Widoki i przekroje

Widoki

Mianem widoku podstawowego określa się rzut, który najczęściej zajmuje miejsce rzutu głównego i określa najwięcej cech charakterystycznych odwzorowanego przedmiotu.

Obraz przedmiotu przedstawiony w całości na rysunku określa się mianem widoku kompletnego. Jednak czasem zachodzi potrzeba pokazania pewnego fragmentu elementu, wtedy można zastosować widok częściowy.

W przypadku przedmiotów symetrycznych o prostej budowie stosuje się półwidoki a nawet ćwierćwidoki.

Widok pomocniczy stosuje się, gdy należy przedstawić część przedmiotu w płaszczyźnie nierównoległej do żadnej z podstawowych płaszczyzn rzutowania prostokątnego.

Rysunek widok pomocniczy

Również w szczególnych przypadkach stosuje się widoki cząstkowe.

Rysunek widok cząstkowy

Przekroje

W przypadkach postaci konstrukcyjnych, które są bardziej złożone, zapis konstrukcji składający się z rzutów będących widokami jest niewystarczający, dlatego wymaga stosowania również odpowiednio dobranych przekrojów, które pokazują budowę wewnętrzną przedmiotów wydrążonych.

Oznaczanie przekrojów

Zarys figury płaskiej leżącej bezpośrednio w płaszczyźnie tnącej należy zakreskować linią cienką ciągłą, nachyloną pod kątem 45° do linii poziomej, która najczęściej określona jest położeniem tabliczki rysunkowej. Dopuszczalne jest w szczególnych przypadkach kreskowanie pod kątem 30° lub 60°. Podziałkę kreskowania dobiera się w zależności od wielkości pola kreskowanego przekroju.

Pełne oznaczenie przekroju składa się z:

- określenia płaszczyzny tnącej; w przypadku przekrojów prostych, gdy położenie płaszczyzny nie budzi wątpliwości, nie zachodzi potrzeba jej określania.

- określenia kierunku rzutowania w postaci strzałek; gdy zachowany jest wkład rzutów metodą europejską, w przekrój zajmuje miejsce któregoś z rzutów, nie zachodzi potrzeba stosowania tego oznaczenia.

Rodzaje przekrojów

W zależności od zastosowanej liczby płaszczyzn przekroje dzielimy na :

- proste (jedna płaszczyzna)

-złożone (dwie lub więcej płaszczyzn), które dzielą się na stopniowe (płaszczyzny tnące są równoległe względem siebie) i łamane (między płaszczyznami jest kąt rozwarty.

W zależności od obszaru objętego przekrojem można je podzielić również na:

- kompletne

-częściowe

-cząstkowe.

Rysunek przekrój cząstkowy

Przekroje proste

Odwzorowany przedmiot należy przeciąć wyobrażalną płaszczyzną w miejscu, gdzie znajdują się interesujące nas szczegóły postaci konstrukcyjnej. Odrzucając część przedmiotu, która znajduje się przed płaszczyzną przekroju zostaje odsłonięta część wewnętrzna przedmiotu znajdująca się poza płaszczyzną przekroju. Przekrój przedstawia zarys figury leżącej w płaszczyźnie przekroju oraz widoczne zarysy i krawędzie przedmiotu leżące za tą płaszczyzną.

Można wyróżnić przekrój wzdłużny jak i przekrój poprzeczny.

Przekroje złożone

Powstają na skutek przecięcia przedmiotu dwiema lub więcej płaszczyznami.

Przekrój łamany- przekrój dwiema lub więcej płasz­czyznami, których ślady tworzą linię łamaną o kątach rozwartych.

Rysunek przekrój łamany

Przekrój stopniowy- przekrój dwiema lub więcej płaszczyznami równoległymi, na rzucie takiego przekroju przedstawia się tylko części przedmiotu leżące w tych płaszczyznach równoległych.

Rysunek przekrój stopniowy

Poza tym rozróżnia się jeszcze przekroje pionowe (prostopadłe do płaszczyzny rzutów z góry) oraz przekroje poziome(równoległe do płaszczyzny rzutów z góry.

Widoki i przekroje pomocnicze oraz cząstkowe

W celu zaoszczędzenia miejsca na arkuszu i czasu, zamiast całych rzutów (widoków i przekrojów) przedmiotów można rysować tylko istotne w konkretnych przypadkach części rzutów tzw. widoki pomocnicze i przekroje pomocnicze. Położenie rzutów pomocniczych może być zgodne z kierunkiem wskazanym strzałką lub niezgodne, np. przesunięte albo przesunięte i obrócone.

Rysunek widok pomocniczy

W przypadku przekroju pomocniczego na rysunku zło­żeniowym, części występujące tylko w widoku ogranicza się linią falistą (lub zygzakową), części występujące tylko w przekroju ogranicza się urywając kresko­wanie wzdłuż linii prostych, a części występujące i w widoku i w przekroju ogranicza się linią falistą (lub zygzakową) i na obszarze widoku i na przekroju.

Rysunek przekrój pomocniczy

Drobne szczegóły budowy przedmiotów można przed­stawiać w widokach i przekrojach cząstkowych

Widoki cząstkowe wykonuje się w postaci odrębnych rzutów, których nie ogranicza się żadną linią od strony nie narysowanej części przedmiotu, chyba że rysuje się widok połowy określonego fragmentu przedmiotu. Położenie widoku cząstkowego może być niezgodne z metodą rzutowania europejskiego i nic zaopatruje się go w żadne oznaczenia.

