Pytanie 1.
Diagnostyka resocjalizacyjna zajmuje się stawianiem trafnych i rzetelnych diagnoz na użytek wychowania resocjalizującego osób niedostosowanych społecznie.
Diagnoza resocjalizacyjna to rozpoznanie stanu nieprzystosowania społecznego jednostki, jego opis, wyjaśnienie przyczynowe oraz jego ocena z punktu widzenia aktualnie dostępnej wiedzy. Mówiąc o diagnozie prościej, mamy na myśli opis i wyjaśnienie pojedynczego przypadku, a więc zawsze jakąś analizę, która posłuży preparacji działań zmierzających do skutecznej resocjalizacji jednostki.
Przedmiotem diagnozy resocjalizacyjnej są wszelkie negatywne lub nieadekwatne reakcje jednostek na wymogi i nakazy wynikające z przypisanych im ról społecznych. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że przedmiotem diagnozy dla potrzeb wychowania resocjalizacyjnego jest nieprzystosowanie społeczne.
Diagnoza wychowania resocjalizującego obejmuje :

• symptomy i jego empiryczne wskaźniki,

• psychospołeczne mechanizmy regulacyjne stanów nieprzystosowania,

• proste i złożone czynniki biopsychiczne i socjokulturowe, determinujące te stany.

Etapy diagnozy resocjalizacyjnej
I etap stanowi diagnozę konstatującą fakty, czyli obejmuje opis i wyjaśnienie w kategoriach przyczynowo-skutkowych lub celowościowych:

• rodzaj występujących zaburzeń w zachowaniu jednostki

• rodzaj mechanizmów psychologicznych i społecznych prowadzących do rozpoznania zaburzeń przystosowania

• udział poszczególnych czynników genetycznych (etiologicznych) w powstawaniu i utrzymywaniu się zaburzeń, odchyleń i dysfunkcji

II etap to diagnoza ukierunkowująca albo projektująca - aby przejść do tego etapu niezbędne jest dokonanie szeregu ocen stwierdzonych stanów rzeczy w kategoriach: prawidłowe, zaburzone, manipulowane, nie manipulowane itp. Po pełnej analizie i ocenie przedmiotu badania diagnostycznego następuje etap diagnozy projektującej działalność interwencyjną: profilaktyczną lub resocjalizacyjną w zależności od treści rozpoznania diagnostycznego i zakładanych celów działalności pedagogicznej.
Na tym etapie diagnozy należy określić związek między postulowanym stanem etapowym lub finalnym określanym jako skutek oraz zabiegami wychowawczymi, korekcyjnymi prowadzącymi do niego - określanymi jako przyczyny. Zakłada się przy tym iż istnieje możliwość przynajmniej w pewnym zakresie manipulacji wyodrębnionymi w wyniku badania diagnostycznego czynnikami i mechanizmami regulującymi stany przystosowania i nieprzystosowania społecznego. Istotnym elementem tej diagnozy jest tzw. optymalizacja strategii i procedur postępowania profilaktyczno-resocjalizującego uwzględniająca alternatywne sposoby i środki oddziaływania.

III etap czyli diagnoza weryfikująca lub sprawdzająca Etap ten ma na celu sprawdzenie prawdziwości uzyskanego w poprzednich etapach diagnozy obrazu przystosowania społecznego jednostki i jego ewentualnych zaburzeń. Diagnoza ta polega na sprawdzaniu obrazu diagnostycznego nie tylko przez analizę logiczna, ale przede wszystkim poprzez ocenę skuteczności podjętych w wyniku rozpoznania diagnostycznego działań praktycznych tj.: zapobiegawczych, terapeutycznych i wychowawczych. Pełne sprawdzenie hipotez diagnostycznych dotyczących mechanizmów regulacji psychospołecznej, czynników etiologicznych stanu nieprzystosowania społecznego jednostki lub grupy osób możliwe jest tylko w bezpośrednim działaniu, Weryfikuje się wówczas skuteczność rozwiązań praktycznych oraz trafność samego rozwiązania.

