PEDAGOGIKA RODZINY - cd.

Pedagogika rodziny - analiza f-cji wychowawczej rodziny. Rodzina niegdyś pełniła więcej cech niż dziś, jednak jej rola zmienia się wraz z przemianami społecznymi i historycznymi. W XXI wieku możemy mówić o takich funkcjach rodziny jak: f. wychowawcza, emocjonalna, f. poczucia wspólnoty czy przynależności.

F-cja wychowawcza - jedną z powinności rodziny jest kształcenie swoich dzieci. Funkcję tą rozpatruje się w kontekście atmosfery rodzinnej.

ATMOSFERA RODZINNA - (wg x. Wilka) - zespół czynników, elementów (materialnych i niematerialnych), które nadają rodzinie pewien niepowtarzalny, wyjątkowy i specyficzny chr (każda rodzina jest inna, bo różna jest atmosfera rodzinna). Atmosfera decyduje o tym, że rodzina stanowi barierę półprzepuszczalną.

Czynniki składające się na atmosferę rodzinną to:

1. kultura materialna

2. kultura duchowa

3. relacje między członkami rodziny.

Ad. 1. kultura materialna

Wg x. Wilka jest to zbiór fizycznych elementów tworzących rodzinę; przedmioty wykorzystywane przez rodzinę. Są o tyle ważne, że warunkują fizyczną jej odrębność i tworzą materialne możliwości jej funkcjonowania.

Np. dom rodzinny (w sensie architektonicznym - budynek) czy stół. Przedmioty z kultury materialnej łączą w sobie wiele f-cji: wspólnotową (wszyscy mają jeden stół), ale jednocześnie oddzielającą (każdy ma swoje miejsce przy stole); także - f. emocjonalna czy symboliczna (stół jako symbol tożsamości)

Ad. 2. kultura duchowa = język + zwyczaje + symbole + system wartości

To kultura duchowa tworzy specyfikę rodziny, buduje barierę półprzepuszczalną.

Język pewne indywidualne sposoby komunikowania się w rodzinie

Zwyczaje pewien sposób postępowania charakterystyczny dla danej rodziny. Jest pewne zachowania kulturowo wyznaczone (w pewnych sytuacjach robimy to, a nie co innego), ale każda rodzina wytwarza też swoje specyficzne rytuały, które wykonuje. Po co one są? Pojawiają się w sytuacjach ważnych dla rodziny - najczęściej sytuacjach krańcowych związanych z narodzinami lub śmiercią - i mają stanowić pomoc w przeżyciu takich trudnych momentów.

Symbole zespół przedmiotów pełniących w danej rodzinie funkcję inną niż materialne ich przeznaczenie. Jest to przejście od poziomu praktycznego do poziomu wyższego (wałek znaczy coś więcej niż tylko przedmiot do przyrządzania ciasta…). Tak na serio: takim symbolem jest np. dom, który stanowi symbol ciepła i bezpieczeństwa czy stół - będący symbolem wspólnoty (to nie jest kawałek deski, ale ognisko domu).

System wartości obecność treści uznawanych za szczególnie cenne (trzeba się zastanowić na ile akcentujemy treści które dotyczą dóbr niematerialnych, psychicznych - prowadzących do rozwoju, a na ile treści dotyczą przedmiotów materialnych).

Ad. 3. relacje między członkami rodziny

1. postawy - ustosunkowanie się podmiotu względem czegoś w 3 aspektach:

1. emocjonalnym (coś czujemy względem czegoś)

2. intelektualnym (coś myślimy o czymś)

3. zachowania

Najbardziej podstawową postawą w rodzinie jest postawa rodzicielska.

TYPY POSTAW RODZICIELSKICH

PROPOZYCJA I - ROE

Istnieją dwa typy postaw:

Postawy ciepłe	Postawy chłodne
akceptacja	unikanie
Postawa kochająca, liberalna	Postawa zaniedbania, odrzucenia

Postawa uczuciowej koncentracji na dziecku może mieć dwojaki charakter - może prowadzić do postawy ochraniającej (zbyt ciepła) lub wymagającej (zbyt chłodna)

PROPOZYCJA II - Braun-Gałkowska

Najlepsze jest wyważenie - złoty środek!

