Szkoła w procesie wychowania.
Szkoła obok rodziny jest podstawową grupą społeczną przygotowującą
i wprowadzającą młode pokolenie w życie społeczne i zawodowe. Rezultaty tej pracy edukacyjnej to wiedza, ogólna orientacja w świecie oraz kompetencje. Szkoła spełnia trzy podstawowe funkcje edukacyjne:
• wychowawcza;
• kształcąca;
• opiekuńczą.
Wychowanie bowiem, jest skomplikowanym procesem kształcenia obrazu świata
i siebie - kształtowania dojrzałej osobowości człowieka. Jest uczeniem się postaw, rozwijaniem wrażliwości, a także odkrywaniem własnych możliwości, talentów, mocnych stron i budowaniem na nich własnej tożsamości, siły i systemu wartości. Jest też uczeniem się konstruktywnego radzenia sobie z własnymi brakami, trudnościami
i negatywnymi emocjami. Jest zatem budowaniem człowieczeństwa, w którym świadomie powinni brać udział rodzice i szkoła. Aby jak najlepiej układało się współdziałanie tych dwóch środowisk dziecka zadaniem szkoły jest:
1. Wspieranie wychowawczej roli rodziny. Integrowanie działań szkoły
i rodziców.
2. Kształtowanie postaw prorodzinnych, prozdrowotnych i prospołecznych.
3. Pomoc w kształtowaniu pozytywnych wartości jak: poszanowanie życia, małżeństwo, rodzina oraz przyjaźń, akceptacja i szacunek w relacjach międzyosobowych.
4. Pomoc w kształtowaniu dojrzałości, która wiąże się z podejmowaniem odpowiedzialnych decyzji, właściwym przygotowaniem do przyszłych ról małżeńskich i rodzinnych.
5. Uświadomienie roli rodziny w życiu człowieka - promowanie trwałych związków małżeńskich, opartych na miłości, wierności, uczciwości
i współpracy.
6. Przekazywanie rzetelnej wiedzy na temat zmian biologicznych, psychicznych i społecznych na różnych etapach rozwoju człowieka, dostosowanej do wieku, potrzeb i poziomu rozwoju ucznia.
Patrząc z kolei, na ogólną rolę szkoły w życiu młodego człowieka można powiedzieć, że uczy wykorzystania nabytej wiedzy do rozwijania następujących umiejętności:
• rozumienia znaczenia rodziny w życiu człowieka i swojej w niej roli;
• właściwej komunikacji i rozwiązywania konfliktów;
• dostrzegania potrzeb własnych i innych ludzi, wyrażania uczuć
i asertywności;
• umiejętności korzystania ze środków masowego przekazu.
Edukacja szkolna polega na wspomaganiu rozwoju wychowanków, dokonującego się poprzez przyswajanie wartości, ażeby uczynić je drogowskazami swego życia
i wokół nich organizować całe swoje działanie. Nauczyciel wychowuje poprzez postawy i codzienne zachowanie jak i celowe działanie wychowawcze. W procesie przekazywania wartości osobowość nauczyciela powinna być wzorem ukazującym jak określone wartości muszą być realizowane w codziennym życiu. Nie oznacza to, że nauczyciel jest chodzącym ideałem, ale musi być w nim widoczna dojrzałość moralna
i nieustanny wysiłek zmierzający do jej pogłębienia. W procesie wychowania chodzi
o taką więź, która układ stosunków pomiędzy jego stronami czyni poprawnym, która wytwarza i przejawia się w ogólnej dobrej atmosferze oraz sprawia, że cele wychowawcy stają się zarazem celami wychowanka.
Nauczyciel posiadający silną więź emocjonalną z uczniem pomaga mu mądrze pokierować własnymi przeżyciami i zająć wobec nich dojrzałą postawę. Rozmawiając
z młodym człowiekiem dowiaduje się o jego radościach i sukcesach, porażkach, smutkach czy też kłopotach. Jeśli dochodzi do tego, że wychowanek chce rozmawiać
z nauczycielem o osobistych przeżyciach, ten może uznać to za duży sukces. Nauczyciel w dialogu z uczniem nie może mu niczego narzucać. Powinien to czynić dyskretnie i możliwie niepostrzeżenie, a wkraczać tylko tam, gdzie okaże się to nieodzowne. Jeśli uczniowie szanują i lubią swojego nauczyciela - stanowi on dla nich symbol wartości, z którym chcą się identyfikować i je uczynić istotnym elementem swego życia.
Oprócz nauczycieli drugim ważnym czynnikiem kształtującym rozwój społeczny młodzieży jest kontakt z rówieśnikami.
„Szkoła stara się przygotować do udziału w funkcjonowaniu społeczeństwa, czyli uspołecznić swoich wychowanków . jest miejscem autentycznej nauki i współżycia międzyludzkiego, a przez to „staje się nauczycielem i egzekutorem kodeksu norm
w zakresie życia społecznego i obywatelskiego" .
Społeczność szkoły wpływa na kształtowanie się relacji między uczniami, przyczynia się do kształtowania takich postaw prospołecznych, jak solidarność, koleżeństwo, samopomoc, rozwija umiejętności do działania samorządowego oraz poczucie wzajemnej odpowiedzialności za siebie. Kształtuje postawy obywatelskie, patriotyzm, doskonali życie wspólnotowe j jest jednym ze sposobów wyjścia z egoizmu w kierunku dobra wspólnego .