Gospodarka odpadami – utylizacja
Zwiększająca się ilość produkowanych odpadów staje się coraz bardziej poważnym problemem na skalę globalną. Gospodarka odpadami w Polsce jest niewłaściwa. Nie ma sprawnie działającego systemu segregacji, składowania i ponownego wykorzystywania odpadów.
Odpady - wszystkie przedmioty, substancje stałe oraz substancje ciekłe, które nie są jednak zaliczane do ścieków, które powstają jako produkt uboczny wszelkiej działalności gospodarczej oraz życia codziennego człowieka.
Szacuje się, że rocznie wytwarzanych jest około 120 mln ton odpadów. Wiele z nich nie nadaje się do jakiejkolwiek dalszej obróbki czy do pełnego unieszkodliwienia. Duża część odpadów jest produkowana i powinna być unieszkodliwiana przez huty, kopalnie i inne ośrodki przemysłu ciężkiego. Około 150 tysięcy ton odpadów rocznie może być jednak unieszkodliwiana lub nawet powtórnie wykorzystywana. Tak zwany rynek odpadów szacuje się obecnie na około połowę tej wielkości. Bardzo duża masa odpadów nie jest więc zagospodarowywana tak, jak powinna. Wbrew pozorom gospodarka odpadami może przynieść nie tylko korzyści związane z ochroną środowiska. Rynek odpadami ma swój wymiar finansowy, może on sięgać nawet sum rzędu 180 mln zł na rok.
Odpady dzielone są na zanieczyszczenia pochodzenia organicznego oraz nieorganicznego. Odpady organiczne można rozkładać za pomocą metod biologicznych, co może przynieść wiele korzyści finansowych. Z odpadów nieorganicznych wiele jest bardzo trudno zneutralizować, ponieważ nie rozkładają się one a często mogą być bardzo szkodliwe dla zdrowia ludzi ( rtęć, aluminium, ołów).
Odpady należy poddać wczesnej selekcji. Konieczne jest propagowanie segregacji śmieci. Wysegregowane szkło, papier, szkło czy plastik można zagospodarować jako surowce wtórne.
Recykling to wtórne przetwarzanie odpadów. Odpady wykorzystuje się do wytwarzania nowych produktów. Recykling jest najlepszym sposobem zagospodarowania odpadów, jednak nie wszystkie śmieci można w jego ramach przetworzyć.
Przykłady wykorzystania odpadów:
Niektóre śmieci po uprzednim osuszeniu są spalane bez dostępu powietrza - uzyskuje się w ten sposób między innymi metan, oleje mineralne, smołę albo węgiel drzewny.
metale zawierające żelazo lub nikiel są oddzielane od innych odpadów i ponownie wykorzystywane - odzyskuje się przede wszystkim żelazo i aluminium, rzadziej ołów czy miedź.
Oddziela się również szkło, aluminium i inne metale pozbawione żelaza.
SPOSOBY ODZYSKIWANIA MATERIAŁÓW NADAJĄCYCH SIĘ DO PONOWNEGO WYKORZYSTANIA:
Wykorzystuje się różnice gęstości (ciężar właściwy) poszczególnych substancji:
Podczas spalania śmieci następuje opadanie najcięższych stopionych substancji nisko, na dno pieca (metale i szkło), skąd łatwo je zebrać, lżejsze substancje przechodzą wyżej.
Rozdrobnione odpady umieszcza się na specjalnym taśmociągu, który systematycznie porusza się do góry. Materiał o większym ciężarze właściwym wędruje na dół taśmy, lżejszy idzie wyżej.
Od lat znana jest niezastąpiona w obiegu materii i w oczyszczaniu powierzchni Ziemi z nieczystości. Bakterie są obecne właściwie w każdym miejscu na Ziemi stanowiąc bardzo ważne ogniwo w łańcuchu obiegu pierwiastków na Ziemi. Masowo zasiedlają wysypiska śmieci, dzięki czemu możliwy jest co najmniej częściowy rozkład odpadów. Bakterie rozkładają również zanieczyszczenia zawarte w wodach oraz w glebie poprawiając w ten sposób ich stan. Zdolność rozkładania materii organicznej przez bakterie jest wykorzystywana do biologicznego rozkładu odpadów pochodzenia organicznego.
Utylizacja śmieci oraz ich powtórne wykorzystanie nie są jedynymi elementami właściwej gospodarki odpadami. Niezbędne jest wypracowanie odpowiednich sposobów ich składowania. Nie wystarczy zakładanie kolejnych wysypisk śmieci w tradycyjnym kształcie, na których składowane są wymieszane ze sobą, nie posegregowane śmieci, które są jedynie ubijane. Należy zadbać o to, aby jak najwięcej odpadów segregować i powtórnie przetwarzać. Na składowiskach śmieci powinny być stosowane wszelkie środki ostrożności tak, aby zapobiec ewentualnym skażeniom gleby i wód na przykład związkami promieniotwórczymi. Wszystkie odpady, których nie można powtórnie wykorzystać, powinno się w jak największym stopniu unieszkodliwić stosując metody rozkładu fizykochemicznego albo biologicznego.
Zwiększenie ilości utylizowanych odpadów pozwoli osiągnąć cele ekonomiczne, sanitarno-higieniczne oraz prośrodowiskowe. Jednym ze sposobów utylizacji jest spalanie odpadów, które powinno mieć miejsce jedynie w specjalnie do tego przeznaczonych spalarniach. Spalanie śmieci w gospodarstwach domowych (w piecach centralnego ogrzewania czy w ogniskach) jest niebezpieczne, ponieważ z tak spalanych śmieci uwalniane są do atmosfery substancje toksyczne. Uświadamianie społeczeństwa o szkodliwości tego procederu oraz uczenie zasad segregacji śmieci i uczulanie na skutki pozostawiania odpadów w przypadkowych miejscach, np. w lasach czy na brzegach jezior, powinno być jednym z najważniejszych celów działań na rzecz środowiska naturalnego.
Do najbardziej groźnych dla stanu środowiska należą wszelkie odpady, które powstają jako produkty uboczne produkcji przemysłowej. Wiele z tych odpadów nie ulega rozkładowi, przez co nawet stare ich składowiska nadal są niebezpieczne i mogą emitować zanieczyszczenia. Odpady takie powinny być w miarę możliwości jak najdokładniej utylizowane i powtórnie wykorzystywane. Niestety w Polsce jest bardzo mało zakładów, które zajmują się przetwarzaniem odpadów. Istnieje teoria według której można by wykorzystać cementownie, w których są specjalne piece, do utylizacji odpadów. W piecach tych temperatura sięga nawet 1400 stopni, a w tej temperaturze można zutylizować właściwie wszystkie substancje. Pewne jest, że konieczne jest stworzenie miejsc odpowiednio przystosowanych do utylizowania odpadów. Jest to kosztowne, jednak koszty wypływające z nieodpowiedniego składowania śmieci mogą być o wiele wyższe od kosztów utylizacji.