Monika Maria Bizewska

technik usług kosmetycznych

DEFEKTY I CHOROBY PAZNOKCI

ZMIANY WTÓRNE I PIERWOTNE

Budowa płytki paznokciowej.

Paznokcie oraz włosy należą do tzw. przydatków skóry i są produktem rogowacenia naskórka.

Paznokieć to płytka rogowa, pokrywająca końce palców rąk i stóp, a jej istotę stanowi twarda keratyna. Płytka paznokcia spoczywa na łożysku paznokcia, które zbudowane jest z komórek podścieliska łącznotkankowego. Otacza ją wał paznokciowy. Z komórek wału paznokciowego utworzony jest obrąbek naskórkowy płytki paznokciowej, zwany skórką (eponychium).

Część łożyska, znajdująca się pod wałem paznokciowym to tzw. macierz paznokcia (matrix unguis)-jest miejscem wzrostu paznokcia. Część paznokcia zakryta wałem, to korzeń paznokcia, którego przednia część, zabarwiona na biało, o kształcie półksiężyca,  nosi nazwę obłączka (lunula).

Część płytki paznokcia, wystająca poza opuszkę palca nosi nazwę wolnego brzegu paznokcia.

 Naturalny wzrost paznokcia wynosi średnio 0,12mm na dobę. Całkowity odrost paznokci u rąk trwa około 150 dni, u stóp trwa to zwykle 2, a nawet 3 razy dłużej.
Skład chemiczny paznokcia jest zbliżony do składu chemicznego włosa.

Paznokcie, podobnie jak cały organizm, są narażone na wiele chorób. Stany patologiczne

organizmu mogą więc wpływać na zaburzenia wzrostu paznokcia oraz ich zniekształcenia. W różnych chorobach ogólnoustrojowych płytki paznokciowe mogą przybierać charakterystyczny dla danej choroby kształt i wygląd.

Oprócz wtórnych zmian płytek odróżnia się zmiany pierwotne, które stanowią ważny problem kosmetyczny. Leczenie ich jest trudne, a często wręcz niemożliwe. Czasami trzeba i

nawet dokonać chirurgicznego usunięcia chorej płytki.

Zmiany w obrębie paznokci są trudne do rozpoznania i identyfikacji, ponieważ obraz

kliniczny w wielu przypadkach jest podobny.

Zmiany w paznokciach mogą:

- mieć charakter wrodzony,

- towarzyszyć chorobom skóry,

- występować w przebiegu chorób ogólnoustrojowych,

- być wywołane przez czynniki miejscowe pochodzenia urazowego, pasożytniczego,

bakteryjnego,

- powstawać na skutek zaburzeń troficznych, w tym w wyniku niedoboru witamin.

Do zmian wtórnych zalicza się:

- drożdżycę,

- grzybicę,

- łuszczycę,

- zanokcicę,

- choroby wału paznokciowego,

- liszaj płaski.

Drożdżyca (łac. candidiasis, candidosis)

W przypadku drożdżycy zmiany rozpoczynają się od wału paznokciowego, W którym po-

wstaje stan zapalny. Wał ten jest obrzęknięty, silnie zaczerwieniony, tworzy się nawis nad

płytką, przy uciśnięciu wydobywa się z niego treść ropna. W następnym etapie zmiany

obejmują płytki, które stają się szarobrunatne, bez połysku, przerośnięte i rozwarstwione.

Leczenie:

miejscowe stosowanie leków przeciwgrzybicznych, eliminacja czynników,

z powodu których zakażenie się rozszerza (np. nie należy moczyć rąk).

Grzybica paznokci (łac. onychomycosis)

W przypadku grzybicy paznokci zmiany rozpoczynają się od wolnego brzegu paznokcia. Płytka staje się szara lub zielonkawa, matowa, krucha, łamliwa, występuje nieregularne poprzeczne lub podłużne bruzdowanie płytki, aż do całkowitego jej spełznięcia. W cięższych przypadkach może dojść do gromadzenia się mas rogowych pod płytkami paznokciowymi. Początkowo są zajęte pojedyncze płytki paznokciowe, lecz zakażenie łatwo przenosi się na pozostałe.

Leczenie:

doustne stosowanie preparatów przeciwgrzybicznych i zewnętrznie preparatów i

przeciwgrzybicznych W płynie, kremie, maści lub lakierze.

Łuszczyca paznokci (łac. psoriasis unguium)

Łuszczyca paznokci jest na ogół jednym z objawów towarzyszących łuszczycy na skórze.

Może też występować jedynie w obrębie paznokcia. Płytka paznokciowa staje się wówczas matowa, krucha, zgrubiała, czasami istnieją punkcikowe wgłębienia jak na naparstku. Zmiany ustępują bardzo powoli i opornie.

Leczenie:

smarowanie płytek paznokciowych preparatami dziegciowymi i podawanie

doustnie witaminy A; stosuje się również maść salicylową i fototerapię.

