Ćwiczenie nr 1

Temat : Obserwacja chloroplastów na przykładzie wybranych roślin.

Zakres ćwiczenia :Za pomocą żyletki odcinamy niewielki fragment liścia rośliny zielonej i rozdrabniamy.

Następnie nakładamy tak przygotowany liść na szkiełko podstawowe i zakrapiamy wodą,

nakrywamy szkiełkiem nakrywkowym.

Ćwiczenie nr 2

Temat: Obserwacja ziaren skrobi w komórkach bulwy ziemniaka.

Zakres ćwiczenia: Przeciąć ziemniaka a następnie zeskrobać za pomocą żyletki małe próbki i przenieść je do

Do kropli wody na szkiełku podstawowym. Przykryć szkiełkiem nakrywkowym.

Ćwiczenie nr 3

Temat : Obserwacja ziaren skrobi w komórkach miąższu owocu banana.

Zakres ćwiczenia: Przeciąć ziemniaka, a następnie zeskrobać za pomocą żyletki małe próbki i przenieść

je do kropli wody na szkiełku podstawowym. Przykryć szkiełkiem nakrywkowym.

Ćwiczenie nr 4

Temat : Obserwacja chromoplastów na przykładzie rozmazu z komórek miękiszowych owocu

pomidora.

Zakres ćwiczenia: Zeskrobane żyletką cienkie skrawki z przekrojonego pomidora umieścić w kropli wody

na szkiełku podstawowym, przykryć szkiełkiem nakrywkowym.

Ćwiczenie nr 5

Temat : Obserwacja chromoplastów na przykładzie rozmazu z komórek miękiszowych korzenia marchewki.

Zakres ćwiczenia : Zeskrobane żyletką, cienkie skrawki z korzenia marchwi umieścić w kropli wody na szkiełku

podstawowym, a następnie przykryć szkiełkiem nakrywkowym.

Ćwiczenie nr 6

Temat : Obserwacja kryształków szczawianu wapnia w komórkach zewnętrznych łusek cebuli czerwonej.

Zakres ćwiczenia : Cienki skrawek suchej łuski cebuli umieścić w kropli wody, przykryć szkiełkiem nakrywkowym.

Ćwiczenie nr 7

Temat : Obserwacja zjawiska plazmolizy i deplazmolizy na przykładzie komórek liścia spichrzowego cebuli

czerwonej.

Zakres ćwiczenia : Skórkę z wklęsłej strony łuski cebuli czerwonej naciąć, następnie zdjąć wycięty kawałek

i umieścić w kropli hipertonicznego roztworu.

Plazmoliza- jest to odstawanie cytoplazmy od ścian komórkowych na wskutek odwodnienia wakuoli. Dzieje się tak wówczas , gdy komórkę umieścimy w roztworze hipertonicznym czyli o stężeniu większym niż stężeniu związków rozpuszczonym w wakuoli. W obecności roztworu różnica stężeń między wnętrzem komórki a środowiskiem zostaje wyrównana na skutek wypływu wody z wakuoli, która kurczy się pociągając za sobą cytoplazmę. Działa tutaj zasada osmozy czyli woda wypływa ze środowiska o mniejszym stężeniu do środowiska o stężeniu większym.

Zjawisko plazmolizy jest zjawiskiem odwracalnym. Jeśli taką splazmolizowaną komórkę umieścimy w czystej wodzie to następuje zjawisko odwrotne czyli deplazmoliza.

Deplazmoliza - proces zachodzący w komórkach roślinnych, odwrotny do plazmolizy, polegający na nawodnieniu cytoplazmy, co powoduje zaniknięcie przestrzeni pomiędzy ścianą a błoną komórkową powstałych w procesie plazmolizy; zachodzi w środowisku hipotonicznym. Stężenie panujące wewnątrz jest większe niż na zewnątrz

Ilustracja procesu plazmolizy i deplazmolizy

Ćwiczenie nr 8

Temat : Opis zjawiska ruchu cytoplazmy na przykładzie moczarki kanadyjskiej ( ruch rotacyjny, cyrkulacyjny,

i pulsacyjny).

Zakres ćwiczenia : Odcinamy cienką warstwę komórek skórki moczarki kanadyjskiej

Ćwiczenie nr 8

Temat : Opis plastydów, cytoplazmy oraz wakuoli.

Cytoplazma - stanowi środowisko wewnętrzne komórki. Jest to lepka, bezbarwna, półpłynna, galaretowata substancja wykazująca pewną elastyczność i ciągliwość. Wypełnia wnętrze komórki. W niej zawieszone są wszystkie organelle. Składniki komórki tworzą tzw. system koloidalny- związki nieorganiczne wapnia, magnezu, miedzi, cynku, bromu, manganu, miedzi, fosforu, potasu, oraz system strukturalny w postaci białek globularnych, fibrylarnych - mikrofilamentów i mikrofibrylli.

