material na egzamin z pedagogiki, Pedagogika 24.04.2008, ŚREDNIOWIECZE

Szkolnictwo jezuickie - cd.

struktura quasi-wojskowa, profesjonalizm n-li
otwarcie na nowości (prądy ideolog. - zwł. humanizm)
wychowankowie to dwie grupy: osoby świeckie i klerycy
szkoła dla dzieci szlacheckich; gł. cel: wychowywać osoby, które w przyszłości będą decydować o „losach świata”
bezpłatność nauki (rodzice zapewniają tylko utrzymanie w bursach)
gramatykalny ch-r szkoły - nauczanie łac., retoryki, filozofii
unikanie kar fizycznych; metoda wychowawcza: rozbudowany system kar i nagród o ch-rze społ.: pochwały, awanse, odznaczenia
uczniowie donosili na siebie nawzajem (kontrola wewn.)
ewulacja
pobudzanie ambicji (rywalizacja w parach)

Sobór Trydencki - odpowiedź na reformację, początek kontrreformacji; prowokował powstawanie innych zgromadzeń, które miałyby na celu tworzenie szkół, placówek opiekuńczych oraz opiekę nad najuboższymi.

Działalność Karola Boromeusza - 1538-1584

założył Towarzystwo Szkół Chrześcijańskich, które zajmowało się opieką nad dziećmi i ubogą młodzieżą oraz edukacją
twórca niższych seminariów duchownych

Pijarzy, Zakon Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych

św. Józef Kalasanty (Kallasancjusz) 1556-1648; wzruszył go los biedoty
grupa przyjaciół pomagających dzieciom przekształca się w zgromadzenie (konkurencyjne względem jezuitów); pijarzy uczyli gł. rachunków, czytania, pisania, nauczali zawodów - konkretnych umiejętności praktycznych; nie aspirowali do tworzenia elity intelektualnej, co odróżniało ich od jezuitów
w Polsce pijarzy utworzyli Collegium Nobilium, ale ono nie było przeznaczone dla ubogich. Twórcą CN był Stanisław Konarski (pijar). CN była pierwszą szkołą, która miała kształcić nie tylko elity, ale także przywódców/władców - praktyczne przygotowanie. Szkoła miała ch-r zamknięty. Zapewniała b. dobre warunki kształcenia i indywidualizację (każdy uczeń miał własny pokój, lokaja etc.), posiadała własny teatr. Na niższym poziomie kształcenia odbywało się przygotowanie ogólne (językowe): nauka łaciny, francuskiego, niemieckiego, angielskiego; formowanie intelektualne i moralne (religia i filozofia). Na poziomie wyższym przygotowywano do f-cjonowania politycznego (prawo, geografia, historia, stosunki międzynarodowe). Oprócz przyswajania wiedzy kładziono nacisk na projekty wychowawcze: odgrywano procesy sądowe, brano udział w rozmowach dyplomatycznych.

Szkolnictwo katolickie w Polsce

obok szkół pijarskich i jezuickich istniały nadal szkoły parafialne

utrzymywane i przeznaczone dla mieszczaństwa
ch-r praktyczny (arytmetyka, podstawy handlu etc.) + czytanie, pisanie, łacina
rozkwit ok. 1600 roku

sytuacja uczelni wyższych

obok uniw. renesansowych są uniw. scholastyczne - np. Akad. Krakowska (a poza Polską: Sorbona). Na skutek trwania przy myśli scholastycznej spadek z Uniwersytetu do Akademii i spadek popularności. Podejmowano próby reform AK (np. Batory, Jan Zamoyski) poprzez zatrudnianie profesorów o renomie europejskiej, którzy mieli rozwijać myśl renesansową - uczyć greki, hebrajskiego, łaciny. AK broniąc się przed upadkiem tworzyła coś w rodzaju „filii” - tzw. kolonie akademickie, gdzie na poziomie szkół średnich, gimnazjalnych przygotowywano przyszłych studentów. Pierwsza kolonia akademicka powstała w 1603 roku, kolonie istniały m.in. w Białej Podlaskiej, Chełmnie, Lwowie, Poznaniu, Gnieźnie.
Akademia Zamojska (powstawała w latach 1594-1600). Z założenia miała być szkołą wyższą, ale w rzeczywistości nauczano tam na poziomie średnim. Celem było formowanie elit intelektualnych (szlachty, duchowieństwa) do sprawnego f-cjonowania w społ. Nauczanie odbywało się dwustopniowo: kurs niższy (3 profesorów: język polski, łacina i greka) oraz kurs wyższy (7 profesorów: filozofia, matematyka, logika, metafizyka, etyka, prawo i medycyna).

