Konsument to osoba kupująca jakieś produkty (np. jedzenie, odzież, meble) lub korzystająca z jakiś usług (np. fryzjera, kina, banku, Internetu). Jednak nie zawsze gdy ktoś kupuje towar lub korzysta z jakiejś usługi jest konsumentem. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej (nabywającą od przedsiębiorcy towar lub usługę) w celu bezpośrednio nie związanym z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową. Wszystkim konsumentom przysługują podstawowe prawa.

 

 

Prawo do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa

 

Prawo do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów jest jednym z podstawowych praw konsumentów w Polsce. Art. 76 Konstytucji RP stanowi, iż "władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Zakres tej ochrony określa ustawa. W przypadku ochronny konsumentów mamy do czynienia nie tyle z jedną ustawą co z rozproszonym systemem aktów rangi ustawowej, które łącznie określają zakres ochrony konstytucyjnej.

Odpowiedzialność za produkt
Z punktu widzenia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów najistotniejsze znaczenia mają przepisy o tzw. odpowiedzialności za produkt o cechach niebezpiecznych. W obowiązującym prawie polskim są możliwe dwie drogi dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu szkody spowodowanej przez "produkt niebezpieczny". Pierwsza droga polega na wykorzystaniu ogólnego cywilnego roszczenia odszkodowawczego (art. 415 KC). Druga to skorzystanie ze specjalnie wprowadzonych dla celów ochrony konsumentów do Kodeksu Cywilnego przepisów o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną produktem niebezpiecznym. Artykuł 415, stanowiący ogólną podstawę cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej, jest nad wyraz precyzyjny. Stanowi on, iż "kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia". Podstawowymi przesłankami przypisania odpowiedzialności odszkodowawczej, a więc w praktyce zasądzenia odszkodowania, są: 1) szkoda, 2) zawinione działania bądź zaniechanie jakiejś osoby, 3) związek przyczynowy między działaniem bądź zaniechaniem tej osoby a faktem wystąpienia szkody.

W wyniku nowelizacji Kodeksu Cywilnego, dokonanej w dniu 2 marca 2000r. wprowadzono do KC obszerny "Tytuł VI. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny". Tytuł ten zawiera 11 artykułów, kompleksowo regulujących ten kwalifikowany, tzw. konsumencki typ odpowiedzialności. Zgodnie z Tytułem VI KC, kto wytwarza w zakresie swojej działalności gospodarczej produkt niebezpieczny, odpowiada za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez ten produkt. Przez produkt rozumie się rzecz ruchomą, choćby została ona połączona z inną rzeczą. Za produkt uważa się także zwierzęta i energię elektryczną. Niebezpiecznym jest produkt nie zapewniający bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu. O tym, czy produkt jest niebezpieczny, decydują okoliczności z chwili wprowadzenia jej do obrotu, a zwłaszcza sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o właściwościach produktów. Każda osoba, która doznała szkody, spowodowanej przez produkt niebezpieczny, może więc wnieść do sądu cywilnego powództwo o odszkodowanie. Bardziej szczegółowe informacje, dotyczące zakresu odpowiedzialności przedsiębiorcy, sposobu udowodnienia szkody, sposobu kwalifikowania produktu jako produktu niebezpiecznego zawarte są w Kodeksie Postępowania Cywilnego oraz w bardzo obszernym orzecznictwie i literaturze prawniczej.

Bezpieczeństwo produktu
Bezpieczeństwo produktu jako jedno z podstawowych praw konsumenta nie jest prawem roszczeniowym; nie daje się bowiem wyegzekwować przez indywidualnego konsumenta drogą bezpośredniego roszczenia skierowanego do kogokolwiek, chyba że chodzi o roszczenie odszkodowawcze z tytułu szkody powstałej na skutek braku wymaganego bezpieczeństwa. "Bezpieczeństwo produktu" jest natomiast konsekwencją wielu działań o organizacyjnym i prawnym charakterze, będącej konsekwencją polityki gospodarczej. Konsekwencją tej polityki a wraz za nią regulacji prawnych, jest to, jakie produkty, o jakim poziomie bezpieczeństwa w ogóle znajdują się na rynku. Jest to więc przede wszystkim działanie prewencyjne i kontrolujące.

W systemie prawa europejskiego zapewnienie bezpieczeństwa produktów co do zasady należy do państw członkowskich. System prewencyjnego oddziaływania na cechy towarów w obrocie, tak aby odpowiadały standardom bezpieczeństwa, znajduje się w Polsce w obliczu reformy związanej z dostosowaniem prawa polskiego do acquis communautaire Wspólnoty Europejskiej. Obecnie polskie prawo w tym zakresie nie w pełni jest dostosowane do prawa Unii. Obowiązująca od 1994r. ustawa o badaniach i certyfikacji (Dz.U. Nr 55, poz. 250 z późn. zm.), przewiduje w art. 13, że wyroby (usługi) krajowe i importowane mogące stwarzać zagrożenie zdrowia i środowiska lub służące ratowaniu życia podlegają obowiązkowi certyfikacji, której celem jest uzyskanie znaku bezpieczeństwa i prawa oznaczania tym znakiem. Alternatywą (wprowadzoną pod wpływem prawa wspólnotowego) jest wystawiana przez producenta na jego odpowiedzialność deklaracja zgodności. Wyraz wyrobów objętych obowiązkową certyfikacją (tzw. deklaracjami zgodności) określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Obecnie obowiązuje w tym zakresie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 marca 2000r. (Dz.U. Nr 17, poz. 219).

System ten jest uzupełniony o ustawę o systemie zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw a także ustawę o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Zwłaszcza ta druga ustawa ma znaczenie dla konsumentów. Zawarta jest tu bowiem ogólna definicja standardu bezpieczeństwa (art.4), odwołująca się do kryteriów i ocen właściwych dla konsumenta. Produktem bezpiecznym jest bowiem - w myśl powołanego przepisu - "produkt, który w zwykłych lub innych, dających się rozsądnie przewidzieć warunkach jego używania, włączając czas korzystania z produktu, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony bezpieczeństwa, życia i zdrowia ludzkiego."

Prawo do informacji

Ochrona konsumenta przed informacją naruszającą jego prywatność
Informacja handlowa (w postaci druków ulotnych, folderów i innych materiałów reklamowych) może naruszać prawo do prywatności. Osoba fizyczna, występująca w tym wypadku jako konsument, ma prawo do ochrony przed narzucaniem jej roli biernego uczestnika rynku. Aby działanie przedsiębiorcy, który kieruje do konsumenta informacje reklamowe było bezprawne, wystarczy wyraźny sprzeciw, skierowany do przedsiębiorcy w taki sposób, aby mógł się z nim zapoznać. Na przykład, jeżeli konsument jest zarzucany niechcianymi materiałami reklamowymi (bez podania indywidualnego adresu) - wystarczy informacja wywieszona na drzwiach, na skrzynce pocztowej lub zastrzeżenie zgłoszone na poczcie, w przypadku gdy druki te są rozpowszechniane za pośrednictwem poczty. Zgodnie z Pismem Zastępcy Dyrektora Generalnego Poczty z dnia 22 stycznia 1999 r., poczta nie będzie dostarczała druków bezadresowych, gdy zainteresowany zgłosi pisemny wniosek.

W przypadku, gdy chodzi o korespondencję zaadresowaną imiennie, konieczne jest zawiadomienie nadawcy tej korespondencji. Pomimo braku adresu zwrotnego wystarczy zawiadomienie podmiotu, którego działalność gospodarczą obejmuje informacja, której sobie nie życzymy, i to nawet w wypadku, gdy zlecił on dystrybucję specjalnej firmie lub osobie. Na przykład, gdy mamy do czynienia z reklamówkami hipermarketu TESCO, przygotowanymi i rozprowadzanymi przez inną firmę, to wystarczy zawiadomienie hipermarketu.

W tego typu przypadkach można także zwrócić się do Stowarzyszenia Sprzedawców Bezpośrednich o umieszczenie naszych danych na tzw. liście Robinsona. Stowarzyszenie prowadzi listę Robinsona od 1996r. Zgłoszenie do Stowarzyszenie spowoduje skreślenie naszego adresu z baz danych, którymi ono dysponuje. Działalność tego Stowarzyszenie nie jest oparte na prawnym obowiązku i zmierza do upowszechnienia dobrych obyczajów w zakresie handlu i reklamy. 
Wiecej:  www.masterplan.com.pl/publikacje/140_robinson.php

Kontynuowanie praktyk informacyjnych w wbrew woli adresata, po dokonaniu zastrzeżenia o ich niepożądanym charakterze, powoduje, że będzie to działanie bezprawne, powoduje więc bezprawne naruszenie prywatności konsumenta, a więc jest zakazane.

W takiej sytuacji konsument może wystąpić z pozwem do sądu powszechnego o naruszenie jego dóbr osobistych (prawo do prywatności jest jednym z dóbr osobistych) w oparciu o art. 24 Kodeksu cywilnego. W pozwie można zgłosić następujące żądania:

• usunięcia skutków naruszenia;

• złożenia przez sprawcę szkody stosownego oświadczenia, np. o intencji nienaruszania tych dóbr w przyszłości;

• zaprzestania dalszych naruszeń.

Art. 24 Kc przewiduje przy naruszeniu każdego dobra osobistego (a więc także i naruszenia prywatności w wyniku niedozwolonych praktyk handlowych) przyznanie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a także zapłatę nawiązki na wskazany cel społeczny. W wypadku naruszenia prywatności, gdzie z reguły nie dochodzi do wyrządzenia szkody majątkowej, ten rodzaj sankcji może być bardzo przydatny.
Niezależnie od powództwa wytoczonego przez samego konsumenta możliwe jest także, jak to już wyżej wskazano, wytoczenie powództwa przez organizację konsumencką na podstawie art. 61 § 3 Kpc.

Ochrona konsumenta przed uciążliwą reklamą
Ochronie konsumenta służą nie tylko przepisy Kodeksu cywilnego, ale także przepisy o nieuczciwej konkurencji, a dokładniej przepisy o niedozwolonej reklamie, zwłaszcza w postaci reklamy uciążliwej. Ogólnie rzecz biorąc, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zakazana jest (jako stanowiąca czyn nieuczciwej konkurencji) "reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka". W szczególności czynem nieuczciwej konkurencji jest "reklama stanowiąca istotną ingerencję w sferę prywatności, zwłaszcza przez nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie towarów nie zamówionych, nadużywanie technicznych środków przekazu."

Uciążliwa reklama stanowiąca czyn nieuczciwej konkurencji pociąga za sobą sankcje określone w art. 18 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Problem polega na tym, że prawo wystąpienia z pozwem przysługuje nie konsumentowi, który narażony jest na nieuczciwą reklamę, ale przedsiębiorcy, którego interes jest zagrożony lub naruszony. Przedsiębiorca ten może żądać: 1) zaniechania niedozwolonych działań, 2) usunięcia ich skutków, 3) złożenia odpowiedniego oświadczenia, 4) naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, 5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści na zasadach ogólnych, 6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub dziedzictwa narodowego - w przypadku gdy czyn nieuczciwej reklamy był zawiniony.

Zakaz informacji wprowadzającej w błąd
Jak twierdzi prof. Ewa Łętowska emitowanie i rozpowszechnianie informacji mogących wprowadzić w błąd jest naganne, ponieważ zaciemnia orientację na rynku, powodując, że konsumenci podejmują fałszywe, nie chciane decyzje o uczestnictwie w transakcjach. Wprowadzanie w błąd, jako uniemożliwiające lub ograniczające swobodę oceny, powzięcia i wyrażenia decyzji przez konsumenta, jest naruszeniem jego prawa do informacji (E. Łętowska: Praw umów konsumenckich, C.H. Beck 2002).
Prawo polskie zawiera bardzo wiele bezwzględnych i względnych zakazów reklamy. Poniżej omówione są tylko te, które zostały zakazane jako godzące w swobodę oceny i wyboru konsumenta.

W prawie polskim obowiązuje ogólny zakaz reklamy wprowadzającej w błąd. Oznacza to zakaz reklamy, która przez wprowadzenie w błąd może wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi.

Jedną z odmian reklamy wprowadzającej w błąd jest reklama nierzeczowa. Jej cechą charakterystyczną jest eksponowanie cech istotnych towaru, które nie powinny ważyć na jego ocenie i decyzji o zakupie, oraz odwoływanie się do argumentów emocjonalnych. Art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji mówi tu o wywoływaniu lęku, wykorzystywaniu przesądów, lekkomyślności dzieci. W literaturze prawnej ujmuję się jako reklamę nierzeczową ujęcie szersze - wywoływanie silnych emocji, lęku, wykorzystywanie przesądów, uczuć patriotycznych, łatwowierności, zwłaszcza dzieci, motywów seksualnych, skłonności altruistycznych, informacje o przeznaczeniu dochodu na stosowne cele.

Innym rodzajem reklamy wprowadzającej w błąd jest reklama ukryta (art. 16 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy). Reklama taka zachowując pozór neutralnego przekazu o czysto informacyjnym charakterze służy kamuflażowi własnej warstwy perswazyjnej. Szczególnym rodzajem reklamy ukrytej jest reklama subliminalna - tj. reklama oddziałująca na podświadomość. Ten rodzaj reklamy jest powszechnie zakazany, w tym także w Polsce. W tym przypadku adresat reklamy nie jest świadomy jej działania. Tego rodzaju reklama jest drastycznym naruszeniem sfery prywatności i dlatego właśnie można mówić o jej niedopuszczalności z punktu widzenia interesów konsumenta.

W przepisach "prawa żywnościowego" sformułowany jest z kolei zakaz wprowadzającego w błąd znakowania środków spożywczych. Ustawa o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia z dnia 11 maja 2001r. (Dz.U. z 2001r., Nr 63, poz. 634) wprowadza generalne wymaganie, aby informacja o środku (używce) nie wprowadzała w błąd poprzez zamieszczenie danych co do właściwości lub wartości odżywczej sprzedawanych artykułów. Wprowadzenie w błąd może dotyczyć istoty produktu żywnościowego, mylącego określenia produktu, nierzetelnego podania składu produktu, nierzetelnego podania składu produktu, nieprawdziwej ilości na opakowaniu, przydatności i możliwości zastosowania, posiadania cech, które mają wszystkie produkty podobne, metod produkcji, pochodzenia, wartości odżywczej etc.

