Skala twardości wg Mohsa:

1. talk (da się rysować paznokciem)

2. gips (j.w.)

3. kalcyt (ostrzem stalowym)

4. fluoryt (j.w.)

5. apatyt (szkłem)

6. ortoklaz(j.w)

7. kwarc

8. topaz

9. korund

10. diament

SKAŁY MAGMOWE:

Są to skały powstałe na skutek zakrzepnięcia stopu krzemianowego w ziemi lub na jej powierzchni. Ze względu na miejsce krystalizacji wyróżnia się :

- plutoniczne(głębinowe)

- wulkaniczne

- żyłowe

Minerały występujące w skałach magmowych, ze względu na udział w ich budowie podzielono na 3 grupy:

* minerały główne- najważniejsze składniki skał magmowych, decyduje o ich przynależności systematycznej

* minerały poboczne- mają mały udział w budowie skał magmowych

* minerały akcesoryczne- występują tylko w niektórych typach skał magmowych, w postaci dużych kryształów

Budowa wewnętrzna skał magmowych:

Budowa wewnętrzna określa sposób wykształcenia i rozmieszczenia składników w skale magmowej. Zależy od:

- składu chemicznego

- warunków fizycznych i chemicznych i ich zmian podczas krzepnięcia magmy

Struktura- opisuje sposób wykształcenia składników w skale. Struktura opisuje:

- stopień krystaliczności skały

- wielkość i kształt kryształów

- wzajemne stosunki pomiędzy składnikami w skale.

Tekstura- opisuje ich ułożenie i rozmieszczenie

Stopień krystaliczności stanowi podstawę do wyróżnienia:

1. struktury hialitowej (szklistej)- charakterystyczna dla skał zbudowanych z fazy bezpostaciowej czyli szklistej, powstającego w czasie gwałtownego stygnięcia stopu krzemianowego, występuje wyłącznie w skałach wulkanicznych. Warunki sprzyjające- wysoka temperatura i mały udział składników…

2. struktura pełnokrystaliczna (holokrystaliczna)- zbudowana wyłącznie z faz krystalicznych (brak szkliwa)- s .magmowe, głębinowe i żyłowe- takie wykształcenie ziaren wymaga stosunkowo powolnej krystalizacji magmy.

3. Struktura hipokrystaliczna- charakterystyczne dla skał, w których prócz faz krystalicznych wchodzi szkliwo. Wyst. w skałach wulkanicznych i krzepnących na niewielkiej głębokości skał żyłowych. Świadczy o zmianie warunków w trakcie krystalizacji.

TYPY OSUWISK

1. Spływy- dostarczanie do podłoża odpowiedniej ilości wody, płynięcie trwa krótko, jest szybkie, strumienie liniowe.

Spełzywanie- bardzo powolny, najczęściej stały, ruch przypowierzchniowy, warstw skalnych leżących na zboczach. Spływają pokrywy zwietrzelinowe od 5⁰ do 30^0. Zjawisko występujące wiosną.

Rozpoznanie: nierówna, pofalowana powierzchnia, o deniwelacji od 2 do 3 m, wygięcie u podstaw pni drzew.

Osypywanie: szybkie przesuwanie się po zboczu materiału luźnego lub sypkiego (mat. usypany u podnóża to piargi)

2. Zsuwy- najczęściej spotykany rodzaj mas skalnych. Rezultatem tego są zsuwy posiadające bardzo wyraźną powierzchnie po której nastąpiło przemieszczenie mas po zboczu- tj. powierzchnie poślizgu. Mat. przemieszczony jest wyraźnie oddzielony od pozostałego.

• Osuwiska konsekwentne- gdy powierzchnia poślizgu rozwija się wzdłuż jakiejś naturalnej płaszczyzny np. powierzchnia pomiędzy zwietrzeliną, a skałą niezwietrzałą.

• Osuwiska asekwentne- powstają w zboczach zbudowanych z jednorodnych osadów.

• Osuwiska insekwentne- powierzchnia poślizgu rozwija się niezależnie os istniejących powierzchni skalnych. Powierzchnia wzdłuż, której nastąpiło przemieszczenie mas jest najczęściej wklęsła.