OŚWIECENIE [XVIII - XIX wiek]

Dynamiczny rozwój nauk mat.-przyr., zwł. fizyki (Newton), chemii (definicja pierwiastka), biologii i medycyny (mikroskop).

Na płaszczyźnie humanistyki krytykowano to, co dotąd.

Racjonalizm

R. oświeceniowy - Montaigne 1533-92 (Próby). Konkretne treści dot. wychowania, kształcenia. Cel kształcenia to przygotowanie do przyszłego życia, należy dostarczać wiedzy praktycznej uzdolniającej do wykonywania określonej pracy. Zasada rozsądku. Przeciwstawienie dwóch metod zdobywania wiedzy: doświadczanie rzeczywistości i nauczanie książkowe. Promowanie łagodności, postulat niekształcenia kobiet (cham!).

Sensualizm i indukcjonizm

Bacon - twórca współczesnej koncepcji nauki. Sensualizm - postulat zmysłowego poznawania rzeczywistości jako pierwszego elementu poznania. Indukcjonizm - stawianie tez o ch-rze ogólnym na podstawie pojedynczych wydarzeń, przykładów, przypadków. Wykorzystywanie pomocy naukowych: globusy, laboratoria, narzędzia astronomiczne.

Sceptycyzm i racjonalizm.

Kartezjusz, krytyka wiedzy apriorycznej. Empiryzm i sensualizm jako podstawa poznania. Kartezjusz - twórca optymizmu pedagogicznego.

Locke - cele wychowania: wychowanie dżentelmena, osoby uprzejmej i elokwentnej, dbającej o potrzeby warstw niższych i biedniejszych

Rozwój szkolnictwa ludowego i filantropizmu - zainteresowanie m.in. problemem dzieciobójstwa, ubóstwa i przestępczości. Problem fizjokratyzmu - rozwój warstw społecznych zależy gł. od warstw najuboższych.

Główni przedstawiciele - wychowawcy oświeceniowi

Jan Komeński 1592 - 1670

należał do braci czeskich; uciekając od prześladowań trafił do Pl i tu prowadził szkołę w Lesznie
autor Wielkiej dydaktyki - postulaty:

uproszczenie nauczania łaciny do podstaw, sentencji (zmniejszenie lub kompletne odrzucenie gramatyki)
zamiast nauczania pamięciowego - nauczanie oglądowe (bezpośr. kontakt z rzeczywistością)
obowiązek kształcenia powszechnego (płeć i stan społeczny)
utrzymanie szkolnictwa powszechnego jest obowiązkiem władz świeckich
system trójstopniowy, 6 letni (3x6 lat)

szkoła macierzyńska nauczanie w domu, rodzice-wychowawcy; miłość, uczenie podstaw wiedzy o świecie, ciekawości świata, obyczajów i moralności
szkoła elementarna utrzymywana przez gminę, nauczanie języka ojczystego i podstawowych umiejętności przydatnych w życiu zawodowym, arytmetyka, geometria, śpiew, religia, geografia, rzemiosło, historia, ~WOS
szkoła łacińska w większych miastach, cel: nauczanie języków oraz znajomości historii i treści z zakresu kształcenia ogólnego
Jan Jakub Rousseau (1712-1758)

wygrał konkurs: Czy odnowienie sztuk i nauk przyczyniło się od odnowienia obyczajów?
N! propozycja wychowania naturalnego człowiek od momentu narodzenia jest osobą dobrą, twórczą, zdolną do rozwoju; ten rozwój utrudniają struktury i zależności społ.
Wychowanie to ochrona dziecka przed elementami szkodliwymi (tzw. wychowanie negatywne, oparte na naturalnym potencjale dziecka)
Wyróżnił 4 etapy rozwoju człowieka
Podkreślał wagę bliskiego kontaktu matki z dzieckiem w okresie niemowlęctwa (do 3 roku życia) - pochwalał karmienie piersią.