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 15 lipca 1994r. w sprawie znakowania środków spożywczych, używek i substancji dodatkowych dozwolonych, przeznaczonych do obrotu (Dz.U. z 1996r., Nr 108, poz. 520) w dokładniejszy sposób precyzuje sposoby zakazanego wprowadzania w błąd konsumentów żywności. W tym rozporządzeniu wymienia się:

wprowadzenie w błąd tekstem lub rysunkiem, w zakresie istoty środka spożywczego, rodzaju, właściwości, składu, ilości, pochodzenia lub metod produkcji, przypisywanych środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których nie posiada;
przypisywanie środkowi spożywczemu właściwości zapobiegania lub leczenia chorób albo powoływania się na takie właściwości (co nie dotyczy jednak środków dietetycznych oraz leczniczych wód mineralnych);
określenia produktu jako "zdrowy" , "bezpieczny" itp.;
sugerowania, że produkt posiada specjalne właściwości, podczas gdy mają je podobne środki spożywcze;
jeśli oznakowanie zawiera inne określenia (w tym np. "wyprodukowane metodami ekologicznymi"), posiadanie tych cech musi być potwierdzone atestem.

Konsekwencje prawne naruszenia zakazów reklamy
Przedsiębiorca naruszający wyżej wymienione zakazy reklamy, która może naruszać interesy konsumenta naraża się na konsekwencje w postaci odpowiedzialności cywilnoprawnej oraz odpowiedzialności karnej. Odpowiednie sankcje zawarte są w rozdziałach trzecim i czwartym ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Uruchomienie tych sankcji nie zależy jednak od indywidualnego konsumenta. Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1-5 ww. ustawy istnieje w tym przypadku możliwość żądania: 1) zaniechania naruszeń, 2) usunięcia skutków niedozwolonych działań, 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści, 4) odszkodowania, 5) zwrotu bezpodstawnie uzyskanych korzyści. Pozew z w/w żądaniami może być złożony jednak nie przez samego konsumenta, ale w przypadku punktów 1-3 przez organizację konsumencką, powiatowego rzecznika konsumentów oraz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Reklama naruszająca przepisy o ochronie środowiska
Specyficzny charakter mają przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001r. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.), które ustanawiają zakaz reklamy zawierającej treści propagujące model konsumpcji sprzeczny z zasadami ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Są to bez wątpienia przepisy prawa ochrony środowiska, ale o wyraźnie konsumenckim charakterze. Zgodnie z art. 80 ww. ustawy reklama lub inny rodzaj promocji towaru lub usługi nie powinny zawierać treści propagujących model konsumpcji sprzeczny z zasadami ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, a w szczególności wykorzystywać obrazu dzikiej przyrody do promowania produktów i usług negatywnie wpływających na środowisko przyrodnicze.

Przepis ten znajduje dodatkowe potwierdzenie w ustawie o radiofonii i telewizji, która w art. 16b ust. 3 pkt 5 zakazuje reklamy, która sprzyja zachowaniom zagrażającym zdrowiu, bezpieczeństwu lub ochronie środowiska. Za naruszenie tego zakazu grożą sankcje z art. 10 oraz 53 ustawy o radiofonii i telewizji, a mianowicie zakaz emisji wydany w drodze decyzji Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji lub kara pieniężna nałożona decyzją Przewodniczącego (Bar w: Ustawa Prawo ochrony środowiska. Komentarz, J.Jendrośka (red.) wyd. Centrum Prawa Ekologicznego, Wrocław 2001, str. 344).

Wracając do art. 80 ustawy prawa ochrony środowiska trzeba wskazać, że abstrakcyjna ocena przesłanek wskazanych w tym przepisie nie jest możliwa. Odpowiedź na pytanie czy doszło do naruszenia art. 80 będzie możliwa wyłącznie w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego. Pomocne w ocenie tych przesłanek w przyszłości będzie orzecznictwo sądowe, którego obecnie brak. Zgodnie z art. 328 Prawa ochrony środowiska organizacje ekologiczne mogą występować do sądu z roszczeniem o zaprzestanie reklamy lub innego rodzaju promocji, jeśli naruszają one art. 80. Należy zwrócić uwagę, że prawo to przysługuje jedynie organizacji ekologicznej, a nie organizacji konsumenckiej, jak jest zazwyczaj w sprawach o ochronę interesów konsumentów.

Informacje, do których konsument ma prawo
W zakresie stosunków między przedsiębiorcami a konsumentami rzadko która powinność ciążąca na stronach przyszłej umowy jest tak powszechnie łamana jak właśnie obowiązek rzetelnego informowania konsumenta przez jego partnera. Deficyt informacji występujących po stronie konsumenta jest przejawem nierównorzędnej pozycji obu stron. Cechą charakterystyczną typowego stosunku konsumenckiego jest relacja: profesjonalista - laik i wynikający z niej brak równowagi. W tej relacji profesjonalista ma z założenia pozycję dominującą. Usunięciu tej nierównowagi służy obowiązek dostarczania konsumentowi odpowiednich informacji.

Informacje na temat żywności
W zakresie prawa polskiego oznaczenie żywności jest regulowane w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 15 lipca 1994r. (Dz.U. z 1994r. Nr 86, poz. 402). Zgodnie z tym rozporządzeniem obowiązek właściwego oznaczania (etykietowania) ciąży na producencie a także na sprzedawcy. Opakowanie musi zawierać następujące informacje:

• o naturze, przeznaczeniu i innych właściwościach produktu;

• o trwałości produktu;

• o składzie wewnętrznym zawartości;

• o pochodzeniu;

• o metodzie wytworzenia;

• o warunkach, sposobach przechowywania lub wykorzystania - w niezbędnym zakresie.

Rozporządzenie to zawiera cały szereg szczegółowych wymagań dotyczących oznaczeń. Z rozporządzenia tego wynika także, że informacja o specjalnym sposobie produkcji ("wyprodukowano metodami ekologicznymi") jest dozwolona pod warunkiem posiadania atestu. Atesty takie dla żywności ekologicznej nadają:

• Polskie Centrum Badań i Certyfikacji Biuro ds.Badań i Certyfikacji
  Oddział w Pile,ul. Śniadeckich 5, 64-920 Piła

• Jednostka Certyfikacji Produkcji Ekologicznej PNG w Zajączkowi,
  26-065 Piekoszów

• BIOEKSPERT
  ul. Grójecka 109, 02-120 Warszawa,

• AGRO BIO TEST Sp.
  ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa,

• COBICO
  ul. Lekarska 1, 31-203 Kraków,

Ponadto na etykiecie certyfikowanego produktu ekologicznego powinno znaleźć się miejsce pochodzenia surowców (adres gospodarstwa/przetwórni), nr atestu i nazwa jednostki certyfikujacej.

Produkty GMO
Szczególne obowiązki w zakresie oznaczania produktów dotyczą tzw. "produktów GMO". Jako "produkt GMO" ustawa z dnia 22 czerwca 2001r. o organizmach genetycznie modyfikowanych (Dz.U. z 2001r. Nr 76, poz. 811 z późn. zm.) rozumie "GMO lub każdy wyrób składający się z GMO lub zawierający GMO lub ich fragmenty lub kombinację GMO, który jest wprowadzany do obrotu lub wywożony za granicę lub przewożony tranzytem przez terytorium Rzeczpospolitej Polskiej." GMO, czyli organizmy genetycznie zmodyfikowane zostały szczegółowo określone w art. 3 pkt 2) ww. ustawy.

Ustawa ta wprowadziła obowiązek znakowania produktów GMO, z wyjątkiem, gdy ich zawartość w produkcie nie przekracza 1% masy. Oznakowanie produktu GMO, które powinno znajdować się na etykiecie, zawierać musi następujące informacje:

• nazwę produktu GMO i nazwy zawartych w nim GMO,

• imię i nazwisko lub nazwę producenta lub importera oraz adres,

• przewidywany obszar stosowania produktu GMO: przemysł, rolnictwo, leśnictwo, powszechne użytkowanie przez konsumentów lub inne specjalistyczne zastosowanie,

• zastosowanie produktu GMO i dokładne warunki użytkowania wraz z informacją, w uzasadnionych przypadkach, o rodzaju środowiska, dla którego produkt jest odpowiedni,
  szczególne wymagania dotyczące magazynowania i transportu, jeżeli zostały określone w zezwoleniu,

• informacje o różnicy wartości użytkowej między produktem GMO a jego tradycyjnym odpowiednikiem,

• środki, jakie powinny być podjęte w przypadku niezamierzonego uwolnienia GMO, niezgodnego z wymaganiami dotyczącymi wprowadzenia produktu GMO do obrotu, jeżeli zostały określone w zezwoleniu,

• numer zezwolenia.

W przypadku gdy cały produkt jest genetycznie zmodyfikowany, oznakowanie powinno być uzupełnione informacją: "produkt genetycznie zmodyfikowany". Jeśli tylko niektóre składniki są genetycznie zmodyfikowane, obok nazwy składnika należy umieścić napis "genetycznie zmodyfikowany". Napis i informacja powinny być czytelne i zapisane czcionką tej samej wielkości co nazwa składnika lub produktu. Brak odpowiedniego oznaczenia produktu GMO stanowi wykroczenie i jest zagrożone karą grzywny (art. 65 ww. ustawy).

Leki i wyroby farmaceutyczne
W polskim prawie sprawy informacji o lekach reguluje zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 21 lutego 1994r. w sprawie zasad i form prowadzenia reklamy i przekazywania informacji o środkach farmaceutycznych i materiałach medycznych (M.P. z 1994r. Nr 17, poz. 131). Zarządzenie to reguluje obowiązkową zawartość informacji w treści reklamy środka farmaceutycznego, szczegółowe zakazy i ograniczenia mające zapobiegać wprowadzaniu w błąd nabywcy co do właściwości leku, komercjalizacji pod postacią środka spożywczego lub kosmetycznego, konieczność zapewnienia zrozumiałości treści przekazu. Informacja o środkach farmaceutycznych musi być rzetelna, obiektywna, aktualna i na tyle obszerna, aby umożliwić jej adresatowi wyrobienie sobie własnej opinii. Musi ona zawierać dane zgodne z dokumentacją decydującą o wpisie do Rejestru Środków Farmaceutycznych, nie może pomijać aktualnych danych dotyczących przeciwskazań.

Kosmetyki
Obowiązki informacyjne związane z wyrobami kosmetycznymi przewiduje ustawa z 30 marca 2001r. (Dz.U. Nr 42, poz. 473). Ustawa ta przewiduje bardzo szczegółowe wymagania dotyczące danych objętych informacją o kosmetyku i sposobu prezentacji tej informacji. Uchybienie powinnościom w tym zakresie jest wykroczeniem. Ponadto ustawa wprowadza krajowy system informowania o kosmetykach wprowadzanych do obrotu, służący monitorowaniu m.in. bezpieczeństwa kosmetyku.

Substancje i preparaty chemiczne
Obowiązek informowania o substancjach i preparatach chemicznych nakłada ustawa z dnia 11 stycznia 2001r.(Dz.U. z 2001r., Nr 11, poz. 84). Szczegółowe obowiązki dotyczące informacji o substancjach i preparatach niebezpiecznych zawarte są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r. w sprawie oznakowania opakowań substancji i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. z 2002r. Nr 140, poz. 1173). Rozporządzenie to w bardzo szczegółowy sposób określa jakie informacje muszą się znaleźć na tych opakowaniach i w jaki sposób mają być zaprezentowane, aby konsument mógł łatwo się z nimi zapoznać.

Informacje o towarze i ostrzeżenia
W odniesieniu do wielu rodzajów produktów, np. lekarstw, wyrobów tytoniowych, kosmetyków, substancji trujących ogólny obowiązek ostrzeżeń przewiduje ustawa z dnia 3 kwietnia 1993r. o badaniach i certyfikacji. Ustawa ta zawiera ogólny obowiązek certyfikacji wyrobów krajowych i importowanych oraz usług, które mogą stwarzać zagrożenie. Dowodem poddania się certyfikacji jest posiadanie stosownego oznaczenia - znaku bezpieczeństwa. Sankcje nie poddania produktu temu obowiązkowi mają charakter ekonomiczny, karny lub administracyjny, z możliwością wycofania produktu z obrotu włącznie. Naruszenie obowiązku oznaczania wyrobów stosownymi znakami czy zaniechanie powinności ich uzyskania może się też wiązać z sankcjami cywilnymi. Z punktu widzenia indywidualnego konsumenta zaniedbanie przez sprzedawcę (producenta, importera) obowiązku odpowiedniego oznaczenia oznacza możliwość pozwania go o odszkodowanie w przypadku, gdyby odniósł on szkodę spowodowaną przez dany produkt. i odpowiedzialności kontraktowej.

Prawo do ochrony interesu ekonomicznego 

Określenie "ekonomiczne prawa konsumenta" nie jest precyzyjne. Sankcje, z którymi wiąże się naruszenie innych prawa konsumenta: do ochrony życia, zdrowia, bezpieczeństwa osobistego, prawo do informacji, mają przecież również ekonomiczny charakter. Z tego powodu w prawie wspólnotowym wskazuje się raczej na ochronę "ekonomicznego interesu konsumenta". W praktyce w tym zakresie wyróżnia się trzy grupy regulacji (przepisów), dotyczące zagadnień:

• ochrony przy zawieraniu umowy;

• ochrony przed krzywdzącą treścią umowy;

• ochrony przed niewłaściwą jakością świadczenia (rękojma, gwarancja). 

 

Prawo do reprezentacji swoich interesów

Ostatnim z praw podstawowych jest prawo do reprezentacji interesów konsumentów. Sprowadza się ono w Polsce w praktyce do szczególnej roli organizacji konsumenckich oraz do reprezentacji interesów konsumentów także przez specjalne organy, tj. Powiatowego (Miejskiego) Rzecznika Konsumentów i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Każdy dostępny w sklepie produkt musi być bezpieczny. Bezpieczny produkt to taki, który nie stanowi zagrożenia dla naszego zdrowia podczas normalnego stosowania, czyli zgodnego z przeznaczeniem. Oczywiście istnieje pewna grupa produktów, które same z siebie są niebezpieczne (np. noże). Jednak należy je uznać za bezpieczne, wtedy gdy podczas zwykłego, zgodnego z przeznaczeniem i rozsądnego użytkowania nie stwarzają one zagrożenia oraz ich konstrukcja jest prawidłowa.

 

 

Skąd można mieć pewność, że produkt jest bezpieczny?

