ładunków niebezpiecznych zgodnie z klasyfikacją ONZ zakodowane są symbolami literowo-cyfrowymi od H1 do H13. Odpady mogą mieć również zakodowaną informację na temat opisu postępowania z nimi, kody te to oznakowanie od D1 do D15 lub R1 do R13 (jeśli odpad może być poddany recyklingowi, wtórnie zużyty lub zastosowany alternatywnie. Jako przykład odpadów eksploatacyjnych można przyjąć oleje zęzowe ze statków (13.04.03) należące do olejów zęzowych (13.04) , które z kolei należą do grupy 13 - olejów odpadowych i odpadów ciekłych paliw.
W transgranicznym przemieszczaniu odpadów bardzo istotnym elementem jest przepływ informacji. Przy składaniu wniosku o zezwolenie na transport odpadów niebezpiecznych należy złożyć równolegle formularz przemieszczania/śledzenia przesyłki, 3 dni przed rozpoczęciem transportu należy powiadomić o nim właściwe władze, 3 dni po otrzymaniu odpadów przez odbiorcę musi on powiadomić właściwe władze oraz nadawcę odpadów, że przesyłka dotarła, jeśli UE jest jedynie miejscem tranzytu informacja ta musi być przekazana w ciągu 42 dni, najpóźniej w ciągu 180 dni musi być przekazana informacja o unieszkodliwieniu lub odzysku odpadów. W liście przewozowym, który musi towarzyszyć przesyłce zawarta jest szczegółowa informacja o odpadach.
62.Transport odpadów w Unii Europejskiej
Zasoby odnawialne są to takie elementy przyrody, które posiadają zdolność regeneracji. Tradycyjnie odnawialnymi źródłami energii są nazywane źródła czerpiące energię ze słońca (odnawialne źródła energii).
Odnawialne źródła energii (OZE) mają tę szczególną właściwość, że nie zużywają się w procesie ich użytkowania, a ich wykorzystanie nie zubaża przyszłych pokoleń w zasoby energetyczne i walory środowiska naturalnego. W Polsce odnawialne źródła energii doczekały się formalnej definicji w ustawie Prawo Energetyczne z kwietnia 1997 roku (Dz. U. nr 54, poz. 348). Zgodnie z ustawą, Odnawialne źródła energii są to źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania nie zakumulowaną energię w rozmaitych postaciach, w szczególności energię rzek, wiatru, biomasy, energię promieniowania słonecznego.
63.Zasoby odnawialne
Od dnia 1 maja 2004 r. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 259/93 z dnia 1. lutego 1993 r. w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów w obrębie, do Wspólnoty Europejskiej oraz poza jej obszar jest w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązującym prawem i jest stosowane przez organy administracji przy rozpatrywaniu spraw związanych z przemieszczaniem odpadów z zagranicy i za granicę. Rozporządzenie to reguluje kwestię przemieszczania odpadów między państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej, eksportu z krajów Wspólnoty Europejskiej i importu z krajów trzecich do Wspólnoty Europejskiej oraz tranzytu przez Wspólnotę. Zgodnie z tym Rozporządzeniem każde przemieszczenie odpadów wymaga w ramach tak zwanej procedury powiadamiania (procedura składania wniosku), zgłoszenia, a następnie zezwolenia. W tym zakresie właściwe władze współdziałają w celu wspólnego ustalenia warunków realizacji transportu. Zgodnie z Traktatem o Przystąpieniu do dnia 31.12.2012 r. istnieje w odniesieniu do importu do Polski obowiązek powiadamiania dla wszystkich odpadów, a więc i dla odpadów z Wykazu Zielonego. Wymaganymi dokumentami przy składaniu wniosku jest zestaw formularzy (list przewozowy), który składa się z formularza zgłoszeniowego i formularza przemieszczenia / śledzenia przesyłki. Obie te części muszą posiadać ten sam numer identyfikacyjny, nadawany przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, w przypadku wysyłki odpadów z Polski. Zgłoszenia dokonuje wysyłający odpady. Za przeprowadzenie procedury powiadomienia i nadzoru pobierane są opłaty. Opłatę ponosi zgłaszający i wynosi ona 1380 PLN. Po otrzymaniu zezwolenia zgłaszający wpisuje w formularzu przemieszczenia / śledzenia przesyłki datę przemieszczenia i wszystkie pozostałe informacje, a następnie trzy dni robocze przed przemieszczeniem przekazuje zainteresowanym władzom kopię (faksem). W terminie trzech dni roboczych po otrzymaniu odpadów odbiorca przekazuje zgłaszającemu i odpowiednim właściwym władzom kopię wypełnionego formularza przemieszczenia / śledzenia przesyłki. Możliwie jak najszybciej, a najpóźniej 180 dni po wpłynięciu odpadów, odbiorca przekazuje zgłaszającemu i zainteresowanym właściwym władzom zaświadczenie o unieszkodliwieniu względnie o odzysku odpadów.
