Rodzaje organizacji wg formy prawnej
i własnościowej

• Komercyjne

• Społeczne

• Publiczne

Kategorie formy prawnej organizacji wg prawa:

• Publicznego - jednostki użyteczności publicznej będące

własnością państwową lub komunalną – w zasadzie nie

nastawione na zysk. Jednostki gospodarki publicznej mogą nie posiadać osobowości prawnej i stanowią wtedy

wewnętrzną część jednostki administracji terytorialnej

• Prawa handlowego – działalność gospodarcza

nastawiona na zysk

Działalność gospodarcza

Przepisów ustawy nie stosuje się do:

• Działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw

rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt,

• Ogrodnictwa,

• Warzywnictwa,

• Leśnictwa,

• Rybactwa śródlądowego,

• Wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków

domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych

usług związanych z pobytem turystów.

Cechy działalności gospodarczej

Zarobkowość - aktywność człowieka, która nie służy

zwiększaniu jego bogactwa nie jest działalnością

gospodarczą, nawet wtedy, gdy jej przejawem jest

wytwarzanie dobór lub świadczenie usług.

Zorganizowanie - ma różną treść z zależności od

rozmiarów prowadzonego przedsiębiorstwa.

• Przy osobistym wykonywaniu usług – zorganizowanie

oznacza godziny i miejsca przyjmowania i wykonywania

zleceń.

• W większej skali – zatrudniając pracowników konieczne

jest zbudowanie struktury organizacyjnej, zakresów

obowiązków itp.. Służących lepszemu zorganizowaniu

przedsiębiorstwa.

Ciągłość -działalność o charakterze jednorazowym lub

okazjonalnym nie jest działalnością gospodarczą

Kto jest przedsiębiorcą?

Przedsiębiorcą jest:

• osoba fizyczna,

• osoba prawna

• i jednostka organizacyjna niebędąca osoba prawną,

której odrębną ustawa przyznaje zdolność prawną –

wykonująca we własnym imieniu działalność

gospodarczą.

Za przedsiębiorców uważa się także wspólników spółki

cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności

gospodarczej.

(Art. 4 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z

2 lipca 2004 r.)

Przedsiębiorca

Osoba fizyczna - przedsiębiorcą może zostać osoba

pełnoletnia, posiadająca pełną zdolność do czynności

prawnych

Osoba prawna – np.: spółka z o.o., spółka akcyjna,

spółdzielnia

• Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają

przepisy np. Kodeks spółek handlowych, prawo

spółdzielcze.

Jednostka organizacyjna nie będącą osobą prawną

• We własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność

gospodarczą

• Spółki osobowe: jawna, komandytowa, partnerska

Organizacje komercyjne

Podmiot gospodarczy – prowadzi działalność wytwórczą

(produkcyjną), handlową lub usługową.

Elementy procesu gospodarczego:

Działalność produkcyjna

• Zaopatrzenie

• Produkcja

• Sprzedaż

Działalność handlowa

• Zaopatrzenie

• Zbyt

Działalność usługowa

• Zaopatrzenie

• Bezpośrednie świadczenie usług

Przedsiębiorstwo

Najbardziej znana forma organizacji komercyjnej

Stanowi układ (kompozycję) podstawowych czynników

produkcji

• Praca ludzka

• Środki

• Przedmioty pracy

Podstawa funkcjonowania przedsiębiorstwa – systematyczna wymiana dóbr o charakterze materialnym i

niematerialnym z otoczeniem

Przedsiębiorstwo - wybór formy prawnej

• Czynniki wpływające na wybór formy prawnej

• Sytuacja majątkową przedsiębiorcy

• Warunki podatkowe

• Zasoby kadrowe

• Wyboru formy prawno-organizacyjnej dokonuje się w

momencie tworzenia podmiotu gospodarczego

• W czasie funkcjonowania przedsiębiorstwa zachodzi nieraz potrzeba wprowadzenia zmiany formy prawno organizacyjnej

Kryteria różnicowania przedsiębiorstw

Kryterium formy organizacyjno-prawnej

• Prywatne

• Spółdzielcze

• Państwowe

• Innych organizmów publicznych (np. samorządowe)

Kryterium sytemu prawnego

• Kodeks spółek handlowych i kodeks cywilny

• Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych

• Prawo spółdzielcze

Kryterium funkcji ekonomicznych

• Rodzaj branży ( przemysł ciężki, lekki, chemiczny, rolno spożywczy)

Kryteria różnicowania przedsiębiorstw cd.

Kryterium wielkości

• Mikro przedsiębiorstwa do 10 osób zatrudnionych

• Małe przedsiębiorstwa do 50 osób zatrudnionych

• Średnie przedsiębiorstwa 51-250 osób zatrudnionych

• Duże przedsiębiorstwa powyżej 250 osób zatrudnionych

Kryterium struktury organizacyjnej

• Jednozakładowe

• Wielozakładowe, w tym koncerny i holdingi

Kryterium wg sektora własności

• Przedsiębiorstwa sektora publicznego

• państwowe

• komunalne (samorządowe)

• Przedsiębiorstwa prywatne

Forma prawna przedsiębiorstwa określa

• Zakres odpowiedzialności właściciela (udziałowca akcjonariusza)

• Wymogi fiskalne i możliwości wyboru formy opodatkowania

• Reguły przejścia prawa własności

• Wielkość i zakres „biurokratycznych” obowiązków odnoszących się do danej formy prawnej.