Za bezpieczeństwo każdego produktu odpowiedzialny jest producent. Musi on dostarczyć konsumentowi wszelkich informacji dotyczących zagrożeń związanych z użytkowaniem produktu, w tym wszystkie możliwe ostrzeżenia oraz, jeśli wymagają tego przepisy, instrukcję obsługi.

W przypadku zabawek instrukcja powinna być dołączona do:

• zabawek przeznaczonych do zawieszania się (pierścieni, kół, lin, zjeżdżalni, huśtawek, trapezów);

• zabawek, które stanowią miniaturę lub model urządzenia lub sprzętu przeznaczonego dla osób dorosłych.

Instrukcja powinna dokładnie określać sposób korzystania z danego produktu, jego właściwości oraz, jeżeli istnieje taka konieczność, sposób postępowania w przypadku zagrożenia.

Instrukcja powinna być napisana w języku polskim w sposób zrozumiały, jasny i przejrzysty!

Formą gwarancji bezpieczeństwa produktu jest znak CE. Nie jest on jednak certyfikatem bezpieczeństwa, ponieważ jego znaczenie jest szersze – informuje nas, że producent wykonał produkt zgodnie z zasadniczymi wymaganiami, które dotyczą również na przykład emisji zakłóceń elektromagnetycznych, hałasu albo zużycia energii. Oznakowanie CE dotyczy tylko niektórych grup produktów, w tym zabawek.

Kto kontroluje bezpieczeństwo produktów znajdujących się w sklepie?

Kontrolę produktów wprowadzonych do obrotu przeprowadza w Polsce Inspekcja Handlowa. O wszelkich nieprawidłowościach informuje ona Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jeżeli Prezes UOKiK stwierdzi w drodze odpowiedniego postępowania, że produkt nie spełnia wymagań bezpieczeństwa, nakazuje on producentowi (w zależności od stopnia zagrożenia):

• oznakowanie produktu ostrzeżeniami

• poinformowanie konsumentów i opinię publiczną o zagrożeniu

• wyeliminowanie zagrożeń stwarzanych przez produkt

• wycofanie produktu z rynku

• wycofanie produktu od konsumentów i jego zniszczenie

W Polsce prowadzony jest rejestr produktów niebezpiecznych. Dostępny on jest na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: www.uokik.gov.pl

Jeżeli sami stwierdzimy, że dany produkt, w tym zabawka, nie niebezpieczny, powinniśmy powiadomić o tym Inspekcję Handlową, która zbada produkt. Jeżeli testy potwierdzą nasze przypuszczenia, to produkt ten zostanie wycofany ze sprzedaży i umieszczony w rejestrze produktów niebezpiecznych.

Czy wszystkie zabawki są bezpieczne?

Pomimo że zabawki mogą wydawać nam się już lekko obciachowe, wszyscy pamiętamy naszą ukochaną lalkę lub pluszowego misia, którego nadal trzymamy na półce nad łóżkiem.

Niekiedy nadal bawimy się zabawkami lub bawi się nimi nasze młodsze rodzeństwo.

Jedno jest pewne, zabawki kojarzą się z ...zabawą, czyli czymś wesołym, radosnym i beztroskim.

Ale czy każda zabawka jest bezpieczna? A może niektóre z nich mogą wyrządzić nam lub naszym bliskim krzywdę? Dlatego, kupując zabawkę, pamiętajmy aby dokładnie ją sprawdzić, a zwłaszcza poszukać kilku podstawowych informacji, które powinny się znaleźć na jej opakowaniu.

Informacje zamieszczane na zabawkach:

1. Informacje zawierające nazwę i adres producenta (lub importera);

2. Informacje o przeznaczeniu zabawki;

3. Ostrzeżenia:

• Jeżeli zabawka, ze względu na bezpieczeństwo, nie jest przeznaczona dla dzieci w wieku poniżej 3 lat, na opakowaniu powinna się znaleźć informacja: „Nieodpowiednie dla dzieci w wieku poniżej 3 lat”;

• Jeżeli zabawka stanowi miniaturę lub model urządzenia lub sprzętu przeznaczonego dla osób dorosłych (np. zestaw kuchenny), na opakowaniu powinna się znaleźć informacja: „Uwaga, do użytkowania wyłącznie pod bezpośrednim nadzorem osoby dorosłej”;

• Jeżeli zabawka jest sprzętem sportowym typu: deskorolka, łyżwy lub rolki, na opakowaniu powinna się znaleźć informacja: „Uwaga, konieczność stosowania sprzętu ochronnego”;

• Jeżeli zabawka przeznaczona jest do zabawy w wodzie (np. nadmuchiwane zabawki plażowe), na opakowaniu powinna się znaleźć informacja: „Uwaga, do używania jedynie w wodzie na głębokości bezpiecznej dla dziecka oraz pod nadzorem”;

• Jeżeli zabawka, ze względu na bezpieczeństwo, przeznaczona jest dla dzieci powyżej jakiegoś wieku, na opakowaniu powinna się znaleźć informacja: „Uwaga: wyłącznie dla dzieci w wieku ponad… lat”;

• „Do stosowania pod nadzorem osoby dorosłej”. O wieku dziecka decyduje producent, ale podlega to weryfikacji przez organy kontroli.

Oznaczenia zamieszczane na zabawkach:

Oznakowanie CE - to symbol umieszczany na różnych wyrobach, w tym zabawkach, za pomocą którego producent przekazuje nam informacje, że wyroby te zostały wytworzone zgodnie z ustalonymi dla nich wymaganiami.


Graficzny znak ostrzegawczy dotyczący wieku dziecka - umieszczając ten znak na zabawce lub na jej opakowaniu, producent informuje, że zabawka może być niebezpieczna dla dzieci poniżej 3 roku życia.


Kupując zabawkę sprawdź także:

• czy materiał, z którego jest ona wykonana jest bezpieczny (nie jest łatwopalny, nie nagrzewa się łatwo itd.)

• czy zabawka jest stabilna i wytrzymała na nacisk

• czy nie ma ostrych krawędzi, widocznych uszkodzeń i czy wszystkie jej części są odpowiednio ze sobą połączone

• czy nie jest ona tak mała, że dziecko może ją połknąć (dotyczy to także wszystkich jej części składowych i elementów, które dają się odłączyć)

• czy nie powoduje ryzyka uduszenia i zadławienia

• czy nie zawiera elementów wybuchowych

• czy opakowanie zabawki jest bezpieczne

Nasi klienci oraz my sami podczas naszej pracy jesteśmy narażeni na ryzyko zakażenia różnymi chorobami. Warto zabezpieczyć zdrowie swoje i naszych klientów, stosując się do zaleceń Sanepidu. Pozwoli nam to uniknąć w najlepszym wypadku nieprzyjemnych rozmów, a w najgorszym konsekwencji prawnych i płacenia wysokich odszkodowań.

Zakażenia, do których dochodzi w gabinetach kosmetycznych czy kosmetologicznych najczęściej spowodowane są przez: 

• grzyby np. Candida, Pityrosporum

• bakterie ropotwórcze np. gronkowca złocistego, paciorkowca

• wirusy np. opryszczki (Herpex), grypy oraz najgroźniejsze przenoszone drogą krwi HBV, HCV, HIV

Zagrożenie takie stwarza min. zamierzone lub niezamierzone przerwanie ciągłości tkanek podczas zabiegów. W związku z tym, ze wszystkimi narzędziami i sprzętem należy odpowiednio postępować, aby zapobiec przenoszeniu infekcji i przeciąć drogi ich szerzenia.

Zagrożenie wystąpienia zakażenia podczas świadczenia usług można odnieść do trzech dróg:

• droga bezpośrednia (z człowieka na człowieka)

• droga pośrednia (przez źle zdezynfekowane narzędzia)

• droga inhalacyjna

Przyczyny zakażeń są różne, najczęściej jest to:

• nieracjonalne korzystanie z ochron osobistych

• nieprawidłowo przygotowany sprzęt

Sposoby zapobiegania zakażeniom:

• antyseptyka - odnosi się do tkanek żywych

• dezynfekcja - odnosi się do powierzchni nieożywionych

• sterylizacja - odnosi się do powierzchni nieożywionych, jej zadaniem jest zabicie wszystkich drobnoustrojów, ich form wegetatywnych i przetrwalnikowych

Aby zachować wszystkie wymogi higieniczne, niezbędna jest współpraca całego personelu, w szczególności podczas zabiegów, w których istnieje ryzyko przerwania ciągłości tkanek. Zależy ona min. od:

• posiadanej wiedzy i sprawdzonych umiejętności praktycznych

• zawodowego przygotowania osobistego (wykonywanie czynności bez biżuterii na dłoniach, z zachowaniem odpowiedniej higieny rąk i w odzieży ochronnej)

• używania właściwego sterylnego sprzętu, ochron osobistych (rękawiczki) i odzieży ochronnej

• zastosowanie właściwego toku postępowania zakończonego zabezpieczeniem sprzętu i materiału przed możliwością przeniesienia zakażenia

Wymagania dotyczące czystości mikrobiologicznej narzędzi przed ich użyciem są zróżnicowane i zależą od kontaktu z tkankami. W związku z tym narzędzia mające kontakt:

• z uszkodzoną tkanką lub naruszają ciągłość powłok ciała, muszą być sterylne tj. wolne od wszystkich form drobnoustrojów, zarówno wegetatywnych jak i spor

• z nieuszkodzoną błoną śluzową powinny być sterylne, a w przypadku braku możliwości sterylizacji narzędzi muszą być one zdezynfekowane z zastosowaniem czynników zapewniających wysoki poziom dezynfekcji, tj. zniszczenie wszystkich wegetatywnych form bakterii łącznie z prątkami gruźlicy, grzybów i wirusów

• z nieuszkodzoną powierzchnią skóry powinny być wolne od wegetatywnych form drobnoustrojów - zakres wymaganej czystości mikrobiologicznej zależy od aktualnie występujących zagrożeń

Jakość usług świadczonych w gabinecie uzależniona jest od nakładania się kilku czynników:

• odpowiednio zorganizowanej pracy w gabinecie - podział na strefę czystą i brudną

• przeszkolonego, świadomego zagrożeń i odpowiedzialnego personelu

• prewencji - działań mających na celu zapobieganie zakażeniom

Przepisy dotyczące środków dezynfekcyjnych

W Polsce preparaty dezynfekcyjne, w zależności od przewidzianego zastosowania, czyli przeznaczenia, są wprowadzane do obrotu i używania na podstawie odpowiednich aktów prawnych:

• Ustawa z dnia 06.09.2001r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. nr 126, poz. 1381)

• Ustawa z dnia 30.04.2004r. o wyrobach medycznych (Dz. U. nr 93, poz. 896)

• Ustawa z dnia 13.09.2002r. o produktach biobójczych (Dz. U. nr 175, poz.1433 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17.01.2003r. w sprawie kategorii i grup produktów biobójczych według ich przeznaczenia (Dz. U. nr 16, poz. 150)

• Ustawa z dnia 27.07.2001r. o powołaniu Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (Dz. U. nr 126, poz. 1379)

• Ustawa z dnia 06.09.2001r. przepisy wprowadzające ustawę - Prawo farmaceutyczne, ustawę o wyrobach medycznych oraz ustawę o Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (Dz. U. nr 126, poz. 1382 z późn. zm.)

Aby zachować pełne bezpieczeństwo należy również zadbać o jakość stosowanych kosmetyków

Stosowane podczas świadczenia usług preparaty kosmetyczne zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 17.02.2004r. powinny podlegać następującym wymaganiom:

• preparaty kosmetyczne wykorzystywane przy świadczeniu usług przechowuje się, w oryginalnych opakowaniach, w sposób chroniący je przed utratą ich właściwości

• jeżeli preparat kosmetyczny jest przechowywany w opakowaniu innym niż oryginalne, na opakowaniu tym umieszcza się etykietę zawierającą nazwę preparatu, jego wytwórcę oraz termin, do którego może być użyty

Na pojemnikach zawierających roztwór preparatów kosmetycznych i środków do dezynfekcji umieszcza się etykietę zawierającą:

• nazwę preparatu lub środka

• datę przygotowania roztworu

• termin, do którego może być użyty

• imię i nazwisko osoby przygotowującej roztwór

Kwestie wymagań sanitarnych, jakie muszą spełniać gabinety kosmetyczne i kosmetologiczne regulują następujące przepisy:

• Ustawa z dnia 05.12.2008 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. nr 234, poz.1570)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17.02.2004r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej (Dz. U. nr 31 poz.273)

Jako właściciel gabinetu, mamy obowiązek zapewnić bezpieczeństwo nie tyko naszym klientom, ale także pracownikom.
Ustawa z dnia 26.06.1974r. Kodeks Pracy (Dz. U. z 1998r. nr 21, poz. 94 z późn.zm.) nakłada obowiązek na każdego pracodawcę, który powinien:

• zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

• dostarczać pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować pracownika o sposobach posługiwania się tymi środkami

Współpraca odpowiednio przygotowanego i wyposażonego personelu z rozsądnym właścicielem gabinetu na pewno pozwoli zminimalizować ryzyko wystąpienia zakażeń i związanych z nimi problemów. Należy pamiętać, że jedna niezadowolona osoba jest nam w stanie zabrać kilku lub kilkunastu potencjalnych klientów.

Artykuł został opracowany na podstawie materiałów Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Opolu.

Anna Wydra

Za brak procedur kosmetyczce grozi grzywna

Salony kosmetyczne, tatuażu czy piercingu muszą mieć przygotowane i opisane procedury zapewniające ich klientom ochronę przed chorobami zakaźnymi. Za ich brak grozi kara do 1 tys. zł.

Fot. DGP

• Podobne

• Dla chorych czas biegnie szybciej

• Kuba daje zielone światło dla spółdzielni produkcyjnych i usługowych

• Tańsze leki są niezgodne z unijnym prawem

• Zagraniczni gracze na rynku franczyzowym

• Serwis klimatyzacji tylko z certyfikatem - za 2500 zł

Z danych Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że w Polsce jest około 700 tys. osób zakażonych tylko wirusem HCV (żółtaczka). Ocenia się, że większość zakażeń, do których dochodzi, ma związek z wykonywaniem zabiegów medycznych oraz kosmetycznych.

Jest to 80 proc. wszystkich zarejestrowanych przypadków zakażeń. Z danych sanepidów wynika, że nawet 97 proc. Polaków, który są nosicielami żółtaczki, nie jest tego świadome.

