Geneza kształcenia zintegrowanego, wybrane koncepcje systemu szkoły aktywnej
Nauczanie łączne Karola Linke’go – dziecko postrzega świat synkretycznie, w klasie II – III bez podziałów na przedmioty, przechodził od kręgów życia do kręgów rzeczy. Kręgi życia to wycinek rzeczywistości, który przez dziecko może zostać opanowany jako całość. Na podstawie kręgów życia dziecko wchodzi w krąg rzeczy. Dwuczłonowy układ treści:
- wrażenia – obiektywna wiedza o życiu
- wyrażenia – rezultat spostrzeżeń i myślenia konkretno-obrazowego występującego w członie pierwszym
Metoda ośrodków zainteresowań Owidiusza Decroly’ego – podstawą były naturalne potrzeby i zainteresowania dzieci, nie było podziału na przedmioty, nauka zależna od faz rozwojowych, nauka wg ośrodków tematycznych, ogród i pracownia to środowisko naturalne, rodzina i szkoła – środowisko społeczne. Nauka dzieci odbywała się poprzez:
- obserwację przedmiotów i zjawisk
- kojarzenie
- wyrażanie: - przez postać rzeczową (lepienie, modelowanie, wycinanie)
- postać oderwaną (opowiadanie, wypracowanie)
Decroly wychodził od zainteresowań dzieci do aktywności, eksponował wrodzone, genetyczne właściwości dziecka.
Freinet wprowadził techniki pracy szkolnej:
- swobodne teksty i gazetki klasowe
- doświadczenia poszukujące
- planowanie pracy indywidualnej i zbiorowej przez ucznia i nauczyciela
- formy ekspresji artystycznej i technicznej
- referaty
- korespondencja i wymiana międzyszkolna
- spółdzielnia klasowa
Środki dydaktyczne:
- kartoteki fiszek autokorektywnych
- kartoteki fiszek problemowych
- dokumentacja źródłowa, biblioteczka pracy
- gazetka wychowawcza
- książka życia klasy
Istota metody projektów W. H. Kilpatrick’a
· grupa uczących się sama inicjuje, planuje i wykonuje pewne przedsięwzięcia, sama je ocenia,
· nauczyciel pełni funkcję wspomagającą, jest „podpowiadaczem” wyzwalającym inicjatywę,
· uczniowie łączą działalność umysłową z działaniami praktycznymi – uczenie przez badanie problemu,
· problem badawczy ma wychodzić od dzieci ma wynikać z ich zainteresowań i potrzeb – nie może być narzucony,
· metoda projektu sprawia uczniom radość w samodzielnym poznawaniu rzeczywistości, angażuje intelekt i emocje,
· dziecko jest podmiotem wszystkich działań, musi czuć, że to ono ma istotny wpływ na temat, sposoby rozwiązania problemu, ocenę swojej pracy i osiągnięty wynik,
· zaleta metody to również uczenie się pracy w zespole, komunikowania się między sobą, podejmowania decyzji, dyskusji,
Podział metody projektów na trzy etapy:
Etap I
- wybór i wprowadzenie do tematu,
- ustalenie listy pytań stanowiących podstawę aktywności dziecka,
- ustalenie wspólnych doświadczeń dzieci, przygotowanie siatki tematycznej dotyczącej zasobu wiedzy dzieci,
- sporządzenie listy pytań: „Czego chcemy się dowiedzieć”
Etap II
- wnikliwe zgłębianie tematu przez dzieci, próba odnalezienia przez dzieci odpowiedzi na postawione pytania,
- w trakcie tego etapu dzieci powinny mieć możliwość nabywania pewnych umiejętności, zadawania pytań, posługiwanie się różnymi przyborami, sporządzania rysunków z obserwacji,
- zajęcia terenowe, spotkania z ekspertami, bezpośrednie poznawanie przedmiotów,
- dzieci w trakcie tego etapu przedstawiają zdobytą wiedzę za pomocą rysunków, zapisków, konstrukcji, inscenizacji,
- kiedy zainteresowanie tematem słabnie należy przejść do następnego etapu,
Etap III
- uczniowie ustalają jakimi nowo nabytymi informacjami chcą się podzielić z innymi i w jaki sposób to zrobią,
- nauczyciel przeprowadza dyskusję podsumowującą, analizuje projekt w świetle dokumentacji oraz ocenia, czy osiągnięto zakładane cele.