Czynniki wyboru formy prawnej

• Rozmiar działalności

• Wielkość posiadanych zasobów kapitałowych

• Ilość i możliwości pozyskania wspólników

• Czas potrzebny do uruchomienia przedsiębiorstwa

• Koszty prowadzenia ewidencji finansowo-księgowej

• Wybór formy zatrudnienia właściciela w firmie

• Posiadane kwalifikacje

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw

• Przedsiębiorstwo osoby fizycznej (jednego właściciela)

• Działalność prowadzona pod imieniem wspólników

• Spółka cywilna

• Spółki osobowe prawa handlowego

• Jawna

• Partnerska

• Komandytowa

• Komandytowo-akcyjna

• Spółki kapitałowe

• Z ograniczoną odpowiedzialnością

• Akcyjna

• Spółdzielnia

Przedsiębiorstwo osoby fizycznej

• Biznes stanowiący własność jednej osoby fizycznej

• Prowadzony w celu wypracowywania zysku

• Najpowszechniejsza forma prowadzenia biznesu w gospodarce rynkowej

• Najpowszechniejsza forma rozpoczynania prowadzenia biznesu

• Właściciel odpowiada za wszystkie decyzje zarządcze przedsiębiorstwa

• Właściciel dostarcza kapitału

• Najczęściej podmiot mały, ale nie jest to regułą

• Najczęściej opiera się na własnej intuicji i osobisty zaangażowaniu właściciela

• Podstawa egzystencji i główne źródło dochodów właściciela

• Za działalność firmy odpowiada całym swoim majątkiem

• Prawo do całego zysku przedsiębiorstwa związane jest z pełną odpowiedzialnością

• W razie bankructwa przedsiębiorstwa właściciel odpowiada całym swoim majątkiem

• Działalność przedsiębiorstwa wygasa z chwilą śmierci właściciela

Przedsiębiorca - Osoba fizyczna

Zalety

• Niskie koszty uruchomienia firmy

• Pełna swoboda w zakresie ustalania reguł działania przedsiębiorstwa

• Samodzielne podejmowanie decyzji przez właściciela

• Wymagany niewielki kapitał obrotowy

• Korzyści fiskalne dla właściciela

• Cały zysk przeznaczony jest dla właściciela

Wady

• Pełna odpowiedzialność prawna

• Pełna odpowiedzialność finansowa

• Brak ciągłości działania gdy nie ma właściciela

• Problemy ze zgromadzeniem kapitału

Spółka

• Przedsięwzięcie gospodarcze należące do dwóch lub więcej wspólników

• Z prawnego punktu widzenia – umowa, w której wspólnicy dążą do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego określonego w umowie oraz wniesienia wkładów

• Kryterium głównego substratu istnienia i działalności spółki

• substrat osobowy – wspólnicy

• substrat rzeczowy – kapitał (majątek spółki)

Spółka osobowa

• Opiera się na osobowości uczestnika (wspólnika)

• Wspólnicy biorą bezpośredni udział w funkcjonowaniu

przedsiębiorstwa angażując:

• majątek

• osobistą pracę

• Atrybuty spółek osobowych

• Trwałość składu osobowego

• Prawo i obowiązek współdziałania na rzecz osiągania wspólnego celu (lojalność wobec spółki)

• Prawo wspólnika do prowadzenia i kontroli spraw spółki

• Równe prawa i obowiązki wspólnika

• Wspólny majątek spółki

• Osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki

Spółka cywilna

• Działa wg przepisów art. 860-875 Kodeksu cywilnego

• Nie posiada osobowości prawnej

• Rejestracja

• Urząd skarbowy – w celach podatkowych

• Rejestr przedsiębiorców

• Od 1 stycznia 2001 przedsiębiorcami są wspólnicy, a nie

spółka

• Każdy wspólnik w takim samym stopniu uczestniczy w

zyskach jak i stratach spółki

• Za zobowiązania wspólnicy odpowiadają solidarnie

majątkiem spółki i osobistym

• Majątek spółki stanowią wkłady rzeczowe i pieniężne i

majątek uzyskany w czasie funkcjonowania spółki

Spółka cywilna

Zalety

• Dodatkowe środki finansowe wnoszone przez wspólników

• Zwiększenie możliwości rozwoju przedsiębiorstwa

• Nowe pomysły i doświadczenia wnoszone przez wspólników

• Proste i korzystne rozwiązania podatkowe i prawne

• Rejestracja analogiczna jak firmy osoby fizycznej

• Jednorazowe opodatkowanie dochodu

Wady

• Nieograniczona odpowiedzialność każdego wspólnika za

zobowiązania spółki

• Ograniczone zasoby kapitałowe, możliwość pozyskania

kapitału:

• Dochody spółki

• Majątek wspólników

• Zdolność kredytowa

• Nietrwały osobowy charakter spółki – konflikt między

wspólnikami przyczyną kłopotów i rozpadu spółki

Spółki prawa handlowego – osobowe

• Działają w oparciu o Kodeks Spółek Handlowych z 2000 r.