2. Zasady diagnozy psychopedagogicznej Wysockiej
(źródło: Diagnoza psychopedagogiczna, E. Jarosz, E. Wysocka)

1. Dążenie do realizacji diagnozy pełnej- rozwiniętej, opisującej stan rzeczy,
wyjaśniającej źródła i mechanizmy ich powstania, ustalającej stopień rozwoju
zjawisk, wyjaśniającej znaczenie ich występowania i określającej możliwości oraz
sposoby oddziaływania nań.
2. Oceniający charakter diagnozy- polegający na odnoszeniu rozpoznawanych stanów
rzeczywistych, ich poszczególnych cech lub warunków ich występowania, do
pewnych stanów pożądanych lub charakteryzujących inne podobne układy lub będących
założeniami, oczekiwaniami wobec jakiś działań lub procesów. Ocena w diagnozie może,
więc opierać się na kryterium normatywno-wzorcowym (normy lub wzorce),
porównawczym (inne podobne układy) lub postulatywnym (cele i zadania
wychowawcze, edukacyjne itp.)
3. Realizowanie diagnozy w wymiarze pozytywnym- cel pedagogicznego rozpoznania zawsze
jest dwojaki: poznać charakter, genezę, przejawy i przyczyny niepokojącego
stanu rzeczy, ale też odkryć „siłę” jednostki i jej najbliższego środowiska. Na
„siłach” tych, zidentyfikowanych i indywidualnych czy środowiskowych zasobach
można w następstwie racjonalnej decyzji opartej na diagnozie uwzględniającej
pozytywny wymiar rozpoznawanych stanów i cech, oprzeć postępowanie
pedagogiczne.
4. Dążenie do autodiagnozy osób, systemów czy środowisk. Jeśli działania
naprawcze, terapeutyczne, korygujące, podejmowane w wyniku diagnozy mają być
skuteczne, to musza opierać się na mniej lub bardziej zaangażowanym
uczestnictwie osób, układów, środowisk, których dotyczą. Takie natomiast zaangażowanie,
gotowość do współpracy nad przekształceniem siebie, przełamywaniem czy
niwelowaniem zaistniałych problemów opiera się na samouświadomieniu własnego
stanu, cech barków, ale i zasobów.
5. Łączenie poznania pośredniego z bezpośrednim –umiejscowienie procesu diagnozy w
konwencji dialogu, spotkanie z badaną rzeczywistością i osobami w nią
uwikłanymi, daje dla rozpoznawania wielorakie korzyści, owocuje doświadczeniem,
które można określić, jako nadwyżkę wiedzy od drugim człowieku z zarazem
weryfikacją adekwatności wiedzy uzyskanej drogą pośrednią.
6. Realizowanie diagnozy środowiskowej –zasada ta oznacza, iż bez względu na obszar
diagnozy zawsze rozpoznaniu podlega środowisko i jego rola w identyfikowanych
stanach, problemach.