Szkoła aktywna jest odbiciem społecznych dążności teorii pedagogicznych. Najsilniej rozwinęła się w Ameryce, w Europie nazywana była \"szkołą pracy\". Jej głównym teoretykiem był John Dewey, amerykański filozof pragmatysta. W swoich rozprawach: \"Szkoła i społeczeństwo\" (1900 r.), \"Szkoła i dziecko\" (1905 r.) rozwinął własne spostrzeżenia wiążąc je w zwarty system, który zyskał wielu zwolenników.
Dewey za punkt wyjścia swoich rozumowań uważał ujemny wpływ życia w wielkim mieście na rozwój dziecka. Niemożność przebywania ze zwierzętami we folwarku, czy pracy w ogrodzie; brak sposobności by dziecko obserwowało w jaki sposób wyrabia się sprzęty domowe, środki żywności w domu rodzinnym; dziecko nie wykonuje, nie jest wciągane do tych zajęć, które wychowały dawne pokolenia w poczuciu porządku, pilności, spostrzegawczości. Lecz gdy wraz z rozwojem gospodarczym zniknęły czynniki wychowawcze to powinna zastąpić je szkoła, ale dotychczasowa szkoła sprzyjała bierności ucznia - musi ją zastąpić szkoła kształcąca aktywność, pobudzająca do działania. Szkoła powinna stać się \"naturalną formą życia społecznego\", która będzie wychowywać społeczeństwu członków przystosowanych do współpracy i solidarności. Można to osiągnąć, jeśli godziny szkolne zamiast lekcyjnych wypełni czynna praca. W szkole doświadczalne Deweya podstawę kształcenia stanowiły zajęcia fizyczne; dzieci tkały, przędły gotowały, a przy tym badały, próbowały, poznawały naukową stronę różnych procesów. Dewey tak dobierał prace, aby ich poszczególne etapy były odzwierciedleniem historycznych wysiłków i wynalazków całej ludzkości. Praca pełniła rolę wychowawczyni - dzieci udzielały sobie na wzajem wskazówek, wymieniały spostrzeżenia, doradzały i pomagały; wykonując pracę wspólnie zżywały się ze sobą. Przy pracy wychowankowie wyładowywali wrodzone popędy (badawczy, twórczy, społeczny itd.). Jeśli program naukowy dostosuje się do tych popędów, stają się zbyteczne takie pobudki jak np. kara, czy zachęta. Natomiast nauczyciel powinien pełnić rolę dyskretnego kierownika twórczej pracy, nie może przyzwyczajać uczniów do zależności i uległości, ponieważ tłumi to samodzielność ucznia. W programie mieściły się również różne przedmioty teoretyczne (szczególnie ceniona była geografia). Dzieci uczyły się, że praca ręczna nie jest zajęciem bezmyślnym oraz poniżającym w porównaniu z tradycyjnymi przedmiotami nauki. W szkole aktywnej nie można uczniów traktować masowo, podczas wykonywania szeregu prac należy każdej jednostce poświęcić odrębną uwagę, jej indywidualnym właściwościom i brakom. W szkole Dewey\'a centralną pozycję zajmuje dziecko; staje się ono ośrodkiem, wokół którego obracają się, do którego dostosowują się wszystkie środki wychowawcze. Idea szkoły aktywnej okazała się najbardziej płodną w pedagogice ostatnich lat 20, wiążą się z nią największe nadzieje teorii pedagogicznej jako z ideą najbardziej użyteczną w wychowaniu, bo opartą na zasadzie wyrabiania samodzielności wychowanka.
