30. Charakterystyka wydarzeń historycznych w Polsce w odniesieniu do
kultury Polaków.
966 r. – Chrzest Polski
1410 r. – pokonanie Krzyżaków
1963 r. – powstanie styczniowe – przedstawione jest bardzo pozytywnie. Wybuchło na terenie zaboru rosyjskiego.
1914 r. – wybuch I wojny światowej. Kraków był pierwszym wolnym miastem w 1918 r. Nie odzyskaliśmy wtedy jednak całego terytorium kraju.
15 sierpień 1920 r. – pokonujemy bolszewików – 8 najważniejsza bitwa w dziejach świata.
1938 r. – napaść sowiecko-niemiecka na Polskę. Zniszczona Warszawa po II wojnie światowej. W wyniku II wojny straciliśmy 52% terytorium. Około 200 tysięcy osób nie wraca do Polski po wojnie .
Początek lat 80-tych – emigracja około 1 mln. ludności, głównie wykształconych. Obecnie poza granicami pracuje 2,5 mln ludzi.
13 grudnia 1981 r. – wprowadzenie stanu wojennego – aresztowania, internowania. Wprowadził go Wojciech Jaruzelski.
1984 r. – zamordowanie ks. Jerzego Popiełuszki.
4 czerwca 1989 r. – wybory (nie w pełni wolne).
29. Miłosierdzie
Troska i miłosierdzie wobec osób chorych i ubogich:
sięga korzeni Starego Testamentu, osoba która przeżyła która ma doświadczenie życiowe może dzielić się z młodym pokoleniem
jest często łączone przebaczeniem, które oznacza wyzbycie się zemsty
miłosierdzie łączy się z pomocą i miłością, czyli chęcią dobra dla drugiego człowieka
miłosierdzie odnosi się do życia społecznego, to także wyzbycie się propagowania różnic.
kultura powinna szanować osoby starsze, a życie człowieka należy do Boga także chorego, niepełnosprawnego intelektualnie wynika to z godności
pomoc powinna być skierowana do tych którzy jej potrzebują (nie tylko materialna ale także duchowa)nie wolno odrzucać osób starszych ponieważ ich obecność w rodzinie kształtuje dialog
1.10.1999- papież kieruje list do osób starszych, pisze z perspektywy osoby która wie co to jest starość, cierpienie:
osoby starsze są strażnikami pamięci zbiorowej i wyrazicielami ideałów wolności i samostanowienia
osoby chore mogą ubogacić całe społeczeństwo, są łącznikami pokoleń
28. Wkład Karola Wojtyły w życie duchowe Krakowa.
Skradziona rzeźba św. Piotra z Kościoła Piotra i Pawła w Krakowie.
Papież jest następcą św. Piotra.
Jan Paweł II jako duchowny był bardzo aktywny: poświęcił Kościół w Mistrzejowicach, przyczynił się do budowy Kościoła na Hucie
Przełomowym wydarzeniem w dziejach Wydziału Teologicznego w Krakowie było wydanie przez Ojca Świętego Jana Pawła II 8 grudnia 1981 roku motu proprio Beata Hedvigis, na mocy którego ustanowiona została Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie.
W maju 2009 roku na terenie poprodukcyjnym byłych Krakowskich Zakładów Sodowych "Solvay" ruszyła budowa Centrum Jana Pawła II "Nie Lękajcie Się". JPII wraca do Łagiewnik mimo, że dokonał tam zła wojny. W Łagiewnikach dzięki siostrom Matki Boskiej Miłosierdzia powstała szkoła i internat. Praca wychowawcza polegała na kształtowaniu poszanowania dla ludzkiej godności. W 2002 roku JPII podczas ostatniej wizyty odwiedza Światowe Centrum Miłosierdzia i wtedy zawierzył cały świat bożemu miłosierdziu.
27. Papież Wojtyła charakterystyka pontyfikatu.
104 pielgrzymki
14 encyklik
8 pielgrzymek do Polski, 7 do USA i 7 do Francji
16.10.1978- Karol Wojtyła zostaje wybrany na Stolicę Piotrową
1984- JPII jako I papież przekroczył próg synagogi
1987-JPII na grobie Popiełuszki
25.01.1979- I pielgrzymka za granicę JPII do Meksyku!!!!
2-10.10.1979- I pielgrzymka do Polski, po niej zapada decyzja w KGB żeby dokonać zamachu, wybrali Ali Agce ponieważ znikły podejrzenia, że komuniści mieliby cos z tym związane a trop prowadził w kierunku islamu
13.05.1981-zamach na papieża, Ali Agca
1982- II zamach w Fatimie, papież chciał podziękować za uratowanie życia jednak w czasie wizyty jeden z księży zranił a chciał wbić nóż w brzuch, kulę pochodząca od Ali Agcy umieścił w koronie Matki Boskiej Fatimskiej
1978- był to rok 3 papieży: Pawła VI, Jana Pawła I (pontyfikat trwał 33 dni), Jana Pawła II
22.10.1978- w czasie mszy na Placu Św. Piotra papież wypowiada słowa: Nie lękajcie się otwórzcie drzwi Chrystusowi –słowa te odnosiły się do kontekstu politycznego czyli muru berlińskiego i „żelaznej kurtyny”, był to papież czynu i słowa
czerwiec 1991-Światowe Dni Młodzieży w Częstochowie( inicjator Paweł VI) , po pielgrzymce pojawił się zarzuty wobec papieża: że jest stary i mieszka na Watykanie i nie zna spraw polskich, atak miał na celu osłabienie autorytetu jego
umiera 2 kwietnia 2005 roku w Watykanie
papież w czasie swojego pontyfikat dostrzegał ludzi starszych i schorowanych łącząc się z nimi w bólu- Światowy Dzień Chorego, doceniał człowieka bez względu na to czy jest wierzący
jego duszpasterstwo widziano z różnych perspektyw: Watykanu, doświadczeń z Polski oraz pielgrzymek
doceniał młodzież i twierdził, że są „przyszłością narodu”
pokładał nadzieję w dziennikarzach
chciał pojednania religijnego.