• żadna z tych spółek nie posiada osobowości prawnej

• Wg prawa o działalności gospodarczej posiadają status przedsiębiorcy

• Spółki te posiadają zdolność sądową, zdolność układową i zdolność upadłościową.

Spółka jawna

• Spółka osobowa, prowadząca przedsiębiorstwo zarobkowe

pod własną firmą, we wspólnym imieniu przez wspólników

• Solidarna odpowiedzialność wspólników ze wspólnikami i

Spółką

• Wspólnik przystępujący do spółki odpowiada za

wcześniejsze zobowiązania spółki

• Majątek spółki – mienie wniesione jak wkład lub nabyte w

czasie jej istnienia

Spółka jawna – cechy

• Tworzona dla prowadzenia zarobkowego przedsiębiorstwa

• Wszyscy wspólnicy dysponują majątkiem spółki

• Osobista i solidarna odpowiedzialność wspólników

• Majątek spółki składa się z:

• Wkładów wniesionych w chwili tworzenia spółki

• Nabytych dobór w czasie jej funkcjonowania

• Umowa spółki musi być zawarta pod rygorem nieważności.

• Spółka podlega rejestracji w rejestrze sądowym KRS

• Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę

• Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, za co nie otrzymuje wynagrodzenia.

• Wspólnicy jednomyślnie mogą ustanowić prokurę.

Spółka partnerska

• Spółka osobowa – utworzona przez wspólników zwanych

partnerami

• Cel spółki- wykonywanie wolnego zawodu: adwokata,

architekta, biegłego księgowego, lekarza, farmaceuty,

notariusza, pielęgniarki i położnej, radcy prawnego,

rzecznika patentowego, brokera ubezpieczeniowego,

biegłego rewidenta, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza

przysięgłego

• Spółka prowadzona pod własną firmą

• Nie posiada osobowości prawnej

• Firma spółki powinna zawierać nazwisko co najmniej

jednego partnera i oznaczenie, że chodzi o spółkę

partnerską

Spółka komandytowa

• Osobowa- ma na celu prowadzenie w większym rozmiarze przedsiębiorstwa zarobkowego lub gospodarstwa rolnego pod własną firmą

• Odpowiedzialność wobec wierzycieli:

• Komplementariusz – bez ograniczeń

• Komandytariusz – do wysokości wniesionych udziałów

• Reprezentacja spółki:

• Komplementariusz – reprezentuje spółkę

• Komandytariusz – nie ma prawa reprezentacji spółki

• Rzadka forma prowadzenia biznesu w Polsce

• Firma spółki powinna nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy.

• W nazwie nie umieszcza się nazwiska komandytariusza

• Umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego

• W umowie określa się sumę komandytową jako wkład każdego komandytariusza. Wkład może być pieniężny lub niepieniężny..

• Komandytariusz może reprezentować spółkę jako pełnomocnik.

• Spółka komandytową powstaje z chwilą jej wpisania do rejestru sądowego KRS.

Spółka komandytowo – akcyjna

• Nowa forma prowadzenia biznesu

• Forma osobowa

• Odpowiedzialność wobec wierzycieli:

• Komplementariusz – bez ograniczeń

• Akcjonariusz – nie odpowiada za zobowiązania spółki i jest zobowiązany do świadczeń określonych w statucie

• Minimalny kapitał zakładowy 50.000 zł

• Organa spółki

• Walne zgromadzenie

• Rada Nadzorcza- obligatoryjna w przypadku ponad 25 akcjonariuszy

• Gdy nie ma rady nadzorczej i walne zgromadzenie powołuje pełnomocnika

Spółki prawa handlowego – kapitałowe

• Podstawa działania to nie wspólnicy (osoby), ale kapitał złożony z akcji lub udziałów

• Udziałowcy nie są zobowiązani do osobistej pracy na rzecz spółki

• Posiadają osobowość prawną od momentu rejestracji sądowej w KRS

• Zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej spółka jest przedsiębiorcą

• Osoba prawna posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.

• Spółki kapitałowe działają jako samodzielne podmioty gospodarcze.

• Wspólnicy nie wchodzą w stosunki z wierzycielami

• Udziałowcy ponoszą odpowiedzialność do wysokości sumy reprezentowanej przez akcje lub udziały

Cechy spółek kapitałowych

• Zmienny skład osobowy

• Brak obowiązku współdziałania na rzecz osiągnięcia wspólnego celu oraz lojalności na rzecz spółki

• Wspólnicy są odsunięci od bezpośredniego prowadzenia spraw spółki i zazwyczaj pozbawieni prawa jej bezpośredniej kontroli

• Kontrolę wykonuje specjalny organ spółki – rada nadzorcza lub komisja rewizyjna

• Wspólników reprezentuje organ – walne zgromadzenie

• Prawa i obowiązki wspólników mogą być zróżnicowane

• Zmienność wysokości kapitału spółki

• Spółka posiada osobowość prawną

• Istnieje osobny kapitał spółki

• Za zobowiązania spółka odpowiada swoim majątkiem z wyłączeniem osobistej odpowiedzialności wspólników

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

• Tworzona przez jedną lub więcej osób

• Tworzona w każdym celu prawnie dopuszczalnym

• Dogodna forma prowadzenia dla małych i średnich biznesów

• z niewielka liczbą wspólników (osoby fizyczne lub prawne)

• Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki z wyjątkiem podatków.