3. Obrywy- oderwanie się i szybkie przemieszczenie się mas skalnych, najczęściej skał litych. Występują w górach.

Problemy budownictwa na obszarach osuwisk:

- unikać posadowienia obiektów na terenach gdzie występują lub mogą wystąpić powierzchniowe ruchy masowe

- w analizach brać pod uwagę koszty badan geologicznych i prac związanych z zabezpieczeniem stateczności zbocza.

- podstawowe czynności przy zabezpieczaniu osuwisk: a) odwodnienie wód powierzchniowych i podziemnych, b) regulacja zboczy polegająca na zmniejszeniu kąta nachylenia, c) podparcie zbocza np.: palami, ścianami oporowymi.

LĄDOWE WODY STOJĄCE

Lądowe wody stojące to przede wszystkim jeziora ale również bagna i torfowiska. Jezioro- zbiornik wodny w zagłębieniu na powierzchni ziemi, nie mający bezpośredniego połączenia z morzem. Jeziora w stosunku do czasu geologicznego są formami efemerycznymi („jednodniowe”, ulotne).

Działalność jezior:

Dwie grupy jezior: endogeniczne i egzogeniczne np. tektoniczne – powstałe w obniżeniach tektonicznych.

Egzogeniczne:

-j. lodowcowe: moreny dennej, czołowej, rynnowe

-j. rzeczne (starorzecza)

-j. morskie (nadbrzeżne)

Morenowe- powstałe na skutek wypełnienia wodą zagłębień na obszarach zarówno moreny dennej jak i moren czołowych w wyniku nierównej akumulacji.

Faza jeziorna: (kolejność wypełnienia misy jeziornej):

- osady klasyczne (piaski, żwiry)

- osady chemiczne (kreda jeziorna)

- organogeniczne (sapropel- ciemne muły, iły jeziorne bogate w substancje organogeniczne)

Faza bagienna:

Tworzenie sie osadów organogenicznych takich jak torf i namuł.

Warunki geologiczno- inżynierskie

Na obszarach występowania torfów oraz innych osadów bagiennych i jeziornych.

- grunty nienośne

- grunty silnie odkształcone

- na ogół wysoki poziom wód gruntowych

- woda gruntowa często zanieczyszczona i agresywna wobec betonu i matali

Torfy i namuły występują w dolinach rzecznych oraz na wysoczyźnie morenowej w Zagłębieniach jezior lodowcowych.

DZIAŁALNOŚĆ MORZA

…

OBIEG WODY W PRZYRODZIE

*Wody podziemne- pochodzenie. Typy genetyczne wód podziemnych:

- wody infiltracyjne- pochodzą z opadów, infiltracja- przesiąkanie, szybko zachodzi w piaskach i żwirach

- wody kondensacyjne- powstałe w wyniku skroplenia, zasilają wody podziemne

- wody juwenilne (dziewicze), biorą udział w cyklu hydrologicznym

- wody reliktowe- (szczątkowe) wyłączone z krążenia

*Woda wsiąkowa – pochodzi od opadów atmosferycznych i grawitacyjnie przemieszcza się przez strefę aeracji do strefy saturacji.

*Woda zawieszona- występuję na soczewkach skał (gruntów) nieprzepuszczalnych, znajduję się powyżej zwierciadła wody gruntowej.

Strefa saturacji:

- wody zaskórne (przypowierzchniowe) – wyst. do głębokości od 0 do 10 m pod powierzchnią terenu i znajdują się pod bezpośrednim wpływem czynników zew. Na ogół pozbawione strefy aeracji.

- woda gruntowa- zwierciadło jest zawsze swobodne. Są oddzielone od warstwy terenu przepuszczalną strefą aeracji. Każda wolna woda podziemna w terminologii geologiczno- inżynierskiej to woda gruntowa.

- wody wgłębne- podziemne występujące w warstwach wodonośnych, przykryte utworami nieprzepuszczalnymi.

- wody głębinowe- występują głęboko

Zwierciadło wód podziemnych- jest to górna powierzchnia wyznaczona zasięgiem wody wolnej. Zwierciadło wód podziemnych jest granicą pomiędzy strefą aeracji i strefą saturacji.

Zwierciadło swobodne- powstające pod ciśnieniem atmosferycznym, co oznacza, że nad zwierciadłem wody w tej samej warstwie przepuszczalnej występuje przestrzeń bez wody umożliwiająca jego podnoszenie się.