26. Karol Wojtyła okres krakowski.
1938- przeniósł się po maturze z ojcem do Krakowa na parafię w Tyńcu, studiował na UJ
6.11.1939- „Sonder action Krakau” spotkanie władz niemieckich z profesorami uczelni, którzy zostali wywiezieni do Dachau, był to zamach na polską kulturę, zabroniono wykładów w języku polskim, wystawiania sztuk( ale pomimo tego wystawiano sztuki w teatrze rapsodycznym- „teatrze słowa” za pomocą słowa bez scenografii)
1941-śmierć ojca, Karol zostaje jego martwe ciało po powrocie z Solvay, rodzina Kydryńskich opiekuje się Wojtyłą
Fabryka Slovay: Wojtyła aby uniknąć wywózki do III Rzeszy dzięki pani od francuskiego znalazł zatrudnienie w kamieniołomach. W czasie podkładania dynamitu zginął jeden robotnik który osierocił rodzinę, po śmierci Wojtyła napisał dla niego wiersz „Kamieniołomy”
wiosna 1945r. - Karol wraz z innymi klerykami bieże czynny udział w odnawianiu i remoncie seminarium przy ul Podzamcze, równolegle działa czynnie w tzw. Bratniaku tj. Bratniej Pomocy Studentów;
listopad 1945r. - sierpień 1946 - Karol Wojtyła jako młodszy asystent prowadzi zajęcia z dogmatyki na Wydziale Teologicznym UJ;
1.11.1946- Karol Wojtyła otrzymuje święcenia kapłańskie z rąk arcybiskupa Sapiehy
1944-wybuch powstania w W-wie, Niemcy aresztowali mężczyzn, którzy mogliby wziąć udział w powstaniu. W tym samym czasie książę kard. Sapieha założył tajne seminarium(do którego wstąpił Wojtyła) i zabronił wychodzenia poza nie. Seminarium powstało ponieważ Niemcy wywozili wszystkich księży do obozu aby nie przetrwał Kościół Katolicki
1.11.1946-swięcenia kapłańskie na Franciszkańskiej 3 potem został wysłany do Rzymu na doktorat
1.11.1946- I msza św. na Wawelu
15.06.1948- wraca do Polski bez doktoratu, ponieważ nie miał pieniędzy żeby wydać książkę dopiero na UJ
I w parafii w Niegowici w kościele św. Floriana-uczył w liceum i zajmował się duszpasterstwem akademickim na Politechnice, organizował nauki przedmałżeńskie, wyjazdy na spływy kajakowe oraz wycieczki w góry aby podjąć dyskusje z młodzieżą
1954-po zlikwidowaniu wydziału Teologicznego na UJ rozpoczął wykłady z etyki filozoficznej na KUL-u
28.09.1958-Wojtyła został krakowskim biskupem pomocniczym, na Franciszkańskiej 3 zapraszał ludzi nauki aby wsłuchiwać się w to co mieli do powiedzenia a później wykorzystywał to w swoich kazaniach lub przemówieniach
1- 4 września 1958r. - jako biskup-nominat uczestniczył w rekolekchach episkopatu Polski na Jasnej Górze oraz w pierwzej w życiu plenarnej konferencji episkopatu;
30.12.1963-Karol Wojtyła mianowany na arcybiskupem metropolitą krakowskim
29.05.1967- mianowany kardynałem
16.10.1979- Karol Wojtyła zostaje wybrany na Stolicę Piotrową
25. Karol Wojtyła czas wadowicki.
18. 05. 1920- data urodzenia Karola Wojtyły
20.06.1920-chrzest Karola Wojtyły
1904, 5 lub 6- zawarcie związku małżeńskiego Wojtyłów w Kościele św. Piotra i Pawła ( trudno ustalić datę bo do końca II wojny dokumenty były przechowywane w kościele a potem przejęły je urzędy i dokumenty zginęły), mieli 3 dzieci: Olga (zmarła po urodzeniu), Edmund, Karol. Matka – szwaczka, ojciec żołnierz w armii austrackiej
1929- śmierć matki, (Wojtyła-9lat), to jej poświęcił jej pierwszy wiersz
Od 10 roku życia. Zaczął szkołę i został ministrantem. Dołączył do międzyszkolnego teatru amatorskiego.
1932- śmierć brata( studiował medycynę na UJ, zmarł na szkarlatynę, Wojtyła-12 lat)
1938 r. – ostatni rok szkoły w Wadowicach. Przyjechał tam Adam Sapiecha (kardynał), był księciem. Sapiecha powiedział mu, że ma bardzo dobrą dykcję i możliwość przemawiania do tłumu i że widzi go jako duchownego. Wojtyła studiował na UJ polonistykę.
24. Etyka w kontekście kultury.
etyka poszukuje pewnego systemu wartości, celów i norm moralnych odnoszących się do współżycia ludzi
etyka opiera się na filozofii i teologii
Relację etyki z kulturą można ustalić wychodząc z różnych punktów widzenia
Uznanie prawa wszystkich do kultury osobistej i społecznej, odpowiadającej godności osoby, bez różnicy rasy, płci, narodowości, religii czy stanowiska społecznego.
Nie wystarczy, aby droga kultury była otwarta na wszystkich: Jest rzeczą konieczną, aby kulturę odnosić do pełnej doskonałości osoby ludzkiej, do dobra wspólnoty i całej społeczności ludzkiej.
Kultura, jeśli nawet nie jest wartością „absolutną" (kulturę odnosić należy do pełnej doskonałości osoby ludzkiej, do dobra wspólnoty i całej społeczności ludzkiej), to ma potrzebę nieustannie dla swego rozwoju należytej wolności oraz prawowitej możności samodzielnego działania wedle własnych zasad.
Tylko dzięki kulturze krytycznej można głosić skutecznie, że społeczność ma potrzebę radykalnych przemian, i że istnieje potrzeba nowego typu człowieka.