Zanokcica (łac. paronychia)

Zanokcica to ostre ropne zapalenie tkanek okołopaznokciowych, powstające wskutek

zakażenia, głównie przez ukłucie zanieczyszczonym przedmiotem. Choroba ma przebieg

ostry, zmiany są bardzo bolesne. Wał paznokciowy jest z ostrym stanem zapalnym żywo-czerwony, po przebiciu pojawia się wydzielina ropna.

Leczenie:

ogólnie stosuje się odpowiedni antybiotyk, zewnętrznie zaś okłady z ichtiolu lub sody; W ciężkich przypadkach następuje ingerencja chirurgiczna - nacięcie, sączkowanie lub chirurgiczne usunięcie płytki paznokciowej.

Liszaj płaski (łac. lichen planus)

W liszaju płaskim paznokcia występują podłużne, żółtawe bruzdy, ubytki w płytce paznokcia, jego stopniowe wykruszanie. Może nawet dojść do zaniku płytki paznokcia

Do zmian pierwotnych płytki paznokciowej zalicza się:

- bielactwo,

- bruzdowanie,

- łamliwość płytki paznokciowej,

- oddzielanie się płytki paznokciowej,

- przerost płytki paznokciowej,

- zaklęśnięcie płytki paznokciowej,

- zanik płytki paznokciowej,

- zmiany zabarwienia paznokci,

- zmiany paznokci wywołane przez kosmetyki i niewłaściwą pielęgnację.

Bielactwo paznokci, tzw. kwitnące paznokcie

Bielactwo paznokci polega na występowaniu kropkowatych, linijnych lub nieregularnych odbarwień przesuwających się od nasady paznokcia ku jego wolnemu brzegowi. Zmiany te mogą dotyczyć jednego lub wielu paznokci. Przyczyna bielactwa paznokci nie jest znana. Choroba może występować bez wyraźnej przyczyny, bielactwo mogą również wywoływać mikrourazy, zwłaszcza powstające przy zbyt mocnym odsuwaniu lub wycinaniu skórek. Bielactwo wrodzone jest zjawiskiem bardzo rzadkim i nie ma nic wspólnego z bielactwem nabytym (vitiligo).

Leczenie:

usunięcie ewentualnych przyczyn. Stosowanie wszechstronnej ochrony paznokci, odzywki oraz dieta bogata w wapń.

Bruzdowanie paznokcia

Wyróżnia się bruzdowanie:

- podłużne paznokci - jest to objaw normalny, nasilający się z wiekiem; znaczne nasilenie tej zmiany może występować przy zaburzeniach ukrwienia, w gośćcu przewlekłym, niekiedy w przebiegu liszaja płaskiego;

- poprzeczne płytki paznokciowej - występuje w postaci bruzd przesuwających się od macierzy ku wolnemu brzegowi; dolegliwość ta występuje zwykle po ciężkich chorobach zakaźnych, chorobach wyniszczających zwłaszcza z wysoką gorączką; może również towarzyszyć chorobom skóry, zwłaszcza wypryskowi lub łuszczycy.

Pojedyncza głęboka bruzda może być wynikiem silnego urazu W obrębie macierzy.

Leczenie:

stosowanie utwardzaczy zawierających włókna nylonowe oraz delikatne nalezy wygładzać płytkę paznokciową blokiem.

Łamliwość paznokci

Łamliwość płytki paznokciowej może się objawiać pękaniem wzdłuż bruzd podłużnych i nierówności, wyszczerbieniem wolnego brzegu lub rozwarstwieniem się wolnego brzegu płytki. Zmniejsza się również twardość paznokci. Ścienienie, pobruzdowanie płytek paznokciowych może być związane z zaburzeniami troficznymi. Do powstania łamliwości może się przyczyniać kontakt z zasadami, benzyną, żywicami, używanie lakierów i zmywaczy acetonowych lub częste moczenie i suszenie rąk.

Leczenie:

utrzymywanie rąk w stanie suchym, obcinanie paznokci na krótko, używanie wszelkiego rodzaju odżywek do paznokci. Znakomite efekty daje systematyczne wcieranie kremów odżywczych i zmiękczających, stosowanie lakierów leczniczych utwardzających. Do usuwania lakieru zaleca się zmywacze bezacetonowe z zawartością witamin i tłuszczów. Poprawę wyglądu może spowodować doustne stosowanie żelatyny (7 g dziennie przez 4 miesiące) oraz polerowanie płytek wolnego brzegu paznokcia i specjalnymi pilnikami (wzmacniają i wygładzają płytkę, zapobiegając wnikaniu szkodliwych substancji).

Oddzielanie się płytki paznokciowej(onycholioza)

Oddzielanie się płytki paznokciowej rozpoczyna się na wolnym brzegu paznokcia. Na skutek rozwłóknienia części łożyskowej paznokcia dochodzi do oddzielenia się części i zewnętrznej od części łożyskowej. Samo oddzielanie się płytki następuje powoli. Przyczyny tej dolegliwości bywają różne, np. łuszczyca, zakażenie bakteryjne lub grzybicze, niekiedy choroby ogólnoustrojowe, najczęściej urazy, które mogą być związane np. z pracą zawodową. Niekorzystny wpływ ma częste moczenie rąk, jak również niektóre składniki i lakierów do paznokci.