64. Zasoby nieodnawialne
Zasoby nieodnawialne- zasoby przyrody, które powstały w długotrwałym procesie geologicznego formowania litosfery i powierzchni Ziemi. Ich wielkość jest wartością skończoną, nie można zatem zakładać nieograniczonego ich użytkowania, raz bowiem zajęte, zużyte lub zniszczone nie odtwarzają się w czasie dostępnym ludzkiemu doświadczeniu. Do zasobów nieodnawialnych należą: l) surowce mineralne: ropa naftowa, węgiel, rudy metali, kopalna siarka i inne minerały, skały budowlane i ozdobne itp. Niektórym z nich można znacznie przedłużyć okres użytkowania przez staranny zbiór odpadów i powtórne ich przetworzenie, np. złomu metali. Inne mogą być użyte tylko raz (węgiel, ropa). Zasoby odnawialne, np. lasy, czy gleba, posiadają co prawda zdolność do odtworzenia się, ale potrzeba na to czasu. Jeśli człowiek przez dłuższy czas będzie użytkował ziemię w ten sam sposób (monokultura) ulegnie ona wyjałowieniu. Potrzeba wiele czasu, aby była ona z powrotem żyzna.
65.Ochrona zasobów odnawialnych
odnawialnych zasobów należą: gazy uzyskiwane z atmosfery, woda oraz znaczna część gleb i świata organicznego (rośliny i zwierzęta). Zasoby te odznaczają się zdolnością regeneracji umożliwiającej zachowanie równowagi całego systemu przyrody. wielkie miasta wytwarzają dziennie tysiące ton śmieci, wód ściekowych oraz pyłów i gazów, które zanieczyszczają powietrze. Tak samo jest z przemysłem, który również dostarcza bardzo duże ilości zanieczyszczeń powodując tym samym powolne zmienianie się składu atmosfery. Natomiast dla rzek. Jezior, mórz i oceanów najgroźniejsze jest zanieczyszczanie przez ścieki komunalne i przemysłowe, przez co znika w nich tlen, a na dnie osadzają się trujące substancje. Jednak najgroźniejsze dla otwartych mórz i oceanów są katastrofy tankowców i szybów wydobywczych. Poprzez proces chemizacji rolnictwa do gleb, wód gruntowych i rzecznych dostają się środki owadobójcze i grzybobójcze oraz nawozy sztuczne. Powodują one bujny rozwój planktonu, który z czasem rozkłada się na dnie wód powodując pojawienie się trującego siarkowodoru. Z czasem może to spowodować zaniknięcie życia w zbiornikach wodnych. Największy jednak wpływ na przyrodę ma człowiek, który niszczy organizmy żywe oraz nie umie racjonalnie korzystać z zasobów naturalnych, które są praktycznie wszystkim, co nas otacza. Aby zapobiec wszelkim emisjom gazów, spalin i pyłów do atmosfery i powolnemu zmienianiu się składu powietrza należy: na kominy wszelkich fabryk zakładać filtry, w samochodach montować katalizatory itp. Natomiast, aby chronić gleby należy unikać chemizacji rolnictwa i irygacji gleb. Trzeba też zmniejszyć ilość wycinanych lasów, co sprzyja też zapobieganiu efektowi cieplarnianemu. Ważna jest też ochrona różnych gatunków roślin i zwierząt.
