Slajd 2

Systematyka

Domena: jądrowce
Królestwo: rośliny
Klasa: okrytonasienne
Rząd: jaskrowce
Rodzina: jaskrowate
Rodzaj: ostróżka
Gatunek: ostróżka wyniosła

Podgatunek: ostróżka wyniosła wschodniokarpacka

Slajd 3

Status i uwagi taksonomiczne

W Karpatach polskich takson krytycznie zagrożony (CR).

Takson opisany przez Zapałowicza (1908) z Karpat Wschodnich.

Slajd 4

Morfologia i biologia

Hemikryptofit - rośliny naziemnopączkowe – rośliny, których pączki, za pomocą których roślina odnawia się, znajdują się tuż przy powierzchni ziemi (albo zaraz na niej, albo tuż pod nią). Hemikryptofizm jest przystosowaniem do przetrwania zimy Są to rośliny, których pędy obumierają przed zimą. Zimę przetrzymują pączki chronione przed przemarznięciem przez warstwę ściółki, obumarłych i żywych liści, glebę.

Bylina 0,5-2 m wysokości. Łodyga w górnej części haczykowato i/lub gruczołowato owłosiona. Kwiaty zebrane w groniasty kwiatostan. Szypułki kwiatowe owłosione. Działki kielicha w liczbie 5, niebieskie lub fioletowoniebieskie, wydłużone, na szczycie zaokrąglone; jedna z nich wyciągnięta w prostą ostrogę. Dwa górne płatki przekształcone w miodniki z ostrogami, dwa płatki boczne rozcięte na dwie żółto owłosione klapy. Pręciki liczne; słupki w liczbie 1-3, gruczołowato owłosione. Owoce w postaci oskrzydlonych na krawędziach mieszków. Liczba chromosomów 2n = 32. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Rozmnaża się wegetatywnie i generatywnie.

Slajd 5

Zasięg ogólny, rozmieszczenie w Polsce i w Karpatach + mapka

• Delphinium elatum subsp. nacladense jest taksonem subalpejskim, endemicznym (lokalny, miejscowy) dla Karpat Wschodnich. Centrum jego występowania w Karpatach znajduje się na obszarze gór Czywczyńskich i Rodniańskich.

• W Polsce rośnie w Bieszczadach Zachodnich. Populacja bieszczadzka znajduje się na północno-zachodnim kresie zasięgu geograficznego.

• Takson stwierdzony dotychczas tylko na jednym stanowisku w Bieszczadach Zachodnich na Krzemieniu na wysokości 1195 m n.p.m.

Slajd 6

Preferowane warunki klimatyczne i glebowe

Siedliska

Na Krzemieniu rośnie na stoku południowo-wschodnim o nachyleniu 20^o, na glebach bezwęglanowych – wilgotnych rankerach właściwych wytworzonych z piaskowców. W strefie rizosfery gleby te mają odczyn kwaśny (pH w H₂O 5,5 pH w KCL 4,8-4,9), dużą zawartość próchnicy (22,2-27,5%), o stosunku C:N 9,5-9,8 i charakteryzują się wysoką zawartością składników przyswajalnych (65,6-100,5 mg P₂O₅ ּ kg^-1, 356,0-483,3 mg K₂O ּ kg^-1, 693,0-1261,4 mg MgO ּ kg^-1).

Fitocenozy

Delphinium elatum subsp. nacladense występuje w miejscu wysięku wody, na szkieletowej glebie porośniętej przez fragmentaryczne ziołorośla ze związku Adenostylion alliariae z udziałem Filipendula ulmaria (wiązówka błotna) i Valeriana sambucifolia (kozłek bzowy).

Slajd 7

Charakterystyka populacji

Populacja bieszczadzka liczy około 50-60 juwenilnych (młodzieńczych) pędów rosnących na powierzchni 1 ara. W 1996 r. populacja składała się z 55 pędów, z których 4% kwitło i owocowało. Populacja wydaje się stabilna, chociaż nie można wykluczyć zdarzeń losowych prowadzących do zmniejszenia jej liczebności. W latach 1997-2007 notowano zmienną liczbę osobników kwitnących – od 2-3 do nawet 40, w zależności od warunków pogodowych w danym roku oraz intensywności zgryzania przez zwierzynę.

Slajd 8

Zagrożenia

Zagrożenie wynika głównie ze zgryzania pędów wegetatywnych przez zwierzynę płową, obserwowanego prawie co roku, oraz z konkurencji ze strony ekspansywnej mozgi trzcinowatej Phalaris arundinacea, rozrastającej się w sąsiedztwie omawianej populacji.

Slajd 9

Ochrona

Jedyna znana dotychczas populacja Delphinium elatum subsp. nacladense występuje na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Przeciwdziałanie zagrożeniu ze strony ekspansywnych traw wiąże się z koniecznością podjęcia ochrony czynnej, której zakres wymaga jednak dopracowania. W latach 2003-2007 podjęto próby uprawy ex situ z nasion pozyskanych na stanowisku naturalnym. Wyhodowane osobniki znajdują się w ogródku eksperymentalnym stacji naukowo-dydaktycznej Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Suchych Rzekach i służą jako rezerwa w przypadku zniszczenia populacji naturalnej oraz do celów edukacyjnych. Kilka z uzyskanych roślin dosadzono do populacji na Krzemieniu, gdzie prowadzony jest ich dalszy monitoring.