Współpraca i konflikt w biznesie – wykład 2 (12/03/2014)
Modernizacja i wartości kulturowe – stadia
Przedindustrialne tradycyjne wartości i normy religijne oraz wspólnotowe, uleganie tradycyjnym autorytetom, przetrwanie jako cel podstawowy (jaki u dzieci do 11 roku życia?)
Industrialne motywacja osiągnięć, podleganie racjonalno-formalnym autorytetom, maksymalizacja rozwoju ekonomicznego jako cel nadrzędny
Poindustrialne auto-ekspresja, podważanie autorytetów formalnym i religijnych, maksymalizacja subiektywnego dobrostanu jako cel nadrzędny
Kapitał ludzki i kapitał społeczny
Kapitał ludzki – poziom edukacji i zdrowia, rozwój specjalistycznych umiejętności
Kapitał społeczny – te cechy społecznych organizacji, które są charakteryzowane przez poprawianie wydajności społeczeństwa poprzez wzmacnianie skoordynowanych działań. Wyróżniane są dwa główne komponenty:
Indywidualny – uogólnione zaufanie, przewidywanie wzajemności, uzgodnione normy
Struktury społeczne – organizacja horyzontalna – uczestniczący i transparentny proces podejmowania decyzji, odpowiedzialność przywódcy, przejrzystość struktur, która zachęca ludzi do czynnego udziału w budowaniu społeczeństwa
Kapitał społeczny a ekonomia
Poziom mikro – horyzontalne więzi społeczne, integracja społeczna, zaufanie interpersonalne, przyczyniają się do rozwoju społeczeństwa poprzez:
Redukcję kosztów transakcji
Wzajemny nadzór
Uchwalenie sankcji na poziomie
Wzmacnianie procesów wymiany informacji
Ułatwienie kredytowania
Poziom makro – uczestniczący sposób podejmowania decyzji i zasady prawa poprawiają efektywność administracji rządowej, ogranicza korupcję, wzmacnia wiarygodność inwestycyjną
Dwa źródła kapitału społecznego
Społeczny – pokrewieństwo, lokalne związki, społeczna integracja
Państwowy – demokratyzacja, reguły prawa
Trzy typy krajów w badaniach Allena, Hung i Leisera (2004)
Szybka modernizacja Niski kapitał ludzki Niski kapitał społeczny Singapur, Słowenia |
Wysoki poziom modernizacji Wysoki kapitał ludzki Wysoki kapitał społeczny państwowy Wysoki kapitał społeczny społeczeństwa Nowa Zelandia, Austria, Francja |
Niski poziom modernizacji Niski kapitał ludzki Niski kapitał społeczny państwowy Wysoki kapitał społeczny społeczeństwa Grecja, Turcja |
|---|
Czym jest konflikt?
Konflikty, różnego rodzaju, są wszechobecne, nieuniknione i nierozerwalnie wpisane w strukturę społeczeństwa.
Konflikty są powodowane przez immanentną strukturę systemów społecznych, sprzeczności między jej elementami a zarazem przyczyniają się do zmian tej struktury (charakter dialektyczny – spowodowany przez konflikt zmian – nowa struktura z zalążkami sprzeczności).
Konflikt jest zjawiskiem niejednorodnym (funkcjonalny i dysfunkcjonalny).
Pochodzenie - (łac. zdenenie) wszelkie zetkniecie się sprzecznych dążeń, niezgodność interesów, poglądów, antagonizm, kolizja, spór lub zatarg.
Rubin, Pruitt, Kim: „Konflikt to spostrzegana rozbieżność interesów lub przekonanie, że aktualnych aspiracji stron nie można jednocześnie zrealizować”.
Kenneth, Thomas: „Proces, który rozpoczyna się, gdy spostrzega się drugą stronę jako zagrażającą osiągnięciu własnego celu”.
