Stare umowy międzynarodowe:

• w okresie międzywojennym zaczęły obowiązywać przepisy poszczególnych państw, np. W. Brytania - zakaz czyszczenia i spuszczania balastów poniżej 3 Mm od brzegu

• OILPOL '54 - z inicjatywy W. Brytanii - 1 w historii konwencja o ochronie morza, uchwalona 12.05.1954, weszła w życie 26.05.1958, Polska ratyfikowała w 1961, ochrona morza i brzegów do 50 Mm od granicy wód terytorialnych + obszary specjalne (w o.s. nic nie wolno było zrzucać), definicja: mieszaniny oleiste to takie > 100 ppm, porty miały mieć instalacje do odbioru całego syfu, wprowadzono książkę zapisów olejowych (KZO), poprawki '61, '62 i '71, mimo tychże brak nakazu instalacji urządzeń pomiarowych (odnośnie ppm), ale zaczęto instalować odolejacze i system LOT (load on top)

KONWENCJA MARPOL '73

Uchwalona 02.11.1973, weszła w życie 01.10.1982 (ratyfikowały Włochy i w ten sposób spełniony został wymóg 15 państwa + >50% tonażu floty światowej), w 1986 Polska ratyfikowała pierwsze 2 załączniki

Konstrukcja:

1. Część formalna - artykuły:

1. ART. 1 - że strony zobowiązują się bla bla bla

2. ART. 2 - DEFINICJE: zrzut - każde usunięcie; administracja - rząd państwa; wypadek - faktyczny lub domniemany zrzut lub wyciek; organizacja - IMO

3. ART. 3 - ZASTOSOWANIE - statki uprawnione do podnoszenia bandery strony konwencji lub pod jej zarządem, NIE DOTYCZY: okrętów wojennych, floty pomocniczej oraz innych statków w służbie nie handlowej (np. rządowe)

4. ART. 4 - NARUSZENIE - kara ustalana przez administrację, na której terenie doszło do wypadku (na wodach otwartych - administracja bandery; można tak czy inaczej przekazać sprawę administracji bandery)

5. ART. 5 - ŚWIADECTWA I SPECJALNE ZASADY DOTYCZĄCE INSPEKCJI STATKÓW - świadectwa akceptowane przez wszystkie strony, inspekcja administracji danej lokalizacji jest wiążąca, jeśli port nie wpuści statku ma zawiadomić konsulat bandery

6. ART. 6 - WYKRYWANIE NARUSZEŃ I ZAPEWNIENIE PRZESTRZEGANIA KONWENCJI - inspekcja może odbyć się w porcie, na morzu, przy przystani - słowem wszędzie

7. ART. 7 - NIEUZASADNIONE OPÓŹNIENIE STATKU - administracja musi mieć podstawy do zatrzymania statku - inaczej odszkodowanie

8. ART. 8 - SPRAWOZDANIA TYCZĄCE SIĘ WYPADKÓW Z SUBSTANCJAMI SZKODLIWYMI

9. ART. 9 - INNE ZASADY - np. że OILPOL przechodzi w MARPOL itp.

10. ART. 10 - ROZSTRZYGANIE SPORÓW - rokowania lub arbitraż zgodny z protokołem nr 2

11. ART. 11 - PRZEKAZYWANIE INFORMACJI - strony przekazują IMO teksty aktów prawnych związanych z konwencją, wzory świadectw, wykaz urządzeń odbiorczych (lokalizacja, pojemność, cechy charakterystyczne), różne sprawozdania np. z postępowań i nałożonych kar

12. ART. 12 - ŚCIGANIE SPRAWCÓW - sprawozdania do IMO

13. ART. 13 - PODPISANIE, RATYFIKACJA, PRZYJĘCIE

14. ART. 14 - ZAŁĄCZNIKI OPCYJNE (nr 3, 4, 5, 6)

15. ART. 15 - WEJŚCIE W ŻYCIE - 12 miesięcy po fakcie ratyfikowania przez co najmniej 15 państw o łącznym tonaże >50% floty światowej

16. ART. 16 - POPRAWKI - musi być akceptowana przez 2/3 stron, których tonaż >50% floty światowej

17. ART. 17 - POPIERANIE WSPÓŁPRACY TECHNICZNEJ - strony będą sobie wzajemnie pomagać - szkolenia personelu, wyposażenie i urządzenia do odbioru i kontroli, wspólne badania naukowe etc.

18. ART. 18 - WYPOWIEDZENIE - po 5 latach od ratyfikacji, wniosek obowiązuje po 12 miesiącach od złożenia u sekr. generalnego IMO

19. ART. 19 - ZŁOŻENIE DO DEPOZYTU I REJESTRACJI - oryginał do sekretarza, odpisy dla stron

20. ART. 20 - JĘZYKI - oryginał w : ang, fr, ros, hiszp; oficjalne tłumaczenia na: arabski, niem, jap i włoski

21. PROTOKÓŁ 1 - SPRAWOZDANIA Z WYPADKÓW Z SUBST. SZKODLIWYMI - składa kapitan lub osoba uprawniona jak najszybciej, treść: dane statku, pozycja, data i czas, ilość i rodzaj wiezionej subst., podjęte środki ratunkowe i udzielona pomoc, dane dotyczące stanu statku

22. PROTOKÓŁ 2 - ARBITRAŻ - w razie porażki negocjacji

ODNOŚNIE WSZYSTKICH ZAŁĄCZNIKÓW:

1. PRZEGLĄDY:

• przegląd zasadniczy - przed oddaniem do eksploatacji, całkowity przegląd konstrukcji, wyposażenia, instalacji i osprzętu - tyczy się zał. 1, 2 i 4

• przegląd okresowy - odnowienie świadectwa - nie rzadziej niż raz na 5 lat (zał. 1, 2 i 4)

• przegląd pośredni - zał. 1 i 2 - celem sprawdzenia zdolności do pracy urządzeń (rurociągi, pompy, odolejacze, mierniki stężenia) - między 24 a 36 miesiącem ważności certyfikatu

• po przeglądzie nie wolno nic zmieniać bez zgody admin.

