ROZWÓJ OPERACJI KONKRETNYCH

- zmiany w obrębie stadiów, jak i przechodzenie przez kolejne stadia stanowi proces ciągły

- nie ma gwałtownych nagłych zmian

- procesy rozumowania stają się logiczne

Operacja = czynność, która może być uwewnętrzniona lub może przebiegać w myśli i jest umysłowo odwracalna; zakłada zachowanie stałości oraz okr.relację lub strukturę. Jest rezultatem, a nie źródłem rozwoju inteligencji

operacja intelektualna (logiczna) „ jest to w pełni odwracalny uwewnętrzniony system czynności”

- zdolności związane z nabywaniem i przetwarzaniem info o świecie i o sobie na poziomie konkretu

- operacje na pojęciach fizycznych, matematycznych, społecznych

- myślenie logiczne pozwala na wnioskowanie przyczynowo-skutkowe – dziecko może przewidywać teoretyczne następstwo zdarzeń; wyjaśniać zjawiska

- decentracja poznawcza = umiejętność ujmowania cech rzeczywistości z różnych punktów widzenia oraz zintegrowanie ich w bardziej obiektywny i wielostronny obraz stanu rzeczy

- rozwiązuje problemy z zachowaniem stałości i prawidłowo uzasadnia odpowiedzi

- gdy natrafia na sprzeczność między myśleniem a percepcją, opiera swoje rozstrzygnięcia na rozumowaniu

- przestaje być zależne od percepcji i staje się zdolne do rozwiązywania problemów poznawczych

- decentruje spostrzeżenia i zwraca uwagę na przekształcenia, posiada zdolność odwracania operacji umysłowych

- bardziej uspołecznione i mniej egocentryczne (w mowie)

- mowa jako narzędzie komunikacji

- staje się prawdziwie istotą społeczną

- pojawiają się schematy operacji logicznych: seriacja (porządkowanie) - tworzenie sekwencji (słownych, ruchowych, myślowych) oraz tworzenie serii (porządkowanie obiektów w rosnące lub malejące szeregi ze względu na określone kryterium) i klasyfikacja

- rozwijają się pojęcia przyczynowości, przestrzeni, czasu, prędkości

- operacje są pomocne jedynie w rozwiązywaniu problemów dot. konkretnych (rzeczywistych, obserwowalnych) przedmiotów i zdarzeń, z którymi dziecko bezpośrednio się styka

- nie potrafią zastosować logiki do rozwiązania hipotetycznych, czysto słownych lub abstrakcyjnych problemów

- nie potrafi rozwiązać konkretny problem, gdy on ma wiele zmiennych

Operacje konkretne: zinterioryzowane – ich materiałem są obrazy umysłowe wyrażane na zewnątrz przez symboliczne zastępniki

Zintegrowane – proste czynności umysłowe (dodawanie, odejmowanie, mnożenie) dotyczą relacji między obiektami i tworzą ukłądy złożone z czynności jednego rodzaju

Odwracalne – dzięki opanowaniu niezmienników odwracalność na zasadzie prostej odwracalności (negacja) lub wzajemności (A na lewo od B, B na prawo od A)

- występują w rozwiązywaniu zadań, które zawierają pełne info

- ograniczone pod względem treści, bo operacje na materiale jednego rodzaju nie zapewnia przeniesienia tej umiejętności na inne treści

- ograniczone pod względem formy – brak możliwości formułowania na ich podstawie praw, zasad, reguł

Egocentryzm i socjalizacja

- rozumie, że inni mogą dochodzić do wniosków różniących się od tych, do których ono doszło → dostrzega potrzebę sprawdzania trafności swojego myślenia (w tym sensie rozumowanie jest już wolne od egocentryzmu intelektualnego) → akty akomodacji

- następuje to pod wpływem interakcji społecznych z rówieśnikami, gdyż zmuszane jest do weryfikacji pomysłów

interakcje społeczne = wszelkie zachowania (rozmowy, zabawy, gry), które pociągają za sobą prawdziwą wymianę między 2 lub więcej osobami. Obejmują dialog i dyskusję poglądów. Są źródłem nierównowagi.

- mowa - funkcja komunikacyjna; wymieniają między sobą info

- pojęcia są weryfikowane lub odrzucane w „sporach” z innymi

- monologi zbiorowe zanikają

Centracja

- w spostrzeganiu zdarzeń występuje tendencja do skupiania się (centrowania) na ograniczonej liczbie aspektów bodźca lub nawet na pojedynczym aspekcie, oraz do pomijania niektórych wyraźnych cech S

- myślenie konkretne staje się zdecentrowane

- wykorzystanie wszystkich widocznych cech bodźca jest jedną z cech myślenia operacyjnego

Przekształcenia

- dziecko dochodzi do funkcjonalnego rozumienia transformacji

- potrafi rozwiązywać konkretne problemy związane przekształceniami, jest świadome związków pomiędzy kolejnymi etapami transformacji i rozumie je

- rozumowanie dotyczące przekształceń zaczyna być stosowane także w odniesieniu do afektu.