Maria Montessori – warunki sprzyjające rozwojowi dzieci: - urządzenie otocznia
- każde dziecko ma mieć terytorium prywatności
- materiał dydaktyczny – przez mechaniczne skojarzenie wrażeń z procesami ruchowymi odbywa się kształcenie czynności umysłowej
- pomoce dydaktyczne bardzo zróżnicowane
- indywidualna praca dzieci
- wszystkie przedmioty w klasie w jednym egzemplarzu, przez co dzieci uczą się cierpliwości, szacunku dla pracy innej osoby
- dziecko jest współtwórcą i gospodarzem klasy
- nauczyciel inspiruje spontanicznie
- rejestrowanie spostrzeżeń w ramach oceny opisowej – 2 razy w roku świadectwo dla rodziców, egzaminy wewnętrzne, aby zaobserwować rozwój dziecka
- swoboda dziecka powinna być ograniczona interesem zbiorowym
Najlepiej rozwijają się dzieci w grupach niejednorodnych wiekowo 4-6 latki i 10-12 latki.
Edukacja zintegrowana w różnych ujęciach współczesnej pedagogiki
ZGODNIE Z POGLĄDEM J.WALCZYNY WIĄŻE SIĘ Z TEMATYCZNĄ KORELACJĄ TREŚCI W PIĘCIU WYRÓŻNIONYCH KIERUNKACH KSZTAŁCENIA
POZNANIE NARZĘDZI SPOŁECZNEGO POROZUMIEWANIA SIĘ PRZEZ SŁOWO I LICZBĘ
KSZTAŁCENIA SPOŁECZNEGO
KSZTAŁCENIA PRZYRODNICZO-TECHNICZNEGO
KSZTAŁCENIA ARTYSTYCZNEGO
KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE KULTURY FIZYCZNEJ
WYCHOWANIE I NAUCZANIE wg Muszyńskiej TO JEDNOLITY PROCES RÓWNOLEGŁEJ REALIZACJI ZESPOLONYCH ZE SOBĄ CELÓW WYCHOWAWCZYCH I DYDAKTYCZNYCH PRZEZ ODPOWIEDNIO WZBOGACONĄ TREŚCIOWO I METODYCZNIE PRACĘ NAUCZYCIELA. PRZEJAWIA SIĘ W:
ŁĄCZNYM UJMOWANIE CELÓW
ZCALANIU TREŚCI I MATERIAŁU NAUCZANIA I WYCHOWANIA PRZEZ KONCENTRACJĘ WOKÓŁ ZINTEGROWANYCH JEDNOSTEK TEMATYCZNYCH
TWORZENIU JEDNOLITYCH, INTEGRALNYCH CIĄGÓW SYTUACYJNYCH DLA DZIAŁAŃ I PRZEŻYĆ DZIECKA
E. Sowińska traktuje nauczanie integralne jako organizację procesów
edukacyjnych, która polega na tworzeniu dziecku warunków do wszechstronnej
działalności, podporządkowanej określonym zasadom obejmującym w sobie róŜne
treści, skupione we wspólnym bloku tematycznym. Integracja polega tu na łączeniu
celów, treści, form realizacji, róŜnych dziedzin, form aktywności dzieci i nauczyciela w
ramach jednostek tematycznych.
Jakowicka; mówi o korelacji jako o współzaleŜności,
wzajemnym powiązaniu, które cechuje logiczna kolejność, zbieŜność treści w ramach
przedmiotów, które się wzajemnie przenikają.
Integracja międzyprzedmiotowa według J. Galanta to ukazanie dzieciom scalonego obrazu świata, a polega na wzbogacaniu, rozszerzaniu i uzupełnianiu treści lekcji z jednego przedmiotu czynnościami dydaktycznymi lub wychowawczymi z zakresu innych przedmiotów oraz na tworzeniu sytuacji zadaniowych pobudzających aktywność i pomysłowość dzieci. J. Galant wyróżnia trzy podstawowe formy integracji międzyprzedmiotowej:
Treściową - zbieżne w czasie opracowywanie zbliżonej tematyki różnych przedmiotów oraz wykorzystywanie wiadomości wcześniej zdobytych.
Czynnościową – czynności typowe dla jednego przedmiotu przenosi się na inne lekcje.
Rozszerzoną – wiązanie treści różnych przedmiotów.