• certyfikat w języku admin. + ang lub franc.

• świadectwo staje się nieważne gdy: zmiany konstrukcyjne bez zgody, zmiana bandery, brak przeglądu pośredniego (można przedłużyć termin o góra 3 miesiące)

2. OBSZARY SPECJALNE - zakaz usuwania zanieczyszczeń (zał. 1, 2, 5, 6)

3. WYJĄTKI:

• ochrona, bezp. statku, ratowanie życia na morzu

• uszkodzenie statku bądź wyposażenia - pod warunkiem, że zostały podjęte wszelkie racjonalne środki ostrożności w celu zmniejszenia skutków

• usuwanie do morza za zgodą administracji lokalnej

4. DOKUMENTACJA - KSIĄŻKI ZAPISÓW (zał: 1 - olejowych, 2 - ładunkowych, 5 - śmieciowych), każdy zapis podpisuje oficer, każdą pełną stronę kapitan; SOPEP - statkowy plan zapobiegania rozlewom olejowym

A TERAZ POLECĄ ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK 1 - PRZEPISY O ZAPOBIEGANIU ZANIECZYSZCZENIOM OLEJAMI

Wszedł w życie 02.10.1983 na świecie, ratyfikowany w Polsce 01.07.1986

DEFINICJE:

• olej - ropa naftowa w dowolnej postaci

• mieszanina oleista/olejowa - jakakolwiek = olej + H₂O

• paliwo olejowe - każde użyte do napędu czegokolwiek na statku

• zbiornik resztkowy - np. do pozostałości po myciu etc.

• czysty balast - stężenie oleju ≤ 15 ppm

• oddzielony balast - balast wodny wprowadzony do zbiornika, który jest całkowicie oddzielony od ładowni oraz instalacji paliwa ciekłego i jest stale przeznaczony do transportu balastu lub innych ładunków niż olej lub subst. szkodliwe

• od najbliższego lądu - od linii odniesienia, od której ustala się wody terytorialne danego terytorium (choć np. NE od Australii jest osobno szczegółowo opisane)

• ropowiec - do samej ropy

• produktowiec - zbiornikowiec olejowy do olejów innych niż surowa ropa

O.S. DLA ZAŁĄCZNIKA 1:

• Bałtyk

• Czarne

• Śródziemne + przyległe

• Czerwone

• zat. Adeńska

• zat. Perska

• wokół Antarktydy na S od 60°S

TABELA DLA ZBIORNIKOWCÓW O BRT ≥ 150 t.

OBSZAR MORZA		KRYTERIUM USUWANIA OLEJU
OBSZAR SPECJALNY		nic poza czystym lub oddzielonym balastem
POZA O.S.	do 50 Mm od lądu	jak wyżej
		> 50 Mm od lądu	ZRZUT ZABRONIONY, Z WYJĄTKIEM GDY: statek usuwa czysty lub oddzielony balast spełnione są warunki: zbiornikowiec jest w podróży chwilowe natężenie usuwania oleju ≤ 30 litrów / minutę całkowita ilość usuniętego oleju ≤ 1/30000 całkowitej ilości ładunku, z pozostałości którego utworzyła się ta część zbiornikowiec posiada działający system kontrolno - pomiarowy oraz zbiornik resztkowy

WARUNKI USUWANIA Z MASZYNOWNI STATKÓW WSZYSTKICH TYPÓW:

OBSZAR MORZA		TYP I WIELKOŚĆ STATKU	KRYTERIUM USUWANIA
O.S.		każdy zbiornikowiec i statki ≥ 400 BRT	NIC, Z WYJĄTKIEM GDY: statek w podróży zawartość oleju w wypływie bez rozcieńczania ≤ 15 ppm automatyczny filtr odcinający wypływ, gdy > 15 ppm gdy woda zęzowa nie pochodzi z pomp zęz zb. ładunkowych (tyczy się zbiornikowców)
				< 400 BRT	nic prócz sytuacji gdy ≤ 15 ppm
POZA O.S.	do 12 Mm od lądu	każdy zbiornikowiec i statki ≥ 400 BRT	nic prócz sytuacji gdy ≤ 15 ppm
				< 400 BRT	warunki zrzutu ustala administracja tak, aby było to możliwe i uzasadnione
			> 12 Mm od lądu	każdy zbiornikowiec i statki ≥ 400 BRT	NIC PRÓCZ ≤ 15 ppm lub gdy: statek w drodze zawartość oleju ≤ 100 ppm działający system kontrolno-pomiarowy działający odolejacz dla zbiornikowców: woda nie jest z pomp ładunkowych i nie jest zmieszana z resztkami ładunku
				< 400 BRT	warunki zrzutu ustala administracja tak, aby było to możliwe i uzasadnione

KZO - KSIĄŻKA ZAPISÓW OLEJOWYCH:

1. cześć I - operacje w obrębie maszynowni, zapisujemy:

1. balastowanie

2. usuwanie pozostałości olejowych (szlamu)

