Autor:

Mateusz Prajsnar

Autor:

Mateusz Prajsnar

Ostróżka wyniosła

wschodniokarpacka

Delphinium elatum L. subsp. nacladense (Zapał.) Holub

Synonimy: Delphinium alpinum Waldst. & Kit. var. pubicaule Borb., D. elatum L.

subsp. pubicaule (Borb.) Dost., D. elatum L. var. montanum Simonk.

Ostróżka wyniosła

wschodniokarpacka

Delphinium elatum L. subsp. nacladense (Zapał.) Holub

Synonimy: Delphinium alpinum Waldst. & Kit. var. pubicaule Borb., D. elatum L.

subsp. pubicaule (Borb.) Dost., D. elatum L. var. montanum Simonk.

Systematyka

Systematyka

Domena: jądrowce

Królestwo: rośliny

Klasa: okrytonasienne

Rząd: jaskrowce

Rodzina: jaskrowate

Rodzaj: ostróżka

Gatunek: ostróżka wyniosła

Podgatunek: ostróżka wyniosła

wschodniokarpacka

Domena: jądrowce

Królestwo: rośliny

Klasa: okrytonasienne

Rząd: jaskrowce

Rodzina: jaskrowate

Rodzaj: ostróżka

Gatunek: ostróżka wyniosła

Podgatunek: ostróżka wyniosła

wschodniokarpacka

W Karpatach

polskich

takson

krytycznie

zagrożony

(CR).

Takson opisany

przez

Zapałowicza

(1908) z

Karpat

Wschodnich.

W Karpatach

polskich

takson

krytycznie

zagrożony

(CR).

Takson opisany

przez

Zapałowicza

(1908) z

Karpat

Wschodnich.

Status i

uwagi

taksonomicz

ne

Status i

uwagi

taksonomicz

ne

Morfologia i biologia

Morfologia i biologia

Hemikryptofit. Bylina 0,5-2 m wysokości. Łodyga w

górnej części haczykowato i/lub gruczołowato owłosiona.
Kwiaty zebrane w groniasty kwiatostan. Szypułki
kwiatowe owłosione. Działki kielicha w liczbie 5,
niebieskie lub fioletowoniebieskie, wydłużone, na
szczycie zaokrąglone; jedna z nich wyciągnięta w prostą
ostrogę. Dwa górne płatki przekształcone w miodniki z
ostrogami, dwa płatki boczne rozcięte na dwie żółto
owłosione klapy. Pręciki liczne; słupki w liczbie 1-3,
gruczołowato

owłosione.

Owoce

w

postaci

oskrzydlonych na krawędziach mieszków. Liczba
chromosomów 2n = 32. Kwitnie w lipcu i sierpniu.
Rozmnaża się wegetatywnie i generatywnie.

Hemikryptofit. Bylina 0,5-2 m wysokości. Łodyga w

górnej części haczykowato i/lub gruczołowato owłosiona.
Kwiaty zebrane w groniasty kwiatostan. Szypułki
kwiatowe owłosione. Działki kielicha w liczbie 5,
niebieskie lub fioletowoniebieskie, wydłużone, na
szczycie zaokrąglone; jedna z nich wyciągnięta w prostą
ostrogę. Dwa górne płatki przekształcone w miodniki z
ostrogami, dwa płatki boczne rozcięte na dwie żółto
owłosione klapy. Pręciki liczne; słupki w liczbie 1-3,
gruczołowato

owłosione.

Owoce

w

postaci

oskrzydlonych na krawędziach mieszków. Liczba
chromosomów 2n = 32. Kwitnie w lipcu i sierpniu.
Rozmnaża się wegetatywnie i generatywnie.

Zasięg ogólny, rozmieszczenie w Polsce i

w Karpatach

Zasięg ogólny, rozmieszczenie w Polsce i

w Karpatach



Delphinium elatum subsp.
nacladense jest taksonem
subalpejskim, endemicznym dla
Karpat Wschodnich. Centrum jego
występowania w Karpatach
znajduje się na obszarze gór
Czywczyńskich i Rodniańskich.



