I TM B

TEMAT NUMER 3: Koncentraty rud jak ładunek  w Transporcie Morskim.

Niskoprocentowe rudy ołowiu, miedzi, cynku, metali szlachetnych i innych poddane w kopalni procesowi kruszenia ,płukania lub flotacji w celu wzbogacenia ich i usunięcia niepotrzebnych zanieczyszczeń. Wypłukane tlenki zawierają znaczne ilości wody, która usuwana jest głownie przez filtrację i suszenia. Koncentraty rud zawierają jeszcze niewielkie ilości wilgoci i są w stanie stałym. Pod wpływem wibracji statku i wstrząsów stan ten może się zmienić ze stałego w półpłynny lub płynny. Następuje wówczas przemieszczanie ładunku na burtę i powstaje niebezpieczny przechył, który przy następnych przechyłach pogłębia się, powodując położenie się statku na burtę i zatoniecie. Koncentraty rud uważa się więc za ładunki niebezpieczne dla statku. Warunkiem bezpiecznego ich transportu jest nieprzekroczenie dopuszczalnej transportowej zawartości wilgoci, która jest oznaczona dla każdego rodzaju koncentratu. Koncentraty rud lub inne ładunki, które mogą upłynnić się podczas podroży, powinny być tylko wówczas przyjęte do załadunku, gdy aktualna wilgotność ładunku jest nie większa niż jego dopuszczalna transportowa zawartość wilgoci. Ładunek o wyższej wilgotności mogą przewozić jedynie statki o specjalnej konstrukcji (kształt ładowni i urządzenia utrzymujące ładunek koncentratów na poziomie bezpiecznych momentów przechyłowych). Transport koncentratów rud odbywa się w oparciu o zalecenia zawarte w kodeksie BC. W transporcie morskim najczęściej występują koncentraty rud:

• Chromu

• Cynku

• Cyrkonu

• Manganu

• Miedzi

• Molibdenu

• Ołowiu

• Tytanu

• Wanadu

• Wolframu

Opakowanie

Koncentraty rud przewożone są luzem ( chrom, miedź, cynk, ołów); tylko niektóre gatunki drogich koncentratów przewozi się w workach.

Sztauowanie

Planowanie załadunku należy oprzeć na „planie załadowania ładunków masowych”. Statek nie mający takich planów nie powinien lądować koncentratów jako ładunku całookrętowego. Przed przystąpieniem do załadunku należy odpowiednio przygotować ładownię. Niektóre koncentraty rud są drogie i przygotowane bezpośrednio do produkcji. Dlatego powinny być chronione przed wszelkimi zanieczyszczeniami np.: kawałkami drewna, nawet drzazgami lub pozostałościami po uprzednio przewożonych ładunkach. Roszczenia w przypadkach zanieczyszczenia koncentratów rud są bardzo duże i sięgają tysięcy dolarów. Ładownie muszą więc być bardzo dokładnie zamiecione (pokładniki miedzy wręgami i zrębnice). Jeżeli w ładowniach są potnice należy je usunąć (przynajmniej do połowy wysokości ładowni). Międzypokłady należy również bardzo starannie oczyścić aby ewentualny śmieć nie spadł na koncentraty rud podczas otwierania lub zamykania. Drewno sztauerskie powinno być starannie odseparowane od koncentratów rud (zwłaszcza chromu), najlepiej powinno być w innej ładowni. Przed załadunkiem załadowca powinien dostarczyć certyfikat stwierdzający jaka jest dopuszczalna transportowa zawartość wilgoci w koncentracie rudy przygotowanym do załadunku. Jeżeli koncentraty rud ładowane są do kilku ładowni, atest odnoszący się do zawartości wilgoci powinien podawać zawartość wilgoci dla każdej ładowni z osobna. Oprócz tego atest powinien zawierać charakterystykę chemiczna ładunku. Dopuszczalna transportowa zawartość wilgoci jest różna nawet dla koncentratów rud tego samego typu chemicznego pochodzących jednak z innego źródła (np.: dla koncentratów miedzi kształtuje się od 7 do 11,9%). Po zakończeniu załadunku koncentraty rud powinny być roztrymowane do możliwie równego poziomy np.: za pomocą spychaczy nie zależnie od wartości kata nasypu. Takie roztrymowanie ma dwie zalety: daje większą gwarancje nieprzemieszczenia się ładunku ( ładunek oparty o burty opóźnia przemieszczanie się ładunku przy znacznych przechyłach) oraz obniża utlenienie się koncentratów siarczkowych. Koncentraty rud nie powinny być ładowane podczas deszczu. Jeżeli temperatura przekracza 80⁰ C i wzrasta w dalszym ciągu to należy zmienić kurs i udać się do najbliższego portu. Wówczas uszczelnić ładownię i zamknąć wentylację . Koncentraty siarczków metali są bardzo podatne na samozagrzanie, dlatego też ich wilgotność powinna być możliwie wysoka ale w granicach bezpiecznych. Ładunek chronić przed dostępem powietrza poprzez równe roztrymowanie i ubicie powierzchni, co w znacznym stopniu zmniejsza przenikanie w głąb ładunku. Wskazane jest również nakrycie powierzchnie ładunkowej folią, co ograniczy kontakt z powietrzem i jednocześnie utrzyma wilgoć na nie zmienionym poziomie. Ładowni w których przewozi się koncentraty siarczkowe, nie należy wentylować w czasie transportu. Zaleca się pomiar temperatury w momencie załadunku oraz w czasie podróży. Temperatura przyjmowanych do ładowni koncentratów siarczkowych nie powinna przekraczać 35⁰ C, natomiast w razie systematycznego jej wzrostu w czasie przewozu, grożącego przekroczeniem bezpiecznej jej granicy wynoszącej 80⁰ C, można stosować zraszanie powierzchni ładunku wodą. Należy jednak pamiętać o ograniczeniu ilości wody użytej do zraszania, aby nie nastąpiło przekroczeni dopuszczalnej transportowej zawartości wilgoci.