-		+
za mało!	Złoty środek	za dużo!
Brak wymagań	Wymagać, ale rozumieć błędy	Nadmiar wymagań
Brak pomocy	Samodzielność + gotowość do pomocy	nadopiekuńczość
odrzucenie		Nadmierne przywiązanie

PROPOZYCJA III - Ziemska

Jak widać - najlepsze jest centrum!

2. Potrzeby - odczucia braku, które człowiek pragnie zniwelować.

Niekoniecznie ważne są same potrzeby, ale sposób ich zaspokajania.

Potrzeby są wielorakiego rodzaju:

• rozwojowe

• biologiczne (najb. podstawowe)

• psychiczne

Istnieją także potrzeby wyższego rzędu, które nie mają ch-ru biologicznego, ale są związane z życiem psychicznym, duchowym człowieka (np. potrzeba miłości, bezpieczeństwa, przynależności, twórczości). Pojawianie się potrzeb rozwojowych (wyższych) wymaga najpierw zaspokojenia potrzeb niższego rzędu.

ATMOSFERA RODZINNA

1. autokratyczna:

• członkowie rodziny mają wyznaczone f-cje, zadania, obowiązki

• naruszenie obowiązków wywołuje karę

• pewien chłód emocjonalny, formalny ch-r relacji między członkami rodziny

• hierarchia władzy, podporządkowanie

• rodziny o negatywnym znaczeniu wychowawczym

2. chaotyczna

• brak hierarchii władzy; nieprecyzyjne reguły

• brak jasnych wartości lub wartości zmienne od sytuacji czy osób

• brak hierarchii odpowiedzialności brak poczucia bezpieczeństwa u dzieci

• brak poczucia sensowności

3. demokratyczna

• postuluje się jasno określony system norm i zasad

• wprowadza się pewien margines błędu (indywidualne odkrywanie reguł przez dzieci)

• emocjonalny, osobowy ch-r relacji

• tylko ten uznaje się za korzystny wychowawczo

Badania nad rodziną mają ch-r dwuaspektowy: można rodzinę ujmować statycznie lub dynamicznie:

ujęcie statyczne (filogenetyczne) - to, co robiliśmy do tej pory na wykładzie (przyglądanie się stałym kategoriom)

ujęcie dynamiczne (ontogenetyczne) - próby opisu zmienności rodziny jako pewnego środowiska, przedstawianie etapów/faz życia rodzinnego (faz pod kątem wydarzeń istotnych dla życia rodziny)

Ad. Ujęcie dynamiczne:

Wydarzenia istotne to:

ślub

dziecko

Usamodzielnienie ostatniego dziecka

Śmierć małżonka

narzeczeństwo

małżeństwo

rodzina

Małżeństwo wtórne

samotność

Ad. 1. narzeczeństwo - poznawanie wzajemne przyszłych małżonków

Ad. 2. małżeństwo - okres budowania szczególnych więzi między małżonkami

Ad. 4. małżeństwo wtórne - znów okres relacji psychicznej bliskości między małżonkami, jest skutkiem etapu 2 (a także w pewnym stopniu: 3)

Ad. 5. samotność - jedno z małżonków pozostaje samo, ważne aby odnalazło swoje miejsce w aktywności rodzinnej (opieka nad członkami rodziny) czy społecznej i nie zatraciło poczucia sensu życia!

Półprzepuszczalna, bo pewne treści są włączane, przyjmowane w zakres rodziny; inne zaś - odrzucane.

Ten pan tego nie mówił, ale to się nazywa język familiarny i dotyczy słów/zwrotów/konstrukcji specyficznych dla jednej rodziny. Bo czy na przykład ktoś wie co znaczą „wiertaloty” albo „pantografy”? a u mnie w domu wiedzą wszyscy o czym mowa zastanówcie się ile w Waszej rodzinie takich słów! Mówię Wam - świetna zabawa!

Dotyczą prawidłowego f-cjonowania człowieka - potrzeba snu, czystości, pożywienia, potrzeby seksualne.

Co oznacza, że głodne dziecko nie będzie miało potrzeby grania na skrzypcach, tylko zjedzenia!

Wykłady z pedagogiki - Filologia Polska III - A.J.G. Peryt

3 stycznia 2008

3

---