Pytanie 3. Podstawowe cechy i techniki kontaktu to:
• Osobowość,
• Podejście do badanego,
• Asymetria ról, która wiążę się z kontrolą i narzucaniem ram tematycznych i tworzenie atmosfery przez badacza,
• Asymetria komunikacji, ponieważ to badany głównie mówi podczas badania,
• Asymetria funkcji badania, które oznacza respektowanie etycznej zasady i rozpoznawania reguł wiążących się z dobrem badanego, zaś otrzymywanie osobistych gratyfikacji przez diagnostę ma wymiar pośredni.
Wskaźniki prawidłowego kontaktu to przede wszystkim:
• Diagnosta jest autentycznie zainteresowany wypowiedziami osoby badanej, czyli chce zrozumieć a nie oceniać,
• Badana osoba ma poczucie, że każda jej wypowiedź spotka się z akceptacją, że diagnosta nie wykorzysta udzielanych mu informacji przeciw badanej osobie,
• Badana osoba nie przejawia oporu i nie milczy podczas badania,
• Osoba badana przejawia adekwatne emocje w stosunku do tego, co mówi, a jej informacje brzmią wiarygodnie, co oznacza, że nie ma skłonności do konfabulacji i przedstawienia się w lepszym świetle,
• W stosunku do wypowiedzi spontanicznych na żądanie diagnosty następuje zachwianie pozycji w kierunku większej ilości tego typu wypowiedzi, co oznacza luźniejszą rozmowę diagnosty z osobą badaną.
Wskaźniki pozornego kontaktu to:
• Odpowiedzi, których udziela osoba badana są konwencjonalne i stereotypowe, czyli takie, jakich powinna używać dana osoba w danym wieku,
• Forma wypowiedzi jest nieadekwatna do treści,
• Rola diagnosty w zbieraniu informacji jest nadmierna, czyli występuje wyciąganie informacji od osoby badanej,
• We wszystkich odpowiedziach badanego zauważalny jest wspólny mianownik, czyli wzbudzanie uczucia u diagnosty oraz przedstawianie się w lepszym świetle,
• Diagnosta odczuwa znużenie, czyli dotyczy to faktu, że poruszane SA rzeczy spraw oczywistych,
• Diagnosta ma poczucie, że wie, co za chwile powie badana osoba,
• Diagnosta ma poczucie zrozumienia pojedynczych wypowiedzi, ale nie rozumie całości sytuacji, a to z kolei świadczy o braku wewnętrznej logiki u diagnosty.
Techniki nawiązywania, budowania i podtrzymywania kontaktu:
• Nawiązywanie kontaktu – ważna jest tu rola pierwszego wrażenia tzw. Haloefekt – czyli wyrabianie sobie opinii o drugim człowieku na podstawie pierwszego wrażenia. Ważna jest tutaj także rola pierwszych pytań, które służą budowaniu kontaktów i wzbudzaniu motywacji. Do najważniejszych czynników utrudniających nawiązanie kontaktu należą:
- zbyt obcesowe i szybkie przejście do pytań szczegółowych,
- zadawanie pytań które pośrednio zawierają ocenę,
- nadmierna ekspresja pozytywnego ustosunkowania się do badanego.
• Technika podtrzymywania kontaktu – do najważniejszych zachowań diagnosty należą:
- sygnalizowanie akceptacji i zrozumienia poprzez sygnały werbalne i niewerbalne,
- spójność przekazu werbalnego i pozawerbalnego,
- prośba o rozwinięcie tematu połączona z parafrazą, zwłaszcza wtedy gdy występują zakłócenia w komunikacji,
- milczenie, jako technika podtrzymywania kontaktu w sytuacjach trudnych emocjonalnie dla badanego.
Znaczenie przestrzegania zasad w diagnozie:
• Błąd postawy podmiotu do podmiotu, czyli dominacji. Wiążę się on z brakiem uwzględnienia perspektywy badanego i trzymanie się bardzo ściśle opracowanego schematu badania,
• Błąd maski, czyli zasłanianie się swoją rolą, co ogranicza pole poznania. Nie występuje tu empatia, ale brak elastyczności podejścia i nie uwzględnianie zasady decentracji poznawczej,
• Błąd sędziego, czyli postawy wartościującej i etykietującej osobę badaną, ma tu miejsce nacechowanie subiektywizmem badacza do badanego,
• Skupiania się na negatywnych aspektach funkcjonowania jednostki, czyli diagnoza negatywna,
• Skupianie się na skutkach bez powiązania ich z kontekstem sytuacyjnym czy przyczynami zachowań badanego,
• Redukcji źródeł wiedzy, polega na braku łącznego i dynamicznego powiązania i wykorzystania w procesie poznawczym tzw. Wiedzy gorącej wyrastającej z własnych doświadczeń życiowych oraz z wiedzy zimnej
( naukowej).