66.Ochrona zasobów nieodnawialnych
Powinniśmy ograniczać wydobycie surowców nieodnawialnych i zastępować je surowcami wtórnymi, które można uzyskać ponownie z już raz użytych. Bardzo pomocne okazuje się też segregowanie odpadów, co sprzyja odzyskiwaniu surowców wtórnych.
Eksploatacja bogactw naturalnych towarzyszy szybko postępujący rozwój przemysłu, urbanizacji. Ta wielka eksploatacja powoduje częściowe lub całkowite zniszczenie terenów eksploatowanych, zanieczyszczeniu środowiska. Największe zanieczyszczenie powodują kopalni odkrywkowe, węgla brunatnego. Eksploatacja zasobami mineralnymi jest dość skomplikowana, ale racjonalną gospodarkę, można by osiągnąć przez ograniczenie wydobycia do niezbędnego minimum. W ochronie zasobów należy uwzględnić następujące czynniki: zastosowanie metod pozyskiwania gwarantujących możliwie minimalne zmiany w środowisku, zmniejszenie ilości odpadów, unikanie długich przewozów, oszczędne wykorzystywanie surowców półfabrykatów i produktów końcowych, powtórne wykorzystanie zużytych produktów. W eksploatacji zasobów naturalnych coraz częściej stosuję się technologie i techniki oszczędne. W krajach wysoko rozwiniętych wytwarza się towary, które są surowcowo-, energo-, wodo-oszczędne oraz możliwe do powtórnego wykorzystania w procesie produkcji w postaci surowców wtórnych.
Przede wszystkim należy zawsze racjonalnie i przemyślnie działać względem środowiska, tak aby nie naruszyć równowagi ekosystemów. Pamiętajmy, że bardzo wiele zależy od nas i naszego indywidualnego postępowania. W innym wypadku może zostać narażone życie ludzkie.
67. Alternatywne źródła energii
1. Związane ze słońcem
- bezpośrednie wykorzystanie energii słońca- solarne
- energia spadku wód
- energia wiatru
- energia fal morskich
- energia maretermiczna
- biomasa
2. Związane z ciepłem wnętrza Ziemi -geotermiczne.
3. Związane z wpływem Księżyca - energia pływów
70.Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych
Antropogenicznymi źródłami zanieczyszczeń mogą być:
ludność
rolnictwo
przemysł
komunikacja
Na zanieczyszczenia spowodowane przez ludność składają się ścieki komunalne, odpady komunalne, komunikacja miejska. Ścieki komunalne powstają w ośrodkach zamieszkałych przez człowieka i ich ilość odpowiada w przybliżeniu ilości wody wodociągowej zużytej w gospodarstwach domowych i na użytek komunalny. Ilość ścieków zależy od ilości mieszkańców na danym terenie. Ilość ścieków ulega wahaniu w zależności od pory roku, tygodnia i pory dnia. Zanieczyszczenia zawarte w ściekach komunalnych można podzielić ze względu na skład chemiczny na mineralne i organiczne, zaś ze względu na stopień rozproszenia wyróżniamy zanieczyszczenia rozproszone, koloidalne i zawieszone.
Działalność rolnicza nierozerwalnie łączy się z zanieczyszczeniem wód powierzchniowych przez: nawozy mineralne, środki ochrony roślin, resztki produkcyjne, transport rolniczy. Nawozy mineralne to często silne trujące związki. Są one również przyczyną nadmiernej eutrofizacji wód powierzchniowych. Innym przykładem zanieczyszczeń typowo rolniczych jest odprowadzanie do zbiorników ścieków gnojowicy z gospodarstw trudniących się hodowlą bydła i trzody chlewnej na większa skalę.
