Ad.1 Stopy Al:
1xxx – Al
2xxx - glowny pierw. Cu
3xxx – Mn
4xxx – Si
5xxx – Mg
6xxx – Mg + Si
7xxx – Zn
8xxx – inne np. Li
Komentarz: podkreślone można umacniać wydzieleniowo.
Stopy aluminium grupy 5XXX |
---|
Są to stopy o doskonałych właściwościach eksploatacyjnych oraz odporności na korozję. Posiadają doskonałą odporność na obciążenia dynamiczne (nawet w obniżonych temperaturach) oraz są dobrze spawalne. Wiele z tych właściwości zależy od zawartości magnezu w stopie. Na przykład ze wzrostem zawartości procentowej Mg w zakresie 0,5÷5% polepszają się znacznie właściwości mechaniczne, natomiast spada odporność na korozję. Odporność ta (szczególnie w warunkach środowiska morskiego) zawdzięczana jest obecności na powierzchni stopu ochronnej warstwy pasywnej. Niestety magnez w stopie powyżej 3% może wytrącać się na granicach ziarn, co prowadzi do utworzenia względnie grubej i kruchej warstwy pasywnej. Jest to tzw. redukcja odporności korozyjnej, w szczególności na korozyjne pękanie naprężeniowe (SCC), wywołane uczuleniem w temperaturach powyżej 100°C. Podstawowe zastosowania to: • powszechnie stosowane jako materiały konstrukcyjne (głównie na nadbudówki i kadłuby statków) – 5052, 5083, 5086 • karoserie samochodowe – 5754 • w inżynierii samochodowej – 5252, 5457, 5657 |
---|
Stopy aluminium grupy 7XXX |
---|
Są to stopy obrabiane cieplnie o wytrzymałości najlepszej wśród stopów aluminium. Charakteryzują się doskonałą odpornością na obciążenia dynamiczne i dość dobrą odpornością na korozję atmosferyczną. Podstawowe zastosowania to: • elementy konstrukcyjne stosowane w warunkach ekstremalnych obciążeń mechanicznych z kontrolowanym poziomem zanieczyszczeń (np. przemysł lotniczy) – 7150, 7475 • zderzaki lekkiej konstrukcji pozwalające obniżyć zużycie paliwa – 7029, 7129 |
---|
Stopy aluminium grupy 6XXX |
---|
Są to materiały obrabiane cieplnie o średniej wytrzymałości. Nadają się doskonale do spawania, jaki i wytłaczania, dzięki dobrej plastyczności w podwyższonych temperaturach. Charakteryzują się doskonałą odpornością korozyjną, szczególnie w środowisku morskim. Podstawowe zastosowania to: • elementy konstrukcyjne, np. konstrukcje dachowe hal sportowych lub konstrukcje mostowe – 6063 • konstrukcje spawane – 6061 • karoserie samochodowe – 6111 |
---|
Oznaczenie z użyciem symboli chemicznych*) składa się z ciągu znaków: EN AW-Al, liczby wyrażającej czystość aluminium oraz niekiedy symbolu pierwiastka stanowiącego niewielką domieszkę, np. EN AW-Al99,0Cu. Gatunki aluminium do zastosowań elektrycznych są wyróżnione literą E przed symbolem Al, np. EN AW-EAl99,5. Aluminium jest stosowane zarówno w postaci czystego metalu, jak i wielu stopów.
ad.2 Umocnieniu wydzieleniowemu mozna poddawac tylko takie stopy, w ktorych rozpuszczalnosc jednego ze skladnikow w osnowie maleje z obnizaniem temperatury (maja faze stala i tworza roztwor jednorodny).
Umocnienie sklada sie z 2 etapow:
- Oziebianie (przesycanie) polega na nagrzaniu stopu do temperatury wyższej o ok. 30÷50°C od granicznej rozpuszczalności w celu rozpuszczenia wydzielanego składnika w roztworze stałym, wygrzaniu w tej temperaturze i następnieszybkim chłodzeniu. W wyniku przesycania stop uzyskuje strukturę jednofazową. W przypadku stali austenitycznych strukturę stanowi austenit przesycony węglem. Własności wytrzymałościowe stali po przesycaniu ulegają wprawdzie niewielkiemu zmniejszeniu, lecz zwiększają się własności plastyczne.
- Starzenie polega na nagrzaniu stopu uprzednio przesyconego do temperatury niższej od granicznej rozpuszczalności, wygrzaniu w tej temperaturze i studzeniu. W czasie starzenia następuje wydzielanie w przesyconym roztworze stałym składnika znajdującego się w nadmiarze, w postaci faz o wysokiej dyspersji. W niektórych przypadkach starzenie zachodzi z udziałem faz pośrednich Starzenie powoduje umocnienie, przejawiające się zwiększeniem własności wytrzymałościowych i zmniejszeniem własności plastycznych. Przebieg starzenia – jako procesu dyfuzyjnego – zależy od czasu i temperatury. Gdy temperatura jest zbyt wysoka, występuje efekt przestarzenia,