Aby zmniejszyć liczbę osób narażonych na zakażenie w czasie wykonywania zabiegów, wszelkiego rodzaju salony piękności muszą od stycznia tego roku stosować procedury zapewniające klientom ochronę przed chorobami zakaźnymi.

Zgodnie z art. 16 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. nr 234, poz. 1570) osoby inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych (czyli nie lekarze czy pielęgniarki), które wykonują zabiegi, w czasie których dochodzi do uszkodzenia ciągłości tkanek ludzkich (czyli np. nacinanie, przekłuwanie, wkłuwanie itp.), są zobowiązane do wdrożenia i stosowania specjalnych procedur.

Powinny one regulować:

● sposób postępowania przy wykonywaniu określonych zabiegów,

● zasady stosowania sprzętu poddawanego sterylizacji,

● sposoby przeprowadzania dezynfekcji skóry i błon śluzowych oraz

● proces niszczenia i usuwania drobnoustrojów z pomieszczeń i urządzeń.

- Powiatowi inspektorzy sanitarni mają prawo sprawdzić, czy dany gabinet kosmetyczny, fryzjerski czy tatuażu ma przygotowane, spisane i wdrożone takie standardy postępowania - mówi Jan Bondar, rzecznik Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS).

Właściciele takich gabinetów mają prawo zwrócić się z wnioskiem do powiatowego sanepidu o ocenę procedur, które są stosowane w ich placówkach.

- Jeżeli zostaną one zaakceptowane przez inspektora, to właściciel takiego gabinetu zyskuje pewność, że nie zostaną one zakwestionowane w czasie kontroli - dodaje Jan Bondar.

Za brak właściwych procedur chroniących przed zakażeniami chorobami zakaźnymi grozi kara grzywny nawet do 1 tys. zł.

Autor: Dominika Sikora

Każdy profesjonalny gabinet powinien przeprowadzać wywiad ze wszystkimi klientami korzystającymi z jego usług. Zebrane informacje zazwyczaj wędrują do kart pacjenta, które w mniej lub bardziej przemyślany sposób przechowujemy w naszym miejscu pracy. Czy ktokolwiek z nas zastanawiał się jednak kiedyś nad bezpieczeństwem tych danych? Czy wiemy, jakie przepisy obowiązują nas ze względu na zbieranie tego rodzaju informacji?

Dobrze stworzone karty pacjenta zawierają zarówno dane adresowe, pozwalające nam na szybki kontakt z klientem, jak również informacje dotyczące stanu zdrowia, wskazań i ewentualnych przeciwwskazań do zabiegów. Nie są to ogólnie dostępne informacje, którymi możemy dowolnie rozporządzać. Zarówno zapisy dotyczące miejsca zamieszkania jak i przebytych chorób, jeśli dostana się w niepowołane ręce mogą przysporzyć naszym klientom wielu problemów. Źle przechowywane dane klientów mogą stać się łakomym kąskiem dla złodziejów, natomiast informacje o problemach zdrowotnych, mogą wpłynąć na opinie innych ludzi o naszym kliencie.

Wyobraźmy sobie sytuację, że nasza klientka jest zarażona groźnym wirusem i przy pierwszej wizycie przekazuje nam tą informacje. My jako dobrze wykształceni i wyposażeni specjaliści podejmujemy się wykonywania zabiegów i odnotowujemy ten fakt w jej karcie pacjenta, aby wszyscy pozostali pracownicy podejmowali należyte środki ostrożności bez krępowania klientki kłopotliwymi pytaniami. Pewnego dnia ktoś włamuje się do naszego komputera, w którym przechowujemy dane pacjentów i publikuje je w interneie. Pracodawca naszej klientki przypadkiem dowiaduje się o jej chorobie i zwalnia ją z pracy. Kto jest winien tej sytuacji? Przede wszystkim: MY!

Przytoczona sytuacja jest oczywiście mało prawdopodobna, nie można jednak zakładać, że wszystko, co mało prawdopodobne jest niegodne uwagi. Bagatelizowanie kwestii zabezpieczania przechowywanych danych jest tym bardziej niewskazane, że istnieją przepisy jasno regulujące te kwestie.

Niewiele osób tak naprawdę zdaje sobie sprawę z tego, że prowadząc gabinet posługujący się kartami pacjenta, ma dostęp do dużej ilości szczególnie wrażliwych informacji. Co więcej już praktycznie nikt nie myśli o tym, że sprawy te są jasno uregulowane odpowiednią ustawą, której postanowień należy bezwzględnie przestrzegać.

Postanowiłam pochylić się nad tym tematem, zasięgnąć opinii specjalistów i ostatecznie wyjaśnić, jakie są obowiązki właścicieli gabinetów kosmetycznych w zakresie ochrony danych osobowych przechowywanych w formie kart pacjenta lub kart klienta.

Jak mówi Pani Małgorzata Kałużyńska ? Jasak, dyrektor Zespołu Rzecznika Prasowego Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, z punktu widzenia ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych każdy podmiot (np. salon kosmetyczny), który decyduje o celach i środkach przetwarzania danych osobowych jest ich administratorem. W związku z tym ma on spełniać wskazane w ww. ustawie obowiązki, aby wykorzystywane przez niego dane osobowe były bezpieczne i aby każda osoba, której dane dotyczą, mogła korzystać ze swoich uprawnień, jakie jej przysługują.

Brzmi to dość zawile, ale z grubsza chodzi o to, że dysponując danymi naszych klientów, zostaliśmy przez wspomnianą ustawę nazwani ich administratorami i w związku z tym powinniśmy stosować się do zaleceń, jakie nakłada na nas Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Zalecenia te dotyczą głównie sposobów ochrony danych i informowania naszych klientów o różnych działaniach w tym zakresie.

Podstawowym, ale nie jedynym, obowiązkiem każdego administratora danych jest wskazanie podstawy prawnej do legalnego wykorzystywania danych osobowych. Ustawa wymienia je w art. 23 ust. 1 pkt 1-5. Może to być przykładowo zgoda osoby, której dane dotyczą (pkt 1). Jeśli natomiast administrator danych wykorzystuje nie tylko dane tzw. zwykłe (takie jak: imiona, nazwiska, adresy, czy nr PESEL), ale dodatkowo np. dane o stanie zdrowia, czyli tzw. szczególnie chronione (art. 27 ust. 1 ustawy) wskazanie przez niego podstawy do ich przetwarzania jest bardziej obwarowane. Przykładowo zgoda osoby, której dane szczególnie chronione dotyczą, ma być pisemna ? tłumaczy Małgorzata Kałużyńska ? Jasak.

Jeśli sięgniemy po pełną listę powodów, dla których możemy zbierać i gromadzić dane naszych klientów, to ustawa zezwala nam na to gdy:

• osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba, że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych,

• jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa,

• jest to konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotyczą, jest jej stroną lub gdy jest to niezbędne do podjęcia działań przed zawarciem umowy na żądanie osoby, której dane dotyczą,

• jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego,

• jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.

Powyższa lista, jak informowała nas rzecznik GIODO dotyczy ?zwykłych? danych. My jednak pytając np. o przebyte choroby zbieramy dane szczególnie chronione. Wracając do omawianej ustawy i przywołanego przez Panią rzecznik art. 27, tutaj faktycznie głównym ze spoczywających na nas obowiązków jest uzyskanie pisemnej zgody klienta.

Pani Małgorzata Kałużyńska ? Jasak wyjaśnia dalsze powinności wynikające z gromadzenia danych klientów: dodatkowym obowiązkiem administratora danych jest poinformowanie każdej osoby, od której dane gromadzi, o adresie swojej siedziby i pełnej nazwie, celu zbierania danych, dobrowolności albo obowiązku (i przepisu prawa, z którego on wynika) podania danych oraz o prawie dostępu do tych danych. Powinien także wskazać, komu dane te zostaną przekazane, o ile ma taki zamiar.
Administrator danych jest także zobowiązany zapewnić, aby zbierane przez niego dane osobowe były merytorycznie poprawne oraz adekwatne (niezbędne) dla celów ich przetwarzania. Adekwatność danych oznacza, że gromadzone i wykorzystywane powinny być tylko te dane, które są konieczne dla określonego celu. Dane nie powinny być też wykorzystywane do innych celów, niż wskazane pierwotnie. Przykładowo, jeśli osoba, której dane dotyczą wyraża zgodę na wykorzystywanie jej danych osobowych w celu korzystania z usług kosmetycznych (np. zakładu kosmetycznego), to administrator ten nie może przetwarzać tych danych w innych celach, jak chociażby promowania usług i produktów innych firm kosmetycznych (chyba, że uzyska na to wcześniej zgodę osoby, której dane miałyby być w tym celu wykorzystywane).

Na administratorze danych spoczywa również, wynikający z art. 40 ustawy, obowiązek zgłoszenia zbioru danych osobowych do rejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych. Nie dotyczy to jednak administratorów tych danych, które ustawa o ochronie danych osobowych zwalnia z tego obowiązku (art. 43 ust. 1 pkt 1-11). Przykładowo z obowiązku zgłoszenia do rejestracji zbioru zwolnieni są pracodawcy przetwarzający dane swoich pracowników, czy administratorzy przetwarzający dane tylko w celu wstawienia faktury, rachunku lub prowadzenia sprawozdawczości finansowej. Zgłoszenia zbioru danych osobowych do rejestracji GIODO należy dokonać poprzez wypełnienie urzędowego formularza zgłoszenia, którego wzór określa załącznik do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 grudnia 2008 r. w sprawie wzoru zgłoszenia zbioru danych do rejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych. Do przedstawienia innych dokumentów, które mogą mieć znaczenie w procesie rejestracji, administrator może zostać wezwany jako strona postępowania administracyjnego, prowadzonego w celu rejestracji zgłoszonego zbioru. Zgłaszając zbiór do rejestracji można skorzystać z platformy e-GIODO dostępnej na stronie internetowej www.giodo.gov.pl. Zawiera ona wytyczne potrzebne do wypełnienia formularza rejestracyjnego.

Wiele osób pewnie teraz przeciera oczy ze zdziwienia, dlaczego mają obowiązek zgłaszać do jakiegoś urzędu fakt robienia notatek z przebiegu odchudzania pani Krysi?Wprawdzie, może sam fakt mierzenia obwodu uda, nie jest jakimś niezwykle poważnym zbiorem danych, ale jeśli widnieje tam telefon wspomnianej pani i notatka o nadciśnieniu, to już niestety mamy obowiązek zgłosić fakt przechowywania takich informacji. Aby przekonać niedowiarków przytoczę wspomniane przez Panią dyrektor punkty ustawy zwalniające nas z obowiązku zgłaszania zbioru do rejestracji.

Z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych:

• objętych tajemnicą państwową ze względu na obronność lub bezpieczeństwo państwa, ochronę życia i zdrowia ludzi, mienia lub bezpieczeństwa i porządku publicznego, lub tych które zostały uzyskane w wyniku czynności operacyjno-rozpoznawczych przez funkcjonariuszy organów uprawnionych do tych czynności,

• przetwarzanych przez właściwe organy dla potrzeb postępowania sądowego oraz na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze Karnym oraz przetwarzanych przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, a także przetwarzanych przez właściwe organy na potrzeby udziału Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej;

• dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego,

• przetwarzanych w związku z zatrudnieniem u nich, świadczeniem im usług na podstawie umów cywilnoprawnych, a także dotyczących osób u nich zrzeszonych lub uczących się,

• dotyczących osób korzystających z ich usług medycznych, obsługi notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, doradcy podatkowego lub biegłego rewidenta,

• tworzonych na podstawie przepisów dotyczących wyborów do Sejmu, Senatu, Parlamentu Europejskiego, rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, wyborów na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, na wójta, burmistrza, prezydenta miasta oraz dotyczących referendum ogólnokrajowego i referendum lokalnego,

• dotyczących osób pozbawionych wolności na podstawie ustawy, w zakresie niezbędnym do wykonania tymczasowego aresztowania lub kary pozbawienia wolności,

• przetwarzanych wyłącznie w celu wystawienia faktury, rachunku lub prowadzenia sprawozdawczości finansowej,

• powszechnie dostępnych,

• przetwarzanych w celu przygotowania rozprawy wymaganej do uzyskania dyplomu ukończenia szkoły wyższej lub stopnia naukowego,

• przetwarzanych w zakresie drobnych bieżących spraw życia codziennego.

Zgłoszenie zbioru danych do rejestru musi być powiązane z odpowiednim ich zabezpieczeniem. Zobaczmy, co na ten temat mówi dyrektor Zespołu Rzecznika Prasowego Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.

Ustawa o ochronie danych osobowych zobowiązuje każdego administratora danych do dbałości o dane osobowe, a przepisy jej rozdziału 5 określają ogólne zasady ich zabezpieczania. Zgodnie z jej art. 36 ust. 1, administrator danych jest obowiązany zastosować środki techniczne i organizacyjne zapewniające ochronę przetwarzanych danych osobowych odpowiednią do zagrożeń oraz kategorii danych objętych ochroną, a w szczególności powinien zabezpieczyć dane m.in. przed ich udostępnieniem osobom nieupoważnionym, zabraniem przez osobę nieuprawnioną, zmianą, utratą, czy zniszczeniem. Wymogi dotyczące zabezpieczenia danych odnoszą się zarówno do danych przetwarzanych w sposób tradycyjny, jak i do danych przetwarzanych w systemach informatycznych. Zastosowane rodzaje zabezpieczeń składają się na tzw. politykę bezpieczeństwa, która powinna zostać udokumentowana (opisana) przez administratora danych. Natomiast zastosowane zabezpieczenia w systemie informatycznym służącym do przetwarzania danych osobowych administrator danych powinien opisać w specjalnej dokumentacji zwanej instrukcją zarządzania systemem informatycznym. Ponadto, każdy administrator ma obowiązek upoważnić na piśmie każdą osobę przetwarzającą dane osobowe i odnotować ten fakt w prowadzonej ewidencji osób upoważnionych do przetwarzania danych. Zatem do obowiązkowej dokumentacji związanej z przetwarzaniem danych osobowych, jakie ma posiadać każdy administrator danych należy także ewidencja osób upoważnionych do przetwarzania danych osobowych.

Wybór odpowiednich środków gwarantujących przetwarzanym danym optymalny stopień zabezpieczenia pozostawia jednak do uznania konkretnemu administratorowi danych osobowych, gdyż to on najlepiej wie, w jakim środowisku przetwarza dane osobowe i jakie mogą wystąpić w nim zagrożenia. Odgórne narzucanie takich, a nie innych rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo przetwarzanym danym byłoby zbyt daleko idącą ingerencją w działalność każdego administratora danych.

