Legenda o św. Aleksym - streszczenie
Autor prosi Boga o wsparcie: mądrość i zdolność wysłowienia się; jednocześnie wyraża pokorę. Mówi też, że to dzieło można traktować jako historyczne źródło o życiu świętego. Dalej następuje opisanie losów Aleksego, poczynając od jego rodziców - Eufamijana i Aglijas, którzy przez długi czas nie mogli mieć potomstwa. Eufamijan był patrycjuszem, a więc posiadał duży majątek. Małżeństwo pomagało ubogim, żebrakom i wędrowcom. Modlili się do Boga, by obdarzył ich łaską posiadania potomka. W końcu rodzi się Aleksy, który wyrasta na pięknego i dobrego młodzieńca. Dwudziestoczteroletni Aleksy ma się ożenić z Famijaną, córką cesarza, ślubu zaś udziela papież. Po zaślubinach para udaje się na noc poślubną, ale Aleksy ma objawienie i decyduje się opuścić swą rodzinę zanim nastąpi skonsumowanie małżeństwa. Podaruje swej żonie pierścień małżeński, wyjawia swoją decyzję i poleca życie pobożne, w zgodzie z rodziną, szacunku dla samej siebie i w służbie potrzebującym. Dziewczyna przysięga wierność mężowi i wypełnianie jego poleceń. Aleksy oddala się o świcie. Ojciec czuje ból po stracie syna, który dla rodziny stał się umarły.
Święty wypływa w morze a wszystko, co ma, rozdaje ubogim. Decyduje się zostać żebrakiem. Ojciec próbuje go odszukać, wydając na to mnóstwo pieniędzy, ale wszystko na marne. Rodzice cierpią, ponieważ nie potrafią pogodzić się z wolą Boga. Po siedemnastu latach od odejścia Aleksy spotyka swego ojca, ale nie zostaje rozpoznany.
Nad świętym roztacza się cudowna aura, która powoduje, że zostaje sławny, lecz Aleksy nie czuje chwały z tego powodu - żyje w pokorze i dobrowolnym poniżeniu. Lud jednak chce, by okrzyknięto go świętym, więc Aleksy decyduje się na odejście. Przypadkiem trafia do Rzymu. Zamieszkuje pod schodami domu ojca, ale ponieważ wciąż wiedzie życie żebracze, nie jest rozpoznany przez nikogo. Słudzy rodziny nękają go, a dodatkowych cierpień przysparza mu ojciec, który wciąż cierpi na sam dźwięk imienia swego ukochanego syna.
Aleksy umiera,
Słudzy rodziny nękają go, a dodatkowych cierpień przysparza mu ojciec, który wciąż cierpi na sam dźwięk imienia swego ukochanego syna.
Aleksy umiera, a w Rzymie rozbrzmiewają wszystkie dzwony. Dziecko opowiada o świętości zmarłego. Chorzy, którzy przybywają na jego pogrzeb, zostają ozdrowieni. Następuje procesja, wśród której na czele idzie papież z kardynałami, następnie cesarz i kapłani, dalej arystokracja, stan rycerski, a na końcu prosty lud. Z ciała zmarłego wydobywa się cudowny zapach. Trzyma on w ręku pergamin, którego nikt nie może wyjąć, ale w końcu udaje się to żonie Aleksego. Odczytują prawdę o życiu świętego.
Legenda o św. Aleksym - Czas i miejsce akcji
Pierwotna wersja legendy powstała w V – VI wieku w Syrii, w tym też czasie prawdopodobnie trwa akcja utworu. Miejscem akcji jest Rzym, miasto rodzinne św. Aleksego.
Legenda o św. Aleksym - Geneza epoki i utworu
Święty Aleksy, zwany Człowiekiem Bożym, urodził się w 360 r. Był synem bogatego patrycjusza, ale wyrzekł się swego majątku i wiódł życie żebracze. W średniowieczu jego postać stała się niezwykle popularna. Uznaje się go za parona ubogich, pielgrzymów, wędrowców i żebraków. Czci się go głównie w kościele prawosławnym.