3. usuwanie wody zęzowej

2. część II - operacje ładunkowo-balastowe, zapisujemy:

1. załadunek i wyładunek olejów

2. wewnętrzne przemieszczenie ładunku

3. balastowanie zb. ładunkowych oraz wyznaczonych zb. balastu czystego

4. mycie zb. ładunkowych (również mycie ropą naftową)

5. usuwanie balastu (z wyjątkiem zb. oddzielonego balastu)

6. usuwanie wody ze zb. resztkowych i rurociągów ładunkowych

7. pozbywanie się pozostałości olejowych

SBT - SEGREGATED BALAST TANKS:

• tak rozmieszczone, aby chronić zb. ładunkowe (system PL - protective location)

• ma być ich tyle, aby przyjęły wystarczającą ilość balastu dla statku

• COW - crude oil washing

• IG - inert gas installation (z reguły są to spaliny)

• w przypadku niebezpieczeństwa dla statku można zabalastować ładownię (ale tylko po COW - a więc powinno się zawsze mieć pewne zbiorniki umyte )

WYMAGANIA MARPOL DLA NOWYCH ZBIORNIKOWCÓW (zbudowane po 01.06.1982):

• ROPOWCE ≥ 20000 BRT = SBT + PL + COW + IG

• PRODUKTOWCE ≥ 30000 BRT = SBT + PL + [IG (>20000 BRT)]

ZAŁĄCZNIK 1 (ciąg dalszy):

1. PRAWIDŁO 1 - ROZDZIELENIE BALASTU OLEJOWEGO I CZYSTEGO

2. PRAWIDŁO 16 - SYSTEM KONTROLNY I URZĄDZENIA ODOLEJAJĄCE (oba > 10000 BRT - automatyczny stop zrzutu)

3. PRAWIDŁO 6 - SOPEP (shipboard oil pollution emergency plan):

• sposób postępowania kapitana i innych osób zobowiązanych do sporządzania sprawozdań z wypadków

• adresy urzędów i osób, które należy zawiadomić o rozlewie

• szczegółowy opis działań podejmowanych natychmiast przez załogę dla opanowania rozlewu i zmniejszenia jego skutków

• ma zawierać procedury i miejsca kontaktowe na statku dla skoordynowania działań jego załogi i władz państwa lokalnego

ZAŁĄCZNIK 2 - PRZEPISY O ZAPOBIEGANIU ZANIECZYSZCZENIOM SZKODLIWYMI SUBSTANCJAMI PRZEWOZONYMI LUZEM

Definicje:

• chemikaliowiec - statek zbudowany lub przystosowany do przewozu luzem w charakterze ładunku szkodliwych substancji ciekłych

• substancje ciekłe - takie, których prężność par ≤ 2.8 kG/cm² (lub 2746 hPa) w t = 37,8°C

KRYTERIUM	KAT. A	KAT. B	KAT. B	KAT. C	KAT. C	KAT. D
OBSZAR	wszędzie	na OS	poza OS	na OS	poza OS	wszędzie
Max. ilość ład. na zb. którą można zrzucić	NIC*	NIC **	max 1 m^3/zb. lub 1/3000 pojemności	← to samo	max 3 m^3/zb. lub 1/1000 pojemności	bez ograniczeń
Max. stężeni w śladzie torowym	nie dotyczy	max 1 ppm	max 1 ppm	max 1 ppm	max 10 ppm	10% w usuwanej mieszaninie
Prędkość statku	MINIMUM 7 kn LUB 4 kn (jeśli obiekt bez własnego napędu np. barka)
Rejon morza	12 Mm od lądu i minimum głębokości 25 metrów					12 Mm od lądu

* KATEGORIA A: POZOSTAŁOŚCI I BRUDNY BALAST ZDAJEMY W PORCIE, PŁUCZEMY TAK DŁUGO, AŻ STĘŻENIE NIE SPADNIE DO 0,05% (DLA FOSFORU 0,005%)

** KATEGORIA B: POZOSTAŁOŚCI I BRUDNY BALAST ZDAJEMY W PORCIE, PŁUCZEMY TAK DŁUGO, AŻ STĘŻENIE NIE SPADNIE DO 0,1% (DLA FOSFORU 0,01%)

KZŁ - KSIĄŻKA ZAPISÓW ŁADUNKOWYCH - inspektorzy kontrolują KZŁ i mycie zbiorników.

Administracja może zwolnić z mycia, jeśli:

• ładowana będzie ta sama substancja

• zbiornik nie będzie myty ani balastowany

• zbiornik będzie myty w innym porcie

• resztki są usunięte drogą wentylacji

Do KZŁ piszemy gdy:

• załadunek (nr zbiornika i kategoria)

• wewnętrzne przemieszczenie ładunku

• wyładunek

• mycie

• balastowanie zb. ładunkowych

• zdawanie resztek

• usuwanie do morza / wentylacja

• awaryjne lub inne usunięcie

• kontrola inspektora oraz inne czynności eksploatacyjne

ZAŁĄCZNIK 3 - PRZEPISY O ZAPOBIEGANIU ZNIECZYSZCZENIOM SZKODLIWYMI SUBSTANCJAMI PRZEWOŻONYMI MORZEM W OPAKOWANIACH

Wszedł w życie - 01.07.1992 i tyczy się IMDG Code.

Opakowania:

• nazwa techniczna (chemiczna) a NIE handlowa

• trwała nalepka - aby można ją było odczytać po 3 miesiącach pobytu w wodzie

• musi być ostrzeżenie: MARINE POLLUTANT

Statek może być aresztowany, jeśli istnieją uzasadnione wątpliwości, co do kwalifikacji załogi. Po przeszkoleniu można wypuścić.