23. Dialog
JPII był człowiekiem dialogu bo spotykał się z różnymi środowiskami ludzi wierzących i niewierzących, a dialogiczność była głęboko zakorzeniona w nim
dialog powinien opierać się na: otwarciu oraz ubogaceniu II os. przez to co chcemy jej powiedzieć, w przypadku kultury ludzie poprzez swoje doświadczenie które wnosi do rozmowy ubogaca II człowieka
d. w kontekście kulturowym o wiele bardziej jest ciekawszy jeśli prowadzi do pewnych napięć między ludźmi z różnych kultur
DIALOG- ELEMENTY:
porozumienie między ludźmi i możliwość kontaktu
poznanie prawdy o sobie samym, także o tych którzy prowadzą dialog z nami. Prawda jest pkt wyjścia d. po to żeby wspólnie zgłębiać czym jest prawda obiektywna
pójście na kompromis nie polega na tym żeby wyrzec się wartości w danej kulturze tylko starać się je zmodyfikować i połączyć, doprowadzić do wspólnych ustaleń, czyli porozumienia z którego wypływa działanie
wolność partnerów dialogu (nie ma dialogów w systemach totalitarnych)
zbliżenie, zrozumienie i współdziałanie
chęć stałego poznawania drugiej osoby
wielka rola otwartości w dialogu
nauka słuchania i empatii
ludzkie poznanie jest cząstkowe, poznając różnych ludzi możemy budować głębsze poznanie rzeczywistości
dialog musi być pozbawiony nienawiści
22. Duszpasterstwo ludzi kultury.
przekazywanie systemu wartości chrześcijańskich pewnej gr. zawodowej, np., duszpasterstwo prawników, artystów, rzeźbiarzy; aby zgłębiać i rozszerzać wartości duchowe
dusz. powinno mieć charakter stały, a idea powinna wychodzić poza mury świątyń i przekładać się na pracę, np. dziennikarzy
Artyści w swojej działalności nie mogą pominąć człowieka dlatego, ze każda sztuka wywodzi się z zachwytu nad człowiekiem. Artyści powinni bronić człowieka i stać na straży człowieczeństwa. Artysta powinien zbliżyć siebie i odbiorcę do Boga. Muzyka to echo słowa Bożego, a ten kto śpiewa to tak jakby dwa razy się modlił. Poprzez dzieło artysta otwiera się na rzeczywistość, która jest niewidzialna.
List papieski do artystów mówi, że każda inspiracja do działania artysty wykracza poza to co dają nam zmysły i łączy się z tym co piękne.
21. Inkulturacja.
Inkulturacja- przenikanie Ewangelii i wiary w kulturę, nawiązanie dialogu Kościoła
z kulturą (ustanowiony w czasie Soboru Watykańskiego II)
Kościół: I sektor powszechny ( na czele stoi papież)
II kościół lokalny ( na czele stoi biskup diecezji)
- ink. polega na pogłębieniu duchowności ludzi w kościele lokalnym
-wiara powinna rozprzestrzeniać się nie tylko za pomocą słów ale także świadectwa
- ink. to próba dostosowania przesłania Ewangelii do lokalnych warunków, a także przejęcie przez Kościół tego co cenne w danym regionie, odbywa się to na wiele płaszczyznach: polityka, gospodarka
- ink. musi być oparta na CHRYSTUSIE! ink. powinna odbywać się na dialogu kulturowym, ponieważ dzięki temu Ewangelia odradza sie
- katecheza nie może zmienić się w zetknięciu z inną kultura np. wielobóstwem
- ludzie którzy wchodzą w różne formy kultury muszą brać pod uwagę uwarunkowania kulturowe oraz wiek osób
- papież przestrzega żeby nie traktować ink. zbyt pochopnie, czyli musi być coraz bardziej zgłębiana
Terminy związane z inkulturacją:
Ewengalizacja- głoszenie Ewangelii na terenach na których jest nieznana do tej pory, np. Afryka
Reewangelizacja- głoszenie Ewangelii na terenach na których wcześniej była głoszona Ewangelia i z różnych przyczyn zanikła
20. Służba życiu.
JPII przeciwstawił się aborcji, eutanazji i antykoncepcji,
Twierdził, że jeśli Bóg dał to może także odebrać
Pomimo, że człowiek ma panowanie nad światem, nie ma panowania nad człowiekiem
Spuścizna kulturowa JPII:
ewangeliczna służba cywilizacji życia ( z tajemnicą śmierci zetknął się w czasie II wojny światowej, 13 maja oraz śmierć bliskich),:
dostrzegał niebezpieczeństwo eutanazji, aborcji, życie jest darem od Boga
aborcja i eutanazja niesie ze sobą odmowę żeby uznać kogoś za człowieka, uderza w elementarne prawa osoby ludzkiej (Księga Rodzaju, V przykazanie-mówi o szacunku wobec życia)
„Evangelium vite”- encyklika poświęcona życiu ludzkiemu:
„jeżeli szanujemy życie człowieka, w tym nawet największego przestępcy to tym bardziej powinniśmy bronić niewinnego dziecka” (życie jako wartość nienaruszalna wypływa z Pisma Św.
współcześni ludzie zapomnieli o szacunku dla życia, zaciera się w ich sumieniach świadomość tego że odebranie życia osobie niewinnej jest ciężkim złem moralnym
papież podkreśla w wystąpieniach i homiliach o nienaruszalności życia od naturalnego poczęcia aż do naturalnej śmierci
byłoby koszmarem jeśli rodzice decydowaliby się na aborcję ze względów materialnych , grzechem jest natomiast jest milczenie wobec aborcji!!!
19. Kultura w kontekście nauki i roli uczelni wyższych.
uniwersytet ma być miejscem wymiany myśli, szukanie wspólnych rozwiązań
n. związana jest z poszukiwaniem prawdy ( w kontekście uniwer. jest poszukiwanie, błądzenie a prawda ma być drogą)
JPII: osoby poświęcone nauce powinny być dumne, ponieważ przyczyniają się do rozwoju czł. i jego otoczenia
naukowiec powinien kierować się potrzebami umysłu, czyli uczciwością intelektualną, powinien posiadać odpowiedni warsztat naukowy oraz metody
n. powinna godność, prawa i życie osoby ludzkiej, dlatego służy pokojowi, przekracza granice państw oraz wymaga współpracy międzynarodowej
Cechy nauki:
służy zastosowaniu praktycznym łatwiejsza możliwość komunikowania się międzyludzkiego
poszukiwanie prawdy
Rola uczelni katolickich:
uniwersytet katol. powinien charakteryzować się wysoką jakością badań naukowych i przyczyniać się do rozwoju
cel i charakter Zbawcy poprzez naukę i badania powinny przybliżać zbawienie ludziom, żeby dochodziło do syntezy wiary i życia
uniwer. powinien wpisać się w rozwiązanie żywego chrześcijaństwa i stanowić wychowanie
Duszpasterstwo akademickie:
służy ludziom nie tylko związanym z uniwer. przez to mogą się ubogacić
JPII wielokrotnie podkreśla szczególną rolę uniwersytetu(mimo że sam nie skończył)
Kultura i nauka są ze sobą związane a także uzupełniają się. Ważne jest to żeby istniał szacunek wobec wartości podstawowych: prawdy, uczciwości i szacunku wobec innych.