W Polsce rośnie w Bieszczadach
Zachodnich. Populacja
bieszczadzka znajduje się na
północno-zachodnim kresie
zasięgu geograficznego.



Takson stwierdzony dotychczas
tylko na jednym stanowisku w
Bieszczadach Zachodnich na
Krzemieniu na wysokości 1195 m
n.p.m.



Delphinium elatum subsp.
nacladense jest taksonem
subalpejskim, endemicznym dla
Karpat Wschodnich. Centrum jego
występowania w Karpatach
znajduje się na obszarze gór
Czywczyńskich i Rodniańskich.



W Polsce rośnie w Bieszczadach
Zachodnich. Populacja
bieszczadzka znajduje się na
północno-zachodnim kresie
zasięgu geograficznego.



Takson stwierdzony dotychczas
tylko na jednym stanowisku w
Bieszczadach Zachodnich na
Krzemieniu na wysokości 1195 m
n.p.m.

Miejsce

występowani

a

Miejsce

występowani

a

Preferowane warunki

klimatyczne i glebowe

Preferowane warunki

klimatyczne i glebowe

Siedliska

Na Krzemieniu rośnie na stoku

południowo-wschodnim o
nachyleniu 20

o

, na glebach

bezwęglanowych – wilgotnych
rankerach właściwych
wytworzonych z piaskowców. W
strefie rizosfery gleby te mają
odczyn kwaśny (pH w H

2

O 5,5 pH w

KCL 4,8-4,9), dużą zawartość
próchnicy (22,2-27,5%), o stosunku
C:N 9,5-9,8 i charakteryzują się
wysoką zawartością składników
przyswajalnych (65,6-100,5 mg
P

2

O

5

ּ kg

-1

, 356,0-483,3 mg K

2

O ּ kg

-

1

, 693,0-1261,4 mg MgO ּ kg

-1

).

Siedliska

Na Krzemieniu rośnie na stoku

południowo-wschodnim o
nachyleniu 20

o

, na glebach

bezwęglanowych – wilgotnych
rankerach właściwych
wytworzonych z piaskowców. W
strefie rizosfery gleby te mają
odczyn kwaśny (pH w H

2

O 5,5 pH w

KCL 4,8-4,9), dużą zawartość
próchnicy (22,2-27,5%), o stosunku
C:N 9,5-9,8 i charakteryzują się
wysoką zawartością składników
przyswajalnych (65,6-100,5 mg
P

2

O

5

ּ kg

-1

, 356,0-483,3 mg K

2

O ּ kg

-

1

, 693,0-1261,4 mg MgO ּ kg

-1

).

Fitocenozy

Delphinium elatum subsp.

nacladense występuje w
miejscu wysięku wody, na
szkieletowej glebie
porośniętej przez
fragmentaryczne ziołorośla
ze związku Adenostylion
alliariae z udziałem
Filipendula ulmaria
(wiązówka błotna) i
Valeriana sambucifolia
(kozłek bzowy).

Fitocenozy

Delphinium elatum subsp.

nacladense występuje w
miejscu wysięku wody, na
szkieletowej glebie
porośniętej przez
fragmentaryczne ziołorośla
ze związku Adenostylion
alliariae z udziałem
Filipendula ulmaria
(wiązówka błotna) i
Valeriana sambucifolia
(kozłek bzowy).

Charakterysty

ka

populacji

Charakterysty

ka

populacji

Populacja bieszczadzka
liczy około 50-60
juwenilnych pędów
rosnących na powierzchni
1 ara. W 1996 r. populacja
składała się z 55 pędów, z
których 4% kwitło i
owocowało. Populacja
wydaje się stabilna,
chociaż nie można
wykluczyć zdarzeń
losowych prowadzących
do zmniejszenia jej
liczebności. W latach
1997-2007 notowano
zmienną liczbę osobników
kwitnących – od 2-3 do
nawet 40, w zależności od
warunków pogodowych w
danym roku oraz
intensywności zgryzania
przez zwierzynę.