Źródła konfliktów
Różnice ekonomiczne – rywalizacja o ograniczone zasoby
Różnice w wartościach – jak podejmować decyzje, za co nagradzać
Różnice we władzy – dążenie do maksymalizacji wpływu i kontroli każdej ze stron
Sposoby rozwiązywania konfliktów (Thomas, Kilman)
Podejście dystrybucyjne (dzielenie ciastka) – moje interesy (asertywność)
Rywalizacja – maksymalizacja korzyści własnych, minimalizacja partnera (kompromis, unikanie, akomodacja)
Kooperacja (interesy partnera)
Współpraca – maksymalizacja korzyści własnych i partnera (strategia oparta na zadaniu)
Podejście integracyjne (nie dzielenie tylko pieczenie ciastka)
Fisher, Utry „Dochodząc do tak”
Między współpracą a rywalizacją
Procesy rywalizacyjne i kooperacyjne charakteryzują się tendencją do samo-utrwalania
Rezultaty współpracy bądź rywalizacji
Osłabienie/wzmocnienie komunikacji
Wzmacnianie/osłabianie władzy innych
Akceptacja/podejrzenia względem intencji innych
Koordynacja wysiłków (lub jej brak) zorientowanych na cel
Konflikt definiowany jako problem lub nierozwiązywalna sprzeczność
Zaufanie
Model konfliktu – gra o sumie zerowej
Sytuacja, w której dwie lub więcej stron rywalizują o jakieś ograniczone dobro, zaś suma zysków stron wygranych odpowiada dokładnie sumie strat poniesionych przez strony przegrane. Model sformułowany w ramach teorii gier (lata 50-te XX wieku), zastosowany do przewidywania racjonalnych zachowań ludzi.
Model gry o sumie niezerowej
Rozwiązując konflikt obie strony mogą zyskać. Współpraca jednak wiąże się z ryzykiem, np. dylemat więźnia (Rappaport, Chamnrah).
Racjonalność w teorii gier
Maksymalizacja zysków materialnych i minimalizacja strat (przy uwzględnieniu prawdopodobieństwa ich wystąpienia).
Czy ludzie spełniają wymogi tak pojętej racjonalności?
Maksymalizują zyski mniej niż można się spodziewać, ponieważ kierują się nie tylko materialnymi dobrami, np. gra ultimatum – brak akceptacji nierównych podziałów.
Dylematy społeczne – podejmowanie przez wszystkich członków grupy racjonalne indywidualne decyzje (egoistyczne) dają w rezultacie wynik nieracjonalny z punktu widzenia zbiorowości (współpraca).
Dylemat więźnia w codziennych sytuacjach
Każda sytuacja, w której kusi nas żeby zrobić coś, co gdyby zrobili inni przyniosłoby straty:
Dylematy w bliskich związkach
Korzystanie z ograniczonych dóbr materialnych
Podział dóbr publicznych
Dystrybucja zasobów w obrębie grup społecznych
Rodzaje dylematów społecznych
Dylemat ograniczonych zasobów – korzystanie ze wspólnych zasobów – w efekcie może ich zabraknąć
Dylemat dóbr publicznych – dorzucanie się do wspólnego dobra, z którego potem wszyscy mogą korzystać
Tragedia wspólnego dobra (wspólne pastwisko)
Jednostki korzystają z ogólnie dostępnych dóbr, ale ograniczonych, wyłącznie na bazie swoich indywidualnych potrzeb. Początkowo na tym zyskują, ale z czasem otrzymują coraz mniej, a to prowokuje do zwiększenia swoich wysiłków. Prowadzi to do wykończenia zasobów (np. pastwisko więcej krów brak trawy krowy chudną).
Czynniki wpływające na rozwiazywanie dylematów
Sytuacja zewnętrzna – wielkość zasobów i grupy
Poznawcze: rozpoznanie możliwości współpracy, komunikacja, informacja zwrotna o stanie zasobów i postepowaniu innych, intencje
Motywacyjne – oczekiwania wobec innych (stałe tendencje), subiektywna kontrola nad rezultatami działania zbiorowego.