18. Dialog z ludźmi kultury.
List papieski do artystów mówi, że każda inspiracja do działania artysty wykracza poza to co dają nam zmysły i łączy się z tym co piękne.
20 maja 1982 r. – powstała Papieska Rada do Spraw Kultury, powołana z inicjatywy JPII.
Śledzenie polityki kulturalnej danego państwa,
Ułatwienie dialogu kultury z kościołem (zaproszenia do Watykanu dla ludzi kultury)
Uczestnictwo w życiu kulturalnym papieża (JPII to aktor, poeta, koncerty z okazji Bożego Narodzenia w Watykanie).
2 czerwca 1980 r. - Przemówienie na forum UNESCO – mówi o wielkiej roli kultury dla człowieka.
Przemówienie do artystów w teatrze La Scala w Mediolanie.
Artyści w swojej działalności nie mogą pominąć człowieka dlatego, ze każda sztuka wywodzi się z zachwytu nad człowiekiem. Artyści powinni bronić człowieka i stać na straży człowieczeństwa. Artysta powinien zbliżyć siebie i odbiorcę do Boga. Muzyka to echo słowa Bożego, a ten kto śpiewa to tak jakby dwa razy się modlił. Poprzez dzieło artysta otwiera się na rzeczywistość, która jest niewidzialna.
17. Media a kultura.
Jan Paweł II nie odrzucał środków społecznego przekazu. Według niego Kościół i media powinny iść razem i działać na korzyść rodziny. „Aetatis Novea” dokument mówi o tym, że praca dziennikarza nie powinna być traktowana jako praca dodatkowa, do której nie trzeba przywiązywać większej wagi, ale powinna być PIORYTETEM. Można być podobnie jak coraz lepszym katolikiem coraz lepszym chrześcijaninem a także coraz lepszym dziennikarzem. Misja dziennikarzy jaką mają do spełnienia jest święta. Docieranie do ludzi o najniższym stopniu. Od osób ubogich, przed dzieci, chorych do zepchniętych na margines życia społecznego.
W świecie mediów bardziej liczą się fakty niż wartości. -JPII
Komentarz nie jest oddzielony od faktów.
Współczesny odbiorca mediów powinien mieć czas i możliwości podjęcia refleksji. – JPII
Władza publiczna (KRRiT – organ konstytucyjnym) ma obowiązek służeniu dobru wspólnemu.
Pluralizm mediów – różnorodność.
Relatywizm moralny – wzorce przekazywane w mediach, nie ma tematu tabu w mediach.
Manipulacja prawdą.
Rozwój mediów jest przypisany osobom mediów.
16. Obowiązki państwa wobec kultury.
Konstytucja –obowiązek równego dostępu do dóbr kultury wszystkich obywateli
Obowiązek organizowania i prowadzenia działalności kulturalnej przez organy władzy publicznej (inscenizacja bitwy pod grunwaldem, koła zainteresowań)
Tworzenie i prowadzenie instytucji kultury (ośrodków)
Obowiązek mecenatu nad działalnością kulturalną
Wspieranie i promocja twórczości, edukacji i oświaty oraz opieki nad zabytkami
Obowiązek udzielania pomocy Polakom mieszkającym za granicą w zachowywaniu związku z narodowym dziedzictwem kulturowym.
15. Wychowanie do uczestnictwa w kulturze.
Socjalizacja pierwotna- w rodzinie
Socjalizacja wtórna – szkolnictwo
Socjalizacja społeczna – mediów, naród, państwo
Każdy człowiek ma prawo do kultury na każdym etapie swoje rozwoju
Dla wychowania w kulturze ważna jest prawda, kształtuje ona uzdolnienia oraz je wskazuje zwracając uwagę na system wartości
Wychowanie w kulturze to też dostęp do uniwersytetów
14. Wychowanie.
Wychowanie dzieci:
młody człowiek powinien być wychowany całościowo tzn. pod wzg rozwoju fizycznego i położony nacisk na wychowanie psychiczne, rozwój moralny, religijny ( krzewienie wartości religijnych szacunek wobec osób starszych)
rodzina jest wspólnotą pokoleń dzięki temu dzieci czerpią wzorce od pradziadków, dziecko powinno być uczone prawdy!
Sobór Watykański II –wychowania:
pomoc różnym pokoleniom w zamian za to osiągamy mądrość życiową przez różne doświadczenia
starsze pokolenia pomagają dzieciom w zetknięciu się praw osoby ludzkiej z prawami społeczeństwa
bez rodziny i wychowania poszczególnych młodych ludzi społeczeństwo nie mogłoby funkcjonować, dlatego państwo powinno wspierać rodzinę
Socjalizacja pierwotna- w rodzinie
Socjalizacja wtórna – szkolnictwo
Socjalizacja społeczna – mediów, naród, państwo
Każdy człowiek ma prawo do kultury na każdym etapie swoje rozwoju
Dla wychowania w kulturze ważna jest prawda, kształtuje ona uzdolnienia oraz je wskazuje zwracając uwagę na system wartości
Wychowanie w kulturze to też dostęp do uniwersytetów
13. Charakterystyka współczesnej rodziny.
RODZINA- „Familiaris Consortio” 1981 r.
współczesne społeczeństwo zagrożone jest depersonalizacja( odczłowiecza człowieka) oraz umasowieniem osoby(pozbawia indywidualności)
JPII: Bóg przez sakrament małżeństwa wspiera małżonków z kolei oni uczestniczą w procesie stworzenia i mają wychowywać młode pokolenie
problemy współ. r:
wew. ( coraz mniej dzieci) i zew. (konsumpcjonizm)
r. powinna być jednością a ta relację niszczy egoizm
emigracja która może prowadzić do zdrady
małżeństwo powinno być komunią (jednością) którą papież porównuje do jedności z Osobami Boskimi oraz Eucharystią, małżonkowie w sensie duchowym i fizycznym stają się jednością
małżonkowie powinni znać swoje role i jeden dla drugiego powinien być podporą, powinni być darem jeden dla drugiego w sensie prokreacji
relacja powinna opierać się na prawdzie( kłamstwo ma charakter destrukcyjny)
dziecko r. powinno być traktowane jako dar a nie agresor, rodzice powinni się dla niego poświęcać, dziecko niesie obraz i podobieństwo Boga, a rodzice w akcie prokreacji są współpracownikami Boga
Sobór Watykański II(1962-1965): w rodzinie spotykają się różne pokolenia, które przekazują sobie mądrość, poza tym relacje w r. przenoszą się na relacji w społeczeństwie
Według polskiego prawa małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny. Rodzina jest małżeństwo (nie koniecznie musza posiadać dzieci). W czasie pontyfikatu JPII zwracał uwagę na role rodziny, która buduje przyszłość narodu. Bóg stworzył człowieka, ale rodzice są jego współpracownikami.
