Zasady ogólne prawa administracyjnego

1. Zasada demokratycznego państwa prawnego (praworządności) ustanawia wiele standardów dotyczących podziału władzy, statusu jednostki; prymat konstytucji, zasada sprawiedliwości proceduralnej, zasada legalności (art.7) ? związanie administracyjne obowiązującym prawem; działanie organów ma być podjęte na podstawie i w granicach prawa. Wysuwane postulaty wobec prawa: przewidywalność, stabilne, pewne, dostępne, nie może działać wstecz, vacatio legis. Zasada ta opiera się na dwóch zasadach: prymacie prawa oraz poszanowania praw i wolności obywateli.
Na podstawie prawa
- na podstawie obowiązującej normy prawnej
- prawidłowe ustalenie znaczenia normy prawnej
- niewadliwie dokonana subsumpcja
- prawidłowe ustalenie następstw prawnych.

2. Zasada równości (niedyskryminacji) dotyczy statusu jednostki w państwie i ma dwa aspekty: wobec prawa i w prawie. Zasada ta wiąże się z zasadą sprawiedliwości społecznej prawo powinno indywidualizować pozycję jednostki w prawie (art. 7 KPA).

3. Zasada proporcjonalności (najmniejszego bólu) -uzasadniona ingerencja państwa w prawa jednostki (jako klauzula generalna określa granice działalności) i wiążą się z nią trzy nakazy:
- nakaz odpowiedzialności (przydatności) ? wymagający by dany środek był przydatny do realizacji danego celu
- nakaz konieczności ? indywidualizowanie ingerencji
- nakaz proporcjonalności ? zgodnie, z którym cel powinien być proporcjonalny do podejmowanych środków

4. Zasada jawności administracyjnej (art. 61 Konstytucji).
Jawność ? stan swobodnego dostępu obywateli do informacji będących w dyspozycji organów władzy publicznej oraz innych podmiotów, które wykonują funkcje władzy publicznej.
Informacja ? forma działania organów administracji dotycząca określonego stanu faktycznego, prawnego.

5. Zasada prawa do sądu (art.45)
- prawo powszechne (przysługuje każdemu)
- prawo generalne (dotyczy wszystkich sądów) umożliwia realizację innych praw konstytucyjnych
- kontrola administracji przez niezawisły sąd

6. Zasada sprawiedliwości proceduralnej:
- dopuszcza obywatela do udziału w postępowaniu
- jawność postępowania
- równość stron w postępowaniu
- bezstronność
- obowiązek wyjaśnienia decyzji
- zagwarantowanie zgodności decyzji z prawem

7. Zasad rozdziału kompetencji
- jak rozdzielić kompetencje, by na siebie nie nachodziły
- tak, by do załatwienia danej sprawy był kompetentny organ

8. Zasada adekwatności działań

9. Zasada interesu społecznego i słusznego ingerowania w życie obywateli
Realizacja interesu społecznego i indywidualnego
Realizując interes indywidualny to pozostaje on społecznie obojętny

10. Zasada subsydiarności (pomocniczości)
Daje wolną rękę jednostce dopóki sama sobie poradzić.
Aktywność na wyższych szczeblach administracyjnych powinna być podejmowana jedynie wówczas gdy zapewnia większą efektywność i skuteczność w odróżnieniu od efektów jakie przyniosłyby te działania, gdyby podjęte zostały przez szczebel niższy.

11. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa

12. Zasada udziału stron w postępowaniu
Świadek ma ograniczone prawa procesowe – tylko te, które są związane z etapem postępowania, w którym musi się stawić na wezwanie (ma taki obowiązek).

13. Zasada udzielania informacji o aktualnym stanie prawnym
organ ma obowiązek udzielać informacji o stanie faktycznym i prawnym, ma znać i przestrzegać przepisy… strona nie musi, ale ma być wtedy poinformowana

14. Zasada przekonywania
Związana z elementem władztwa administracyjnego, w niektórych przypadkach przymusu państwowego. Organ na obowiązek PRZEKONYWAĆ (a nie przekonać), by strona zachowała się w odpowiedni sposób bez konieczności użycia środków przymusu.

15. Zasada dwuinstancyjności (art. 78 Konstytucji)
Dotyczy wyłącznie postępowania sądowego stanowiąc, iż postępowanie to jest co najmniej dwuinstancyjne. Nie dotyczy to jednak postępowania przed innymi niż sądowe organami. Podstawowym celem powyższej reguły jest zapewnienie należytego i rzetelnego rozpatrywania spraw sądowych. W niektórych bowiem sytuacjach zdarza się, że organy pierwszej instancji popełniają w swych orzeczeniach niemałe pomyłki.

Normy prawa administracyjnego

• prawo administracyjne ustrojowe, które określa strukturę oraz zasady funkcjonowania administracji publicznej.

• prawo administracyjne materialne, które reguluje prawa i obowiązki organów administracji publicznej i obywateli.

• prawo administracyjne procesowe, określa postępowanie administracyjne.
  
  Dodatkowo wyróżnia się prawo urzędnicze, dotyczące statusu urzędników (funkcjonariuszy publicznych).