Pytanie 4 Co to jest opór diagnostyczny, czym się przejawia, jakie są sposoby jego przełamywania;
Czym jest opór: Opór to naturalne zjawisko pojawiające się w sytuacjach trudnych, a do takich należy relacja między diagnostą a badanym.
Jest to świadome lub nieświadome unikanie przez badanego penetracji pewnego obszaru treściowego, które może wynikać z uświadomionego lub nieświadomego poczucia zagrożenia
Opór może być zakamuflowany w postaci pozornego, ale też może przybrać formę całkowitego zerwania kontaktu.
TECHNIKI RADZENIA SOBIE Z OPOREM
Milczenie – manipulowanie milczeniem stanowi paradoksalną metodę zmniejszania napięcia emocjonalnego osoby badanej, ale nie jest to metoda uniwersalna, gdyż skutkiem zbyt przedłużającego się milczenia może być wzrost tego napięcia.
Zmiana lub przeformułowanie pytania – zmiana tematu lub zwiększenie ogólności pytania, które staje się wówczas mniej zagrażające, tzw. „zamrożenie kontaktu”
Podawanie komunikatów o spostrzeganiu trudności osoby badanej – ich funkcją jest manifestowanie zdolności diagnosty do empatii i syntonii, nie mogą one jednak przyjąć formy nagany, gdyż wówczas ocena stanowi dodatkowe źródło oporu
Parafraza – dotychczasowa wypowiedź badanego zostaje sformułowana w nieco innej postaci przez diagnostę, co upewnia badanego, że ten go rozumie, akceptuje, a w efekcie zwiększa jego poczucie bezpieczeństwa
Udzielenie dodatkowych informacji – uświadomienie badanemu, że to, co przeżywa, jest czymś naturalnym, eliminując tym samym jego poczucie zagrożenia.
Prośba o konkretyzację wypowiedzi – prosta technika radzenia sobie z oporem, której efektem jest intelektualizacja, racjonalizacja lub obiektywizacja, polega na podawaniu ogólnej instrukcji np. jak ta sytuacja konkretnie przebiegała lub formułowanie pytań zamkniętych dotyczących analizowania treści.
Rozmowa na temat „tu” i „teraz” – stosuje się ja w sytuacji radzenia sobie z aktywnym oporem, mogąc przyjmować postać pytania zadanego, wprost „dlaczego badany nie chce o czymś mówić”
Zaznaczenie roli i funkcji badania – polega na wywieraniu nacisku na osobę badaną w formie twierdzenia, że od jakości jej wypowiedzi czy od stopnia jej otwarcia się i szczerości zależy to, czy uda się rozwiązać problem.
Wyrażenie własnych emocji związanych z przejawianiem oporu – polega na podzieleniu się z badanym informacją o stanie własnych emocji, wynikających z zachowania badanego np. negatywne stany – przykrość,bezradność ŹRÓDŁA OPORU Lęk- temat wywołuje lęk jego ujawnienie w obecności diagnosty jest lękotwócze , ale może to być lęk przed odkryciem w sobie rzeczy nieznanych nieakceptowanych.
Wstyd – wynika ze społecznego stereotypu, że o pewnych rzeczach nie mówi się nikomu i wytworzeniem w oczach diagnosty negatywnego obrazu własnej osoby.
Poczucie winy – wynika z konieczności podawania nie zawsze pozytywnych informacji o osobach bliskich emocjonalnie badanego, co może stanowiąc źródło jego problemów.

5. Scharakteryzuj modele diagnozy wg Pytki ( 3 modele: behawioralny, humanistyczny, interdyscyplinarny)
1. Model diagnozy behawioralnej- zajmuje się zachowaniami odchylającymi się od normy w sensie statystycznym, czyli zachowaniami mieszczącymi się w granicach 1 odchylenia standardowego. Badanie ma na celu odkrycie czynników wywierających wpływ na zmianę zachowania jednostki. Najlepszą metodą diagnozowania jest tu bezpośrednia obserwacja zachowań jednostki w różnych sytuacjach życiowych. Resocjalizacja polega w tym wypadku na modyfikacji zachowań zgodnie z prawami warunkowania klasycznego i instrumentalnego.
2. Model diagnozy humanistycznej- przedmiotem rozpoznania diagnostycznego jest tu rodzaj i jakość stosunków interpersonalnych jednostki z osobami socjalizująco-znaczącymi ( rodzice, koledzy) oraz poziom rozwoju społeczno-moralnego. W tym modelu przedmiotem zainteresowania jest psychospołeczny rozwój jednostki oraz jego zaburzenia. Na bazie dokonanego rozpoznania proponuje się odpowiednią karykaturę rozwoju psychospołecznego poprzez stosowanie metod oddziaływania wychowawczego i terapeutycznego.
3. Model diagnozy interdyscyplinarnej- nazwa pochodzi stąd, iż w tym modelu używa się metod i technik badawczych z różnych dyscyplin, np. z psychologii klinicznej, socjologii. Diagnosta zajmuje się tu zachowaniem i mechanizmami regulacji psychologicznej i społecznej, prowadzącymi do zaburzeń w społecznym przystosowaniu jednostki. Odwołuje się do postaw i ról społecznych oraz mechanizmów integrowania i zinternalizowania. To model najbardziej wszechstronny i wyczerpujący. Nieprzystosowanie społeczne ujmuje jako antagonizm destruktywny, przejawiający się w sferze postaw i ról społecznych jednostki, ujawniających się w warunkach wysokiego skumulowania niekorzystnych czynników biopsychicznych i socjokulturowych, utrudniających osobie normalny rozwój.