ZAŁĄCZNIK 4 (JESZCZE NIE OBOWIĄZUJE) - ŚCIEKI SANITARNE - łazienki, ambulatoria, ładownie ze zwierzętami

Tyczy się BRT > 200 t lub jeśli może przewozić 10 osób i więcej.

Certyfikat na 5 lat.

Poddaje się przeglądowi:

• oczyszczalnie

• urz. do rozdrabniania i dezynfekcji

• czy jest wystarczająca pojemność zbiorników ściekowych (mają być urz. mierzące)

• czy istnieje rurociąg ze znormalizowanym łącznikiem

WARUNKI USUWANIA ŚCIEKÓW DO MORZA:

OBSZAR MORSKI	WARUNKI
DO 4 Mm OD LĄDU	Usuwamy tylko gdy: statek ma uznane urz. do obróbki ścieków, wynik próby wpisany do certyfikatu, wypływ nie powoduje widocznych wzrokowo efektów statek na wodach państwa, którego przepisy są mniej ostre
4 Mm - 12 Mm	Jak wyżej +: - statek usuwa rozdrobnione i wydezynfekowane ścieki (urz. zgodne z IMO)
POWYŻEJ 12 Mm OD LĄDU	Powyższe 2 +: - jeśli nie są rozdrobnione i nie są zdezynfekowane a V ≥ 4 kn i usuwanie odbywa się w umiarkowanym tempie

ZAŁĄCZNIK 5 - ŚMIECI - wszedł w życie 31.12.1988

Śmieci - wszelkie odpady produktów spożywczych, gospodarcze, eksploatacyjne z wyjątkiem świeżych ryb i ich części.

OS-y:

• Bałtyk

• Śródziemne + przyległe

• Czarne

• Czerwone

• Północne

• rejon Wielkich Karaibów

• zat. Perska

• La Manche

• Antarktyda na S od 60°S

STOSUJE SIĘ DO WSZYSTKICH STATKÓW:

OBSZAR MORZA		KRYTERIUM USUWANIA
NA O.S. 12 Mm OD LĄDU		NIC z wyjątkiem żywności
POZA O.S.	25 Mm OD LĄDU	Materiały sztauerskie mogące pływać, palety, sklejki itp.
		12 Mm OD LĄDU	Papier, szkło, metale, porcelana , popiół ze spalarek
		3 Mm OD LĄDU	To co wyżej: rozdrobnione tak, by przeszły przez sito o średnicy oczek 25 mm

JEŚLI ŚMIECI RÓŻNYCH TYPÓW, TO STOSUJE SIĘ OSTRZEJSZE KRYTERIUM

TWORZYW SZTUCZNYCH JAKICHKOLWIEK - NIGDZIE NIE USUWAMY !!!!!!!!!!!!!!!!

Plan postępowania ze śmieciami statkowymi:

• statki > 12 metrów - muszą mieć rozwieszone instrukcje usuwania odpadów (w języku bandery + ang. lub fr.)

• statki > 400 BRT i ≥ 15 osób mają mieć taki plan (plan opisuje: składowanie, przeróbkę, usuwanie, urządzenia, osoba zobowiązana, napisany ma być w języku używanym przez załogę)

KZŚ - KSIĄŹKA ZAPISÓW ŚMIECIOWYCH (> 400 BRT, ≥ 15 osób, platformy):

• pod każdą czynnością podpisuje się oficer i podaje: data, godzina, pozycja, opis śmieci, ilość

• przechowujemy przez 2 lata od ostatniego w niej wpisu

• wszelkie wpisy w razie wypadku

KATEGORIE:

1. tworzywa sztuczne

2. pływające materiały sztauerskie

3. materiały tonące (szkło, papier, ceramika, szmaty)

4. materiały tonące rozdrobnione ↑

5. żywność

6. popiół ze spalarek

ZAŁĄCZNIK 6 - ATMOSFERA - wejdzie w życie w 2004, tyczy się > 400 BRT i platform

Już w tej chwili nie wolno spalać śmieci z PCB, metalami ciężkimi, halonowcami itp. na terytorium niektórych państw np. Szwecja i obecnie cały Bałtyk.

Docelowo w spalinach ma być do 6 g. SO_x/kWh

ZAŁĄCZNIK 7 - !!! W PRZYGOTOWANIU !!! - tyczyć się ma nie przewożenia balastów między akwenami wodnymi, aby nie wozić mikroorganizmów po świecie i nie wpływać na stan ekosystemów.

INNE KONWENCJE:

• „Międzynarodowa konwencja dotycząca interwencji na morzu pełnym w razie zanieczyszczeń olejami” Bruksela 29.11.1969, weszła w życie w 1975, protokół z 1973 rozciąga postanowienia na statki inne niż tankowce, konwencja m.in. dopuszcza nawet zniszczenie statku dla ratowania wód i plaż, po wyczerpaniu wszelkich innych środków

• „Międzynarodowa konwencja o odpowiedzialności cywilnej za szkody spowodowane zanieczyszczeniami olejowymi” (daty - jak wyżej), opisuje rodzaje szkód i zalecenia dotyczące podjętych działań zapobiegawczych i usunięciu szkód - odpowiada właściciel, chyba że szkoda wynika z działań wojennych, wyjątkowych zjawisk natury, sabotażu, niesprawności znaków nawigacyjnych itp. - kwota odszkodowania ma być ograniczona do 133 jednostek od tony ładunku i ≤ 14*10⁶ jednostek obliczeniowych (1 jednostka to około 1 dolar )