„Człowiek zostawia swojego ojca i matkę i łączy się z żoną/mężem” – Chrystus.
JPII wskazuje także na niebezpieczeństwa, które dotykają rodzinę. Społeczeństwo jest zagrożone depersonalizacją np. alkohol, narkomania. Rodzina posiada siłę, która może wyrwać człowieka z anonimowości.
Jan Paweł II – papież rodzin
Familiaris consortio - posynodalna adhortacja papieża Jana Pawła II o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym, wydana 22 listopada 1981 roku. Dokument zawiera wykładnię katolickiego nauczania na temat rodziny. Dotyka problemów związanych z zagrożeniami i potrzebami współczesnych rodzin. Jasnym jest odwołanie do istoty sakramentu małżeństwa jako podstawy chrześcijańskiej rodziny. Papieski dokument mówi również o obowiązkach, jakie ma wobec rodziny cała wspólnota Kościoła. Adhortacja zajmuje się takimi znakami czasu jak małżeństwa na próbę, wolne związki, małżeństwa złączone tylko ślubem cywilnym, osoby rozwiedzione.
Depersonalizacja kobiety – zamykanie jej np. przez kulturę do wymiaru fizycznego.
Depersonalizacja – okradzenie osoby ludzkiej z wymiaru wewnętrznego (duchowego).
Rodzina posiada siłę, która potrafi wyrwać człowieka z problemów.
„Rodzina podtrzymuje godność człowieka”. – JPII
Relacje pomiędzy małżeństwem
Relacje pomiędzy rodzeństwem
Relacje pomiędzy rodzicami, a dziećmi
Relacje pomiędzy dziadkami, a wnukami
Problemy rodziny:
Brak porozumienia stwarza problemy między ludźmi
Papież mówił, że istnieje tendencja do rozwiązywania problemów rozwodami
Wolne związki
Homoseksualizm promowany w mediach
Kłopoty finansowe – eurosieroctwo (jedno lub dwoje rodziców pracuje poza granicami kraju, a dziećmi zajmują się dziadkowie, bądź mieszkają sami
Każdy ma prawo do pracy we własnym kraju
Praca ma człowieka rozwijać i być zgodna z jego zainteresowaniami
Konsumpcjonizm – patrzenie nie na człowieka, ale na rzeczy materialne, które posiada.
Wartość relacji duchowych – pierwszy rodzaj relacji.
Wartość relacji fizycznej – drugi rodzaj relacji.
Prawda – wartość w małżeństwie. Buduje relacje.
Kłamstwo – niszczy relacje pomiędzy małżonkami.
„Rodzina buduje komunię (jedność)” – JPII.
Należy wyzbywać się egoizmu. Trzeba otworzyć się na drugiego człowieka.
12. Patriotyzm.
szacunek i umiłowanie ojczyzny,
gotowość do poświęcenia się dla niej i narodu,
stawianie dobra własnego kraju ponad interesy partykularne bądź osobiste.
poczucie silnej więzi emocjonalnej i społecznej z narodem, jego kulturą i tradycją,
spełnianie obowiązków obywatelskich – służba państwu i obrona ojczyzny
przestrzeganie praw
szacunek dla innych narodów
szacunek dla symboli narodowych (flaga, hymn, godło)
11. Polityka historyczna.
Polityka historyczna – kształtowanie świadomości historycznej społeczeństwa celem zjednoczenia go wokół danych programów politycznych.
Polityka historyczna to polityka kształtowania świadomości historycznej, rozumiana także jako:
refleksja nad historią, oraz jej interpretacja, dokonywana z uwzględnieniem aktualnej sytuacji politycznej danego kraju.
tendencja w polityce polegająca na uznawaniu wpływu historii na współczesne problemy polityczne oraz uwzględnianiu w bieżącej działalności i w budowaniu programów na przyszłość uwarunkowań historycznych.
kształtowanie świadomości historycznej społeczeństwa celem zjednoczenia go wokół danych programów politycznych
Przykładami stosowania polityki historycznej w praktyce jest wpływanie państwa na kształtowanie szkolnych programów nauczania historii, czy decyzje władz o doborze historycznych nazw dla ulic czy placów miejskich.
W skrajnych przypadkach polityka historyczna przybiera postać manipulacji historycznej, mitologizacji, czy wprost fałszowania historii dla potrzeb politycznych.
Odmianą polityki historycznej jest poprawność polityczna w historiografii, chociaż te pojęcia często bywają przeciwstawiane sobie.
10. Kultura europejska.
Dwa filary kultury europejskiej:
prawo rzymskie
filozofia grecka
Otton III chciał zjednoczyć Europę w chrześcijaństwie. Do tej koncepcji odwołał się JPII: „Europa od Atlantyku po Ural jest Europą chrześcijańską”.
Idea zjednoczenia Europy:
- I zjednoczenie: Otton III i Sylwester II
-966 r. chrzest Polski, przyjęcie chrześcijaństwa, wola wejścia w strefę państw europejskich
-Paweł VI (1963) zjednoczenie na podstawie gospodarki, ekonomii i polityki
-JPII: związek państw Unii musi stać się porozumieniem kulturowym i duchowym, a zjednoczona Europa musi opierać się o konkretne wartości
-kultura europejska wartości chrześcijańskie a idea demokracji i praw człowieka powinny opierać się na korzenie w chrześcijaństwie
-Kościół Katolicki uważa że chrześcijaństwo może zjednoczyć poszczególne narody
-JPII: powinna być szanowana kultura poszczególnych państw, nie może być narzucana, spoiwem budującym chrześcijaństwo powinna być miłość ( poprzez miłość międzyludzką ukazujemy miłość Boga
-kraje bogate powinny pomagać krajom biedniejszym
-Kościół sprzyja idei Europy Ojczyzn, czyli kraje są doceniane w swoim aspekcie kulturowym
Tożsamość europejska charakteryzuje się wieloma cechami, odróżniającymi ją od tożsamości pozostałych kontynentów. Jej specyficzne cechy to:
- greckie tradycje kulturalno-intelektualne i polityczne;
- rzymskie tradycje państwowe i prawne;
- uniwersalistyczne wartości chrześcijańskie;
- funkcjonowanie rozwiniętych państw narodowych;
- wspólny kodeks zachowań wypracowany w procesie KBWE;
- pluralizm polityczny i partyjny;
- rozwinięte prawa i wolności obywatelskie;
- podział na kulturę religijną i świecką.