Pytanie nr 6

Diagnoza – to rozpoznawanie na podstawie zebranych objawów i znanych ogólnych prawidłowości badanego złożonego stanu rzeczy przez przyporządkowanie go typu lub gatunku, przez wyjaśnienie genetyczne i celowościowe, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego rozwoju (Ziemski)

Przedmiot diagnozy – złożony stan rzeczy (obserwacje, wyjaśnianie, uzasadnianie, przewidywanie, formułowanie hipotez)

Modelowanie w diagnozie jest potrzebne- wyznacza kierunek diagnozy, daje możliwość doboru technik badawczych, narzędzi, zakres metodologii.

• Modele diagnozy: diagnoza niedostosowania społecznego

a) MODEL PSYCHOMETRYCZNY- wyrasta z najstarszych zastosowań psychologii do życia. Zakłada, że wszystkie jednostki ludzkie prezentują podobne właściwości psychiczne, można je zbadać jednym narzędziem, np. badanie inteligencji. Narzędzia psychometryczne- narzędzia pomocnicze, uzupełniające.

b) MODEL ILOŚCIOWY-wyrasta z socjologii, z metody statystycznej (dane statystyczne). Dąży się do zabrania maksymalnej ilości danych. Polega na tym, że na podstawie dużej ilości danych, stworzymy trwałe normy i wskaźniki. Trzeba mieć dużo wiadomości o jednostce i populacji, która musi być stała i niezmienna. Badanie niedostosowania społecznego jest pochodną istotności statystycznej. Nie sprawdził się, bo norma społeczna się zmienia- zmiany społeczne. Narzuca człowiekowi daną cechę- podejście odhumanizowane.

c) MODEL HUMANISTYCZNY- wyrasta z humanizmu- prądu filozoficznego i naukowego, który ewoluuje . Człowiek traktowany jest wielowymiarowo- organizm biologiczny, wytwór kultury, niepowtarzalna osoba.

3 poziomy diagnozy: - poziom biologiczny-choroby psychiczne, neurotyzm; - poziom kultury-style życia, role społeczne, system wartości, zachowania-> wpływ kultury; - poziom osobowościowy- każdy z nas jest inny- temperament, różne typy osobowe. Należy poznać osobowość człowieka, a nie od razu podporządkować go do jakiegoś szablonu, gdyż osobowość wpływa na zachowanie.

Człowiek jest obiektem wielowymiarowym i tak należy go badać i poznawać. Nie da się jej szybko przeprowadzić, trwa długi okres, nie ma jednego narzędzia badawczego, opiera się na zbieraniu danych, nie tylko od badanego, ale i jego otoczenia.

d) MODEL KLINICZNY- JAKOŚCIOWY- odmiana humanistycznego

Odkrywanie drugiego człowieka, kontakt z człowiekiem. Wyrasta z doświadczeń pracy socjalnej, interakcja z terapeutą. Nie stosuje się hipotez w diagnozie, nie bada się człowieka w ramach hipotez. Przekracza się ramy naszego dotychczasowego doświadczania, poglądu, bo zawężają one poznawanie człowieka. Metody eksploracyjne. Potrzebne warunki kliniczne: oderwanie od innych osób, relacja zaufania, płaszczyzna komunikacji, wspólne doświadczenia dają możliwość lepszego poznania, wspólne doświadczenia- kontakt diagnostyczny.

e) MODEL NO…LOGICZNY- model diagnozy psychologicznej, polega na klasyfikacji objawów, odstępstw od normy. Pokazuje zespół objawów i szuka objawu osiowego.

