Dno lasu pokrywa ściółka, tworząca się z opadających na powierzchnię ziemi obumarłych części roślin - liści, igliwia, gałązek, kory, nasion i owoców. Ściółka przetwarzana przez owady, bakterie i grzyby przekształca się z czasem w próchnicę nadkładową, czyli poziom organiczny pokrywający w lasach mineralną część gleby. Górne warstewki próchnicy nadkładowej przypominają jeszcze świeżą ściółkę. Widać w niej gołym okiem słabo rozłożone fragmenty roślin i bez trudu można rozpoznać ich gatunek. Wraz z odległością od powierzchni gleby postępuje rozdrobnienie szczątków roślinnych. W środkowej części poziomu próchnica nadkładowa jest bardzo rozdrobniona i przerośnięta grzybnią. Warstwy dolne są silnie zmienione i składają się z bezpostaciowej (amorficznej) masy organicznej o ciemnobrunatnej lub prawie czarnej barwie.

Próchnica nadkładowa może mieć bardzo różną grubość, od kilku centymetrów w lasach liściastych do kilkunastu centymetrów w borach. Grubość ściółki i próchnicy nadkładowej zależy od intensywności mikrobiologicznego rozkładu martwej materii organicznej i od rodzaju szczątków, a także od zasobności siedliska i jego wilgotności. Ściółka drzew liściastych rosnących na glebach zasobnych w składniki pokarmowe rozkłada się znacznie szybciej niż szczątki sosny lub świerka występujących na glebach kwaśnych i ubogich. Przekształcaniu się szczątków roślin w próchnicę sprzyja umiarkowane, ani nazbyt duże, ani zbyt małe uwilgotnienie gleby. Zarówno nadmierna wilgotność jak i suchość siedliska hamują rozwój mikroorganizmów i tym samym spowalniają procesy rozkładu. W borach wilgotnych poziomy próchnicy nadkładowej osiągają nawet 20-25cm.

W trakcie przemian obumarłych resztek roślinnych powstają dość duże ilości kwasów organicznych. Niektóre z nich, tak zwane kwasy fulwowe, są na tyle silne, że powodują chemiczny rozkład minerałów glebowych. Szczególnie dużo kwasów fulwowych powstaje ze szczątków drzew iglastych. Ubogie w związki zasadowe gleby nie są w stanie ich zneutralizować, toteż rok po roku gleba staje się coraz bardziej kwaśna, zwłaszcza pod drzewostanami sosnowymi i świerkowymi. Najkwaśniejsze są rzecz jasna warstwy gleb bliskie powierzchni, gdzie jest najwięcej kwaśnej materii organicznej. Wraz z głębokością odczyn wzrasta i poniżej jednego metra osiąga wartości pH zbliżone do 5,0-5,5.

Próchnica nadkładowa jest wielkim magazynem składników pokarmowych dla roślin. Jej rozkład uwalnia każdego roku duże ilości węgla, azotu, fosforu, potasu, wapnia i wielu innych pierwiastków, które są ponownie pobierane przez rośliny i wykorzystywane do budowy ich biomasy. Ten cyklicznie powtarzający się proces, w którym składniki pokarmowe krążą pomiędzy roślinami i glebą, nazywa się obiegiem biologicznym lub biogeochemicznym. O tempie obiegu świadczy pośrednio grubość próchnicy nadkładowej zmagazynowanej w glebach. Mała ilość materii organicznej leżąca na dnie lasu pod drzewostanami liściastymi wskazuje na dużą szybkość obiegu biologicznego. Oznacza to, że każdego roku znaczny procent obumarłych resztek roślinnych ulega mineralizacji, a uwolnione pierwiastki (składniki pokarmowe) są powtórnie przyswajane przez organizmy roślinne. Inaczej jest w borach, gdzie rozkład ściółki jest znacznie wolniejszy i mijają dziesiątki a nawet setki lat zanim pierwiastków w niej zmagazynowane zostaną znowu pobrane przez organizmy żywe.

Działania na arenie międzynarodowej

Szczyt Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 – przyjęcie deklaracji ważnych dla ochrony gleby:

 w sprawie zrównoważonego rozwoju,

 zmian klimatycznych,

 różnorodności biologicznej,

Konwencja w sprawie zwalczania pustynnienia 1994 – która ukazuje związki pomiędzy pustynnieniem, zabezpieczeniem żywności, ubóstwem, spadkiem różnorodności biologicznej oraz zmianami klimatycznymi,

2001 r. Komisja podkreśla, że ubytek gleby oraz spadek jej żyzności stopniowo obniżają żywotność ziemi uprawnej. W oparciu o te informacje 6 Program Działań na rzecz Środowiska obejmuje działania związane z zapobieganiem erozji, skażeniu oraz pustynnieniu