Według prof. Leona Dyczewskiego Kultura Europy w ujęciu całościowym to wspólny system znaczeń i ich powiązań. Jest on podstawą porozumiewania się Europejczyków, kształtowania się między nimi więzi, poczucia wspólnoty. Gwarantuje wzajemne porozumienie się ludzi oraz zgodę w sprawach najbardziej istotnych. Kształtuje się szczególny typ osobowości – Europejczyk.
Kultura narodowa.
Kultura to zasadniczy element tożsamości narodowej
Cechy narodu: język, religia, polityka, historia, tradycja, literatura
Prawa w narodzie: do istnienia (język i kultura), do jedności (moralna, terytorialna, kulturalna), do wolności (niezależność, nienawistność, niepodległość)
Obowiązki w narodzie: wierność narodowi, obrona kultury narodowej
Polska przetrwała dzięki swej kulturze
Zamach na kulturę to zamach na naród
Prawdziwa kultura łączy narody, a nie dzieli je.
Kultura narodowa -warstwa kultury, która jest pewnym zbiorowym zaprogramowaniem umysłu, które tworzy się na skutek wychowania i dorastania w określonym kraju.
Kultura narodowa wraz ze zbiorową pamięcią jest nośnikiem narodowych tradycji kulturowej.
Czynnikami, które silnie wpływają na zaprogramowanie umysłu wspólne wszystkim obywatelom są m.in. język państwowy, system polityczny, państwowy system edukacji, środki masowego przekazu, itp.
Kultura narodowa – określa całość społecznego dorobku, czyli kultury danego narodu, stanowiący jeden z elementów świadomości narodowej. Kultura narodowa dysponuje zespołem dzieł artystycznych, wiedzy, norm i zasad, których znajomość uważa się za obowiązującą członków danej zbiorowości narodowej. Całość tego kanonu wpajana jest najmłodszym członkom społeczności w procesie akulturacji przez rodzinę, znaczących innych i instytucje oświatowe.
8. Naród a społeczeństwo.
Naród, a społeczeństwo:
Naród – grupa osób, które mają świadomość tego, kim są. Te osoby posiadają świadomość historyczną. Wiedzą, że mają prawa i obowiązki wobec narodu, znajomość kultury narodu (poezji, literatury), uczestnictwo w życiu narodu, poczucie jedności z innymi członkami tego narodu. Naród może być związany (ale nie musi) z danym terytorium.
Społeczeństwo – zbudowane z jednostek, z których każda żyje dla siebie. Nie interesuje się jak żyją inni, swoją historią. Ważne jest tu i teraz. Grupa osób, które raczej nie identyfikują się ze sobą zbyt mocno, ani ze swoją kulturą i historią.
7. Kultura polska-cechy charakterystyczne.
Kultura polska zbiór zachowań, idei, koncepcji, nurtów myślowych, zwyczajów i mentalności, jakie cechują wszystkich obywateli naszego kraju
Przywiązanie do wartości i kultury związanych z naszą ojczyzną
wyrosła ona na podłożu wspólnego zamieszkiwania na obszarze Europy Środkowej, wspólnocie więzi (języka, tradycji, religii, instytucji) oraz specyficznych relacji między środowiskiem naturalnym i miejscem wspólnego zamieszkiwania
największy wpływ na kształt tożsamości narodowej wywarły wartości, idee, mity, symbole i stereotypy narodowe tkwiące w ludzkiej świadomości i zawarte w dziełach kultury narodowej, wykreowane przez wieki dla umacniania więzi narodowej
tożsamość narodowa ma swe podłoże we wspólnych wartościach kulturowych akceptowanych i uznawanych za specyficzne przez polskie społeczeństwo.
Wyraża trwałe cechy wspólnoty polskiej
wykształcona świadomość narodowa - połączone więzami kultury (literatury, muzyki, sztuki, architektury, obyczajów, historii, folkloru itp.) integrują społeczeństwo dostarczając mu poczucia związku o silnym zabarwieniu emocjonalnym
wspólnota pamięci narodowej – utrwalanie tożsamości
Język polski – wytwarza wspólnotę myślenia i odczuwania
Symbole narodowe: godło, barwy narodowe, hymn narodowy silny wpływ na kształt świadomości narodowej
Orzeł biały w koronie
Flaga biało – czerwona
Hymn
Wydarzenia historyczne (chrzest Polski, Bitwa pod Grunwaldem, powstania, wojna)
Obrzędy i zwyczaje (choinka, kolędy, święconka, wesele)
Epopeje narodowa (Mickiewicz, Sienkiewicz)
Pieśni narodowe
Pomniki (Syrenka warszawska, grób nieznanego żołnierza)
Miejsca historyczne (Jasna Góra, Licheń, Wawel, Malbork, Kościół Mariacki, cmentarz na Powązkach, Wieliczka)
Rodzinność i poczucie wspólnotowości
Żywotna więź pokoleń i silne poczucie pokrewieństwa
Wysoka wartość dziecka
Wysoka pozycja kobiety – matki
Religijność
Racjonalność dopełniona uczuciowością
Intymność otwarta
Gościnność
Poczucie godności i honoru
Wolność – suwerenność – patriotyzm
Łatwość przebaczania
Demokracja – obywatelskość- krytycyzm wobec władzy
Gotowość do poświęceń i ofiary
Otwartość na inne kultury – tolerancja
Łatwowierność
6. Kultura osobista.
kultura osobista - obejmuje wszystkie zachowania człowieka względem innych. To nie tylko szacunek do starszych, ale także umiejętność zachowywania się przy stole czy odpowiednie wyrażanie się. W dzisiejszych czasach zasób słów ludzi jest o wiele uboższy, co sprawia, że dominującą rolę biorą wulgaryzmy i potoczne zwroty. Dlatego wszyscy powinniśmy coś z tym zrobić. Najważniejszą rolę w tej pracy muszą ponieść rodzice. Zwalanie całego wychowania na szkołę nie jest dobrym myśleniem, gdyż wzorce wyniesione ze szkoły wcale nie muszą mieć pozytywnego i dobrego oddźwięku.