7. Diagnoza w metodologii badań pedagogicznych
Diagnoza służy do porównywania, prognozowania, modyfikowania, a te czynności stosowane są do doskonalenia teorii pedagogicznej i praktyki pedagogicznej.
Diagnoza wykorzystywana do budowy teorii eksplikacyjnych, eksplikacyjno-opisująco-wyjaśniających.
Diagnoza w ujęciu historycznym
Badań diagnostycznych dokonywał Korczak, to była diagnoza kliniczno-wychowawcza, jego działania służyły praktyce (mały charakter praktyczny)
Szuman też tak jak Korczak (analizował prace plastyczne dzieci, określał fazy rozwoju plastycznego dzieci)
Radlińska i Kawula (ped. Społeczni) analizowali elementy środowiska społecznego, które warunkowały działalność wychowawczą
Nowoczesność H. Muszyński
Pedagogika ma 2 funkcje prewidystyczną, polega ona na budowie sądów o zależnościach i wyjaśnianiu ich w celu przewidywania przyszłych zdarzeń lub zjawisk.
Drugą funkcją jest funkcja techniczna, polega na wykorzystaniu wiedzy do realizacji ustalonych z góry celów.
Diagnoza pozwala wyjaśniać poszczególne zjawiska i przewidywać ich dalszy bieg, ale przy projektowaniu konkretnych działań wychowawczych, choć wiedza ta jest niezbędna ale odbywa skromną rolę.
Muszyński mówi o diagnozie w aspekcie wykorzystania wiedzy teoretycznej w praktyce pedagogicznej. Czyli diagnoza jest przydatna w praktyce.
Diagnoza indywidualnego przypadku (indywidualna) odnoszona do sytuacji związanej z problemami wychowawczymi. Przedmiotem obserwacji są różnorodne formy zachowań.
Diagnoza służy budowaniu teorii praktyki pedagogicznej, ale przede wszystkim doraźnym intencjonalnym działaniom wychowawczym, czyli podkreśla diagnozę indywidualną.
Z. Zaborowski
Badania diagnostyczne to badania opisowe, inaczej badania terenowe lub monograficzne. Badania te mają na celu opis zjawiska, grupę społeczną lub instytucję społeczną.
T. Pilch
Badania diagnostyczne to najpowszechniejsze w pedagogice i polega na tym, że znamy objawy, a poszukujemy przyczyn, źródeł okoliczności i uwarunkowań.
Łobocki
Wyróżnia 2 typy :
1. badania diagnostyczne
2. badania weryfikacyjne
ad. 1. Mają na celu ustalenie pewnych cech lub dynamiki funkcjonowania badanych faktów i zjawisk, bez wnikania w istniejące między nimi zależności, badania koncentrują się na rejestracji określonych przejawów zachowań.
W badaniach diagnostycznych posługujemy się wszystkimi technikami oprócz eksperymentu – eksperyment stosujemy w badaniach weryfikacyjnych.
W. Okoń
Badania diagnostyczne mają charakter praktyczny.
Uważa, że z badaniem diagnostycznym wkraczamy wtedy gdy pojawiają się zakłócenia w wychowaniu i nauczaniu.
Celem diagnozy jest rozpoznanie tych zakłóceń przez uchwycenie zmian, w wychowankach, które zostały przez te zakłócenia spowodowane.
Janusz Gmitecki
Uważa, że badania diagnostyczne polegają na ustaleniu czy jednostka spełnia wymagania w zakresie umiejętności wykonywania pewnych operacji na materiale rzeczowym, czynnościowym w ściśle ustalonych warunkach realizacji procesu edukacyjnego w pewnym momencie czasowym lub przedziale czasowym
Badania diagnostyczne stosujemy by ustalić istniejący stan rzeczy i dojść jego przyczyn.
Badanie diagnostyczne odnosi się do osiągnięć szkolnych, oraz do potrzeb i oczekiwań młodzieży w zakresie edukacyjnym – w wybranej instytucji.
Badania diagnostyczne pełnią funkcję wielotwórczą, czyli nie tworzą teorii.
Metody diagnozowania (metody badań pedagogicznych) :
- obserwacja
- analiza dokumentów i treści
- ankieta
- wywiad
- metoda projekcyjna

Pytanie 8. Metody diagnozy ( na podstawie książki K. Ostrowskiej)

I .Metoda indywidualnego przypadku.