Dowiadując się o nakładanych na nas obowiązkach, możemy przypuszczać, że za ich niedopełnienie zostanie na nas nałożona jakaś kara. Zobaczmy więc, co grozi nam za nieprzestrzeganie przepisów Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych?

Za nieprzestrzeganie zasad ochrony danych osobowych ustawa o ochronie danych osobowych przewiduje odpowiedzialność karną (art. 49 ? art. 54). Przykładowo, za niewłaściwe zabezpieczenie danych osobowych, czego konsekwencją jest ich zabranie przez osobę nieuprawnioną lub ich uszkodzenie, czy zniszczenie, grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Takie same kary ustawa przewiduje za niezgłoszenie zbioru do rejestracji.

GIODO w ramach swoich kompetencji przeprowadza kontrole pod względem przestrzegania zasad ochrony danych osobowych. Inspektorzy GIODO dokonując kontroli przetwarzania danych osobowych sprawdzają m.in., czy istnieje podstawa prawna do przetwarzania danych, czy dane zostały prawidłowo zabezpieczone, czy dane nie są przekazywane innym, nieuprawnionym podmiotom ? informuje Pani Małgorzata Kałużyńska ? Jasak.

Warto jeszcze dodać, że w celu wykonania opisanych w ustawie zadań, Generalny Inspektor, zastępca Generalnego Inspektora lub upoważnieni przez niego pracownicy Biura, mają prawo do:

• wstępu, w godzinach od 6.00 do 22.00, za okazaniem imiennego upoważnienia i legitymacji służbowej, do pomieszczenia, w którym zlokalizowany jest zbiór danych, oraz pomieszczenia, w którym przetwarzane są dane poza zbiorem danych, i przeprowadzenia niezbędnych badań lub innych czynności kontrolnych w celu oceny zgodności przetwarzania danych z ustawą,

• żądać złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywać i przesłuchiwać osoby w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego,

• wglądu do wszelkich dokumentów i wszelkich danych mających bezpośredni związek z przedmiotem kontroli oraz sporządzania ich kopii,

• przeprowadzania oględzin urządzeń, nośników oraz systemów informatycznych służących do przetwarzania danych,

• zlecać sporządzanie ekspertyz i opinii.

Jak widać powszechne przekonanie, ze prowadzenie firmy wymaga znajomości przepisów regulujących absolutnie wszystko i w tym wypadku okazuje się mieć wiele wspólnego z rzeczywistością. Regulacje prawne maja jednak to do siebie, ze pomimo iż są uciążliwe i często wydają się być niepotrzebne, to zostały stworzone żeby nas chronić.

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych chroni zarówno nas, jak i naszych klientów. Przestrzeganie przepisów gwarantuje nam unikniecie przykrych konsekwencji prawnych wynikających z dostania się danych w niepowołane ręce, natomiast naszym klientom gwarantuje pewność i poczucie bezpieczeństwa.

• Jak uzyskać poradę prawną?

• Oferta dla branży kosmetycznej

• Kontakt

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy

Dział X Kodeksu pracy, dotyczący bezpieczeństwa i higieny pracy w art. 207 określa zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

Art. 207 §2 : Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
W szczególności pracodawca jest obowiązany:

(…) 2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń.

Zgodnie z Kodeksem Pracy pracodawca jest zobowiązany do przestrzegania tych zasad. Ale czym są zasady BHP? Są to reguły pozaprawne, a zatem zasady bezpieczeństwa i higieny pracy to reguły postępowania przy wykonywaniu określonej pracy, które nie są określone w prawie, wynikają z przesłanek naukowych, technicznych i doświadczenia życiowego. Stanowią jednak źródło praw i obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Do przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy zobowiązani są pracodawcy, osoby na stanowiskach kierowniczych w zakładzie pracy oraz pracownicy zatrudnieni w zakładzie pracy. Naruszenie obowiązujących zasad bezpieczeństwa i higieny pracy powoduje sankcje przewidziane w Kodeksie Pracy.

Część szczególna kodeksu wykroczeń (art.49-166)

Część szczególna zawiera katalog wykroczeń, oraz sankcje za ich popełnienie. Wykroczenie jest czynem społecznie szkodliwy, zabronionym przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5.000 złotych lub nagany.

Orzekanie kar za wykroczenia należy obecnie do sądów grodzkich. Mimo to nie mają charakteru kar kryminalnych, gdyż nie wiąże się bowiem z nimi takie potępienie, jakie wynika ze skazania za przestępstwo.

Ukaranie za wykroczenie – z wyjątkiem wymierzenia najsurowszej kary aresztu – nie podlega notowaniu w Krajowym Rejestrze Karnym, co oznacza, że nie jest więc przesłanką do uznania recydywy w prawie karnym.

W Katalogu Kar w prawie wykroczeń znajdują się: areszt, ograniczenie wolności, grzywna, nagana.
Wśród środków karnych można wyróżnić: zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek przedmiotów, nawiązka, obowiązek naprawienia szkody, podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób.

CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA

Rozdział VIII

Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu

Art. 49. § 1. Kto w miejscu publicznym demonstracyjnie okazuje lekceważenie Narodowi Polskiemu, Rzeczypospolitej Polskiej lub jej konstytucyjnym organom,

podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto narusza przepisy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 49a.§ 1. Kto wbrew przepisom przekracza granicę Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze grzywny.

§ 2. Pomocnictwo jest karalne.

Art. 50. Kto nie opuszcza zbiegowiska publicznego pomimo wezwania właściwego organu,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Art. 51. § 1. Kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 ma charakter chuligański lub sprawca dopuszcza się go, będąc pod wpływem alkoholu,

Art. 60¹. § 1. Kto wykonuje działalność gospodarczą bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto nie dopełnia obowiązku zgłaszania do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem.

§ 3. Kto wykonując działalność gospodarczą nie oznacza siedziby i miejsca wykonywania tej działalności lub wykonując działalność wytwórczą wprowadza do obrotu towary bez wymaganych oznaczeń, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 4. Kto:

1) wykonuje bez wymaganych uprawnień zadania przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek,

2) świadcząc usługi hotelarskie używa nazw rodzajowych lub określenia kategorii obiektów hotelarskich bez decyzji lub niezgodnie z decyzją,

2a) świadcząc usługi hotelarskie, używa oznaczeń, które mogą wprowadzić klientów w błąd co do rodzaju lub kategorii obiektu hotelarskiego,

3) wbrew obowiązkowi świadczy usługi hotelarskie w obiekcie nie zgłoszonym do ewidencji,

4) świadczy usługi hotelarskie wbrew decyzji nakazującej wstrzymanie ich świadczenia

- podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 5. Kto w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa:

1) zawiera z nabywcą, będącym osobą fizyczną, umowę, na podstawie której uzyskuje on prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku bez zachowania właściwych wymogów, dotyczących jej treści lub formy,

2) żąda od nabywcy prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku, świadczenia przed upływem określonego w ustawie terminu do odstąpienia

– podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 6. Kto zawierając umowę, na podstawie której nabywca uzyskuje prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku w nieuczciwy sposób i sprzecznie z treścią nabywanego prawa oświadcza, że przedmiotem umowy jest własność

– podlega karze grzywny.

§ 7. Kto w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej nie wykonuje obowiązku pisemnego wskazania osoby upoważnionej do reprezentowania w trakcie kontroli, podlega karze grzywny nie niższej niż 1 000 zł.

Art. 60². (skreślony).

Art. 61. § 1. Kto przywłaszcza sobie stanowisko, tytuł lub stopień albo publicznie używa lub nosi odznaczenie, odznakę, strój lub mundur, do których nie ma prawa,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

§ 2. Kto ustanawia, wytwarza, rozpowszechnia publicznie, używa lub nosi: godło, chorągiew albo inną odznakę lub mundur, co do których został wydany zakaz, albo odznakę lub mundur organizacji prawnie nie istniejącej, albo odznakę lub mundur, na których ustanowienie lub noszenie nie uzyskano wymaganego zezwolenia,

podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 można orzec, a w razie popełnienia wykroczenia określonego w § 2 orzeka się przepadek wymienionych w tych przepisach przedmiotów, jak również innych przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia, takich jak pieczęcie, stemple, papier firmowy lub bilety wizytowe, choćby nie stanowiły własności sprawcy.

Art. 62. (skreślony).

Art. 63. § 1. Kto bez złożenia pisemnego wniosku o dokonanie wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych wykonuje działalność telekomunikacyjną,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny.

§ 2. (uchylony).

§ 3. Kto wprowadza do obrotu urządzenia radiowe i telekomunikacyjne urządzenia końcowe podlegające obowiązkowej ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami, nieposiadające wymaganego znaku zgodności,

podlega karze grzywny.

§ 4. (uchylony).

Art. 63a. § 1. Kto umieszcza w miejscu publicznym do tego nie przeznaczonym ogłoszenie, plakat, afisz, apel, ulotkę, napis lub rysunek albo wystawia je na widok publiczny w innym miejscu bez zgody zarządzającego tym miejscem,

podlega karze, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. W razie popełnienia wykroczenia można orzec przepadek przedmiotów stanowiących przedmiot wykroczenia oraz nawiązkę w wysokości do 1 500 złotych lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Art. 64. § 1. Kto będąc właścicielem, administratorem, dozorcą lub użytkownikiem nieruchomości, nie dopełnia obowiązku umieszczenia w odpowiednim miejscu albo utrzymania w należytym stanie tabliczki z numerem porządkowym nieruchomości, nazwą ulicy lub placu albo miejscowości,

podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto nie dopełnia obowiązku oświetlenia tabliczki z numerem porządkowym nieruchomości.

Rozdział IX

Wykroczenia przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym

Art. 65. § 1. Kto umyślnie wprowadza w błąd organ państwowy lub instytucję upoważnioną z mocy ustawy do legitymowania:

1) co do tożsamości własnej lub innej osoby,

2) co do swego obywatelstwa, zawodu, miejsca zatrudnienia lub zamieszkania,

podlega karze grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie udziela właściwemu organowi państwowemu lub instytucji, upoważnionej z mocy ustawy do legitymowania, wiadomości lub dokumentów co do okoliczności wymienionych w § 1.

Art. 66. § 1. Kto ze złośliwości lub swawoli, chcąc wywołać niepotrzebną czynność fałszywym alarmem, informacją lub innym sposobem, wprowadza w błąd instytucję użyteczności publicznej albo inny organ ochrony bezpieczeństwa, porządku publicznego lub zdrowia,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny do 1 500 złotych.

§ 2. Jeżeli wykroczenie spowodowało niepotrzebną czynność, można orzec nawiązkę do wysokości 1 000 złotych.

Art. 67. § 1. Kto umyślnie uszkadza lub usuwa ogłoszenie wystawione publicznie przez instytucję państwową, samorządową albo organizację społeczną lub też w inny sposób umyślnie uniemożliwia zaznajomienie się z takim ogłoszeniem,

podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 2. Kto umyślnie uszkadza lub usuwa ogłoszenie, afisz lub plakat wystawiony publicznie przez instytucję artystyczną, rozrywkową lub sportową albo w inny sposób umyślnie uniemożliwia zaznajomienie się z takim ogłoszeniem, afiszem lub plakatem,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

Art. 68. § 1. Kto bez właściwego zamówienia wyrabia pieczęć, godło lub znak instytucji państwowej, samorządowej albo organizacji społecznej lub też taką pieczęć, godło lub znak wydaje osobie nie upoważnionej do odbioru,

podlega karze grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto bezprawnie posiada, zamawia lub nabywa taką pieczęć.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 lub 2 pieczęć, godło lub znak podlegają przepadkowi.

Art. 69. Kto umyślnie niszczy, uszkadza, usuwa lub w inny sposób czyni bezskutecznymi znaki umieszczone przez organ państwowy w celu stwierdzenia tożsamości przedmiotu, zamknięcia go lub poddania rozporządzeniu władzy,

podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

Rozdział X

Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia

Art. 70. § 1. Kto, będąc niezdolny do czynności, której nieumiejętne wykonanie może wywołać niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia człowieka, taką czynność przedsiębierze albo kto porucza ją osobie do jej wykonania niezdolnej lub wbrew obowiązkowi nadzoru dopuszcza do wykonania takiej czynności przez osobę niezdolną,

podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi zachowania trzeźwości znajduje się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka i podejmuje w tym stanie czynności zawodowe.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 lub 2, można orzec podanie orzeczenia do publicznej wiadomości w szczególny sposób.

Art. 71. Kto przez wadliwe wykonanie urządzeń lub uczynienie ich niezdatnymi do funkcjonowania zgodnie z przeznaczeniem albo przez niewłaściwe ich użytkowanie lub samowolne uruchomienie wywołuje stan niebezpieczny dla życia lub zdrowia człowieka,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Art. 72. Kto wbrew swemu obowiązkowi nie dokonuje odpowiedniego zabezpieczenia miejsca niebezpiecznego dla życia lub zdrowia człowieka,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Art. 73. Kto wbrew swemu obowiązkowi nie zawiadamia odpowiedniego organu lub osoby o wiadomym mu niebezpieczeństwie grożącym życiu lub zdrowiu człowieka albo mieniu w znacznych rozmiarach,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Art. 74. § 1. Kto niszczy, uszkadza, usuwa lub czyni nieczytelnymi znaki lub napisy ostrzegające o grożącym niebezpieczeństwie dla życia lub zdrowia człowieka albo ogrodzenie lub inne urządzenie zapobiegające takiemu niebezpieczeństwu,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. W razie popełnienia wykroczenia można orzec obowiązek zapłaty równowartości zniszczonego lub uszkodzonego przedmiotu albo obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego, a także orzec podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób.

Art. 75. § 1. Kto bez zachowania należytej ostrożności wystawia lub wywiesza ciężkie przedmioty albo nimi rzuca, wylewa płyny, wyrzuca nieczystości albo doprowadza do wypadania takich przedmiotów lub wylewania się płynów,

podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 ze złośliwości lub swawoli,

podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

Art. 76. Kto rzuca kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Art. 77. Kto nie zachowuje zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia,

podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

Art. 78. Kto przez drażnienie lub płoszenie doprowadza zwierzę do tego, że staje się niebezpieczne,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

Art. 79. § 1. Kto wbrew swemu obowiązkowi zaniecha oświetlenia miejsc dostępnych dla publiczności,

podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

§ 2. Kto ze złośliwości lub swawoli oświetlenie takie gasi,

podlega karze grzywny do 500 złotych.