Kultura osobista – ma kilka podstaw:
Człowiek został stworzony na obraz i podobieństwa Boga. Nie jest zatem bytem nieokreślonym. Posiada godność osoby ludzkiej.
Relacyjność pomiędzy innymi ludźmi taka jaka jest pomiędzy Trójcą Św.
Miłość bliźniego oparta jest o szacunek wobec drugiej osoby, która żyje obok nas. Wielowymiarowość tych relacji.
Elementy kultury osobistej:
Mężczyźni przepuszczają kobiety
Jeśli z kimś rozmawiamy i ktoś stoi to my również powinniśmy wstać
Mężczyźni podają płaszcz kobiecie
Słownictwo wobec kobiet
Przy przedstawianiu ważna jest kolejność – osoba młodsza-starszej; mężczyzna- kobiecie lub kapłan komuś
Mężczyzna opala kobiecie papierosa na stojąco
Zaczyna jeść wtedy, gdy rozpocznie to nasz gość
Jeśli kobieta wchodzi do pomieszczenia mężczyźni powinni wstać.
Czym jest kultura osobista?
Kultura osobista jest cechą, którą nabywa się w wyniku ciągłej pracy nad sobą przez całe życie. Jest ona pewną trwałą właściwością, określa zachowanie człowieka niezależnie od czasu, miejsca i okoliczności.
Co składa się na kulturę osobistą?
Na pojęcie kultury osobistej składa się wiele elementów. Jednym z nich jest ogłada towarzyska, czyli umiejętność prowadzenia rozmowy, pozdrawiania, zachowania się przy stole.
Także wygląd zewnętrzny jest ważnym elementem kultury osobistej. Czyste ubranie, starannie uczesane włosy niezwykle dużo mówią o człowieku, który swoim schludnym wyglądem wyraża szacunek wobec drugiej osoby i wobec samego siebie. Nie można jednak w dążeniu do bycia człowiekiem kulturalnym poprzestać jedynie na wyglądzie
i ogładzie towarzyskiej.
Może najważniejszym nawet wyróżnikiem osoby kulturalnej jest jej stosunek do drugiego człowieka. Życzliwość wobec innych, poszanowanie godności zarówno własnej, jak i osób ze swojego otoczenia, odpowiedzialne podejście do pracy czy dążenie do stworzenia dobrej atmosfery w domu i wśród znajomych, to także cechy człowieka kulturalnego.
Wiedza z wielu różnorodnych dziedzin, takich jak literatura, historia, sztuka, technika także zawiera się w pojęciu kultury osobistej. Człowiek kulturalny powinien brać udział w życiu kulturalnym — zwiedzać wystawy, czytać wartościowe książki, słuchać muzyki, aby móc przyswoić sobie dorobek minionych pokoleń i tak zdobytą wiedzę móc wykorzystać w życiu codziennym. Bowiem człowiek poprzez udział w kulturze staje się wrażliwszy i poszerza swoje horyzonty myślowe.
Widzimy więc jak wiele elementów składa się na pojęcie kultury osobistej i że nie możemy tego pojęcia sprowadzać wyłącznie do schludnej powierzchowności i dobrego zachowania się w towarzystwie.
5.Kultura materialna i duchowa.
Kultura:
Duchowa – dotyczy naszego wnętrza: religijność, system wartości, postrzeganie rzeczywistości, uczuciowość.
Materialna – to, co człowiek wytwarza. To, co wiąże się z materią (Karol Marks). Jej wytwory są potrzebne w życiu codziennym.
„Osoba musi być ważniejsza niż rzecz”. – JPII. Osoba to jest przede wszystkim podmiot.
Godność osoby ludzkiej – która zostaje nam dana wraz z narodzinami. Wynikają z niej prawa osoby ludzkiej.
Rodzaje kultur.
W książce.
3.Kultura a religia.
Kultura religijna:
każda kultura jest kultura świecką ponieważ wypływa z naturalnego charakteru życia ludzkiego, z jego działalności, zawsze jest tematyzowana (temat główny odpowiednio jest zaadresowany do konkretnych odbiorców
religijność danej kultury jest wtedy gdy autor tworząc jakieś dzieło dba o to żeby jej przesłanie było związane z elementami religijnymi, a interpretacja k. powinna zahaczać o religię
katolicyzm nie wyklucza k. która nie jest religijna, ale nie wspiera ateizacji k.
Sobór Watykański II: Kościół wychodzi z murów po to żeby docierać do różnych rejonów świata, żeby przekazywać treści katolickie także w obrębie kultury
ważne jest to żeby w k. reli. była samorefleksja oraz samoocena
k. zmienia człowieka w sensie indywidualnym i społecznym, złożoność k. a religią jest następstwem modeli kulturowych, religijnych i filozoficznych
MODELE RELACJI POMIĘDZY KULTURĄ A RELIGIĄ:
monistyczny- utożsamianie religii z kulturą
dualistyczny-religia i kul. są w części lub całości od siebie niezależne, religia jest traktowana jest jako antykulturę, czyli r. wyklucza kul. np. marksizm, liberalizm, postmodernizm
subordynacyjny- rel. dominuje nad kul, np. teokracja żydowska, islam
–dominacja kul. nad r.
personalistyczna (halcedoński)- wiara i kultura są autonomiczne mają różne prawa tworzy się inkulturacja
Religia jest relacją człowieka do Boga (bóstwa). Kultura pozwala te relacje ukazać w sposób charakterystyczny dla danej grupy kulturowej.
Jakie są relacje miedzy kulturą, a religią? Nie możemy powiedzieć, że religia jest jednym z elementów kulturowych, gdyż to, co w religii należy do kultury jest ledwie jej częścią. Jest to tylko jej strona zewnętrzna, widoczna dla oka.
Relację religia a kultura rozumiem jako komplementarność religii i kultury. Następuje tu twórcza korespondencja. Religia spełnia rolę kulturotwórczą. Oddziałuje ona na człowieka, kształtuje jego osobowość. Kultura natomiast daje religii określone pojęcia, uprzystępnia człowiekowi Objawienie.