• Odpowiedzialność ciąży na zarządzie spółki, który prowadzi jej sprawy i reprezentuje spółkę.

• Spółka działa w oparciu o kapitał zakładowy podzielony na udziały (o równej lub nierównej wartości nominalnej)

• Kapitał zakładowy nie może być niższy niż 5.000 zł *

• Umowa spółki musi być zawarta w formie aktu notarialnego

• Kapitał zakładowy musi być zebrany

• Spółka podlega zgłoszeniu do rejestru sądowego KRS

• Wniosek o rejestrację składa zarząd spółki

• Osobowość prawną nabywa z chwilą wpisu do rejestru.

• Udziały mogą być zwykłe lub uprzywilejowane

• Uprzywilejowanie udziałów może odnosić się do prawa głosu, prawa do dywidendy, sposobu podziału majątku w razie likwidacji spółki.

• Organami spółki są: zgromadzenie wspólników i zarząd.

• Umowa spółki może przewidywać powołanie organu kontrolnego – Rady Nadzorczej.

Sp. z o. o. – organy spółki

• Zgromadzenie wspólników – podejmuje uchwały dotyczące wszystkich najważniejszych spraw spółki

• Zatwierdzenie sprawozdania z działalności, bilansu i rachunku zysków i strat

• Zmiana umowy spółki

• Zbycie i nabycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części

• Zbycie lub nabycie nieruchomości

• Skwitowanie dla zarządu

• Zgromadzenia mogą być:

• Zwyczajne

• Nadzwyczajne

Sp. z o. o. – organy spółki

• Rada nadzorcza – ( i lub) komisja rewizyjna

• Obligatoryjna gdy kapitał przewyższa 500 tys. zł i jest więcej niż 25 wspólników

• Zadanie – nadzór nad działalnością spółki we wszystkich jej dziedzinach np.

• Ocena sprawozdań finansowych w zakresie zgodności z księgami i dokumentami oraz stanem faktycznym

• Opiniowanie wniosków zarządu w sprawie podziału zysku, pokrycia straty

• Składanie walnemu zgromadzeniu rocznego pisemnego sprawozdania z wyników przeprowadzonej oceny

Sp. z o. o. – organy spółki

• Zarząd – organ kierujący spółką

• Reprezentuje spółkę na zewnątrz

• Skład jedna lub więcej osób

• Wybór – przez zgromadzenie wspólników

• Solidarna odpowiedzialność członków zarządu za szkody zawinione w sposób zawiniony

Spółka Akcyjna

• Tworzona przez jedną lub więcej osób

• Tworzona w celu gospodarczym

• Z reguły posiada większy kapitał i więcej wspólników (akcjonariuszy)

• Akcjonariuszem może być osoba fizyczna lub prawna

• Członkowie zarządu odpowiadają bez ograniczeń za zobowiązania publiczno-prawne i podatkowe

• Kapitał zakładowy – minimum 100 tys. zł jest dzielony na akcje

• Cechy akcji: niepodzielność, równość, zbywalność, nieoprocentowanie, inkorporowanie praw wspólnika do udziału w spółce i głosowaniu na walnym zgromadzeniu

Spółka Akcyjna – rodzaje akcji

• Imienne i na okaziciela

• Zwykłe i uprzywilejowane co do prawa głosu, dywidendy i podziału czystej nadwyżki

• Gotówkowe i aportowe

• Akcja – papier wartościowy wystawiony przez spółkę – stwierdza uczestnictwo w spółce

S.A. – organy spółki

• Walne zgromadzenie – podejmuje decyzje w najważniejszych sprawach spółki

• Wybiera organa spółki

• Zatwierdza sprawozdania zarządu

• Zatwierdza sprawozdania finansowe za rok obrotowy

• Udziela absolutorium członkom organów z wykonania obowiązków

• Uchwala zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa

• Uchwala emisję obligacji i nowych akcji

• Liczba akacji decyduje o liczbie głosów

S.A. – organy spółki

• Rada nadzorcza – ogólny nadzór nad działalnością spółki

• Szczególne zadanie – ocena sprawozdań finansowych

• Wnioskowanie o podział nadwyżki lub pokrycia straty

• Składanie walnemu wyników oceny zarządu

• Skład rady – minimum trzech członków, kadencja 5 lat

• Zarząd – organ kierujący spółką i reprezentujący ją na zewnątrz

• Skład – 1 lub więcej członków, powoływanych i odwoływanych przez radę nadzorczą

• Kadencja – 5 lat

Spółki kapitałowe

Zalety

• Ograniczona odpowiedzialność

• Wyspecjalizowane zarządzanie

• Pewne korzyści fiskalne

• Łatwość przekazania własności

• Ciągłość funkcjonowania

• Łatwiej pozyskać kapitał

• Możliwość zgromadzenia dużego kapitału

• Samodzielność prawna spółki

• Istnienie firmy nie jest uzależnione od obecności jej udziałowców

Wady

• Dokładnie ustalone reguły funkcjonowania

• Uciążliwe procedury rejestracyjne

• Wysokie koszty organizacji

• Konieczność prowadzenia szczegółowych dokumentów

• Podwójne opodatkowanie zysków

• Restrykcyjność statutu lub umowy spółki.

