KURATELA SĄDOWA

Kuratele sądową należy zdefiniować jako opiekę prawną, nadzór ustanowiony przez sąd nad osobą niezdolną do działań prawnych między innymi osobę chorą umysłowo, nieletnią a także jej majątkiem. Kuratele nad nieletnimi można również rozumieć jako indywidualną i społeczną metodą wychowania i resocjalizacji tych jednostek w naturalnym środowisku rodzinnym przez eliminowanie lub zmniejszanie przyczyn powodujących ich nie akceptowane społecznie zachowania. Innym spojrzeniem na pojęcie kurateli jest odmienna definicja mówiąca o tym, że jest to metoda indywidualnego i społecznego działania wychowawczego na nieletniego w warunkach naturalnego środowiska społecznego, czyli w domu, szkole, instytucjach rekreacyjnych, zakładach pracy.

Kurator sądowy dla nieletnich sprawuje nadzór nad tymi nieletnimi, którzy popełnili czyn karalny w wieku 13-17 lat i sąd rodzinny orzekł wobec nich nadzór kuratora jako środek wychowawczy; a także nad nieletnimi w przypadku warunkowego zwolnienia wychowanka z zakładu poprawczego. Kurator może również sprawować nadzór nad nieletnimi w okresie jego czasowego przebywania poza zakładami. W naszym kraju dominuje w praktyce model kurateli kontrolno – represyjnej. Drugim typem kurateli jest typ kurateli o zastosowaniu metod indywidualnych przypadków, które uwzględnia zarówno procedurę social-work, jak i case-work z wyeksponowaniem jego funkcji psychoterapeutycznej. Na podstawie dekretu Naczelnika Państwowego z dnia 7 lutego 1919 roku Minister Sprawiedliwości w dniu 26 lipca 1919 roku wydał rozporządzenie o urządzeniu sądów dla nieletnich. Znacznym przełomem w organizacji kurateli dla nieletnich było wprowadzenie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 lutego 1959 roku, które przewidywało powoływanie kuratorów zawodowych, lecz nadal nie zrezygnowano z funkcji kuratorów społecznych. W 1958 powstała kuratela dla dorosłych, od chwili tej kuratorzy Ci mieli prowadzić nadzór nad osobami warunkowo zwolnionymi. Kulminacyjnym punktem dla funkcjonowania kurateli sądowej było uchwalenie ustawy z dnia 20 czerwca 1985 roku – prawo o ustroju sądów powszechnych. Połączono kuratora nieletnich i kuratora dorosłych w jednego kuratora sądowego, mógł on być kuratorem dla dorosłych albo kuratorem rodzinnym. W styczniu 1995 roku Minister Sprawiedliwości powołał Zespół do spraw Kurateli Sądowej, a rok później Minister Sprawiedliwości powołał Komisję do Opracowania Systemu Sądowej Kurateli dla Dorosłych. Praca zawodowego kuratora sądowego polega na pomaganiu nieletniemu i pełnieniu opieki nad nim.