• „Konwencja o ustaleniu międzynarodowego funduszu odszkodowawczego” Bruksela 1971, weszła w życie w 1978 - ze składek importerów oleju przewożonego morzem, nie dotyczy: gdy właściciel dopuścił się uchybień

• „Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji” Londyn 1972 - weszła w życie 1975 - nie dotyczy subst., które powstają wskutek normalnej eksploatacji, ani powstałych przy badaniach czy eksploatacji złóż na dnie - zał. 1: substancje, których nie wolno zatapiać; zał. 2: można po uzyskaniu zgody; zał. 3: na jakiej podstawie można wydać zezwolenie

KONWENCJA O OCHRONIE ŚRODOWISKA MORZA BAŁTYCKIEGO - 09.04.1992 Helsinki, weszła w życie w 2000:

• OBSZAR: Bałtyk, wody wewnętrzne łącznie z rzekami spływającymi do Bałtyku - „całe zlewisko”

• SUBST. NIEBEZP.: każda subst. szkodliwa, która w wyniku swych specyficznych właściwości jest trwała, toksyczna lub która się biologicznie akumuluje

• SPALANIE: rozmyślne spalanie odpadów lub innych materiałów na morzu w celu ich termicznego zniszczenia

• KOMISJA: „Komisja ochrony środowiska morskiego Bałtyku”

Konwencja powyższa powiela generalnie zasady i zalecenia z MARPOL '73, istnieją jednak pewne charakterystyczne właściwości:

1. ZAŁĄCZNIK 2: KRYTERIA STOSOWANIA NPE i NDT:

• NPE - najlepsza praktyka ekologiczna - czyli najlepsza kombinacja środków dla danej sytuacji

• NDT - najlepsza dostępna technologia - popieranie rozwoju i wymiany myśli, wdrażanie, dotowanie etc.

2. Substancje zakazane: DDT i pochodne (z wyjątkiem lekarstw) oraz PCB i PCT

3. ZAŁĄCZNIK 3: odnośnie zan. ze źródeł lądowych - ścieki komunalne oczyszczane biologicznie z redukcją biogenów, w zakładach przemysłowych należy dążyć do zamkniętych obiegów wody

4. ZAŁĄCZNIK 4: ZAPOBIEGANIE ZANIECZYSZCZENIOM ZE STATKÓW: konwencja ta powiela załącznik 4 z MARPOL '73 (o ściekach) słowo w słowo, ale ponieważ w MARPOL nie wszedł on jeszcze w życie jest tu powielony i na Bałtyku obowiązuje

------------------------------- TU WCHODZĄ BRAKUJĄCE WYKŁADY Z 11 XII i 18 XII ------------------------

Największy udział ma normalna eksploatacja statku (wylewanie wód zenzowych, balastowych, wyciek oleju z łożyska wału)

Katastrofy zbiornikowców- 10% ogólnych wylewów

Natura:

-odparowanie i dyspersja

-rozpuszczanie

-utlenianie

-biodegradacja przez mikroorganizmy

Węglowodory nasycone (nierozgałęzione) najszybciej ulegają biodegradacji

Węglowodory aromatyczne najwolniej

Duży wpływ ma tutaj temperatura

Zagrożenia wynikające ze skażenia środowiska olejem:

-procesy prowadzące do zużywania tlenu rozpuszczonego w wodzie (deficyt tlenowy)

-obszary arktyczne muszą być szczególnie chronione ze względu na ze względu na małą ilość słońca i niską temperaturę

(Do utlenienia 1 litra ropy potrzeba 400 000 l wody)

-zahamowanie procesów fotosyntezy

-zakłócona wymiana gazów woda-powietrze

-zakłócenie procesów parowania (100-200 X wolniej)

-uśmiercanie ikry, larw, zwolnienie rozwoju , mutacje

-ropa z emulsji zdyspergowana ropa akumuluje się w organizmach

-ropa zlepia skórę ptaków, nie mogą latać, zatrucie przez skórę, mniejsza izolacja termiczna

-najcięższe frakcje upadają na dno (powolne procesy biodegradacji lub zahamowane- w nich najwięcej substancji groźnych)

Techniczne metody ochrony morza przed zanieczyszczeniami olejowymi ze statku

mieszaniny olejowe (oleiste)

płynne

-wody zenzowe

-odpady z wirówek

-przecieki z instalacji

-zużyte oleje smarowe

półpłynne i stałe

-zaolejone szmaty

-odpady z wirówek

-wody z mycia zbiorników

-brudny balast

-popłuczyny po przepłukaniu instalacji paliwowej (faza ciągła - woda, faza rozproszona- olej)

Podział ze względu na wielkość cząsteczek ropy

-mieszaniny wody i rozproszonych skupisk oleju, krople oleju widoczne łatwo rozdzielają się na wodę i olej

-emulsje wodno-olejowe, skłonność do rozdziału faz, szybkość zależy od wielkości cząsteczek, trwałość zależy od lepkości i temperatury (detergenty zwiększają trwałość)

-emulsje grubo zdyspergowane, średnica 5 um, łatwy rozdział

-emulsje drobno ziarniste 0.2-5um, trwalsze, powstają podczas intensywnego mieszania, nie ulegają rozdziałowi od wpływem sił grawitacyjnych (koalescencja i adsorpcja)