Współpraca i konflikt w biznesie – wykład 3 (19/03/2014)
Orientacje społeczne
Grażyna Wieczorkowska – stała preferencja podziału dóbr
Indywidualistyczna – wybór opcji najkorzystniejszej dla siebie
Rywalizacyjna (eksploatacyjna) – zdobycie przewagi, najistotniejsza jest różnica pomiędzy zyskami własnymi a zyskami partnera
Altruistyczna – dbałość o interes innych
Kooperacyjna – maksymalizacja wspólnego dobra
Egalitarna – tendencja do minimalizowania różnic
Sadystyczna – moje interesy obojętne a partnera obniżone
Masochistyczne – moje interesy obniżone, a partnera obojętne
Orientacje społeczne (social value orientations)
Prospołeczna (maksymalizacja wspólnych zysków oraz równości) – zawiera w sobie orientacje egalitarną i kooperacyjną
Indywidualistyczna (maksymalizacja własnych zysków)
Rywalizacyjna (maksymalizacja między własnymi zyskami a zyskami drugiej osoby)
Orientacje społeczne – wyniki badań (prosocials)
Osoby prospołeczne (prosocials) – spostrzegają zachowania innych w kategoriach moralnych.
Mają silniejsze poczucie odpowiedzialności – rozważanie konsekwencji własnych zachowań dla innych osób.
Kierują się potrzebą równego i sprawiedliwego podziału.
Częściej ustępują.
Wysuwają mniejsze żądania.
Spodziewają się, że współpracować będzie partner uczciwy.
Orientacje społeczne – wyniki badań (proselfs)
Osoby skierowane na siebie (proselfs) – spostrzegają zachowania innych w kategoriach sprawnościowych.
Kierują się potrzebą efektywności
Oczekują, że współpracować będzie raczej nieinteligentny niż inteligentny partner.
Rzadziej ustępują.
Silna orientacja (większość wyborów zgodnych z orientacją) to mniejsza podatność na torowanie (np. słowa sprawnościowe i moralne) – zachowanie się nie zmienia
Osoby skierowane na siebie reagują rywalizacją na oczekiwaną kooperację partnera (okazja do jego wykorzystania, „jastrząb torowany gołębiem”)
Orientacja prospołeczna, empatia i władza
Badania Stephane Cote i współautorów (2001) wskazują, że władza (rozumiana jako dyspozycja, wzbudzanie poczucia władzy oraz zajmowane stanowisko menedżerskie) prowadzi do empatycznej trafności u osób o orientacji prospołecznej.
Różnice w zachowaniach osób o różnych orientacjach
Badanie D. Kulhmana i A. Marshella
Konflikt
Trzy grupy (indywidualistyczna, kooperacyjna, rywalizacyjna)
Partner zaprogramowany – „lustrzane odbicie”, kooperacyjne oraz rywalizacyjne wybory
Siła oddziaływania orientacji społecznej
Osobowość A
Percepcja A Zachowanie A
Wyniki
Struktura
Percepcja B Zachowanie B
Osobowość B
Skłonność do spostrzegania sytuacji konfliktu przez pryzmat swoich oczekiwań; tendencja do samoutrwalania.
Eskalacja konfliktu
Czy jesteśmy racjonalni
Racjonalność indywidualna – homo economicus
Racjonalność zbiorowa – dobro grupy
Błędy popełniane w spostrzeganiu i myśleniu – Dan Ariely
Błędy poznawcze popełniane w konflikcie
Tendencyjność sądów (upraszczanie poznawczego obrazu konfliktu, określanie przyczyny konfliktu)
Nieracjonalne zaangażowanie
Wzrost egocentryzmu
Źródło błędów: naiwny realizm
Przecenianie różnicy stanowisk
Poznanie w służbie JA
MAMIHLPINATAPAI – Tierra del Fuego
„Oglądać się na siebie w nadziei, że ten drugi zaoferuje się zrobić to, czego obaj pożądamy, lecz żaden zrobić nie chce”
Tendencyjność sądów
Upraszczanie poznawczego obrazu konfliktu - opieranie się na stereotypach, ignorowanie informacji sprzecznych z przekonaniami
Błędne spostrzeganie relacji przyczynowo-skutkowych
Paul Waltzlawick – akcentowanie sekwencji zdarzeń – rozbieżne akcentowanie prowadzi do odmiennych interpretacji źródeł konfliktu, a w związku z tym formuje oczekiwania względem drugiej strony
Kto rozpoczął konflikt?
Kto jest winien?
Kto powinien pierwszy „wyciągnąć rękę na zgodę”?