Populacja bieszczadzka
liczy około 50-60
juwenilnych pędów
rosnących na powierzchni
1 ara. W 1996 r. populacja
składała się z 55 pędów, z
których 4% kwitło i
owocowało. Populacja
wydaje się stabilna,
chociaż nie można
wykluczyć zdarzeń
losowych prowadzących
do zmniejszenia jej
liczebności. W latach
1997-2007 notowano
zmienną liczbę osobników
kwitnących – od 2-3 do
nawet 40, w zależności od
warunków pogodowych w
danym roku oraz
intensywności zgryzania
przez zwierzynę.

Zagrożenie wynika
głównie ze zgryzania
pędów
wegetatywnych
przez zwierzynę
płową,
obserwowanego
prawie co roku, oraz
z konkurencji ze
strony ekspansywnej
mozgi trzcinowatej
Phalaris
arundinacea,
rozrastającej się w
sąsiedztwie
omawianej
populacji.

Zagrożenie wynika
głównie ze zgryzania
pędów
wegetatywnych
przez zwierzynę
płową,
obserwowanego
prawie co roku, oraz
z konkurencji ze
strony ekspansywnej
mozgi trzcinowatej
Phalaris
arundinacea,
rozrastającej się w
sąsiedztwie
omawianej
populacji.

Zagrożenia

Zagrożenia

Ochrona

Ochrona

Jedyna znana dotychczas populacja
Delphinium elatum subsp. nacladense
występuje na obszarze
Bieszczadzkiego Parku Narodowego.
Przeciwdziałanie zagrożeniu ze strony
ekspansywnych traw wiąże się z
koniecznością podjęcia ochrony
czynnej, której zakres wymaga jednak
dopracowania. W latach 2003-2007
podjęto próby uprawy ex situ z nasion
pozyskanych na stanowisku
naturalnym. Wyhodowane osobniki
znajdują się w ogródku
eksperymentalnym stacji naukowo-
dydaktycznej Bieszczadzkiego Parku
Narodowego w Suchych Rzekach i
służą jako rezerwa w przypadku
zniszczenia populacji naturalnej oraz
do celów edukacyjnych. Kilka z
uzyskanych roślin dosadzono do
populacji na Krzemieniu, gdzie
prowadzony jest ich dalszy monitoring.

Jedyna znana dotychczas populacja
Delphinium elatum subsp. nacladense
występuje na obszarze
Bieszczadzkiego Parku Narodowego.
Przeciwdziałanie zagrożeniu ze strony
ekspansywnych traw wiąże się z
koniecznością podjęcia ochrony
czynnej, której zakres wymaga jednak
dopracowania. W latach 2003-2007
podjęto próby uprawy ex situ z nasion
pozyskanych na stanowisku
naturalnym. Wyhodowane osobniki
znajdują się w ogródku
eksperymentalnym stacji naukowo-
dydaktycznej Bieszczadzkiego Parku
Narodowego w Suchych Rzekach i
służą jako rezerwa w przypadku
zniszczenia populacji naturalnej oraz
do celów edukacyjnych. Kilka z
uzyskanych roślin dosadzono do
populacji na Krzemieniu, gdzie
prowadzony jest ich dalszy monitoring.

Literatura:

http://www.atlas-roslin.pl
http://pl.wikipedia.org/wiki/Ostr
%C3%B3%C5%BCka_wynios%C5%82a
http://www.bdpn.pl/index.php

Literatura:

http://www.atlas-roslin.pl
http://pl.wikipedia.org/wiki/Ostr
%C3%B3%C5%BCka_wynios%C5%82a
http://www.bdpn.pl/index.php