1.)

-Jest specyficznym sposobem zbierania informacji o problemie badawczym lub klinicznym,

akcentującym jakościowy, a nie ilościowy charakter.

-Stosowana jest do: obserwacji, wyjaśniania historii życia pojedynczych osób i procesów

zachodzących w jednostkowym i społecznym życiu oraz funkcjonowaniu instytucji i małych

grup

-Celem zastosowanej metody jest zaobserwowanie wzajemnych relacji pomiędzy

współwystępującymi czynnikami wewnętrznymi ( czynniki biologiczne lub fizyczne oraz

psychiczne i duchowe) i zewnętrznymi (te, które dotyczą środowiska naturalnego,

materialnego, kulturowego, stymulujące określone zachowanie lub ujawnienie się

właściwości psychicznych względnie jakiegoś procesu czy zdarzenia) , tak by można było

ustalić najbardziej prawdopodobne związki przyczynowo-skutkowe

-Bardzo ważne jest ostateczne zestawienie tzw. czynników negatywnych, uznawanych za

czynniki ryzyka, mających związek z nieprzystosowaniem i/lub przestępczością oraz

czynników pozytywnych (chroniących) z uwzględnieniem których należałoby skonstruować

model oddziaływań resocjalizacyjnych , zmierzających do zmian w strukturze motywacji i

zachowań społecznych

2.)

Wywiad- (bezpośredni; pośredni)

Badania testowe- (osobowości; zdolności; emocji; postaw; systemu wartości; ogólnego

przystosowania; innych dyspozycji)

Obserwacja-(spontaniczna ; ukierunkowana)

Analiza obiektywnych danych-(karalności; stanu zdrowia; warunków materialnych; kariery szkolnej i poziomu wykształcenia)

II. Metoda badania ankietowego

-wykorzystuje proces zadawania pytań i udzielania odpowiedzi, odwołując się do stanów poznawczych , emocjonalnych lub programów działania badanych osób ( w formie ustnej, czy pisemnej) w stosunku do interesującego badacza obszaru rzeczywistości

-Służy rozpoznaniu form, zakresu nasilenia i dynamiki zachowań i zjawisk o charakterze przestępczym, nieprzystosowania społecznego, uzależnień. Jest także wykorzystywana do ustalenia efektywności i możliwości stosowania programów profilaktycznych i resocjalizacyjnych w stosunku do określonej grupy osób.

I .Rozmowa i wywiad

Wywiad-sposób gromadzenia danych przez bezpośredni kontakt z określonymi osobami ( w procesie komunikacji, przez zadawanie pytań), które mogą udzielać informacji na temat interesujących badacza zagadnień. Służy do zbierania danych empirycznych głównie o charakterze jakościowym, pozwala pozyskiwać informacje potrzebne do analizy zależności między różnymi zjawiskami. Stanowi podstawę opisu rzeczywistości i jej wyjaśniania. Rozmowa- może być zdefiniowana analogicznie. Wywiad traktuje się jako bardziej formalną, wystandaryzowaną metodę uzyskiwania informacji, rozmowę zaś jako bardziej swobodną technikę.

Typy wywiadu jawny/ukryty; nieformalny/formalny; swobodny/skategoryzowany; indywidualny/zbiorowy; zwykły/panelowy; psychologiczny/środowiskowy; ustny/pisemny.

Rodzaje pytań w wywiadzie i rozmowie -pytania sensu stricte (proste); rozwinięte (złożone); -otwarte; zamknięte -wprost; nie wprost Konstrukcja pytań: -konstrukcja lejkowa -od ogółu do szczegółu -odwróconego lejka- od konkretnych pytań do bardziej ogólnych -progresji- najpierw sprawy zbliżone, później treści właściwe.

Strategia budowania całości wywiadu: Należy uwzględnić logikę badanego i badającego. -rozpoczynanie wywiadu; -sekwencje tematów w wywiadzie -zmiana tematu -zakończenie wywiadu -czas trwania wywiadu Właściwe przeprowadzenie wymaga również jego formalnego i treściowego zorganizowania, czyli- należy zaplanować tematykę, co wiąże się ze sformułowaniem celu diagnozy, wyborem kategorii diagnostycznych, sformułowaniem pytań lub hipotez diagnostycznych, określeniem niezbędnego zbioru informacji.