Przecenianie możliwości drugiej strony do podjęcia natychmiastowej akcji,
Dostrzeganie tylko pewnej liczby z dostępnych alternatyw działania,
Koncentracja na bezpośrednich konsekwencjach
Przecenianie różnicy stanowisk
Nieracjonalne zaangażowanie
Nieracjonalne zaangażowanie się w pierwotnie wybrany sposób działania pomimo tego, że jest on niekorzystny.
Powody eskalacji:
Ukierunkowanie preferencji (poszukiwanie informacji potwierdzających decyzję)
Poznawcze uzasadnienie wcześniej podjętej decyzji
Zachowanie twarzy - kierowanie wrażeniem – potrzeba bycia konsekwentnym
Paradygmat aukcji dolara (Martin Shubik) – czas i pieniądze już zainwestowane jako „koszty utopione”.
Wzrost egocentryzmu
Nadmierna pewność siebie –zawyżona ocena prawdopodobieństwa osiągnięcia sukcesu
Błędna percepcja kontroli – przecenianie własnego wpływu
Tendencyjna ocena sprawiedliwości
Wzrost egocentryzmu zwiększa prawdopodobieństwo impasu; blokuje porozumienie pomimo istnienia potencjalnej możliwości jego osiągnięcia – oczekiwanie, że druga strona ustąpi.
Naiwny realizm – Lee Ross i Andrew Ward (1996)
Naiwny realizm wyraża się niemożnością doceniania roli, jaką w sądach, opiniach I decyzjach odgrywają różnice pomiędzy ludźmi w poznawczym reprezentowaniu rzeczywistości
„Nie istnieją bezstronne ‘fakty’. Dane nie mają swojej własnej logiki, która ujawnia się w percepcji i poznaniu wszystkich ludzi. Dane są spostrzegane i interpretowane w kategoriach potrzeb osoby spostrzegającej, jej własnych konotacji, jej osobowości, własnych, wcześniej uformowanych, wzorców poznawczych” (Krech, Crutchfield)
Jeśli subiektywizm spostrzegania, wynikający między innymi z organizującej roli aktualnych celów jednostki, jest przez nią ignorowany, to pojawia się w niej przekonanie o swojej obiektywnej pozycji w relacjach z innymi ludźmi, wyrażonej postawą wobec tych innych, używanymi sformułowaniami oraz reakcjami na ich opinie i sądy.
Naiwny realizm promuje usztywnienie stanowisk w kwestiach, co do których założono, że istnieją różnice.
Naiwny realizm z perspektywy podmiotu - przykład
Naiwny realizm – konsekwencje i przekroczenie
Niedocenianie różnic w interpretacji zdarzeń (i ich konsekwencji w postaci sądów i podejmowanych decyzji) w kontekście przewidywania zachowań innych ludzi, a więc przyjmowania założenia, że sytuacja jest spostrzegana w ten samej postaci przez wszystkich uczestników, prowadzi do nadmiernej pewności co do trafności własnych ocen.
Naiwny realizm powoduje, że nie pojawia się potrzeba przyjmowania perspektywy innych osób, ponieważ nie zostaje przyjęte założenie o zróżnicowanym (…)
(…)
Interpretacja wyników badań
Różnica w interpretacji (definiowaniu) sytuacji ma istotne znaczenie dla podejmowania decyzji. Wpływ nazwy gry (manipulacji eksperymentalne) na wybory dokonywane przez badanych jest bardzo silny. Tylko jedna trzecia badanych decydowała się na współpracę w grze zwanej Wall Street w pierwszej rundzie (interesującej szczególnie ze względu na fakt, że badani rozpoczynając …)
Trafność przewidywania zachowań na podstawie obserwacji badanych w codziennych sytuacjach życia studenckiego, jaką wykazali się konsultanci studenccy okazała się niska, natomiast pewność własnej zdolności przewidywania zachowań na podstawie cech przypisywanych badanym wysoka. Nawet wtedy, gdy zasugerowano im wprost, że nazwa gry może mieć istotne znaczenie dla podejmowanych decyzji graczy, konsultanci nadal utrzymywali, że ich przewidywania są właściwe. Nie doceniali wpływu nazwy gry.
W grupie osób współpracujących w warunkach gry Wspólnota badani uzyskali znacznie więcej pieniędzy co gwarantowała współpraca obydwu partnerów. Kooperacja w pierwszym ruchu wzmacniała kooperacje w następnych decyzjach.