NORMY W PRAWIE ADMIISTRACYJNYM

1. normy ustrojowe - są to normy, które określają właściwość oraz ustanawiają zadania, a także regulują prawne formy działania i organizacje administracji, a także określają kompetencje.

- normy określające właściwość są to normy, które umożliwiają przypisanie określonego obowiązku lub uprawnienia danemu organowi lub innej jednostce organizacyjnej. Przewidywane jest także przypisanie takiego prawa lub obowiązku osobie fizycznej. Działanie tych norm opiera się na przepisach prawa, które określają rodzaj spraw, czas i miejsce działania, status prawny podmiotu, jego strukturę organizacyjną, obsadę personalną, czas i miejsce działania.

- normy ustanawiające zadania to te normy, dzięki którym można określić kierunki działania administracji oraz wskazać wartości i zasady jakie powinny ja obowiązywać.

- normy regulujące sposób działania określają formę prawną jaką organ administracji powinien w trakcie danej czynności zastosować, a także zezwalają na podjecie działań w określony prawem sposób, przy pełnej informacji o konsekwencjach takiego działania.

- normy wykazujące na kompetencje organów zezwalają na realizację norm materialnych, ustrojowych lub proceduralnych.

- normy regulujące organizację administracji określają zależność zależności (nadrzędności i podporządkowania) pomiędzy organami oraz organami i innymi jednostkami organizacyjnymi

2. normy materialne prawa administracyjnego można z podzielić następująco:

- normy merytoryczne które nakazują lub zakazują określonym podmiotom konkretne zachowanie w określonych okolicznościach. W przypadku norm merytorycznych zastosowanych wobec organów administracji publicznej są one nimi obligatoryjnie związane.

- normy blankietowe- pozwalają na samodzielne podejmowanie decyzji przez organ w kwestii zachowania się w konkretnej sytuacji. Normy te pozwalają na dostosowanie zachowania się ograny do konkretnej sytuacji co pozwala zachować elastyczność działań w przypadkach niezdefiniowanych w przepisach prawnych.

- normy generalne - normy ogólne, którym nie jest przypisany żaden konkretny adresat,

- normy abstrakcyjne - normy, które nie określają w sposób konkretny i sprecyzowany okoliczności, od których zależy uprawnienie bądź obowiązek adresata.

3. Normy proceduralne - do norm proceduralnych zaliczamy: normy postępowania administracyjnego, normy postępowania sądowo - administracyjnego, normy postępowania skargowo - wnioskowego, oraz normy postępowania kontrolnego.

- Normy postępowania administracyjnego są normami zawartymi w przepisach regulujących postępowanie administracyjne. Dotyczą one uczestników postępowania administracyjnego to znaczy organu administracyjnego oraz innych uczestników tego postępowania (strony, świadków, skrzących itd.). Normy, na podstawie których rozstrzygnięte ma zostać postępowanie w sprawie indywidualnej, czyli tzw. normy postępowania ogólnego wiążą się z przepisami prawa ustrojowego oraz materialnego. Ta zależność spowodowana jest miedzy innymi celem wszczęcia postępowania administracyjnego tzn. koniecznością wykonania norm materialnoprawnych. Konsekwencja przeprowadzenia postępowania jest zazwyczaj zmiana lub potwierdzenie sytuacji prawnej stron. Po osiągnięciu celu postępowanie uważa się za zakończone.

- Normy postępowania sądowo - administracyjnego określają przepisy prawa dotyczące postępowania sądowo-administracyjnego. Są to normy o szerokim zakresie zastosowania, uzależnionym od funkcji postępowania oraz od jego struktury. Powyższe normy pozwalają na weryfikacje zachowania się organu administracyjnego, oraz weryfikacje zaskarżonych aktów i czynności. W postępowaniu sądowoadministracyjnym sad ani nie nakłada na strony obowiązków ani tez nie przyznaje im żadnych praw.

- wprowadzenie do przepisów prawnych norm postępowania skargowo - wnioskowego ma na celu dokonanie urzędowej oceny stanu faktycznego wskazanego w skardze lub wniosku. Treść skargi lub wniosku porównywana jest z aktualnym stanem prawnym, co pozwala na jasne określenie zasadności skargi lub wniosku. Normy postępowania skargowo-wnioskowego nie maja bezpośredniego powiązania z normami materialnymi

- Normy postępowania kontrolnego maja na celu określenie zachowania danego podmiotu, który jest uprawniony do kontroli oraz określenie praw i obowiązków podmiotów kontrolowanych. Powyższe normy łącza się jedynie pośrednio z prawem materialnym i ustrojowym. Ma to miejsce jedynie wtedy, sytuacja materialnoprawna kontrolowanego zmieni się na skutek wniosku pokontrolnego.

Norma prawna zbudowana jest z trzech części.
W jej skład wchodzą:
1) hipoteza, (każda norma prawna znajduje zastosowanie tylko w pewnej sytuacji).
2) dyspozycja, (dyspozycja jest to część normy prawnej, która wskazuje obowiązujący - w danej sytuacji - sposób zachowania. Co należy zrobić, a co jest zabronione - o tym informuje właśnie dyspozycja. Jest ona kluczową częścią normy).
3) sankcja, (sankcja jest to ta część normy prawnej, która mówi, jakie ujemne skutki pociągnie za sobą niezastosowanie się do dyspozycji).