-układy koloidalne, średnica um - nm, roztwór zbliżony do roztworu rzeczywistego, należy stosować met. chemiczne koagulatory

Odolejacze (separatory oleju - marpol nakazuje montowanie)

Procesy wykorzystane w odolejaczach

-separacja grawitacyjna (sedymentacja) pierwszy etap oczyszczania średnica > 120 um, zbiorniki osadowe i odolejacz

-separacja w polu o zwiększonej sile odśrodkowej śr 60-70 um

-koalescencja - polega na łączeniu się małych rozproszonych kropel oleju w większe skupiska w skutek wzajemnych zderzeń, większe cząstki wypływają

-płyty koalescencyjne-płyty pokryte materiałem źle zwilżanym przez wodę, a lepiej przez olej

-filtry lub złoże koalescencyjne,

-filtry - cząstka oleju dotaje się do mikrokanału, gdzie się zatrzymuje i łączy z następnymi, duża kropla oddziela się i wypływa, dalej idąc średnica od 2 - 140 um, mniejsze na filtrach, większe na płytach

-filtrowanie - wytwarzanie bariery fizycznej umożliwiającej przepływ fazy ciągłej, a zatrzymującej zawiesinę

Odolejacze okrętowe (separacja w polu sił i koalescencja)

Odolejacze I-generacji

Proste urządzenia o jednostopniowym działaniu na zasadzie rozdziału grawitacyjnego i koalescencji > 100 ppm

Odolejacze II-generacji

Wielostopniowe, 1. Stopniem jest odolejacz I- generacji <15 ppm

Filtry koalescencyjne muszą być wymieniane

Od 6.07.93 wszystkie statki muszą stosować odolejacze 15 ppm (jednostki o D od 2100 - 10000 muszą tylko posiadać odolejacze, a większe także urz. rejestrujące wylew)

Urządzenia kontrolno-pomiarowe

Między odolejaczem a zbiornikiem burtowym powinno rejestrować stężenie....jeśli zbyt wysokie woda powinna płynąć do zęz lub zbiorników wody zaolejonej

Metoda fluroscencyjna- im większa fluroscencja tym więcej oleju

Zapobieganie zanieczyszczeniom olejowym ze zbiornikowców

-ropowce (surowa ropa)

-produktowce (przetworzona ropa)

Ściany zbiorników pokryte gładkimi materiałami antykorozyjnymi. Ropowce mają mało zbiorników (10-20).

Surowa ropa ma większą przyczepność więc jest więcej resztek (1-1.5%).

Mycie zbiorników - mycie w obiegu otwartym jest zabronione, nie wolno tej wody wylać za burtę bezpośrednio.

Obieg zamknięty z osadzaniem w zbiornikach osadowych jest najlepszą metodą oczyszczania tych ścieków.

Gdy D>20 000 t to mycie ropą naftową, użycie gazu obojętnego przy myciu.

Plusy, minusy mycia ropą naftową

+ograniczenie resztek ładunkowych

+znaczne zmniejszenie prac ręcznych przy oczyszczaniu

+ułatwione opróżnianie z resztek poprzez zmniejszenie lepkości

-zwiększony o ok.2h czas wyładunku

-znaczne zwiększenie par węglowodorów i konieczność użycia gazu obojętnego

18 XII

Metody zwalczania rozlewów olejowych na morzu

Spalanie

Poza substancjami łatwopalnymi są w ropie subst. Trudno zapalne. Spalanie używa się zaraz po awarii pod warunkiem, że nie wytworzyła się emulsja.

Metoda ta zagraża środowisku naturalnemu, statkowi oraz budowlom na lądzie. Zbiornikowce, które uległy katastrofie w pobliżu wybrzeża i nie można wypompować ropy podpala się. Okres płomienia od godzin do tygodni.

Zatapianie oleju

Polega na obsypaniu skupisk oleju rozdrobnionym materialem, który wiążąc się z olejem opada na dno (gips, żwir, piasek, koks w proszku i inne) - stosowana w ostateczności. Konwencje MARPOL i Helsińska nie zalecają.

Sorbowanie oleju

Pochłanianie polega na użyciu nietonących materiałów pochłaniających olej ( nieorg. Materiały : glinki, pumex, włókno szklane, CaCO3 ;organiczne: siano, słoma, trociny, liście, organizmy sorbujące; syntetyczne: poliuretan, polipropylen)

Rodzaj materiału	Chłonność sorbentu w g oleju na 1g sorbentu
Siano Słoma Bawełna Włókna poliestrowe Włókna polipropylenowe	1-4 2-5 11-26 12-35 15-40

Formy stosowania sorbentów

-postać rozdrobniona, granulaty

-maty sorpcyjne, przeciągane przez plamę olejową

-poduszki sorpcyjne (stosowane jak maty )

-zapory sorpcyjne

maty, poduszki i zapory można używać wielokrotnie

sorbenty mogą być środkiem pomocniczym lub stosowane samodzielnie

Dyspergowanie oleju

Środki powierzchniowo-czynne posiadające zdolność rozpraszania plamy olejowej

a).dyspergenty z rozpuszczalnikiem organicznym do rozpuszczania ciężkich olejów o dużej lepkości > 1000 mm² /sek w temperaturze wody morskiej ???

b).dyspergenty rozpuszczone wodą do rozpraszania lżejszych olejów lepkość <1000 mm²/sek

Zalety:

+zwiększenie szybkości biodegradacji

+zlikwidowanie szkodliwej warstwy olejowej

+zmniejszenie ryzyka pożaru

+zapobieganie przekształcaniu się oleju w formy smoliste

+można stosować gdy nie można stosować innych

+zmniejsza się adhezja w stosunku do obiektów

Wady:

-problemy z utylizacją po okresie ważności

-wymagają rozbudowanego zaplecza i kadry

-właściwości toxyczne dyspergentów

--------------------------------A TU JUŻ KONIEC BRAKUJĄCYCH WYKŁADÓW I JEST ALLES---------------

ZBIERACZKI:

1. ADHEZYJNE - przyleganie 1 ciała do 2 , wykorzystuje się większe powinowactwo oleju niż wody do niektórych materiałów, WADA - konieczność wielokrotnego przejścia, ZALETA: morze może być sfalowane

2. SORBCYJNE - materiał to lina („pas bez końca” ), olej się wchłania i się go wyciska

3. PROGOWE (JAZOWE) - tuż pod powierzchnią wody - olej z wodą wpływa i się go filtruje

4. WIRUJĄCE - w powstałym wirze odprowadza się olej

ZESTAW PRZYBURTOWY (do zgarniania) + ZBIERACZKA → tak jest np. na „Kpt. Poinc'u”, na pełnym morzu do stanu 2, prędkość zbierania do 0,5 m/s

ZAPORY PRZECIWOLEJOWE - stawia się zgodnie z kierunkiem wiatru, po zamknięciu zapory daje się zbieraczki, typ zapory i zbieraczki zależy od grubości plamy:

1. PŁYWAJĄCE:

• parkanowe - zaletą jest możliwość ich składania

• kurtynowe - nie można ich składać

• Vickena - bardzo popularne - u góry sprężone powietrze, na dole woda jako balast

• sorbcyjne

2. ZATAPIALNE - przy bazach przeładunkowych zamontowane na stałe, kiedy trzeba pływaki zapełnia się sprężonym powietrzem i zapora się wynurza

3. POWIETRZNE - rura perforowana leży sobie na dnie, gdy damy powietrze pod dużym ciśnieniem powstały na powierzchni wał wodny tworzy zaporę

ZAPOBIEGANIE ZNIECZYSZCZENIOM CHEMIKALIAMI ZE STATKÓW

ZAGROŻENIA:

• pożarowe - istotne są: T_zapłonu, T­_samozapłonu, wybuchowość

• zdrowotne - drażniące lub trujące

• skażenie wody - pogorszenie właściwości organoleptycznych wody

• skażenie powietrza

• reakcyjne - jeśli reagują z H₂O (niektóre gwałtownie)

Chemikaliowce - do przewozu chemikaliów ciekłych luzem, również zbiornikowiec wiozący chemikalia, 70-3000 m³ - circa pojemność zbiorników (max. nośność to 150000 t)

ZASADY:

1. 
   
   
   
   max. zmniejszenie resztek ładunkowych pozostałych w zbiornikach statku (b. gładkie ścianki, okleiny ścianek), na typ 1 i 2 (opisane dalej) - ściany zbiorników z nierdzewki lub z osłoną antykorozyjną, typ 3 - ścianki ze stali węglowej z powłokami epoksydowymi

2. pompy ładunkowe na rufowych końcach zbiorników

3. na typ 1 lub 2 - kratki ściekowe (rury ogrzewające - zmniejsza się lepkość i łatwiej spływa)

4. pozostałość max - dla kat. B 0,1 m³, dla kat. C 0,3 m³ (aby można było zmiksować z H₂O i zrzucić)

5. gromadzenie resztek ładunkowych - kilka zbiorników resztkowych, bo wozimy różne substancje i lepiej ich nie mieszać [nie wiem czemu...]

6. mycie zbiorników ładunkowych - najczęściej wodą morską, chyba że następny ładunek nie może być zanieczyszczony solą, chlorkami itp., czasem myje się roztworem mydła, toluenami i ksylenami (czynnik myjący wtryskuje się do zbiornika z P∈<1,2 ; 1,5) Mpa)

7. usuwanie za burtę - z kilku miejsc i poniżej linii wodnej

STOPNIE FIZYCZNEGO ZABEZPIECZENIA ZBIORNIKA:

1. TYP 1 - statki do przewozu produktów wymagających max środków zapobiegawczych - głownie kat. A, max ilość/zb.=1250 m³, minimum 760 mm od poszycia statku

2. TYP 2 - poważne środki zapobiegawcze, głównie kat. B - max ilość/zb.=3000 m³, minimum 760 mm od poszycia statku

3. TYP 3 - umiarkowane śr. zap., głownie kat. C i D - pojedyncze poszycie, zb. max 3000 m³

DODATKOWO:

• chemikalia zbieramy tak jak olej jeśli nie toną i nie reagują z wodą

• czasem puszczamy statek osobnym torem

• przeładunek na specjalnych urządzeniach

STATKOWE URZĄDZENIA I INSTALACJE DO OBRÓBKI ŚCIEKÓW:

1. ŚCIEKI SANITARNE - pisuary, ubikacje i podłogi tamże, ambulatoria, ładownie z żywymi zwierzętami oraz inne ścieki z powyższymi wymieszane

2. WODY ODPADOWE - kuchnie, łazienki, ładownie bez żywych zwierząt

ZAGROŻENIA:

• epidemiologiczne - pasożyty, czerwonka, dur brzuszny, cholera, Heine-Medine

• zachwianie równowagi środowiska morskiego - zwiększenie BZT, wzmaganie eutrofizacji, zabarwienie, zmętnienie, zapach

WSKAŹNIKI:

• IC - indeks coli - liczba bakterii w 100 cm³ wody po dobowej inkubacji, IC ≤ 250

• zawartość ciał stałych - max 50 mg/dm³ (w nie oczyszczonych ściekach jest ich 300-800 mg)

• ilość Cl - max 5 mg/dm³ - zaleca się do dezynfekcji O₃ lub UV

• BZT ≤ 50 mg O₂ / dm³ (ang. BOD - biological oxygen demand)

URZĄDZENIA PRACUJĄCE Z WYPŁYWEM ZA BURTĘ:

1. urządzenia mechaniczno-chemiczne:

• mechaniczne - rozdrabnianie i oddzielanie substancji stałych (przez filtrację, grawitację)

• chemiczne - dezynfekcja po przerobie mechanicznym - stosuje się wolny Cl i/lub jego związki Cl^- i Cl^3- oraz O₃ i UV

FLOKULACJA - koagulacja cząstek zawiesiny w większe skupienia - w „kłaczki” (dodaje się flokulant)

Z FLOTACJĄ - ściek jest napowietrzony i pod ciśnieniem wprowadzony do zbiornika, powstaje duża ilość pęcherzyków powietrza i wynosi kłaczki na powierzchnię, gdzie się je zbiera i spala lub zdaje w porcie

[AD DEZYNFEKCJA - ClO₂ otrzymujemy z Cl₂ lub HCl i NaClO­₂]

ZALETY I WADY URZĄDZENIA MECH-CHEM:

• natychmiastowa gotowość do pracy po uruchomieniu

• niewrażliwość na skład ścieków i wahania temperatury

• i ścieki i wody odpadowe można czyścić na raz

• prosta budowa i obsługa

• gdy tylko mech: bez flokulacji (czyli gorsza wydajność)

• stosowanie szkodliwego Cl

• gdy z flokulacją - często się psują

2. URZĄDZENIA BIOLOGICZNO - CHEMICZNE:

• beztlenowe - raczej się nie stosuje, bo resztki śmierdzą i mogą być wybuchowe

• tlenowe - rozkład ścieków pod wpływem O₂ na proste związki mineralne

RECYRKULACJA

POWIETRZE

ZALETY:

• względnie prosta budowa i obsługa

WADY:

• długi okres rozruchu - do 14 dni (jeśli wstępnie wpuścimy kolonię bakterii to 7 dni)

• musi cały czas być zasilane ściekami - przerwa do 24h (bo inaczej bakterie umrą z głodu )

• duża wrażliwość na skład ścieków

• konieczność stosowania dużych zbiorników

URZĄDZENIA PRACUJĄCE BEZ WYPŁYWU ZA BURTĘ

INSTALACJA ZE ZBIORNIKIEM GROMADZĄCYM - stosowane tam, gdzie nie można w ogóle zrzucać lub też 12 Mm od lądu z V = 4 kn:

• konwencjonalna - ścieki spłukiwane dużą ilością wody (7 litrów na 1 spłukanie)

• próżniowa - występuje lekkie podciśnienie - do spłukania wystarczy 1-2 litry

Jeśli ścieki pozostają w zbiorniku > 24h to doprowadza się O₂ aby nie doszło do gnicia.

ZALETY:

• tania i łatwa w obsłudze

• można dłużej przebywać w obszarze całkowitego zakazu

WADY:

• duże zbiorniki

• problemy z utrzymaniem podciśnienia

INSTALACJA RECYRKULACYJNA - wielokrotne użycie odpowiednio uzdatnionych ścieków, mechaniczne oczyszczone i zdezynfekowane - do spłukiwania można tak 50-150 razy

TOALETY INDYWIDUALNE - tlenowy rozkład ścieków na miejscu, po jakimś czasie się je usuwa

ZAPOBIEGANIE ZANIECZYSZCZENIOM ŚMIECIAMI:

• z działu maszynowego - złom, szmaty zaolejone

• z działu pokładowego - odpady sztauerskie, pędzle, drobnica

• z działu hotelowego - odpady żywnościowe

OBRÓBKA:

• mechaniczna (rozdrobnienie) - zmniejsza o 70-80% objętość

• spalanie - zmniejsza objętość o 90% (a masę o 60%)

PALIWO PILOTUJĄCE - wtryskiwane do komory spalania jako substancja inicjująca spalanie śmieci

SPALARKA NIE POWINNA WYDZIELAĆ:

• zapachu

• dymu

• podnosić temperatury w pomieszczeniu

SPALARKA natomiast powinna oczyszczać spaliny.

SPALARKI:

• jednokomorowe - szlam i śmieci w 1 komorze

• dwukomorowe - w pierwszej palimy szlam, w drugiej bezpłomieniowo spalamy (stapiamy) śmieci

5

Złoże adsorpcyjne

Filtr koalescencyjny

Płyty

koalescencyjne

Filtr koalescencyjny

Filtr koalescencyjny

Płyty

koalescencyjne

Filtr

mechaniczny

Separacja

grawitacyjna

rozdrabnianie

rozdzielanie

flokulacja z osadzaniem

flokulacja z flotacją

dezynfekcja

gromadzenie szlamu

rozdzielanie lub rozdrabnianie

rozkład O₂ w całej objętości

rozkład O₂ na powierzchni filtra

osadzanie

dezynfekcja

gromadzenie szlamu

ŚMIECI OKRĘTOWE

Sortowanie wstępne

Śmieci obrabialne

Śmieci nie obrabialne

Obróbka mech.

Pakowanie i przechowywanie

Spalanie

Oddawanie na ląd

Usuwanie do morza

---