Leczenie:

w przypadkach, w których można wykryć przyczynę, leczenie polega na jej usunięciu. Odstające części paznokcia należy obciąć. Ponieważ w oddzielających się paznokciach łatwo dochodzi do wtórnego zakażenia, używa się miejscowych środków odkażających, można również stosować pędzlowanie nalewką jodową.

Przerost płytki paznokciowej

Zmiany wynikające z przerostu płytki paznokciowej polegają na zgrubieniu płytki, znacznym wydłużeniu, a niekiedy zakrzywieniu, co nadaje jej kształt szponowaty. Płytka paznokciowa traci połysk, zmienia się jej zabarwienie na brudnobrązowe, żółte, szare, ciemnobrunatne. W przypadku zmian wrodzonych przerost występuje we wszystkich płytkach, w przypadku zmian urazowych - w jednej lub w dwóch płytkach.

Leczenie:

chirurgiczne lub zachowawcze. Leczenie chirurgiczne polega na usunięciu paznokcia i wyłyżeczkowaniu macierzy (zalecane jedynie u osób młodych). W leczeniu zachowawczym stosuje się ścinanie paznokcia i szlifowanie za pomocą szybkoobrotowych szlifierek oraz specjalnych sztanc. Zabiegi te wykonuje się w warunkach aseptycznych.

Zaklęśnięcie płytki paznokciowej

Zaklęśnięcie płytki paznokciowej polega na talerzykowatym wgłębieniu płytki, które może się pojawić na jednym lub kilku paznokciach. Zmiany te występują najczęściej w niedokrwistości, choć nie są zależne jedynie od niedoboru żelaza. Mogą występować w przebiegu czerwienicy. W nielicznych przypadkach stwierdza się ich dziedziczenie.

Leczenie:

przyczynowe. W przypadkach, w których trudno ustalić przyczyny, stosuje się preparaty żelaza, wyciąg z wątroby, witaminy z grupy B. Niektórzy lekarze twierdzą, że dobre rezultaty uzyskuje się w wyniku stosowania witaminy C.

Zanik płytki paznokciowej

Defekt ten polega na ścienieniu i skróceniu płytki paznokciowej. W skrajnych przypadkach płytka zanika całkowicie. Brak płytki może być wrodzony - jako wynik zaburzeń W rozwoju życia płodowego. Może być również stanem chorobowym nabytym na skutek stanu zapalnego i zakażenia, najczęściej ropnego W obrębie macierzy paznokcia. Na zanik płytki paznokciowej mogą wpływać również zaburzenia funkcjonowania gruczołów wydzielania wewnętrznego i różne choroby ogólnoustrojowe.

Kruchość paznokcia.

Występuje przy braku krzemu w organizmie

Leczenie:

uzupełnienie braku krzemu

Zmiany zabarwienia paznokci

Zmiany zabarwienia paznokci mogą być związane ze stykaniem się z różnymi związkami chemicznymi lub przyjmowaniem leków. Mogą też wystąpić z powodu stosowania środków do pielęgnacji paznokci.

Zabarwienie brunatne lub czarne może pochodzić od lapisu bądź nadmanganianu potasu, natomiast zabarwienie zielonkawe jest zazwyczaj spowodowane zakażeniem bakteriami beztlenowymi. Czasami spotyka się uczulenia kontaktowe po zabiegu przedłużania paznokci. Zespół żółtych paznokci, w którym zmianie barwy towarzyszy zgrubienie i zahamowanie wzrostu płytki paznokciowej, jest związany z zastojem W obrębie naczyń

chłonnych.

Leczenie:

polega na usunięciu przyczyny.

Zmiany paznokci wywołane przez kosmetyki i niewłaściwą pielęgnację

Niekiedy do preparatów pielęgnacyjnych, w celu uzyskania większej ich trwałości, dodaje się formalinę i żywice syntetyczne. Oba te składniki, wnikając do płytki paznokciowej, mogą powodować jej rozszczepienie.

Sztuczne paznokcie nie dopuszczają do wymiany wodnej z otoczeniem, są również

przyczyną rozszczepiania paznokci. Lakiery różowe mogą nadawać płytce żółte zabarwienie. Zabarwienie to ustępuje wraz ze wzrostem płytki. Lakiery do paznokci rzadko powodują odczyny alergiczne w otoczeniu paznokcia, znacznie częściej W miejscach odległych, np. na twarzy i szyi.

Usuwanie skórek zarówno mechaniczne, jak i chemiczne może być przyczyną mikrourazów i wywołać zaburzenia we wzroście paznokcia.

Wykonywanie manikiuru niestarannie zdezynfekowanymi narzędziami łatwo może doprowadzić do zakażenia bakteryjnego lub drożdżakami, zwłaszcza w obrębie wału paznokciowego. W przypadku skaleczenia zainfekowanymi narzędziami następuje przenoszenie ogólnoustrojowych chorób zakaźnych.