Składa się z cytoplazmy podstawowej (cytozolu) oraz zawieszonych w nim struktur. Cytoplazma jest koloidem - wodnym roztworem białek, węglowodorów, lipidów i soli mineralnych. Jej uwodnienie ulega zmianie. Uwodniona cytoplazma to zol, a odwodniona - żel. Koagulacja jest to odwadnianie komórki (zol w żel), natomiast peptyzacja - nawadnianie (żel w zol) Przez cytoplazmę odbywa się transport różnych związków chemicznych między organellami. Zachodzi w niej również wiele ważnych reakcji chemicznych m.in. szlak glikolizy czyli pierwszy etap oddychania komórkowego czy biosynteza białka (na zlokalizowanych w cytozolu rybosomach). Cytoplazma komórek eukariotycznych może wykonywać ruchy. Ruchy cytoplazmy są najlepiej widoczne w komórkach roślinnych. Ich przejawem jest przemieszczanie się zawieszonych w cytoplazmie chloroplastów. Cytoplazma komórek nie stanowi jednego, nieprzerwanego obszaru, lecz jest podzielona na fragmenty przez struktury błoniaste - siateczkę wewnątrzplazmatyczną (reticulum endoplazmatyczne) i aparat Golgiego.

Są trzy rodzaje takich ruchów: 

• ruch rotacyjny - ruch cytoplazmy wokół centralnie ułożonej wakuoli 

• ruch cyrkulacyjny - ruch cytoplazmy po mostkach cytoplazmatycznych 

• ruch pulsacyjny - cytoplazma porusza się raz w jedną, raz w drugą stronę. 

Funkcje cytoplazmy:

• zapewnia komórkom określoną wytrzymałość mechaniczną, elastyczność, pewną sztywność i kurczliwość;

• umożliwia transport substancji pokarmowych wewnątrz komórki,

• umożliwia wykonywanie ruchów ameboidalnych niektórym organizmom,

• umożliwia ruchy chromosomów w czasie mitozy i mejozy,

• stanowi środowisko dla organelli komórkowych,

• umożliwia przebieg reakcji chemicznych.

Plastydy - organelle komórkowe występujące wyłącznie w komórkach roślinnych. Plastydy dzielą się na zielone chloroplasty, żółte lub pomarańczowe chromoplasty i bezbarwne leukoplasty. Rozwijają się z proplastydów - małych (średnica ok. 1 milimikrona), bezbarwnych ciałek zlokalizowanych w tkankach twórczych i powielających się przez podział.
Plastydy są otoczone podwójną błoną elementarną, przy czym wewnętrzna tworzy uwypuklenia do wnętrza komórki. Wewnątrz plastydów znajduje się zbudowana z białek stroma (matrix), zawierająca DNA i rybosomy. Każdy rodzaj plastydów spełnia inne zadania w komórce, istnieje też możliwość przechodzenia jednych plastydów w drugie.
Chloroplasty, dzięki zawartości zielonych barwników chlorofilowych (chlorofil), niezbędnych w procesie fotosyntezy, odgrywają zasadniczą rolę w procesie asymilacji, nadają zielone zabarwienie nadziemnym częściom roślin, zawierają także pewną ilość karotenoidów.
W chromoplastach znajdują się barwne karoteny i ksantofile, nadające pomarańczowe lub żółte zabarwienie m.in. kwiatom, owocom (pomidor, papryka), korzeniom (marchew), mogą powstawać z chloroplastów, np. w dojrzewających owocach i starzejących się jesienią liściach.

Leukoplasty występują najliczniej w tkankach, do których nie dociera światło (wewnętrzne części pędów, organy podziemne), biorą udział w tworzeniu skrobi zapasowej (amyloplasty), a także magazynują substancje białkowe i tłuszcze

Wakuola - to wydzielona przestrzeń w cytoplazmie wypełniona sokiem komórkowym (wakuolarnym) zawierającym przede wszystkim wodę, a ponadto substancje zapasowe, wydaliny i wydzieliny komórki. Wakuole zajmują bardzo dużą część powierzchni dojrzałej komórki (czasami nawet 90% jej objętości). Wakuola otoczona jest pojedynczą błoną białkowo-lipidową tzn. tonoplastem.   Składniki soku wakuolarnego to: woda, związki nieorganiczne, sole, jony K, Na, Ca, Fe, Mg; związki organiczne: cukry, aminokwasy, białka enzymatyczne, kwasy organiczne tj. kwas jabłkowy, cytrynowy nadające kwaśny smak wielu owocom; barwniki: antocyjany i flawony,                                                                                                     - antocyjany- nadają zabarwienie czerwone, niebieskie lub fioletowe organom rośliny ( w zależności od pH roztworu) np. owocom śliwy, jabłoni, czereśni, porzeczki, winogron, kwiatom fiołka, goryczki, maku, bratka, róży, liściom czerwonej kapusty;                                       - flawony- nadają żółtą barwę kwiatom np. lwiej paszczy, owocom śliwy, liściom herbaty.                                                                                                                                                                Barwniki nadają barwę kwiatom, co stanowi czynnik wabiący owady.  Duże ilości antocyjanów u roślin wysokogórskich stanowią czynnik ochronny przed nadmiarem promieniowania ultrafioletowego, garbniki są to związki organiczne wykorzystywane do garbowania skór, alkaloidy to związki nadające gorzki i cierpki smak. Należą do nich: nikotyna, kofeina, chinina i morfina. Związki te działają na układ nerwowy pobudzająco lub hamująco, wydaliny; wydzieliny; ciała stałe - nierozpuszczalne w wodzie np. kryształy  szczawianu wapnia Do podstawowych funkcji wakuoli należą: utrzymywanie turgoru, czyli jędrności - stanu napięcia komórki, przechowywanie substancji zapasowych, gromadzenie wydalin i wydzielin, przechowywanie substancji toksycznych.