Czy możliwa jest kultura laicka, oderwana od religii? Teoretycznie tak. Byłaby to jednak kultura oderwana od podłoża historycznego.
Każda kultura opiera się na tradycji, a w przeszłości każda kultura była religijna. Ponadto, w kulturze laickiej gubi się cel, sens egzystencji ludzkiej. Kultura oparta na religii daje większe możliwości odpowiedzi na pytania egzystencjalne, a tym samym jest bogatsza, głębsza.
2.Inicjatywy Papieża Wojtyły na rzecz kultury.
Inicjatywy na rzecz kultury:
30. 01.1979 r. przemówienie w Meksyku („Dokonać syntezy wiary i kultury”, 1970 r.)- w Meksyku panowała laicyzacja, zakazywano noszenia sutanny księżom, papież udał się jako osoba prywatna.
homilia w Gnieźnie na wzgórzu Lecha ( 1979 r. ,II pielgrzymka, była to rocznica śmierci św. Stanisława)- w Polsce panował komunizm, komuniści byli przeciwni wizyty, ale JPII jako argument wizyty wziął pod uwagę ze skoro złożył wizytę w państwie laickim- Meksyku to dlaczego nie mógłby przyjechać do Polski
Papieska Rada do Spraw Kultury (20. 05.1982 r.)
Zadania:
prowadzenie dialogu- kultura nie może być oddzielona od wartości ewangelizacyjnych oraz przestrzega przed eliminacja tych wartości,
monitorowanie działań, polityki- kultura powinna być finansowana przez państwo, pomoc ludziom młodym wejść na rynek, powstanie Ministerstwa Kultury
zaproszenia przedstawicieli związanych z kulturą do Rzymu- dzięki tym spotkaniom papież mógł dowiedzieć się z jakimi problemami borykają się kultury poszczególnych krajów, a także czym charakteryzują się poszczególne kultury
4)przemówienie w UNESCO ( 2.06.1980, do spraw nauki, oświaty, kultury)-„cała Europa od Atlantyku po Ural potwierdza związek pomiędzy chrześcijaństwem a kultura…” papież upominał się o prawa państw należących do ZSRR, organizował koncert bożonarodzeniowe w Castel Gandolfo, seminaria dla ludzi nauki
5) 21 maj 1983 r. – przemówienie do artystów „La scala” w Mediolanie.
6) 12 listopad 1983 r. – przemówienie do Papieskiej Akademii Nauk
Mass media- przemówienia (media towarzyszyły papieżowi przez cały pontyfikat):
„Informacje na usługach prawdy” ( 21.10.1979)
„Radio i telewizja dla postępu człowieka” (25.10.1979)
„Przekroczyć próg nadziei”.
1. Definicja kultury.
Kultura (definicja Soboru Watykańskiego II) – to, dzięki czemu człowiek się rozwija i doskonali, uzdolnienia ducha i ciała. Stara się poddać świat pod swoje panowanie. Człowiek przekazuje i zachowuje doświadczenia duchowe.
Kultura (JPII) – dzięki kulturze człowiek jest bardziej bytem rozumnym i wolnym. Działalność człowieka dokonuje się zawsze w jakiejś kulturze. Nie ma kultury bez człowieka i odwrotnie.
KULTURA
( wg Soboru Watykańskiego II, 11.10.1962-1965)- jest tym czym człowiek doskonali się i rozwija swoje uzdolnienia duszy i ciała, przez k. stara się podporządkować świat.
k. powinna być wyrazem pełnego człowieka oznacza to że powinna kształtować wszystkie wymiary ludzkiego życia
człowiek tworzy k. i przez to tworzy siebie , k. jest wysiłkiem woli człowieka rozumu (który jest potrzebny aby ją odebrać), ducha i serca
k. ma wymiar „być” i „mieć” przez to co przez siebie wyraża byt ludzki
„BYĆ” „MIEĆ”
-dotyczy sfery duchowej *związane z materią
-k. moralna-elementy: prawda i solidarność,
miłość i wolność, pr. człowieka i narodu
Papież mówi: k. musi być nastawiona na godność człowieka, ponieważ z tego wynikają prawa człowieka; czł. nie powinien być nastawiony tylko na materię.
Kultura i sport:
JPII: sport jest jedna z dziedzin która powinna wpływać na zachowanie ludzi młodych i nie tylko
12.04.1984 „ Manifest sportowców” do niego odwołał się JPII: „Sport zostaje w służbie człowieka a nie odwrotnie. Godność osoby ludzkiej powinna być miarą ocen oraz celem działań sportowych
Papież podkreślał ze s. może być kulturą jeśli grupa ludzi otwarta jest na podstawowe wartości, które są potrzebne do zrównoważonego rozwoju ludzkiego(psychicznego, duchowego, fizycznego). S. wówczas staje się środkiem do budowania braterstwa i pokoju, współistnienie ludów
społeczeństwo jest wdzięczne sportowcom za świadectwo, które służą solidarności i miłości
JPII: podkreślał że nie tylko mistrzem jest ten kto wygrywa ale ten kto poprzez swoja osobowość, wzór życia, które wymaga nieustannej dyscypliny, staje się autorytetem dla ludzi
dobry sportowiec powinien charakteryzować się: uczciwością, lojalnością, szlachetnością otwartością umysłu i serca
Etyka w sporcie:
JPII: s. jest uznaniem wartości ciała, budowaniem kondycji fizycznej, kształtowanie osobowości, ducha.
Kościół broni wartości sportu, ponieważ z nim związana jest wartość, która nazwana jest RADOŚCIĄ
JPII: s. powinien zwrócić się w stronę osoby ludzkiej, która nie może być zastąpiona przez technikę, a także dostrzega dużą wartość mistrzostw piłkarskich, które stwarzają wielu ludziom możliwość spotkania, poznania, rozrywki
S. pomaga w budowaniu i konstruowaniu lepszego świata, nie tylko poprzez rywalizację ale także przez osobowość
JPII: wszyscy ludzie powinni być dla siebie przyjaciółmi, aby uścisnąć sobie dłoni budując przyjaźń i serca oddane
Sportowcom radzi się aby rozpoznawali w drugim człowieku Boże Ojcostwo i braterstwo Chrystusa.