Komunikacja społeczna
Komunikacja interpretacyjna i obiektywna
Cechy procesu komunikowania
Prawa komunikacji
Charakter komunikacji interpersonalnej, masowej i sieciowej
Piramida McQuilla
System komunikowania społecznego
System komunikowania masowego
Przekaz komunikacyjny
Co składa się na komunikację werbalną i niewerbalną
Podsystemy w systemie komunikacji społecznej (ekonomiczny, społeczny, publiczny, masowy)
7 tradycji Craiga
Dialog – definicja, fazy dialogu, elementy dialogu
Manipulacja i propaganda – definicja i rodzaje
Rodzaje publicznych wystąpień indywidualnych i grupowych
Ad. 1.
Komunikacja społeczna to proces wytwarzania, przekształcania i przekazywania informacji pomiędzy jednostkami, grupami i organizacjami społecznymi.
Wg nauk filozoficznych to dzielenie się pewnym oglądem rzeczywistości
Wg nauk socjologicznych to proces oddziaływania na publiczność za pomocą mass mediów
Wg nauk psychologicznych to porozumiewanie się ludzi, którzy wchodzą z sobą w bezpośredni kontakt
Wg nauk teologicznych to taki przekaz, który prowadzi do wspólnoty osób
Wg słownika wyrazów obcych: łączenie się, bycie połączonym, zawiadamiania o czymś
Ad.2.
Obiektywna komunikacja jest nauką behawioralną, zajmująca się ustaleniem odpowiedzi jak komunikaty przekazywane są w mass mediach, jak wpływają na ludzkie myśli, wartości, uczucia, stanowiska i postawy. Jest oparta na doświadczeniach, eksperymentach i badaniach; osoby, które zajmują się obiektywnym podejściem to eksperymentatorzy (psychologii, socjologii, ekonomiki, fizyki, zarządzania, organizacji).
Interpretacyjna komunikacja jest nauką humanistyczną, zajmuje się interpretacją tekstów, retoryką. Jest oparta na analizie tekstów, badaniach etnograficznych. Osoby zajmujące się interpretacyjną komunikacją to głównie krytycy, zajmujący się analizą tekstów (humaniści, poststrukturaliści, herneneci, fenomenolodzy, badacze kultury, teoretycy).
Ad. 3. Cechy procesu komunikowania:
Proces społeczny
Zachodzi w określonym kontekście społecznym
Proces kreatywny
Ma charakter dynamiczny
Proces ciągły
Proces symboliczny
Proces interakcyjny
Celowy i świadomy
Nieuchronny
Proces złożony (wieloelementowy)
Nieodwracalny
Ad. 5.
Komunikacja interpersonalna to proces, podczas którego ludzie dążą do dzielenia się informacjami za pomocą symbolicznych komunikatów. Nadawca przekazuje komunikat do odbiorcy (może być realizowany ustnie, pisemnie lub w formie wizualnej, język ciała). Komunikacja interpersonalna może być jednostronna (nadawca nie oczekuje odpowiedzi na komunikat) lub dwukierunkowa (nadawca uzyskuje potwierdzenie przekazanej informacji, np. przez pytanie odbiorcy)
Komunikowanie masowe – to każda forma komunikowania, w której uczestniczy rozproszona publiczność podczas:
1. Wypowiedzi publicznych (bez ograniczonego i personalnie zdefiniowanego odbiorcy), poprzez techniczne środki rozpowszechniające np.: radio, gazety, TV, Internet, itp.