• Konieczność prowadzenie pełnej

• księgowości nawet przy małych obrotach

• Rozdzielenie własności od zarządzania

• Jawność

Spółki kapitałowe - joint venture

• Wspólne przedsięwzięcie

• Gdy kapitał zagraniczny przekracza 50% - konieczność uzyskiwania zezwolenia na zakup nieruchomości

• W niektórych dziedzinach – pozwolenie odpowiedniego ministra

Spółdzielnia

• Dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, a nie kapitału

• Zmienny skład osobowy i fundusz udziałowy

• W interesie swoich członków prowadzi działalność gospodarczą

• Może prowadzić działalność społeczną i oświatowo kulturalną na rzecz swoich członków i środowiska

• Najważniejsi członkowie – kapitał ma funkcję wspomagającą

• Dobrowolność zrzeszania się i wystąpienia

• Demokracja w zarządzaniu- jeden członek – jeden głos, niezależnie od liczby udziałów

Spółdzielnia – typy

• Użytkowników – świadczące usługi na rzecz swoich członków , cel – maksymalizacja korzyści gospodarstwa domowego np. spożywców, mieszkaniowe, kredytowo bankowe

• Zaopatrzenia i zbytu – działające dla gospodarstw rolnych, rzemiosła, drobnego handlu, cel – tańsze zaopatrzenie i lepszy zbyt ich członków, np.. GS „SCh” spółdzielnie rzemieślnicze zaopatrzenia i zbytu

• Wytwórcze (pracy) – wytwarzanie dóbr i usług, podwójna rola spółdzielcy – pracownik i współwłaściciel.

Spółdzielnia – warunki zakładania

• Nie mniej niż 10 członków - osoby fizyczne

• Nie mniej niż 3 członków – osoby prawne

• Uchwalenie statutu spółdzielni

• Wybór organów spółdzielni

• Statut określa najważniejsze zasady działania spółdzielni:

• Cel i przedmiot działalności

• Czas trwania

• Wysokość wpisowego i wysokość i liczbę udziałów

• Prawa i obowiązki członków

• Zasady i tryb przyjmowania członków i zasady wypowiadania członkostwa

• Zasady wyboru i odwoływania władz

• Zasady podziału nadwyżki i porywania strat

Spółdzielnia – obowiązki członkowskie

• Organizacyjne – interesowanie się funkcjonowaniem spółdzielni, udział w zebraniach i pracach organów samorządu spółdzielni, przestrzeganie statutu i uchwał organów spółdzielni

• Majątkowe – wniesienie wpisowego i udziałów, pokrywanie strat do wysokości posiadanych udziałów, ochrona mienia i troska o dobro spółdzielni. W niektórych przypadkach obowiązek wniesienia wkładów rzeczowych lub pieniężnych

Spółdzielnia –prawa członków

• Organizacyjne – udział w ogólnej działalności spółdzielni, zebraniach członków, ocenianie na nich działalności spółdzielni i jej organów, bierne i czynne prawo wyborcze

• Majątkowe – korzystanie ze świadczeń spółdzielni zgodnie z zapisami statutu, udział w podziale nadwyżki: otrzymanie lub korzystanie z lokalu ( spółdzielnie mieszkaniowe)

Spółdzielnia – zasady gospodarowania

• Oparte o rachunek ekonomiczny

• Zapewnienie korzyści członkom spółdzielni

• Zysk netto stanowi nadwyżkę bilansową, która podlega podziałowi na podstawie uchwały walnego zgromadzenia

• Stratę bilansową pokrywa się z funduszu zasobowego gdy to nie wystarcza z funduszu udziałowego i innych funduszy własnych

Spółdzielnia – elementy struktury organizacyjnej

• Organy samorządu spółdzielni

• walne zgromadzenie (zebrania grup członkowskich i zgromadzenie delegatów)

• rada nadzorcza – nadzór i kontrola nad działalnością zarządu i czuwanie nad właściwym wykonywaniem zadań statutowych przez spółdzielnię, liczy co najmniej 3 członków

• zarząd spółdzielni – kieruje działalnością i reprezentuje na zewnątrz, jedno lub więcej osobowy, wybierany przez walne zgromadzenie lub radę nadzorczą

Przedsiębiorstwo państwowe

• Przedsiębiorstwo państwowe - podmiot utworzony przez upoważniony organ administracji państwowej (minister, wojewoda)