Rysunek widok cząstkowy

Przekroje cząstkowe rysuje się jako przekroje miejscowe (tzw. wyrwania) na widokach przedmiotów i ogranicza się je linią falistą lub zygzakową.

Rysunek przekrój cząstkowy

Przy rysowaniu przekrojów cząstkowych należy pamię­tać, że:

a) linia ograniczająca przekrój nie powinna nigdy pokry­wać się z inną linią przedmiotu,

b) kilka drobnych, blisko siebie położonych przekrojów cząstkowych lepiej jest łączyć w jeden większy,

c) przekrój cząstkowy powinien obejmować tylko taki obszar, jaki jest potrzebny do pokazania żądanego szcze­gółu budowy przedmiotu,

d) jeżeli przedmiot jest symetryczny względem płasz­czyzny prostopadłej do płaszczyzny rzutu, to przekrój może obejmować całą jego szerokość lub połowę.

Kłady

Kład jest to zarys figury płaskiej leżącej w płaszczyźnie poprzecznego przekroju przedmiotu, obrócony wraz z tą płaszczyzną o 90° i położony na widoku przedmiotu (kład miejscowy) lub poza jego zarysem (kład prze­sunięty). Kierunek obrotu płaszczyzny prze­kroju wraz z kładem powinien być zgodny z kierunkiem patrzenia na przedmiot od strony prawej lub od dołu, więc płaszczyznę tę należy obracać w lewo lub do góry, w zależności od jej położenia.

Kłady przedstawiają elementy postaci geometrycznej zawarte w płaszczyźnie przekroju. Nie przedstawia się natomiast tego, co znajduje się za płaszczyzną przekroju. Tym właśnie kłady różnią się od przekrojów. Wyjątek od reguły stanowią przypadki, gdy płaszczyzna cięcia przechodzi przez osie otworów walcowych lub stożkowych. Wtedy kład uzupełnia się widokiem krawędzi tych otworów.

Kłady miejscowe można rysować tylko wtedy, gdy nie zaciemniają rysunku (rysuje się je liniami cienkimi).

Rysunek kład miejscowy

Kłady przesunięte rysujemy liniami grubymi, jak zwykłe rzuty.

Jeśli kład jest przesunięty wzdłuż śladu płaszczyzny przekroju, to nie oznacza się go, jednak inne kłady przesunięte, jeżeli kierunek rzutowania nie jest do końca jasny, należy oznaczać strzałkami wskazują­cymi kierunek rzutowania kładu.

Rysunek kład przesunięty

Kilka kładów jednego przedmiotu można rozmieścić na arkuszu:

a) zgodnie z metodą rzutowania europejskiego oznaczając kłady tak jak przekroje,

b) jako kłady przesunięte wzdłuż śladów płaszczyzn przekrojów,

c) w dowolnych miejscach na arkuszu, oznaczając je jak przekroje.

Widoki i przekroje przedmiotów symetrycznych

Symetrię przedmiotu lub jego fragmentu względem jakiejś osi lub płaszczyzny zaznacza się przez narysowanie linią punktową cienką osi symetrii równoległej do płaszczyzny rysunku lub śladu płaszczyzny symetrii prosto­padłej do płaszczyzny rysunku.

Przy rysowaniu przedmiotów o budowie symetrycznej dzięki zaznaczeniu ich osi symetrii można pomijać części rzutów, a nawet całe rzuty, przez co zmniejsza się wielkość rysunku i skraca się czas rysowania.

Przedmioty symetryczne można przedstawiać w postaci: półwidoku, półprzekroju, półwidoku-półprzekroju, ćwierćwidoku, ćwierćprzekroju przy czym półprzekrojem powinna być zawsze dolna lub prawa strona rzutu.

Symetrię przedmiotu na pólwidokach, półprzekrojach, ćwierćwidokach i ćwicrćprzekrojach należy zaznaczać dodatkowo przez przekreślenie każdego z końców osi symetrii dwiema prostopadłymi do niej cienkimi kreskami o długości co najmniej 3,5 mm.

Przy rysowaniu takich rzutów należy pamiętać o tym. że widoczna krawędź przedmiotu nie może ani ograniczać półwidoku lub półprzekroju (rys. f,g) ani oddzielać półwidoku od półprzekroju (rys. h, j).

Rysunek rysunki uproszczone przedmiotów symetrycznych

Przedmioty o powtarzających się fragmentach zarysów

Jeżeli przedmiot ma wielokrotnie powtarzające się jedna­kowe elementy, to można narysować tylko jeden z nich lub pierwszy i ostatni (gdy tworzą szereg, jak np. ząbki), zaznaczając pozostałe cienkimi liniami ciągłymi.

Gdy powtarzające się elementy są rozmieszczone na okręgu to okręgi i proste, na których te elementy są rozmieszczone, rysuje się liniami punktowymi.

Rysunek rysunek powtarzających się elementów rozmieszczonych na okręgu

Bibliografia:

1. Wykłady: Grafika inżynierska, Politechnika Śląska WOiZ Logistyka, Zabrze 2009

Prof. dr hab. inż. Teodor Winkler

1. Graficzny zapis konstrukcji przewodnik do zajęć projektowych, K.Schabowska, J.Gajewski, P.Filipek, Lublin 2006

2. Rysunek techniczny maszynowy, T.Dobrzański, Warszawa 2004