2. Wypowiedzi pośrednich (przestrzennym i czasowym dystansie pomiędzy partnerami biorącymi udział w procesie komunikowania)
3. Wypowiedzi jednostronnych (bez możliwości wymiany ról pomiędzy osobą mówiącą i przysłuchującą się)
Charakterystyka komunikowania masowego:
1. Nie dopuszcza wymiany ról i jest ściśle określone
2. Duża różnorodność, akustyczność i zakres oddziaływania
3. Percepcja treści przekazywanych przez mass-madia zależy od cech osobowościowych
Ad. 6 Puramida McQuaila
Mało przypadków
Komunikowanie masowe
Komunikowanie organizacyjne (publiczne, np. politycy)
Komunikowanie między grupami (grupa-grupa)
Komunikowanie grupowe (rodzina)
Komunikowanie interpersonalne (człowiek-człowiek)
Komunikowanie intrapersonalne (człowiek-organizm)
Dużo przypadków
Ad. 10
Komunikacja werbalna:
podstawowym środkiem komunikacji jest „język”
forma pisemna i/lub słowna
zdeterminowana czynnikami kulturowymi i demograficznymi
rdzeniem komunikacja „mówiona”
należy używać słów jednoznacznych
stosować język niewykluczający i pełen szacunku
należy poszerzać i wzbogacać swoje słownictwo
otoczenie określać jednoznacznie i zrozumiale dla odbiorcy
Komunikacja niewerbalna:
„język ciała”, „mowa gestów”
Dziedziny zachowań niewerbalnych:
Kinetyka (mimika twarzy)
Parajęzyk (barwa głosu, tempo mowy)
Okulestyka (oczy, spojrzenie)
Autoprezentacja (ubiór)
Polemika (dystans intymny, społeczny)
Kaptyka (dotyk)
Chromenika (spóźnienie, punktualność)
Elementy otoczenia (oświetlenie, kolor, pomieszczenie)
Ad. 12. Siedem tradycji:
Socjopsychologiczna (Hovland) – komunikacja jako wpływ interpersonalny (kto co komu mówi, z jakim skutkiem)
Cybernetyczna (Wieder i Shamon) - komunikacja jako przepływ informacji, komunikat to przedstawienie informacji, a informacja to redukcja niepewności)
Retoryczna (Arystoteles) – komunikacja jako kunsztowne przedstawienie publiczne
Semiotyczna (Richards) – komunikacja jako proces dzielenia się znaczeniem poprzez znaki
Socjokulturowa (Sapir i Whorf) – komunikacja jako tworzenie i dogrywanie rzeczywistości społecznej
Krytyczna (Marcus i Adamo) – komunikacja jako refleksyjne wyzwanie rzucone niesprawiedliwemu dyskursowi
Fenomenologiczna (Rogers) – doświadczanie siebie i innych poprzez dialog
Ad.13.
Dialog to komunikacja z użyciem języka naturalnego (mowy) jako środka komunikacji.
Rodzaje dialogu ze względu na:
Pośredników dialogu (doktrynalne, dotyczące treści światopoglądowych, naukowych)
Relacje partnerów
Oficjalny
Spontaniczny
Na sposób prowadzenia dialogu
Publiczny
Symulacyjny
Na złożoność rzeczywistości dialogu
Potencjalny
Wirtualny
Introspekcyjny
Strukturalny
Fazy dialogu:
Faza wstępna
Faza samookreślenia partnerów
Oceny poglądów i postaw współpartnerów
Poszukiwanie wspólnych punktów poglądowych i postawach
Wytyczenie płaszczyzn współdziałania
Faza wstępna dialogu:
Dyskurs – prezentacja własnych wizji problemu:
Część deliberatywna (rozważenie kwestii)
Część konkluzywna (sformułowanie ostatecznych wniosków)
Replika – odpowiedź na przedstawiony pogląd:
Część kwestionalna (nawiązanie do przedstawionego problemu)
Część represjonalna (komentarz rzeczowy i właściwa odpowiedź: negacja, akceptacja, postulacja)
Ad.14. Manipulacja i propaganda
Manipulacja pozytywna – czyniona jest dla przyjemności, dobra i użytku osoby poddawanej manipulacji (ofiarowanie prezentu o wartości większej, niż oczekiwania i możliwości odbiorcy)