Przemysł wpływa negatywnie na wody powierzchniowe poprzez emisje pyłów i gazów, zrzuty wód technologicznych, wysypiska i hałdy odpadów. Właściwie niemal wszystkie zakłady przemysłowe wykorzystują wodę w swoich ciągach technologicznych. Używa się jej jako surowca, lub w innych celach np.: transportu hydraulicznego, w czasie chłodzenia urządzeń technologicznych i itd. Ścieki przemysłowe pod względem chemicznym mogą to być związki mineralne lub organiczne.
Bardzo ważnym żródłem zanieczyszczeń wód jest transport rzeczny i morski, co niesie za sobą wiele konsekwencji. Katastrofy ekologiczne, awarie tankowców, wycieki z uszkodzonych maszyn i inne odpady związane z eksploatacją rzek i mórz.
71. Źródła zanieczyszczeń atmosfery
Rozwój przemysłu w minionych 200 latach doprowadził do zakłócenia składu chemicznego powietrza niezbędnego dla zachowania równowagi atmosfery. Spalanie paliw kopalnych, takich jak węgiel , ropa i gaz , zwiększyło zawartość dwutlenku węgla CO2, tlenek węgla CO, dwutlenku siarki i innych gazów w atmosferze, szczególnie od czasu skonstruowania samochodu w końcu XIXw, spaliny samochodowe( dwutlenek węgla i ozon).
Postęp w rolnictwie również powoduje wzrost obecności w atmosferze metanu i tlenków azotu, stsowane na szeroką skale wszelkie nawozy i pestycydy.
Gazy szklarniowe(podwojona ilość dwutlenku węgla CO2 ), będące odpadami przemysłowymi powodują efekt cieplarniany.
Emisja tlenku węgla CO i dwutlenku siarki SO2 . Powszechne stosowania chlorofluorowęglowodorów (CFCs) i chlorofluorometanów(freonów)- w pojemnikach aerozolowych, w lodówkach, środkach czyszczących i tworzywach- wskutek ich rozkładu powstaje chlor, który atakuje i niszczy ozon powodując dziurę ozonową.
Dwutlenek siarki i tlenek azotu - przemysłowe gazy odpadowe- reagują z parą wodną w atmosferze tworząc kwaśne deszcze.
Działalność człowieka, funkcjonowanie fabryk, elektrownie, przemysł, spaliny samochodowe, lokalne źródła wytwarzające zanieczyszczenia wszystko to jest przyczyną emisji zanieczyszczeń, wywołuje także zjawisko zwane smogiem.
72. Źródła zanieczyszczeń litosfery
W przeciwieństwie do zanieczyszczeń powietrza i wody, zanieczyszczenia gleby zalegają w niej bardzo długo - setki lat. Jest to tym bardziej groźne, że gleba przyjmuje zanieczyszczenia powietrza opadające na nią wraz z deszczem, oraz zanieczyszczenia spływające do niej z wód.
Dużym zagrożeniem dla gleby mogą być sztuczne nawozy, których celem jest wzbogacanie gleby w pierwiastki niezbędne do życia roślin: azot (N), fosfor (P), potas (K). Nawozy te stają się jednak szkodliwe, jeśli stosowane są w nadmiernych ilościach. Równie groźne jest nadmierne stosowanie środków ochrony roślin lub innych toksycznych substancji. Oddzielne zagrożenie stanowi zakwaszanie gleb, które zależy od ilości kwaśnych opadów oraz stopnia zakwaszenia wód. Zakwaszenie gleby prowadzi do przedostawania się do niej trujących metali oraz wymywania składników niezbędnych do życia roślin.
Szkodliwe substancje wędrują z wiatrem w postaci zawiesiny i opadając wraz z cząsteczkami wody na ziemię, uszkadzają wiele ekosystemów. Wówczas gleby stają się niezdatne do uprawy. Na zakwaszenie najbardziej narażone są gleby kwaśne z natury, do których zaliczamy w Polsce bielice oraz gleby inicjalne obszarów górskich.