Przewóz koncentratów siarczkowych luzem stwarza również niebezpieczeństwo zagrażające zdrowiu i życiu załogi. Procesy utleniania związków siarczkowych mogą powodować obniżenie się zawartości tlenu w ładowni poniżej bezpiecznej granicy. Te same procesy mogą byś przyczyna wydzielania się toksycznych i duszących gazów. Dlatego też, jeżeli w czasie podróży zachodzi konieczność zejścia do ładowni, np. w celu przeprowadzenia pomiarów temperatury., powinno to być dokonywane tylko pod nadzorem oficera służbowego, prze osobę odpowiednio przeszkoloną i wyposażoną w aparat tlenowy odpowiednie ubranie ochronne i pas bezpieczeństwa. W porcie przeznaczenia przed rozpoczęciem wyładunku zejście do ładowni jest tylko możliwe po dokładnym jej przewentylowaniu. Koncentraty siarczkowe ze względy na znaczny stopień rozdrobnienia stwarzają dodatkowe niebezpieczeństwo chronicznych zatruć przez wdychanie pyłu. W czasie przeładunku, kiedy powstawanie pyłu jest najbardziej intensywne , zaleca się zamykanie pomieszczeń mieszkalnych na statku, stosowanie masek przeciwpyłowych i kremów ochronnych na skórę, utrzymywanie higieny osobistej oraz częsta zmianę ubrań ochronnych

Konteneryzacja

Koncentraty, zwłaszcza cennych rud, pakowane w worki, przewożone są również w kontenerach uniwersalnych 20, z otwieranym dachem oraz połówkowych. Ładunek musi być równomiernie rozłożony na całej podłodze od jednej strony bocznej do drugiej i od ściany tylnej do ściany drzwiowej . Nierównomierne rozłożenie tak ciężkiego ładunku może spowodować uszkodzeni kontenera( nawet przełamanie) lub przewrócenie podczas manipulacji ( z powodu nie właściwego środka ciężkości ładunku) należy również zwrócić uwagę na to aby kontener nie został przeciążony.

Właściwości

Ruda jako materiał transportowy jest materiałem silnie ścierającym. Właściwości ścierające zależą od twardości materiału. Twardość rud wynosi od 6-7⁰ w skali Mohsa. Współczynnik tarcia wewnętrznego rudy żelaza wynosi 0,57-0,86. Koncentraty rud i niektóre gatunki rud żelaza, jak np.: dominikańska i chilijska, są silnie pylące.

W czasie działania wody na rudy o dużej zawartości siarki występuje proces wytwarzanie się kwasu siarkowego, który działa szkodliwie na taśmę i konstrukcje metalowe maszyn przeładunkowych.

W czasie składowania rud występuje proces pochłaniania tlenu, który powoduje wydzielanie się ciepła, co w określonych warunkach może podnosić temperaturę. Następuje również wydzielanie się wszelkiego rodzaju gazów i wilgoci. Proce samozagrzewania przebiega bardzo szybko w rudach zawierających znaczne ilości siarki. Piryty zawierające 30% siarki są szczególnie podatne na samozagrzewanie.

Bibliografia

• „Właściwości przeładunkowo-składunkowe węgla i rudy żelaza.” – Henryk Godlejewski, Piotr Szczepański, Renata Czermańska

• „Ładunki okrętowe - Poradnik encyklopedyczny.” - Polskie towarzystwo towaroznawcze oddział morski w Sopocie, fundacja rozwoju wyższej szkoły morskiej w Gdyni