Manipulacja egocentryczna (negatywna) – działanie dla swojego dobra u interesu, celem jest zysk lub/i władza przez oszustwo, wprowadzenie w błąd. Manipulator nie chce zrobić osobie manipulowanej krzywdy, ale jest skupiony na dążeniu do własnych pragnień i nie dostrzega szkód, jakie wywołuje jego działanie
Manipulacja czarna (negatywna) – świadome i celowe dążenie do zniszczenia drugiej osoby, działanie dąży do zniszczenia drugiej osoby, szkodzenia jej interesom. Taki manipulator jest niegodziwy i podstępny (ukryta twarz manipulatora), nie odczuwa szacunku do ludzi, ale przedstawia się jako człowiek uczciwy, sprawiedliwy i empatyczny
4 typy manipulatorów:
Czarujący (wykorzystuje swój urok)
Obwiniający (stosuje zasadę wzajemności i oczekuje zaspokojenia swoich potrzeb)
Szacowny (wykorzystuje naturalną uległość w stosunku do władzy i wiedzy)
Autorytarny (narzuca władzę przez strach i terror)
Techniki manipulacji:
Komformizm grupy – lęk przed samotnością sprawia, że człowiek wypowiada się tak, jak grupa, nawet jeśli to sprzeczne z tym, co myśli
Zmiana postaw przez zmianę zachowań – jednokrotne poddanie się manipulacji sprawia, że zmanipulowany poddaje się kolejnej
Wytwarzanie dysonansu podecyzyjnego – jedna decyzja pociąga za sobą kolejne decyzje, tym bardziej, jeśli ta pierwsza nie była podjęta pod przymusem
Wytwarzanie zobowiązania – zasada konsekwencji: jeśli powiedziano A, trzeba konsekwentnie powiedzieć B
Wzbudzenie poczucia winy – wykroczenie obniża poziom własnej wartości i aby go podtrzymać osoba dużo szybciej zgadza się na spełnianie próśb
Rozbijanie jedności grupy (np. sianie podejrzeń)
Strategie manipulacyjne:
Stopa w drzwiach (mała przysługa wywołuje kolejną, większą)
Drzwi w twarz (najpierw duża prośba, której spełnienia się nie oczekuje, potem mniejsza, którą zmanipulowany spełni dużo szybciej)
Nawet grosik pomoże (zminimalizowanie prośby tak, aby każdy mógł ją spełnić, np. mały datek)
Propaganda to komunikowanie:
Jednostronne
Zinstytucjonalizowane
Intencjonalne (ma zaspokoić życzenia nadawcy)
Zaprogramowane i potencjonalnie realizowane
Informacyjno-perswazyjne (bez przemocy, bez przekupstwa)
Wspierane technikami socjologicznymi i marketingowymi
Celem propagandy jest tworzenie lub zmiana postaw ludzi tak, aby odpowiadały one intencjom nadawcy oraz wytworzenie przewidywanych przez programistów propagandy zachowań grup na które wpływa.
Środki propagandy to:
Kontrolowany przepływ informacji
Manipulowanie wzorcami zachowań
Zarządzanie opinią publiczną
Koncepcja propagandy wg Ellul’a:
- zespól metod stosowanych przez zorganizowane grupy w celu wciągnięcia i aktywnej działalności mas ludzkich, w których w konsekwencji manipulacji psychicznej wytwarza się jedność psychiczna, pozwalająca na włączenie ich do masowych działań;
- autor rozwinął swoją koncepcję, odwołując się do nowych doświadczeń i wiedzy. Przede wszystkim nie mówił już o propagandzie w liczbie pojedynczej, ale mnogiej i zaproponował prowadzenie badań w dwóch płaszczyznach: szerokiej i wąskiej;
- w sensie szerokim propagandę tworzą:
● akcja psychologiczna, tj. metody psychologiczne stosowane w celu modyfikowania opinii, najczęściej w formie edukacji obywateli
● wojna psychologiczna skierowana na przeciwników wewnętrznych i zewnętrznych za pomocą środków psychologicznych, działania mające na celu całkowite zniszczenie morale przeciwnika
● reedukacja i pranie mózgu – zmierza do zmiany przeciwnika w sprzymierzeńca
● publiczne i ludzkie relacje ich rola sprowadza się do promowania i afirmowania wartości oraz sprzyjanie postawom konformistycznym.