Art. 80. § 1. Kto:

1) przejeżdża pojazdem lub konno albo przepędza zwierzę gospodarskie przez wał przeciwpowodziowy w miejscu do tego nie przeznaczonym lub wzdłuż po wale, na którym nie ma drogi o dostatecznie mocnej nawierzchni;

2) orze lub bronuje ziemię na wale przeciwpowodziowym albo obok wału w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału;

3) rozkopuje wał przeciwpowodziowy, wbija słup lub osadza znak albo zasadza drzewo lub krzew na wale;

4) kopie studnię, sadzawkę, dół lub rów obok wału przeciwpowodziowego w odległości mniejszej niż 50 m od stopy wału;

5) pasie na wale przeciwpowodziowym zwierzę gospodarskie;

6) uszkadza umocnienie na wale przeciwpowodziowym,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto narusza inne niż określone w § 1 ograniczenia w użytkowaniu wałów przeciwpowodziowych, wprowadzone przez właściwy organ administracji państwowej lub samorządowej.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia można orzec obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Art. 81. Kto niszczy lub uszkadza urządzenia służące do ochrony brzegów wód morskich lub śródlądowych, a w szczególności wszelkie umocnienia lub roślinność ochronną,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

Art. 82. § 1. Kto nieostrożnie obchodzi się z ogniem lub wykracza przeciwko przepisom dotyczącym zapobiegania i zwalczania pożarów, a w szczególności:

1) nie wyposaża budynku w odpowiednie urządzenia lub sprzęt przeciwpożarowy lub nie utrzymuje ich w stanie zdatnym do użytku;

2) utrudnia okresowe czyszczenie komina lub nie dokonuje bez zwłoki naprawy uszkodzeń komina i wszelkich przewodów dymowych;

3) nie usuwa lub nie zabezpiecza w obrębie budynków urządzeń lub materiałów stwarzających niebezpieczeństwo powstania pożaru;

4) eksploatuje w sposób niewłaściwy urządzenia energetyczne lub cieplne lub pozostawia je uszkodzone w stanie mogącym spowodować wybuch lub pożar;

5) nie zachowuje przepisowej odległości od budynków przy ustawianiu stert i stogów lub nie zachowuje obowiązujących warunków bezpieczeństwa przeciwpożarowego podczas omłotów;

6) (skreślony);

7) w lesie lub na terenie śródleśnym albo w odległości mniejszej niż 100 m od granicy lasu:

a) używa ciągnika lub innej maszyny bez należytego zabezpieczenia przed iskrzeniem,

b) roznieca ogień poza miejscami wyznaczonymi do tego celu,

c) pozostawia rozniecony ogień,

d) korzysta z otwartego płomienia,

e) wypala wierzchnią warstwę gleby lub pozostałości roślinne,

f) porzuca nie ugaszone zapałki lub niedopałki papierosów,

g) dopuszcza się innych czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo pożaru,

8) roznieca lub pozostawia ognisko w pobliżu mostu drewnianego albo przejeżdża przez taki most z otwartym ogniem lub z nie zamkniętym paleniskiem;

9) wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi ochrony lasu przed pożarem, nie wykonuje zabiegów profilaktycznych i ochronnych, zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów;

podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

§ 2. Kto zostawia małoletniego do lat 7 w okolicznościach umożliwiających mu wzniecenie pożaru,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 83. § 1. Kto nieostrożnie obchodzi się z materiałami wybuchowymi, łatwo zapalnymi lub substancjami promieniotwórczymi albo wykracza przeciwko przepisom o wyrobie, sprzedaży, przechowywaniu, używaniu lub przewożeniu takich materiałów,

podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

§ 2. W razie popełnienia wykroczenia można orzec przepadek przedmiotów stanowiących przedmiot wykroczenia.

Rozdział XI

Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji

Art. 84. Kto wbrew obowiązkowi nie oznacza w sposób odpowiadający wymaganiom i łatwo dostrzegalny, zarówno w dzień, jak i w porze nocnej, jakiejkolwiek przeszkody w ruchu drogowym, urządzenia lub przedmiotu znajdujących się na drodze lub też miejsca prowadzonych robót, jeżeli to może zagrozić bezpieczeństwu ruchu albo utrudnić ruch na drodze,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Art. 85. § 1. Kto samowolnie ustawia, niszczy, uszkadza, usuwa, włącza lub wyłącza znak, sygnał, urządzenie ostrzegawcze lub zabezpieczające albo zmienia ich położenie, zasłania je lub czyni niewidocznymi,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto samowolnie niszczy, uszkadza, usuwa lub ustawia znak turystyczny.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 lub 2 można orzec obowiązek zapłaty równowartości zniszczonego lub uszkodzonego przedmiotu albo obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Art. 86. § 1. Kto, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym,

podlega karze grzywny.

§ 2. Kto dopuszcza się wykroczenia określonego w § 1, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 przez osobę prowadzącą pojazd można orzec zakaz prowadzenia pojazdów.

Art. 87. § 1. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,

podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych.

§ 2. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w § 1,

podlega karze aresztu do 14 dni albo grzywny.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 lub 2 orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.

Art. 88. Kto na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania prowadzi pojazd bez wymaganych przepisami świateł lub pozostawia pojazd bez wymaganego przepisami oświetlenia,

podlega karze grzywny.

Art. 89. Kto, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad małoletnimi do lat 7, dopuszcza do przebywania małoletniego na drodze publicznej lub na torach pojazdu szynowego,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 90. Kto tamuje lub utrudnia ruch na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 91. Kto zanieczyszcza drogę publiczną lub na tej drodze pozostawia pojazd lub inny przedmiot albo zwierzę w okolicznościach, w których może to spowodować niebezpieczeństwo lub stanowić utrudnienie w ruchu drogowym,

podlega karze grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.

Art. 92. § 1. Kto nie stosuje się do znaku lub sygnału drogowego albo do sygnału lub polecenia osoby uprawnionej do kierowania ruchem lub do kontroli ruchu drogowego,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 2. Kto w celu uniknięcia kontroli nie stosuje się do sygnału osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego, nakazującego zatrzymanie pojazdu,

podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 2 można orzec zakaz prowadzenia pojazdów.

Art. 93. § 1. Prowadzący pojazd, który, uczestnicząc w wypadku drogowym, nie udziela niezwłocznej pomocy ofierze wypadku,

podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 2. W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w § 1 orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.

Art. 94. § 1. Kto prowadzi na drodze publicznej pojazd, nie mając do tego uprawnienia,

podlega karze grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi na drodze publicznej pojazd pomimo braku dopuszczenia pojazdu do ruchu.

Art. 95. Kto prowadzi na drodze publicznej pojazd, nie mając przy sobie wymaganych dokumentów,

podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

Art. 95a. Kto posługuje się dowodem rejestracyjnym zawierającym dane o spełnieniu przez pojazd wymagań technicznych określonych w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 oraz z 2005 r. Nr 14, poz. 113 i Nr 90, poz. 756) niezgodne ze stanem faktycznym, podlega karze grzywny do 500 zł.

Art. 96. § 1. Właściciel, posiadacz, użytkownik lub prowadzący pojazd, który:

1) dopuszcza do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania osobę nie mającą sprawności fizycznej lub psychicznej w stopniu umożliwiającym należyte prowadzenie pojazdu;

2) dopuszcza do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej osobę nie mającą wymaganych uprawnień;

3) dopuszcza do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania osobę znajdującą się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka;

4) dopuszcza pojazd do jazdy na drodze publicznej pomimo braku wymaganych dokumentów stwierdzających dopuszczenie pojazdu do ruchu;

5) dopuszcza pojazd do jazdy na drodze publicznej, pomimo że pojazd nie jest należycie zaopatrzony w wymagane urządzenia i przyrządy albo pomimo że nie nadają się one do spełnienia swego przeznaczenia;

6) dopuszcza do korzystania z pojazdu samochodowego w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem,

podlega karze grzywny.

§ 2. Tej samej karze za czyny określone w § 1 pkt 1, 3-6 oraz za nieumyślne dopuszczenie do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej przez osobę nie mającą wymaganych uprawnień podlega dyspozytor pojazdu lub osoba, do której obowiązków należą jego czynności, a jeżeli takiej osoby nie wyznaczono - kierownik jednostki dysponującej pojazdem.

Art. 96a. § 1. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, posiada w pojeździe urządzenia stanowiące obowiązkowe wyposażenie pojazdu uprzywilejowanego w ruchu, wysyłające sygnały świetlne w postaci niebieskich lub czerwonych świateł błyskowych albo sygnał dźwiękowy o zmiennym tonie, a także elementy oznakowania w postaci napisów,

podlega karze grzywny.

§ 2. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, używa w pojeździe sygnałów świetlnych w postaci niebieskich lub czerwonych świateł błyskowych albo sygnału dźwiękowego o zmiennym tonie,

podlega karze aresztu do 14 dni albo grzywny.

§ 3. Urządzenia lub elementy oznakowania, o których mowa w § 1 i 2, podlegają przepadkowi, choćby nie stanowiły własności sprawcy.

Art. 97. Kto wykracza przeciwko innym przepisom o bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na drogach publicznych,

podlega karze grzywny do 3 000 złotych albo karze nagany.

Art. 98. Kto, prowadząc pojazd poza drogą publiczną, nie zachowuje należytej ostrożności, czym zagraża bezpieczeństwu innych osób, lub nie stosuje się do przepisów regulujących korzystanie z dróg wewnętrznych lub innych miejsc dostępnych dla ruchu pojazdów

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 99. § 1. Kto:

1) bez zezwolenia zajmuje drogę publiczną lub pas drogowy, urządzenia lub budynek drogowy, na cele nie związane z gospodarką i komunikacją drogową;

2) niszczy lub uszkadza drogę publiczną lub drogę w strefie zamieszkania, przynależności lub urządzenia drogowe;

3) usuwa lub niszczy zasłony odśnieżne;

4) prowadzi roboty w pasie drogowym bez zezwolenia lub wbrew obowiązkowi nie przywraca tego pasa do stanu użyteczności,

polega karze grzywny albo karze nagany.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto przy zadrzewianiu lub zakrzewianiu albo przy prowadzeniu robót ziemnych nie zachowuje przepisowej odległości od linii kolejowych.

Art. 100. Kto:

1) zaorywa lub w inny sposób zwęża pas drogowy lub pas przydrożny;

2) włóczy po drodze publicznej lub porzuca na niej przedmioty albo używa pojazdów niszczących nawierzchnię drogi;

3) uszkadza rowy, skarpy nasypów lub wykopów albo samowolnie rozkopuje drogę publiczną;

4) wypasa zwierzę gospodarskie w pasie drogowym,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

Art. 101. Kto uchyla się od obowiązku oczyszczania i usuwania z odcinków dróg publicznych o twardej nawierzchni, przechodzących przez obszary o zabudowie ciągłej lub skupionej poza miastami i osiedlami, błota, kurzu, śniegu lub lodu,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

Art. 102. Kto uchyla się od obowiązku utrzymania w należytym stanie zjazdów z dróg publicznych do przyległych nieruchomości,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

Art. 103. Kto bez ważnej przyczyny uchyla się od nałożonego obowiązku świadczeń osobistych lub rzeczowych, mających na celu zwalczanie zagrożenia przerwania komunikacji na skutek zasp śnieżnych, powodzi lub usuwisk, albo wykonuje te świadczenia nienależycie,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 103a. (skreślony).

Rozdział XII

Wykroczenia przeciwko osobie

Art. 104. Kto skłania do żebrania małoletniego lub osobę bezradną albo pozostającą w stosunku zależności od niego lub oddaną pod jego opiekę,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Art. 105. § 1. Kto przez rażące naruszenie obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej dopuszcza do popełnienia przez nieletniego czynu zabronionego przez ustawę jako przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe i wskazującego na demoralizację nieletniego,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 popełnia osoba, pod której nadzór odpowiedzialny oddano nieletniego,

podlega karze ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany.

§ 3. W wypadkach określonych w § 1 i 2, jeżeli nieletni czynem swym wyrządził szkodę, można orzec nawiązkę do wysokości 1 000 złotych.

Art. 106. Kto, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad małoletnim do lat 7 albo nad inną osobą niezdolną rozpoznać lub obronić się przed niebezpieczeństwem, dopuszcza do jej przebywania w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 107. Kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi,

podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.

Art. 108. Kto szczuje psem człowieka,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

Rozdział XIII

Wykroczenia przeciwko zdrowiu

Art. 109. § 1. Kto zanieczyszcza wodę służącą do picia lub do pojenia zwierząt, znajdującą się poza urządzeniami przeznaczonymi do zaopatrywania ludności w wodę,

podlega karze grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto umyślnie zanieczyszcza wodę w pływalni, kąpielisku lub w innym obiekcie o podobnym przeznaczeniu.

Art. 110. Kto zatrudnia przy pracy wymagającej bezpośredniego stykania się ze środkami spożywczymi osobę, która w myśl przepisów o zwalczaniu chorób nie może być zatrudniona przy tego rodzaju pracy lub której stan zdrowia utrudnia utrzymanie higieny osobistej,

podlega karze grzywny.

Art. 111. § 1. Kto nie dopełnia obowiązku zapewnienia należytego stanu sanitarnego, zwłaszcza w zakresie utrzymania czystości oraz używania przez pracowników wymaganego ubioru:

1) w zakładzie produkującym lub wprowadzającym do obrotu środki spożywcze, używki, substancje dodatkowe dozwolone,

2) w miejscu uzyskiwania mleka,

podlega karze grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie przestrzega warunków sanitarnych w produkcji lub w obrocie środkami spożywczymi, używkami lub substancjami dodatkowymi dozwolonymi.

Art. 112. Kto trudniąc się handlem okrężnym (obwoźnym, obnośnym) środkami spożywczymi lub używkami nie przestrzega wymagań sanitarnych albo wprowadza do obrotu środki spożywcze zabronione w takim handlu,

podlega karze grzywny.