• Organ założycielski sprawuje nadzór nad ich działalnością

• Formalnie wyodrębniony z gospodarki narodowej podmiot gospodarczy, posiada osobowość prawną

• Samodzielnie wykonuje swoje zadania na podstawie wyodrębnienia: organizacyjnego, terytorialnego, ekonomicznego i prawnego

• Działa w oparciu o ustawę z 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych

• Organa – ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza, dyrektor

Przedsiębiorstwo państwowe

• Działanie oparte na atrybutach:

• Samodzielność – uprawnienie organów przedsiębiorstwa

do podejmowania decyzji i organizowania działalności we

wszystkich dziedzinach, przy ograniczeniu do minimum

kompetencji organów państwowych (organu

założycielskiego)

• Samofinansowanie – pokrywanie wszystkich wydatków

związanych z działalnością i rozwojem z przychodów ze

sprzedaży wytworzonych towarów lub usług

• Samorządność – tworzenie organów samorządu załogi i

oddawanie najważniejszych decyzji w sprawach

przedsiębiorstwa w ręce zebrania pracowników

(delegatów) i rady pracowniczej

Przedsiębiorstwa sektora publicznego

• Przedsiębiorstwo sektora publicznego – w całości lub w większości należą do organów publicznych – państwo, województwo, powiat, gmina

Przedsiębiorstwa publiczne
podział ze względu na charakter działalności

• Działające na zasadach ogólnych i zarządzane jak wszystkie inne komercyjnie działające przedsiębiorstwa

• Działające na zasadach szczególnych – PKP, PLL „LOT”

• Użyteczności publicznej – zaspokajanie nieprzerwanie bieżące potrzeby ludności,

• za zaspokajanie potrzeb społecznych często otrzymują dotacje budżetowe

• Zatem w niektórych przypadkach nie działają na zasadzie samofinansowania

• Przedsiębiorstwo komunalne – stanowią własność samorządu (najczęściej gminy) np. komunikacja lokalna, zaopatrzenie w wodę, odprowadzanie ścieków, dostawa ciepła, jednostki kultury fizycznej i rekreacji, gospodarka mieszkaniowa, usługi kulturalne, ...

Organizacje społeczne

• Stowarzyszenia

• Rejestrowe

• Zwykłe

• Fundacje

Stowarzyszenia

• Dobrowolny i trwały związek grupy osób, zorganizowany dla realizacji wspólnych zamierzeń, zainteresowań lub prowadzenia działalności nienastawionej na zysk

• Podstawa działalności – Ustawa prawo o stowarzyszeniach z 1989 r.

• Powoływane jest w celu zapewnienia obywatelom równego bez względu na przekonania i inne różnice prawa czynnego uczestniczenia w życiu publicznym, wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz indywidualnych zainteresowań

• Uchwala akty wewnętrzne odnoszące się do działalności

• Opiera się na pracy społecznej członków

• Może realizować zarówno cele społeczne jak i partykularne interesy członków (wąskiej grupy osób)

Stowarzyszenia rejestrowe

• Rejestrowe – posiadają osobowość prawną

• Mogą zakładać jednostki organizacyjne

• Łączyć się w związki

• Członkowie: osoby fizyczne i osoby prawne

• Mogą korzystać z ofiarności publicznej

• Mogą otrzymywać dotacje

• Warunki założycielskie

• Liczą nie mniej niż 15 osób

• Powołanie komitetu założycielskiego

• Wybranie władz: walne zebranie członków, zarząd, komisja rewizyjna

• Rejestracja w KRS

• Nadzór

• Wojewoda – nad stowarzyszeniami samorządu

• Starosta – pozostałe stowarzyszenia

Stowarzyszenia zwykłe

• Zwykłe – nie posiadają osobowości prawnej

• Warunki założycielskie

• minimum 3 członków

• Uchwalają regulamin

• Wybierają przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie

• Nie podlega obowiązku rejestracji w KRS

• Zawiązanie stowarzyszenia zgłasza się organowi nadzorującemu (starosta) na piśmie

Inne organizacje społeczne

• Działają na podstawie odrębnych przepisów

• Prawo o stowarzyszeniach nie obejmuje wszystkich organizacji społecznych

• Niektóre z nich mają inne formy organizacyjno-prawne i własnościowe oraz odrębne regulacje prawne

• Wynika to ze szczególnej roli jaką pełnią w demokratycznym państwie prawnym

• Kościoły i związki wyznaniowe

• Partie polityczne

• Komitety wyborcze

• O szczególnej roli jaką pełnią np. PCK

Fundacje

• Jedna z form działania organizacji społecznej

• Działa w oparciu o ustawę z 1984 r. O fundacjach

• Nazwa nawiązuje do ofiarowania czegoś do użytku społecznego, ufundowanie czegoś, majątek przeznaczony przez założyciela na określony cel

• Cechy fundacji

• Utworzona dla społecznie lub gospodarczo użytecznych celów, zgodnych z podstawowymi interesami RP

• Utworzona przez fundatora (osoby fizyczne lub osoby prawne)

• Posiada osobowość prawną – po wpisaniu do KRS

Cele fundacji

• Realizacja celów zgodnych z podstawowymi interesami RP celów społecznie lub gospodarczo użytecznych takich jak:

• Ochrona zdrowia

• Rozwój gospodarki i nauki

• Oświata i wychowanie

• Kultura i sztuka

• Opieka i pomoc społeczna

• Ochrona środowiska

• Opieka nad zabytkami

• Cel fundacji ma być społecznie użyteczny i wykraczać poza indywidualne interesy fundatora.