Zachowana wersja "Legendy o świętym Aleksym" jest poematem z 1454 roku. Spisana przez anonimowego autora stanowi niekompletny przekład z łaciny. Wpisuje się w nurt literatury hagiograficznej, bardzo popularnej w średniowieczu. Łączy formy kazania z poematem epickim, o czym świadczą poszczególne części utworu:
Propositio - zapowiada treść poematu
Invocatio - stanowi wezwanie pomocy Boga
Narratio - opowiadanie właściwe
Utwór napisany jest ośmiozgłoskowcem. Narrator trzecioosobowy nie wyraża emocji. Występują nieliczne środki stylistyczne, np. epitety, nie służą one jednak kunsztowności utworu. Święty Aleksy pełni funkcję wzoru, do którego powinni dążyć wszyscy ludzie. Jego życie to przykład popularnego w średniowieczu motywu ars moriendi (sztuka umierania) – według niego życie miało stanowić przygotowanie do śmierci.
Cechy Aleksego jako idealnego świętego:
syn patrycjusza, a więc wysoko urodzony i bogaty
ogromna wiara w Boga, która pozwala mu żyć bez wątpliwości
pokora, brak pychy
odrzucił wszystkie ziemskie uciechy i dobra materialne
nie złamał się mimo ciężkich prób (spotkanie ojca, sława, życie w pobliżu rodziny bez ujawniania się, poniżanie)
wyrzekł się miłości ziemskiej w zamian za miłość do Boga
Legenda o św. Aleksym - Plan wydarzeń
1.Inwokacja
2.Rodzice Aleksego
3.Narodziny oczekiwanego syna i jego młodość
4.Ślub z Famijaną
5.Objawienie i postanowienie o zmianie drogi życiowej
6.Rozpacz rodziny z powodu odejścia Aleksego
7.Zostanie żebrakiem
8.Próby odszukania syna
9.Sława żebraka i powrót do Rzymu
10.Spędzenie reszty życia w przebraniu pod schodami swego domu rodzinnego
11.Śmierć Aleksego
12.Wspaniały pogrzeb
13.Odkrycie prawdy o świętym
Ten wierszowany utwór pokazuje nam, w jaki sposób można czcić Boga i jak może być on ważnym elementem życia ludzkiego. Święty Aleksy to postać jednoznacznie pozytywna i nie można jej rozpatrywać w innych kategoriach jak tylko w kategoriach dobra i dobrego postępowania godnego podziwu. Czy godnego naśladowania – trudno to określić gdyż współcześnie można różnie interpretować postawę Aleksego. Można odczytać ją dosłownie – że mężczyzna pewnego dnia pod wpływem jakiegoś niezbadanego impulsu staje się świętym cierpiętnikiem i w końcu umiera. Lecz można też wszystko to przenieść na płaszczyznę bardziej duchową – mężczyzna może pozbywać się majątku w sensie wyzbywania się przyjemności i przyzwyczajeń do nich. Fakt jego śmierci i przygotowanie się do niej można uznać za spowiedź i rozrachunek sumienia tego bohatera. Śmierć – niekoniecznie musi być śmiercią fizyczną – może to być także śmierć duchowa – śmierć dla świata a narodzenie się dla ludzi i otwarcie się na ich wszelkie potrzeby.
Legenda o św. Aleksym - Znaczenie ascezy w średniowieczu
W dobie średniowiecza często podkreślano marność życia i nieuchronność śmierci. Kultywowano więc ascetyczny model życia, wyzbywanie się przywiązania do doczesności na rzecz większej troski o życie pośmiertne; refleksję nad nią i przygotowanie na jej nadejście, by godnie umrzeć, z czystym sumieniem, i trafić przed oblicze Boga.
Święty Aleksy to średniowieczny ideał ascety. Co to oznacza? Po pierwsze zgodnie z tym wzorcem, jako syn z książęcego rodu wyrzeka się wszelkich swoich dóbr na rzecz Boga. Wyzbywa się on wszystkiego: domu, szczęścia rodzinnego, majątku i udaje się w podróż, która ma na celu przybliżyć go do Boga. Bohater poświęca całe swoje życie na poszukiwanie trwałych wartości jakie jawi dla niego wiara i wszystko co duchowe. Nasz bohater jawi się jako bogobojny, pokorny, zdyscyplinowany i pozostający w czystości święty. Wie on doskonale, iż wszystko co posiada jest darem od Boga i tylko dzięki Niemu może być tak wytrwały w swoich wszelkich dążeniach do doskonałości i zbawienia. Potrafi on wybaczać swoim prześladowcom, poddaje swoje ciało umartwieniu ale czyni to z radością upatrując w swojej ascezie daru dla Boga. Ponadto św. Aleksy jest człowiekiem wiernym swoim zasadom a priorytet nadaje on miłości do Boga.