Sposób badania: 1.Rozmowa wstępna- przedstawienie siebie, instytucji, celu, budowanie atmosfery poufności i życzliwości , obniżenie stresu, zapewnienie dyskrecji, anonimowości, motywacja do szczerych odpowiedzi, pytania o ewentualne wątpliwości 2-Część zasadnicza-zadawanie pytań o zasadnicze treści związane z problemem, zgodnie z przyjętymi ogólnie regułami 3- Zakończenie- rozładowanie emocji, pytania respondenta, podziękowania

Język-zrozumiały i prosty, dostosowany indywidualnie do możliwości intelektualnych badanego.

Należy uwzględnić również- stopień standaryzacji, stopień kierowania wywiadem, głębokość treści.

Rejestracja przebiegu wywiadu a.)zapis magnetofonowy -najlepszy b.)sporządzanie notatek odręcznych

c.)protokół z badań

Warunki poprawności -odpowiednia prezentacja celu i charakteru badań, wytworzenie życzliwej atmosfery, zaufania, poczucia bezpieczeństwa, partnerski stosunek diagnozy i badanego, odpowiedni język, proste formułowanie pytań, odpowiednie kierowanie rozmową, pobudzanie do wypowiedzi, itd. itp. II ANKIETA Technika polegająca na zadawaniu pytań, zatem zgromadzone dane- mają tu charakter werbalnych deklaracji respondenta uzyskiwanych drogą pisemną. ;Gromadzenie danych polegających na samodzielnym wypełnianiu przez respondentów kwestionariuszy oraz na pisemnym udzielaniu odpowiedzi inna pisemnie postawione pytania. Służy do badań masowych, pozwalając w krótkim czasie przebadać dużą liczbę osób, przy czym są tą niezbyt zgłębione dane.

Od wywiadu różni się: stopniem kategoryzacji kwestionariusza, charakterem uzyskiwanych danych i charakterem przeprowadzania badań.

Typy ankiet: środowiskowa, prasowa, pocztowa, jawna, anonimowa. Warunki poprawności: -umiejętne zmotywowanie respondentów do udzielania szczerych odpowiedzi -poprawnie skonstruowane narzędzie (kwestionariusz powinien składać się z : instrukcji, części zasadniczej i metryczki), powinno być sprawdzone w badaniach pilotażowych

Pyt .9 Wybierz i omów 3 narzędzia przydatne do diagnozowania psychopedagogicznego.

Narzędzia badawcze :

• arkusz obserwacyjny

• dziennik obserwacji

• kwestionariusz ankiety

Arkusz obserwacyjny - to wcześniej przygotowany kwestionariusz w wytypowanymi zagadnieniami, które ma objąć obserwacja. W odpowiednich rubrykach pod określonym zagadnieniem należy notować spostrzeżone fakty, zdarzenia i okoliczności mające związek z interesującym nas zagadnieniem.

Dziennik obserwacji - kategoryzuje spostrzeżenia ze względu na czas pojawiania się określonych faktów lub zmienności procesów i stosunków w badanych grupach, prowadzony jest w postaci zapisów dziennych.

Kwestionariusz wywiadu jest to zestaw pytań zbudowany, według specjalnych zasad, zdarza się również prowadzenie wywiadu w postaci tylko dyspozycji do rozmowy czyli nie narzucana jest wtedy ani kolejność ani ścisłość w zadawaniu poszczególnych pytań. Wywiad przenika wszystkie zakamarki, zagadnienia, daje pogłębioną wiedzę o wąskim problemie, małej grupie.

Kwestionariusz ankiety - w przeciwieństwie do kwestionariusza wywiadu zawiera większość pytań zamkniętych, opatrzonych kafeterią zamkniętą lub półotwartą. Nie wymaga obecności ankietera, może być wysłany pocztą, wypełnia się go szybko i łatwo. Daje wiedzę „powierzchowną”, wyliczającą, obszerną. Informuje o zjawisku rozległym, o dużych grupach.