• Cel ma być konkretny, jasno określony i osiągalny

Fundator

• Fundacja może zostać ustanowiona przez:

• Osoby fizyczne – bez względu na obywatelstwo i miejsce zamieszkania

• Osoby prawne – mające siedzibę w Polsce lub zagranicą

Fundacja - cechy szczególne

• Może prowadzić działalność gospodarczą służącą realizacji jej celów – charakter pomocniczy do działalności statutowej

• Status organizacji społecznej – możliwość uczestniczenia w postępowaniach przed sądami administracyjnymi

• Niedochodowość celu - nieprzynoszenie zysków fundacji i fundatorom

• Wszystkie dochody uzyskiwane z majątku, środków spoza funduszu założycielskiego, darowizn i działalności gospodarczej przeznaczane są na osiągnięcie celu fundacji

• Środki majątkowe fundacji

• pieniądze i papiery wartościowe,

• rzeczy ruchome

• Nieruchomości

Fundacja - cechy szczególne

• Nie ma instytucji członkostwa – założyciele fundacji składają oświadczenie o je ustanowieniu

• Statut fundacji – uchwalany przez fundatora (rów)

• sporządzony na piśmie i popisany przez wszystkie osoby

• ustanawiające fundację musi zawierać:

• Nazwę fundacji

• Siedzibę

• Majątek fundacji

• Cele, zadania i zakres i formy działalności

• Skład i organizację zarządu

• sposób powoływania zarządu i jego zakres obowiązków i uprawnień

Fundacja - cechy szczególne

• Obowiązkowy organ zarząd, można także powołać radę fundacji (komisję rewizyjną)

• Nazwa fundacji – adekwatna do prowadzonej działalności

• Siedziba – na terytorium Polski

• W statucie określa się majątek fundacji przekazany przez fundatora

• Może uzyskać status organizacji pożytku publicznego

Cel fundacji

Społecznie użyteczny, wykraczający poza indywidualne interesy fundatora. Jasno, konkretnie określony i osiągalny

Krajowy Rejestr Sądowy

• Od 1 stycznia 2001 wszystkie podmioty gospodarcze podlegają rejestracji sądowej.

• Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 o Krajowym Rejestrze Sądowym

• Rejestr jest prowadzony w systemie informatycznym przez sądy rejonowe w miastach będących siedzibą wojewody i obejmują swą właściwością obszar województwa.

• W skład KRS wchodzą:

• Rejestr przedsiębiorców

• Rejestr stowarzyszeń

• Rejestr dłużników niewypłacalnych

Organizacje publiczne

• Jednostki sektora publicznego

• Państwowe instytucje i jednostki organizacyjne

• Samorządowe instytucje i jednostki organizacyjne

• Realizują wyłącznie lub w większości ze środków własnych niekomercyjne zadania publiczne

Organizacje publiczne

• W gestii państwa i jego organów, pozostają zadania, które nie mogą być zlecane sektorowi prywatnemu:

• Kompleks obronno-wojskowy – zapewnienie suwerenności kraju, polityka obronna, wyposażenie i funkcjonowanie armii

• Ład prawno-instytucjonalny – prawidłowe funkcjonowanie państwa i działania osób prawnych i fizycznych, egzekwowanie prawa

• Bezpieczeństwo wewnętrzne – tworzenie warunków realizacji ładu prawno-instytucjonalnego

• Ochrona własności i wolności jednostek

Formy organizacji publicznych

• Jednostki budżetowe – podstawowa forma organizacji sfery budżetowej

• Wszystkie przychody i wydatki objęte są budżetem

• Państwowe i samorządowe

• Jednostki:

• administracji państwowej,

• obrony narodowej,

• wymiaru sprawiedliwości

• Mogą prowadzić działalność usługową: zaspokojenie potrzeb społeczno-kulturalnych i użyteczności publicznej

• Są dysponentami środków budżetowych

• Trzystopniowa struktura organizacyjna

• Państwowe jednostki budżetowe (ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie, ..)

• Jednostki podległe dysponentom głównym

• Podlegające dysponentom drugiego stopnia (bez prawa dalszego przekazywania)

Jednostki budżetowe

• Mogą prowadzić działalność usługową: mająca na celu:

• zaspokojenie potrzeb społeczno-kulturalnych

• użyteczności publicznej

• Są dysponentami środków budżetowych otrzymywanych z budżetu na pokrycie wydatków prowadzonej działalności

Jednostki budżetowe

• Trzystopniowa struktura organizacyjna dysponentów środków budżetu państwa

• Stopień pierwszy. Państwowe jednostki budżetowe

• ministrowie,

• kierownicy urzędów centralnych,

• wojewodowie,

• inni kierownicy państwowych jednostek organizacyjnych

• Stopień drugi. Jednostki organizacyjne podległe bezpośrednio dysponentom głównym

• Stopień trzeci. Jednostki podlegające dysponentom drugiego stopnia albo pierwszego stopnia wykorzystujące otrzymane środki na swoje potrzeby bez prawa dalszego przekazywania

Jednostki budżetowe

• Tworzy się w dziedzinach, w których wydatki są niewspółmiernie wysokie w stosunku do dochodów

• Tworzone i rozwiązywane przez

• Państwowe – dysponentów części środków budżetowych

• Gminne – przez rady gminy

• Działają w oparciu o statut i roczny plan finansowy

• Środki publiczne, niewykorzystane w danym roku ulegają zwrotowi.