(zdolność rozumienia przyczyn zmian (transformacji) nastroju, stanów uczuciowych innych osób)

Odwracalność

Inwersja Wzajemność

- myślenie jest odwracalne - szerokość kompensuje wysokość naczynia

- wypracowana umiejętność odwracania operacji (stałość ilości cieczy)

- potrafi odwrócić kolejność i przeprowadzić - rozumowanie uwzględnia wzajemność, kompensację

odpowiednią dedukcję

Niezmienniki

- zdolność rozwiązywania problemów związanych z niezmiennikami

- decentracja i odwracanie operacji (przez inwersję i wzajemność) → rozwój umiejętności zachowywania stałości oraz rozwój zaawansowanego rozumowania

OPERACJE LOGICZNE

= uwewnętrznione czynności poznawcze, pozwalające dziecku na wyciąganie wniosków, o których można powiedzieć, że są „logiczne”

- zależą w większym stopniu od aktywności poznawczej niż od percepcji

- konstruowane na podstawie uprzednich struktur, dzięki asymilacji i akomodacji

operacja ma 4 cechy charakterystyczne

1. jest czynnością, która może zostać zinternalizowana lub wykonana zarówno w myśli, jak i fizycznie

2. jest odwracalna

3. zawsze zakłada jakiś niezmiennik

4. nigdy nie występuje pojedynczo, związana z systemem operacji

Operacje: odwracalność

seriacja (szeregowanie)

klasyfikacja

Seriacja i klasyfikacja mają podstawowe znaczenie dla rozumienia pojęcia liczby

Szeregowanie (seriacja): porządkowanie przedmiotów wg różnic

= umiejętność (umysłowego) rozmieszczania zestawu elementów na jakimś wymiarze (wielkość, ciężar, objętość)

- szeregowanie wg długości kształtuje się na przełomie stadium przedoperacyjnego oraz operacji konkretnych

1.- układają patyczki w sposób nieuporządkowany

2. - parami: dłuższy z krótszym, lecz brak związku pomiędzy parami; każdy patyczek może być zestawiony z każdym, lecz nie z dwoma równocześnie

2-3 - częściowa koordynacja. W jednej linii znajdują się górne części, nie zwracając uwagi na wyrównanie ich od dołu

3-4 - prawidłowo porządkują zbiór, lecz metody używane na każdym z tych poziomów są jakościowo odmienne:

3. - metoda prób i błędów., grupowanie empiryczne

nie jest w stanie uporządkować w myśli 3 lub więcej patyczków, ujawniając tym samym brak przechodniości

4. - nie mają trudności, układają we właściwej kolejności

strategia polegająca na poszukiwaniu najmniejszego patyczka potem następnego najmniejszego patyczka itd.

(przechodniość + odwracalność)

nawet za przesłoną

Szeregowanie na podstawie długości jest opanowywane przez dzieci w wieku ok. 7-8 lat

*dzieci pamiętają raczej to, co rozumieją niż to, co bezpośrednio widzą, a wspomnienie (to, co zrozumiały) może z czasem się polepszyć, jeśli poprawi się rozumienie (za drugim razem lepiej wykonuje zadanie)

Klasyfikacja: grupowanie przedmiotów wg podobieństw

Trzy poziomy rozwoju klasyfikacji

Poziom 1. 4-5 lat wybierają przedmioty na podstawie podobieństw między nimi; jednakże używanym przez nie kryterium jest podobieństwo tylko między dwoma przedmiotami naraz.

Przedmioty są asymilowane jedynie ze względu na podobieństwa w parach. Pomijane są różnice między elementami zbioru. Brak jeszcze planu obejmującego cały zbiór.

Poziom 2. 7 lat zbiory elementów podobnych do siebie na jednym wymiarze (gdy klasyfikacja wg kolorów, to białe kółka z białymi trójkątami)

nie zdają sobie jeszcze sprawy z zależności pomiędzy zbiorami lub podzbiorami. Nie rozumieją logicznych związków pomiędzy klasą i podklasami czy inkluzji klas.

Poziom 3. 8 rż. zrozumienie zasady inkluzji klas. W klasyfikacji biorą pod uwagę różnice + podobieństwa; uwzględniają relacje między klasami oraz podklasami

Pojęcie liczby: rezultat syntezy logicznych operacji szeregowania oraz zawierania (inkluzji) klas

zawiera porządek (szeregowanie) + przynależność do grupy (inkluzja)

rozwija się pojęcie przyczynowości

Czas i prędkość

Piaget i Inhelder: przed 10 – 11 rż. nie rozumieją relacji pomiędzy czasem a prędkością (prędkość = droga/czas)

- rozpatruje tylko punkty dojścia

- pojęcie prędkości jako stosunek drogi do czasu – 8 lat

- ścisłe pojęcia prędkości i czasu