ZMIANY ODCZUWANIA SMAKU W PROCESIE ADAPTACJI DO PROTEZ RUCHOMYCH

Smak jest złożoną wartością sensoryczną i zarazem rezultatem pewnych czynności. Związane ze smakiem są przede wszystkim: jedzenie, próbowanie i smakowanie pokarmów. Zmysł smaku dostarcza wrażeń smakowych, ale również pełni funkcję obronną sygnalizując niebezpieczne pokarmy. Odpowiedzialne za te funkcje są kubki smakowe zlokalizowane na błonie śluzowej języka w brodawkach okolonych, grzybowatych i liściastych. Kubki smakowe zlokalizowane w okolicy brodawek okolonych ułożonych na kształt litery V przy nasadzie języka, odpowiedzialne są za odczuwanie smaku gorzkiego. Brodawki grzybowate rozrzucone na grzbietowej powierzchni języka w okolicy jego koniuszka odpowiedzialne są za smak słodki, a wzdłuż jego brzegów za smak słony. Na podniebieniu miękkim znajdują się brodawki podniebienne o morfologii podobnej do brodawek grzybowatych. Rozróżnienie bardziej subiektywnych wrażeń smakowych zależy od receptorów węchu w jamie ustnej. Cukrzyca, palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, stany zapalne jamy ustnej nie pozostają obojętne na czucie smaku. Zaburzenia w odczuwaniu bodźców smakowych (dysgeusia) dotyczą zarówno zaburzeń jakościowych jak i ilościowych.

Badanie zmysłu smaku można przeprowadzić przy pomocy gustometrii klasycznej i elektrogu-stometrii. Gustometria klasyczna polega na aplikacji roztworów 4 podstawowych smaków bądź na grzbietową powierzchnię języka, bądź poprzez połknięcie próbki. Możliwe jest tutaj wyznaczenie zarówno progu percepcji, jak i progu identyfikacji smaku. Mankamentami tej metody jest pracochłonność oraz długi czas potrzebny do przeprowadzenia badania oraz brak kontroli nad rozprzestrzenianiem roztworu testowego. Możliwa jest również identyfikacja roztworu przy pomocy czucia głębokiego, ponieważ roztwór słodki w wyższych stężeniach jest lepki, a gorzki – ściągający.

Elektrogustometria polega na wyznaczaniu progu percepcji smaku w chwili przepływy prądu elektrycznego w rejonach jamy ustnej wrażliwej na bodźce smakowe a więc zaopatrzonej w kubki smakowe. Jest to prosta, szybka i tania metoda, jednak jak wykazały badania Kordasza, istnieje grupa osób u których badanie egm wykazało zaburzenia smakowe, a w gustometrii klasycznej nie obserwowano odchyleń od normy.Elektogustometrię można ocenić jako bardziej przydatną w ocenie sprawności dróg czuciowych, natomiast gustometria klasyczna pozwala zbadać wrażliwość na poszczególne kategorie smakowe.
Proteza całkowita po wprowadzeniu do jamy ustnej odbudowuje utraconą czynność żucia, poprawia wymowę i przywraca wygląd estetyczny. Płyta górnej protezy musi obejmować wyrostek zębodołowy i guzy szczęki oraz podniebienie twarde, a więc podłoże pokryte nieruchomą błoną śluzową. Pomimo, iż uzupełnienia protetyczne nie pokrywają obszarów receptorowych smaku to jednak mogą wywołać osłabienie jego czucia. W przypadku protezy całkowitej prawdopodobnie dochodzi do uniemożliwienia prawidłowego działania receptorów ciepła, zimna i dotyku umiejscowionych na podniebieniu twardym i do niedostatecznego rozdrobnienia pokarmów w przypadku nieprawidłowo wykonanej protezy

Rozpatrując wyniki poszczególnych smaków uzyskane z badań prowadzonych przez autora można zauważyć tendencję do podwyższania się progu percepcji w pierwszym okresie użytkowania protez osiadających, a więc do osłabienia odczucia każdego ze smaków oraz obniżenia owego progu w drugim okresie, czyli względnej poprawy percepcji smakowej. Wnioski z badań są następujące: w pierwszym etapie użytkowania protez osiadających ruchomych spada pobudliwość smakowa wszystkich czterech smaków bazowych. Wraz z adaptacją pacjenta do protezy dochodzi do obniżenia progu pobudliwości, lecz nie zaobserwowano powrotu do wartości wyjściowych.