Do gleb przedostają się również pochodzące z przemysłu i motoryzacji metale ciężkie, które mogą z kolei przenikać do rosnących na niej upraw. Zanieczyszczenie gleb powoduje również stosowanie soli jako środków przeciwdziałających zlodzeniu ciągów komunikacyjnych. Inną przyczyną degradacji gleb jest wycinanie drzew i krzewów na opał, co może powodować pustynnienie.
Bardzo poważnym zagrożeniem dla gleb jest wydobywanie surowców metodą głębinową oraz odkrywkową. Druga metoda jest o wiele bardziej uciążliwa. Wyrobiska współczesnych kopalń zajmują ponad 1000ha i schodzą poniżej 100m głębokości. Przyczyniają się do dewastacji rozległych powierzchni gruntów, w tym gleb uprawnych, poprzez całkowite ich wybranie, zasypanie zwałowiskami lub wysuszeniem(lej depresyjny).
Spośród innych źródeł zanieczyszczeń gleb należy wymienić mało znane od tej strony, a przez to na ogół lekceważone wysypiska odpadów. Przez rozwiewanie i rozmywanie wydostaje się stąd wiele ekotoksyn, często dopiero wtórnie powstających na wysypiskach, sięgając wpływami daleko od nagromadzonych odpadów.
Innym zagrożeniem dla gleb jest również powstawanie oraz rozrastanie się miast. Gleby w nich są zanieczyszczone na ogół nie jednym, a kilkoma składnikami. W miastach skażenie gleb jest szczególnie intensywne, zwłaszcza powodowane przez ruch samochodowy, na co nakładają się emisje źródeł przemysłowych i komunalnych, lokalne i nawiewane. Wpływ odległości od emitatora na terenie większych miast, o bardziej skomplikowanej strukturze urbanistycznej i budowlanej, jest wyraźnie niwelowany.
Powietrze potrafi samo oczyścić się z zanieczyszczeń po kilku dniach, woda może tego dokonać w ciągu kilku lat, zaś gleba może potrzebować na to nawet tysiącleci.
73. Przyczyny degradacji gleb
Przekształcenie gleb na cele przemysłowe, urbanizacyjne, komunikacyjne prowadzi do tworzenia się rozległych terenów bezglebowych ( tzw. Elementów pustyni, np. w Polsce- 2 mln ha)
Beton i asfalt
Związki chemiczne (powstające w wyniku zanieczyszczenia powietrza przez przemysł i motoryzację)- sadza, związki gazowe, tlenki węgla (CO, CO2), tl. siarki (SO2, SO3), tl. azotu (NO, NO2), ołów, szkodliwe węglowodany ( skażone nimi powietrze powoduje wskutek samoczynnego opadania skażenie gleb)
74. Wpływ środków transportu na środowisko
Zagrożenia dla rolnictwa, jeśli szlak komunikacyjny biegnie przez taki teren
Ruch samochodów- autostrady przeszkadzają w migracjach zwierząt
Udowodniono, że emitowane trujące związki przez samochody wpływają na zmianę klimatu (coraz większe powodzie, huragany, klęski żywiołowe)
Stale pogarsza się jakość życia ludności
Statki- przetwórnie (połowy, pakowanie, produkcja konserw, mrożenie) ponosi ogromną odpowiedzialność za szkody wynikłe z nadmiernej eksploatacji
Samoloty są coraz bardziej przeciążone, wzrasta skażenie powietrza i ilość odpadów, nasila się hałas, a przecież przestrzeń powietrzna nie jest rozciągliwa (dla ambitniejszych ciekawostka: nad paryskimi lotniskami zbiegają się trasy wszystkich samolotów, z powodu przeciążeń kontrolerzy lotów nakazują samolotom krążyć po jednej z pięciu stref wyczekiwania na lądowanie
74. Ochrona środowiska w transporcie lądowym
Stosowanie bezołowiowej benzyny
Stosowanie układów wydechowych z katalizatorem
Stosowanie czystego paliwa (powstałego z biomasy, paliwo oparte na zasobach odnawialnych
Stosowanie transportu kombinowanego (pociąg- szosa)
Hamowanie eksplozji ruchu
16