Art. 113. Kto nie zachowuje należytej czystości przy świadczeniu usług w zakładach żywienia zbiorowego, w kąpieliskach, zakładach fryzjerskich, kosmetycznych, pralniczych lub noclegowych albo kto dopuszcza do takich czynności osobę dotkniętą chorobą zakaźną,

podlega karze grzywny.

Art. 114. Kto odmawia udzielenia organowi służby zdrowia wyjaśnień mogących mieć znaczenie dla wykrycia gruźlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaźnej lub źródła zakażenia albo dla zapobiegania szerzeniu się takich chorób,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 115. § 1. Kto, pomimo zastosowania środków egzekucji administracyjnej, nie poddaje się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu przeciwko gruźlicy lub innej chorobie zakaźnej albo obowiązkowemu badaniu stanu zdrowia, mającemu na celu wykrycie lub leczenie gruźlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaźnej,

podlega karze grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, sprawując pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, pomimo zastosowania środków egzekucji administracyjnej, nie poddaje się określonemu w § 1 szczepieniu ochronnemu lub badaniu.

Art. 116. § 1. Kto, wiedząc o tym, że:

1) jest chory na gruźlicę, chorobę weneryczną lub inną chorobę zakaźną albo podejrzany o tę chorobę,

2) styka się z chorym na chorobę określoną w punkcie 1 lub z podejrzanym o to, że jest chory na gruźlicę lub inną chorobę zakaźną,

3) jest nosicielem zarazków choroby określonej w punkcie 1 lub podejrzanym o nosicielstwo,

nie przestrzega nakazów lub zakazów zawartych w przepisach o zapobieganiu tym chorobom lub o ich zwalczaniu albo nie przestrzega wskazań lub zarządzeń leczniczych wydanych na podstawie tych przepisów przez organy służby zdrowia,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto sprawując pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, nie dopełnia obowiązku spowodowania, aby osoba ta zastosowała się do określonych w § 1 nakazów, zakazów, wskazań lub zarządzeń leczniczych.

Art. 117. Kto, mając obowiązek utrzymania czystości i porządku w obrębie nieruchomości, nie wykonuje swoich obowiązków lub nie stosuje się do wskazań i nakazów wydanych przez właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego i zwalczania chorób zakaźnych,

podlega karze grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.

Art. 118. § 1. Kto:

1) dokonuje uboju zwierzęcia bez wymaganego zezwolenia lub niezgodnie z warunkami określonymi w tym zezwoleniu,

2) usuwa części zwierzęcia przed wykonaniem wymaganego badania po uboju,

3) nie poddaje mięsa badaniu, jeżeli takie badanie jest wymagane

- podlega karze grzywny.

§ 2. Kto wprowadza do obrotu mięso:

1) bez wymaganego oznakowania i świadectwa,

2) warunkowo zdatne do spożycia lub niezdatne do spożycia, wbrew określonemu sposobowi jego wykorzystania

- podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 i 2, można orzec przepadek mięsa, chociażby nie stanowiło własności sprawcy wykroczenia.

Rozdział XIV

Wykroczenia przeciwko mieniu

Art. 119. § 1. Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 250 złotych,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 dopuścił się go na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1, można orzec obowiązek zapłaty równowartości ukradzionego lub przywłaszczonego mienia, jeżeli szkoda nie została naprawiona.

Art. 120. § 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie albo kradnie lub przywłaszcza sobie z lasu drzewo wyrąbane lub powalone, jeżeli wartość drzewa nie przekracza 75 złotych

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Usiłowanie oraz podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się nawiązkę w wysokości podwójnej wartości wyrąbanego, ukradzionego lub przywłaszczonego drzewa, a ponadto, jeżeli ukradzione lub przywłaszczone drzewo nie zostało odebrane, orzeka się obowiązek zapłaty jego równowartości.

Art. 121. § 1. Kto, pomimo nieuiszczenia dwukrotnie nałożonej na niego kary pieniężnej określonej w taryfie, po raz trzeci w ciągu roku bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza przejazd koleją lub innym środkiem lokomocji,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza pożywienie lub napój w zakładzie żywienia zbiorowego, przejazd środkiem lokomocji należącym do przedsiębiorstwa nie dysponującego karami pieniężnymi określonymi w taryfie, wstęp na imprezę artystyczną, rozrywkową lub sportową, działanie automatu lub inne podobne świadczenie, o którym wie, że jest płatne.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 2 można orzec obowiązek zapłaty równowartości wyłudzonego mienia.

Art. 122. § 1. Kto nabywa mienie wiedząc o tym, że pochodzi ono z kradzieży lub z przywłaszczenia, lub pomaga do jego zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej mienie to przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, jeżeli wartość mienia nie przekracza 250 złotych, a gdy chodzi o mienie określone w art. 120 § 1, jeżeli wartość nie przekracza 75 złotych,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Kto nabywa mienie, o którym na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że zostało uzyskane za pomocą kradzieży lub przywłaszczenia, lub pomaga do jego zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej mienie to przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, jeżeli wartość mienia nie przekracza 250 złotych, a gdy chodzi o mienie określone w art. 120 § 1, jeżeli wartość nie przekracza 75 złotych,

podlega karze grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.

§ 3. Usiłowanie wykroczenia określonego w § 1 oraz podżeganie do niego i pomocnictwo są karalne.

Art. 123. § 1. Kto z nie należącego do niego ogrodu bezprawnie zabiera w nieznacznej ilości owoce, warzywa lub kwiaty,

podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

§ 2. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia można orzec nawiązkę do wysokości 50 złotych.

Art. 124. § 1. Kto cudzą rzecz umyślnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, jeżeli szkoda nie przekracza 250 złotych,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo są karalne.

§ 3. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 4. W razie popełnienia wykroczenia można orzec obowiązek zapłaty równowartości wyrządzonej szkody lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Art. 125. Kto w ciągu dwóch tygodni od dnia znalezienia cudzej rzeczy albo przybłąkania się cudzego zwierzęcia nie zawiadomi o tym organu Policji lub innego organu państwowego albo w inny właściwy sposób nie poszukuje posiadacza,

podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

Art. 126. § 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia, przywłaszcza sobie albo umyślnie niszczy lub uszkadza cudzą rzecz przedstawiającą wartość niemajątkową,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 2. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

Art. 127. § 1. Kto samowolnie używa cudzej rzeczy ruchomej,

podlega karze grzywny albo nagany.

§ 2. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

Art. 128. § 1. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej urządza grę hazardową albo użycza do niej środków lub pomieszczenia,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Pieniądze i inne przedmioty służące do gry podlegają przepadkowi, choćby nie stanowiły własności sprawcy.

Art. 129. § 1. Kto:

1) wyrabia, posiada lub nabywa wytrychy, jeżeli nie trudni się zawodem, w którym są one potrzebne;

2) dostarcza wytrychów osobie nie trudniącej się takim zawodem;

3) wyrabia, posiada lub nabywa klucze do cudzego domu, mieszkania lub innego pomieszczenia albo schowania bez zezwolenia osoby uprawnionej lub organu administracji,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wyrabia, posiada lub nabywa narzędzia przeznaczone do dokonywania kradzieży albo kto dostarcza takich narzędzi innym osobom.

§ 3. Wytrychy, klucze lub narzędzia podlegają przepadkowi, choćby nie stanowiły własności sprawcy.

Art. 130. § 1. Przepisów art. 119, 120, 122, i 124 nie stosuje się:

1) (skreślony),

2) jeżeli przedmiotem czynu jest broń, amunicja, materiały lub przyrządy wybuchowe.

§ 2. Przepisu art. 119 nie stosuje się, jeżeli sprawca popełnia kradzież z włamaniem.

§ 3. Przepisów art. 119 i 120 nie stosuje się, jeżeli sprawca używa gwałtu na osobie albo grozi jego natychmiastowym użyciem, aby utrzymać się w posiadaniu zabranego mienia, a gdy chodzi o zabranie innej osobie mienia w celu przywłaszczenia, także wtedy, gdy sprawca doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności.

§ 4. (skreślony).

Art. 131. Przepisy art. 119, 122 i 124 stosuje się również w razie popełnienia wykroczenia za granicą.

Rozdział XV

Wykroczenia przeciwko interesom konsumentów

Art. 132.(skreślony).

Art. 133. § 1. Kto nabywa w celu odprzedaży z zyskiem bilety wstępu na imprezy artystyczne, rozrywkowe lub sportowe albo kto bilety takie sprzedaje z zyskiem,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Usiłowanie oraz podżeganie i pomocnictwo są karalne.

Art. 134. § 1. Kto przy sprzedaży towaru lub świadczeniu usług oszukuje nabywcę co do ilości, wagi, miary, gatunku, rodzaju lub ceny, jeżeli nabywca poniósł lub mógł ponieść szkodę nie przekraczającą 100 złotych,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto przy nabyciu produktów rolnych lub hodowlanych oszukuje dostawcę co do ilości, wagi, miary, gatunku lub ceny, jeżeli dostawca poniósł lub mógł ponieść szkodę nie przekraczającą 100 złotych.

§ 3. Usiłowanie wykroczenia określonego w § 1 lub 2 oraz podżeganie i pomocnictwo są karalne.

Art. 135. Kto, zajmując się sprzedażą towarów w przedsiębiorstwie handlu detalicznego lub w przedsiębiorstwie gastronomicznym, ukrywa przed nabywcą towar przeznaczony do sprzedaży lub umyślnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia sprzedaży takiego towaru,

podlega karze grzywny.

Art. 136. § 1. Kto z towarów przeznaczonych do sprzedaży umyślnie usuwa utrwalone na nich oznaczenie określające ich cenę, termin przydatności do spożycia lub datę produkcji, jakość lub ilość nominalną, gatunek lub pochodzenie,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Kto przeznacza do sprzedaży towary z usuniętym trwałym oznaczeniem ich ceny, terminu przydatności do spożycia lub daty produkcji, jakości, gatunku lub pochodzenia albo towary niewłaściwie oznaczone,

podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny do 1 500 złotych.

§ 3. Usiłowanie wykroczenia określonego w § 1 oraz podżeganie do niego i pomocnictwo są karalne.

Art. 137. § 1. Kto w przedsiębiorstwie handlowym lub usługowym narusza przepisy o obowiązku uwidaczniania cen lub ilości nominalnej,

podlega karze grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.

§ 2. Kierownik punktu sprzedaży detalicznej lub zakładu gastronomicznego, który nie ma faktur albo innych dowodów dostawy lub przyjęcia na towary przechowywane w punkcie sprzedaży detalicznej lub zakładzie gastronomicznym,

podlega karze aresztu albo grzywny.

Art. 138. Kto, zajmując się zawodowo świadczeniem usług, żąda i pobiera za świadczenie zapłatę wyższą od obowiązującej albo umyślnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia świadczenia, do którego jest obowiązany,

podlega karze grzywny.

Art. 138a. § 1. Kto, zawierając umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, nie okazuje konsumentowi dokumentu potwierdzającego wykonywanie działalności gospodarczej oraz dokumentu tożsamości, podlega karze grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto zawierając umowę w cudzym imieniu poza lokalem przedsiębiorstwa, nie okazuje ponadto dokumentu potwierdzającego swoje umocowanie.

Art. 138b. § 1. Kto, będąc zobowiązany na mocy orzeczenia sądu do zaniechania wykorzystywania lub do odwołania zalecenia stosowania ogólnych warunków umów albo wzoru umowy, nie stosuje się do tego obowiązku, zawierając w umowie niedozwolone postanowienia umowne,

podlega karze grzywny.

§ 2. Jeżeli orzeczenie sądu, o którym mowa w § 1, dotyczy przedsiębiorcy nie będącego osobą fizyczną, odpowiedzialność przewidzianą w § 1 ponosi osoba kierująca przedsiębiorstwem lub osoba upoważniona do zawierania umów z konsumentami.

Art. 138c. § 1. Kto w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa zawiera z konsumentem umowę o kredyt konsumencki z rażącym naruszeniem wymagań dotyczących treści umowy albo z pominięciem obowiązku doręczenia jej dokumentu, podlega karze grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, w ofertach i reklamach dotyczących kredytu konsumenckiego zawierających jakiekolwiek dane dotyczące kosztu kredytu konsumenckiego, nie podaje rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania.

§ 3. Kto przyjmuje od konsumenta weksel lub czek niezawierający klauzuli „nie na zlecenie” w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki, podlega karze grzywny.

§ 4. Jeżeli przedsiębiorcą jest podmiot niebędący osobą fizyczną, odpowiedzialność przewidzianą w przepisach § 1-3 ponosi osoba kierująca przedsiębiorstwem lub osoba upoważniona do zawierania umów z konsumentami.

Art. 139. (skreślony).

Rozdział XVI

Wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej

Art. 140. Kto publicznie dopuszcza się nieobyczajnego wybryku,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.

Art. 141. Kto w miejscu publicznym umieszcza nieprzyzwoite ogłoszenie, napis lub rysunek albo używa słów nieprzyzwoitych,

podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany.

Art. 142. Kto natarczywie, narzucając się lub w inny naruszający porządek publiczny sposób, proponuje innej osobie dokonanie z nią czynu nierządnego, mając na celu uzyskanie korzyści materialnej,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Rozdział XVII

Wykroczenia przeciwko urządzeniom użytku publicznego

Art. 143. § 1. Kto ze złośliwości lub swawoli utrudnia lub uniemożliwia korzystanie z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego, a w szczególności uszkadza lub usuwa przyrząd alarmowy, instalację oświetleniową, zegar, automat, telefon, oznaczenie nazwy miejscowości, ulicy, placu lub nieruchomości, urządzenie służące do utrzymania czystości lub ławkę,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. W razie popełnienia wykroczenia można orzec obowiązek zapłaty równowartości wyrządzonej szkody albo obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Art. 144. § 1. Kto na terenach przeznaczonych do użytku publicznego niszczy lub uszkadza roślinność albo depcze trawnik lub zieleniec lub też dopuszcza do niszczenia ich przez zwierzęta znajdujące się pod jego nadzorem,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

§ 2. Kto usuwa, niszczy lub uszkadza drzewa lub krzewy stanowiące zadrzewienie przydrożne lub ochronne albo żywopłot przydrożny,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 lub 2 można orzec nawiązkę do wysokości 500 złotych.