• Przeznaczone przede wszystkim do wykonywania usług bezadresowych i świadczonych nieodpłatnie

• Mogą być wykorzystywane w typowej działalności gminy w ograniczonym zakresie np. zarząd nad zielenią komunalną komunikacja miejska, eksploatacja wodociągów

Dualistyczny model administracji
publicznej

• Administracja rządowa – centralistyczny i oparty na zawodowym aparacie urzędniczym

• Administracja samorządowa – zdecentralizowany

• 16 województw

• 308 powiatów ziemskich

• 65 miast na prawach powiatu

• 2489 gmin

Gmina – jednostka zasadniczego podziału
kraju

• Realizuje zadania administracji publicznej w zakresie zaspokajania potrzeb zbiorowych o charakterze lokalnym

• Zadania publiczne

• Własne – zaspokajanie potrzeb wspólnoty samorządowej np. ład przestrzenny, gospodarka terenami, ochrona środowiska, drogi gminne, organizacja ruchu drogowego, wodociągi, ochrona zdrowia i opieka społeczna

• Zlecone

• W celu realizacji zadań gmina może powoływać:

• Jednostki i zakłady budżetowe – zadania niekomercyjne

• Podmioty prawa handlowego – zadania użyteczności publicznej, lub działalności gospodarczej

Gmina – organy

Rada gminy – organ stanowiący i kontrolny we wszystkich sprawach gminy

Wójt (burmistrz, prezydent) - organ wykonawczy

Do zadań wójta należy w szczególności:

1) przygotowywanie projektów uchwał rady gminy,

2) określanie sposobu wykonywania uchwał,

3) gospodarowanie mieniem komunalnym,

4) wykonywanie budżetu,

5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych

jednostek organizacyjnych.

• Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy.

Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa

regulamin organizacyjny , nadany przez wójta w drodze

zarządzenia.

Kierownikiem urzędu jest wójt.

Wójt może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy

w swoim imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy.

Kierownik urzędu wykonuje uprawnienia zwierzchnika

służbowego w stosunku do pracowników urzędu

Agencje rządowe

• Jednostki organizacyjne wyłączone ze struktur ministerstw

• Różnią się sposobem powstania, organizacji i finansowania

• Różny jest sposób kontroli i nadzoru

• Różne są ich zadania

• Specyficzna forma własnościowa – połączenie środków publicznych i prywatnych

• Odgrywają istotną rolę w redystrybucji środków publicznych

Rodzaje agencji

• Agencje rządowe – państwowe osoby prawne

• Agencja własności Rolnej

• Agencja Skarbu Państwa

• Agencja Budowy i Eksploatacji autostrad

• Państwowe jednostki organizacyjne

• Państwowa Agencja Atomistyki

• Państwowa Agencja Prasowa

• Zakłady budżetowe

• Agencja Rynku Rolnego

• Państwowa Agencja Radiokomunikacji

• Agencje będące spółkami akcyjnymi

• Państwowa Agencja Węgla Kamiennego

• Państwowa Agencja Informacyjna

• Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Uczelnia publiczna

• Publiczna forma organizacyjno-prawna

• Posiada osobowość prawną – majątek i prawo dysponowania przychodami

• Przychody uczelni

• Dotacje z budżetu państwa

• Czesne studentów

• Opłaty rekrutacyjne

• Opłaty za dyplom itp.

• Odpłatność za wykonane badania

• Przychody z działalności gospodarczej

• Podstawa działania – statut

• Obligatoryjne organy – rektor i senat

Podsumowanie

• Forma organizacyjno- prawna przedsiębiorstwa wpływa na:

• sposób jego zarządzania

• rodzaj opodatkowania

• uwikłanie właścicieli w bieżące kierowanie

• na rodzaje prowadzonej dokumentacji

• sposób przekazania własności następcom

• możliwości sprzedaży innej osobie.

• odpowiedzialność właścicieli za zobowiązania firmy

• sposób podziału i opodatkowania zysku

• koszty działalności

• Wybór formy prawnej musi być przemyślaną decyzją uwzględniającą specyfikę i rodzaj przedsiębiorstwa, jego wielkość, zakres działania, obroty.

• Forma prawna musi uwzględniać także chęci właścicieli w zaangażowanie się w zarządzanie i bieżące kierowanie przedsiębiorstwem

• Sposób ponoszenia odpowiedzialności prawnej i finansowej za działania firmy.