Art. 145. Kto zanieczyszcza lub zaśmieca miejsca dostępne dla publiczności, a w szczególności drogę, ulicę, plac, ogród, trawnik lub zieleniec,

podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

Rozdział XVIII

Wykroczenia przeciwko obowiązkowi ewidencji

Art. 146. § 1. Kto nie dopełnia w terminie obowiązku zgłoszenia w urzędzie stanu cywilnego faktu urodzenia lub zgonu,

podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

§ 2. Sprawca nie podlega odpowiedzialności, jeżeli pomimo niedokonania zgłoszenia akt stanu cywilnego został sporządzony we właściwym czasie.

Art. 147. § 1. Kto nie dopełnia ciążącego na nim obowiązku meldunkowego,

podlega karze ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany.

§ 2. Kto, będąc do tego obowiązany, nie zawiadamia właściwego organu o niedopełnieniu przez inną osobę ciążącego na niej obowiązku meldunkowego,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 147a. § 1. Kto prowadzi zakład opieki zdrowotnej lub zakład leczniczy dla zwierząt bez wymaganego wpisu do rejestru lub ewidencji, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega ten, kto podaje do wiadomości publicznej informacje o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych lub usług z zakresu medycyny weterynaryjnej mające formę i treść reklamy.

Rozdział XIX

Szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe

Art. 148. § 1. Kto:

1) dokonuje w nie należącym do niego lesie wyrębu gałęzi, korzeni lub krzewów, niszczy je lub uszkadza albo karczuje pniaki;

2) zabiera z nie należącego do niego lasu wyrąbane gałęzie, korzenie lub krzewy albo wykarczowane pniaki,

podlega karze grzywny.

§ 2. Jeżeli czyn godzi w mienie osoby najbliższej, ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia można orzec nawiązkę do wysokości 500 złotych.

Art. 149. Kto nabywa gałęzie, korzenie, krzewy lub pniaki wiedząc o tym, że pochodzą one z wykroczenia określonego w art. 148, lub pomaga do ich zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przyjmuje je lub pomaga do ich ukrycia,

podlega karze grzywny.

Art. 150. § 1. Kto uszkadza nie należący do niego ogród warzywny, owocowy lub kwiatowy, drzewo owocowe lub krzew owocowy,

podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny do 1 500 złotych.

§ 2. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia orzeka się nawiązkę do wysokości 1 500 złotych.

Art. 151. § 1. Kto pasie zwierzęta gospodarskie na nie należących do niego gruntach leśnych lub rolnych albo przez takie grunty w miejscach, w których jest to zabronione, przechodzi, przejeżdża lub przegania zwierzęta gospodarskie,

podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

§ 2. Jeżeli grunt jest zaorany, zasiany lub obsadzony, znajduje się w stanie sztucznego zalesienia, naturalnego odnowienia lub stanowi młodnik leśny do lat 20, sprawca

podlega karze grzywny.

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega również ten, kto przejeżdża lub przegania zwierzęta gospodarskie przez wodę zamkniętą i zarybioną.

§ 4. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 5. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1, 2 lub 3 można orzec nawiązkę do wysokości 1 500 złotych.

Art. 152. § 1. Kto niszczy lub użytkuje kosodrzewinę znajdującą się na siedliskach naturalnych w górach lub na torfowiskach,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

§ 2. W razie popełnienia wykroczenia można orzec nawiązkę do wysokości 500 złotych.

Art. 153. § 1. Kto w nie należącym do niego lesie:

1) wydobywa żywicę lub sok brzozowy, obrywa szyszki, zdziera korę, nacina drzewo lub w inny sposób je uszkadza,

2) zbiera mech lub ściółkę,

3) zbiera gałęzie, korę, wióry, trawę, wrzos, szyszki lub zioła albo zdziera darń,

4) zbiera grzyby lub owoce leśne w miejscach, w których jest to zabronione, albo sposobem niedozwolonym,

podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

§ 2. Jeżeli czyn godzi w mienie osoby najbliższej, ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

Art. 154. § 1. Kto na nie należącym do niego gruncie leśnym lub rolnym:

1) wydobywa piasek, margiel, żwir, glinę lub torf,

2) niszczy lub uszkadza urządzenia służące do utrzymania zwierząt lub ptaków,

3) (skreślony),

4) kopie dół lub rów,

podlega karze grzywny do 1 000 złotych albo karze nagany.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wyrzuca na nie należący do niego grunt polny kamienie, śmieci, padlinę lub inne nieczystości.

§ 3. Jeżeli czyn godzi w mienie osoby najbliższej, ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

Art. 155. § 1. Kto na gruncie leśnym lub rolnym niszczy lub uszkadza urządzenia melioracyjne,

podlega karze grzywny.

§ 2. W razie popełnienia wykroczenia można orzec obowiązek zapłaty równowartości wyrządzonej szkody lub obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Art. 156. § 1. Kto na nie należącym do niego gruncie leśnym lub rolnym niszczy zasiewy, sadzonki lub trawę,

podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

§ 2. Jeżeli czyn godzi w mienie osoby najbliższej, ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia można orzec nawiązkę do wysokości 500 złotych.

Art. 157. § 1. Kto wbrew żądaniu osoby uprawnionej nie opuszcza lasu, pola, ogrodu, pastwiska, łąki lub grobli,

podlega karze grzywny do 500 złotych lub karze nagany.

§ 2. Ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.

Art. 158. § 1. Właściciel lub posiadacz lasu, który dokonuje wyrębu drzewa w należącym do niego lesie albo w inny sposób pozyskuje z tego lasu drewno niezgodnie z planem urządzenia lasu, uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej albo bez wymaganego pozwolenia,

podlega karze grzywny.

§ 2.W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się przepadek pozyskanego drewna.

Art. 159. Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w zakresie ochrony lasów, nie wykonuje zabiegów zapobiegających, wykrywających i zwalczających nadmiernie pojawiające się i rozprzestrzeniające się organizmy szkodliwe,

podlega karze grzywny.

Art. 160. § 1. Kto, działając bez wymaganego zezwolenia, zmienia las na uprawę rolną,

podlega karze grzywny.

§ 2. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 można orzec obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Art. 161. Kto, nie będąc do tego uprawniony albo bez zgody właściciela lub posiadacza lasu, wjeżdża pojazdem silnikowym, zaprzęgowym lub motorowerem do nie należącego do niego lasu w miejscu, w którym jest to niedozwolone, albo pozostawia taki pojazd w lesie w miejscu do tego nie przeznaczonym,

podlega karze grzywny.

Art. 162. § 1. Kto w lasach zanieczyszcza glebę lub wodę albo wyrzuca do lasu kamienie, śmieci, złom, padlinę lub inne nieczystości, albo w inny sposób zaśmieca las,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 2. Jeżeli czyn sprawcy polega na zakopywaniu, zatapianiu, odprowadzaniu do gruntu w lasach lub w inny sposób składowaniu w lesie odpadów, sprawca

podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 można orzec nawiązkę, a w razie popełnienia wykroczenia określonego w § 2 orzeka się nawiązkę - do wysokości równej kosztom rekultywacji gleby, oczyszczenia wody, wydobycia, wykopania, usunięcia z lasu, a także zniszczenia lub neutralizacji odpadów.

Art. 163. Kto w lesie rozgarnia ściółkę i niszczy grzyby lub grzybnię,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 164. Kto wybiera jaja lub pisklęta, niszczy lęgowiska lub gniazda ptasie albo niszczy legowiska, nory lub mrowiska znajdujące się w lesie albo na nie należącym do niego gruncie rolnym,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 165. Kto w lesie, w sposób złośliwy, płoszy albo ściga, chwyta, rani lub zabija dziko żyjące zwierzę, poza czynnościami związanymi z polowaniem lub ochroną lasów, jeżeli czyn z mocy innego przepisu nie jest zagrożony karą surowszą,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Art. 166. Kto w lesie puszcza luzem psa, poza czynnościami związanymi z polowaniem,

podlega karze grzywny albo karze nagany.

Część ogólna kodeksu wykroczeń (art.1-48)

o kosmetyczki lub fryzjera idziemy z zamiarem i nadzieją poprawy swojego wyglądu, a co za tym idzie i samopoczucia. Niektóre takie wizyty kończą się jednak niezadowoleniem, spowodowanym źle dobraną lub wykonaną fryzurą czy makijażem, albo brakiem pozytywnych skutków zabiegu. Niestety zdarzają się też przypadki poważnych błędów, które skutkują oszpeceniem lub uszczerbkiem na zdrowiu.
Dlatego warto pamiętać, że klientka ma prawo żądać zwrotu kosztów, a w przypadku błędnie wykonanych zabiegów kosmetycznych  odszkodowania. Trzeba wiedzieć, co może nas spotkać u fryzjera lub kosmetyczki nie po to, by się bać i unikać wizyt w salonach, bo przypadki źle wykonanych zabiegów zdarzają się rzadko, ale po to, by je staranniej dobierać i móc przez to uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek.

W gabinecie kosmetycznym

Wizyta w byle jakim gabinecie kosmetycznym może zakoączyć się - w zależności od wykonywanego zabiegu - poparzeniem skóry, bliznami, zakażeniem, zarażeniem wirusem HIV lub wirusowym zapaleniem wątroby typu B. Może, ale nie musi. Sporo zależy tutaj od samej klientki i od tego, do jakiego salonu skieruje swoje kroki. Przy wyborze gabinetu najlepiej jest poradzić się swoich znajomych, które korzystały już z usług danego salonu, jeśli są zadowolone i bywają tam często, to z dużym prawdopodobieąstwem możemy oczekiwać starannie i bezpiecznie wykonanego zabiegu. Przy pierwszej wizycie w danym gabinecie należy spytać kosmetyczkę o uprawnienia. Doświadczone i wykształcone profesjonalistki nie boją się pokazywać swoich dyplomów, a wręcz chętnie się nimi chwalą. Niestety w naszym kraju gabinet kosmetyczny może otworzyć niemal każdy. Zwykły certyfikat ukoączenia trzymiesięcznego kursu Zakładu Doskonalenia Zawodowego nie jest prawie żadną gwarancją umiejętności kosmetycznych i na wszelki wypadek lepiej jest unikać takich kosmetyczek, zwłaszcza, gdy planujemy poważniejsze zabiegi. Znacznie bezpieczniej możemy czuć się u tych, które mają ukończone studium, trzyletnie studia licencjackie, posiadają tytuł mistrza lub czeladnika w rzemiośle kosmetycznym. Jeśli mamy poddać się bardziej skomplikowanemu zabiegowi, warto zapytać o dodatkowe zaświadczenie o odbyciu kursu przygotowującego do wykonywania tego właśnie zabiegu. Dobrze jest przed rozpoczęciem zabiegu zapytać o jego przebieg i preparaty, jakie będą stosowane, kosmetyczka nie powinna uchylać się od odpowiedzi, lecz dokładnie i cierpliwie wyjaśnić, co będzie po kolei robiła. Bardzo ważną sprawą są wszelkie narzędzia, które muszą być odkażane po każdej klientce. Jeśli ma się w tym względzie jakiekolwiek wątpliwości, trzeba poprosić o odkażenie narzędzi w naszej obecności lub w ogóle zrezygnować z zabiegu.
Zwykły manicure lub pedicure wykonany nieumiejętnie lub narzędziami, które nie zostały odkażone może zakończyć się zakażeniem. Poważnym problemem może też skoączyć się prosty na ogół peeling, usuwanie zaskórników (możliwy efekt: mocno zaczerwieniona twarz, zakażenia), zamykanie porów laserem (uwaga na oczy!).
Niekiedy też kosmetyczki biorą się za zabiegi, które może wykonywać jedynie lekarz (np. zastrzyki z botoksem, usuwanie blizn i znamion), nie trzeba chyba nikogo przekonywać, że takich paą należy bezwzględnie unikać.
Jeśli doszło już do popełnienia błędu przez kosmetyczkę, należy jak najszybciej udać się do dermatologa na obdukcję, a potem ponownie do gabinetu kosmetycznego, bo jeśli ma on wykupioną polisę ubezpieczeniową, jest szansa na polubowne załatwienie sprawy. Jeśli nie, należy zgłosić się do Federacji Konsumentów lub od razu do sądu, wynajmując wcześniej prawnika. W przypadku, gdy nastąpiło zakażenie lub zauważyło się, że narzędzia nie były dezynfekowane; fakt ten powinno się zgłosić w najbliższym oddziale Sanepidu.

Zniszczone włosy

Wizyty u fryzjerów nie są tak ryzykowne jak u kosmetyczek, ale fryzjerzy także miewają wpadki i to na ogół znacznie częściej niż kosmetyczki, choć chodzi tu raczej o zwykłe niezadowolenie klientek z fryzury, a nie o poważne uszkodzenia włosów. Jednak w wielu przypadkach przyczyną niezadowolenia nie jest małe doświadczenie lub błąd popełniony przez fryzjera. Często fryzjerom brakuje wyobraźni, przez co godzą się na wykonanie takiej fryzury, jakiej chce klientka, a potem gdy okazuje się, że nie pasuje ona do typu urody kobiety, ta całą winę zrzuca na niego.
Tu też można żądać zwrotu poniesionych kosztów lub poprawy fryzury, zwłaszcza, gdy doszło do zniszczenia włosów lub zaczęły nadmiernie wypadać. Niestety, na ogół znacznie trudniej jest uzyskać zwrot pieniędzy od fryzjera niż od kosmetyczki, bo zazwyczaj trudniej jest udowodnić mu winę. Dlatego trzeba jasno i wyraźnie, jeszcze przed zabiegiem, określić o co nam chodzi i czy jest to możliwe do wykonania na naszych włosach. Jeśli mistrz nożyc zgodzi się z naszą propozycją, a wykona inaczej niż obiecał, będziemy mieć mocny argument za zwrotem pieniędzy lub darmową poprawką. Dobrze jest też, jeszcze przed strzyżeniem, zapytać się co dany salon robi w razie zgłoszenia przez klientki reklamacji. Gdy jednak jest już 'po fakcie', warto najpierw próbować dogadać się z fryzjerem, w sądzie rozwiązanie sprawy może okazać się znacznie trudniejsze.
Udając się do kosmetyczki lub fryzjera należy wybierać sprawdzone, renomowane salony, które nie chcąc narazić swojej firmy na utratę dobrego imienia, starają się jak najlepiej dbać o klientki, zatrudniając doświadczonych specjalistów i dokładnie precyzując warunki ewentualnych reklamacji - gwarantują zwrot pieniędzy, naprawienie szkód lub rekompensatę, jeśli zabieg lub użyte w gabinecie preparaty wywołają szkody na skórze lub włosach.

« poprzednia		następna »