Zwierciadło napięte- pozostające pod ciśnieniem wyższym od atmosferycznego. Jego położenie jest wymuszone przez wyżej leżące utwory które uniemożliwiającą wzrost poziomu zwierciadła wody. Występuje na granicy warstwy wodonośnej i warstwy nieprzepuszczalnej.

:

Poczynając od programowania badań b. istotnym jest współpraca projektanta obiektu z dokumentatorem czyli osobą sporządzającą dokumentację geotechniczną i geologiczno- inżynierską.

Celem ujednolicenia metodyki opracowań geotechnicznych wprowadzono tzw. Kategorie geotechniczne, które należy ustalić przed projektowaniem badań.

Zakres badań uzależniony jest od ustalonej kategorii geotechnicznej. Przy ustaleniu kategorii geotechnicznej uwzględnić:

- stopień i złożoność warunków gruntowych

- wielkość budowli

- rozkład i sposób przekazywania obciążeń na podłoże

- możliwość występowania rożnic osiadań

- oddziaływania podłoża w zależności od jej sztywności i podatności podłoża, z uwzględnieniem zmian w trakcie budowy

- warunki dodatkowe: np. agresywne oddziaływanie środowiska na budowlę

- wrażliwośc podłoża na odsłonięcie np. pęcznienie, wysychanie

PODSTAWOWE ZASADY DOKUMENTOWANIA GEOLOGICZNO- INZYNIERSKIEGO

Dokumentowaniem geologiczno- inżynierskim- gromadzenie informacji dotyczących danego obszaru zestawienie ich w odpowiednie opracowanie tzw. Dokumentację. Źródła informacji dla dokumentacji geo-inż.:

- literatura mapy

- wcześniej wykopane opracowania

- własne badania terenowe i laboratoryjne.

Dokumentacje geo-inż. podlegają innym przepisom w porównaniu z dokumentacją geotech. Dokumentacja geotech nie wymaga potwierdzenia.

Dokumentacja geo-inż. poprzedzona jest szczegółowym projektem robót geologicznych, w których opisany jest zakres prac terenowych i laboratoryjnych.

Dokumentacja geotech. dla I i II kategorii w prostych warunkach gruntowych. W przypadku II i III kategorii (złożone warunki gruntowe) obowiązuje dok. geotech. +dokumentacja geo-inż.

Stopnie złożoności warunków geotech.:

1. proste warunki gruntowe

-jednorodne, genetycznie i litologiczne równoległe warstwy gruntów dobrej nośności,

-poziom wody gruntowej poniżej projektowanego poziomu posadowienia,

-brak niekorzystnych zjawisk geologicznych

b) złożone warunki gruntowe:

-niejednorodne, nieciągłe warstwy zmienne, wykształcenie genetyczne i litologiczne

-występowanie warstw gruntów słabych, w tym organicznych i nasypów niekontrolowanych

-poziom wody gruntowej w poziomie posadowienia lub powyżej

-brak niekorzystnych zjawisk geologicznych (czynnych procesów)

c) skomplikowane warunki gruntowe:

-osuwiska, sufozja, kurzawka

-obszary szkód górniczych

-centralne obszary delt

I kategoria

Zalicza się małe i stosunkowo lekkie obiekty posadowione w prostych warunkach gruntowych, dla których wystarczy jakościowe określenie właściwości gruntów (ściany oporowe, płytkie wykopy)

II kategoria

Obiekty budowlane w prostych i złożonych warunkach gruntowych wymagających ilościowej oceny danych geotech i ich analizy takie jak:

-fundamenty bezpośrednie lub głębokie

-ściany oporowe

-wykopy i nasypy, budowle ziemne

-kotwy gruntowe

-przyczółki, filary mostowe

III kategoria

a)nietypowe obiekty budowlane niezależnie od stopnia skomplikowania warunków gruntowych, których wykonanie lub użytkowanie może stwarzać poważne zagrożenia dla użytkowników i środowiska takie jak:

-obiekty energetyki jądrowej

-zapory wodne

-zakłady chemiczne

b)wszystkie obiekty posadowione w skomplikowanych warunkach gruntowych

c)obiekty zabytkowe i muzealne

każda dokumentacja geotechniczna powinna składać się z 2 części

-opisowej

-graficznej

Zakończenie części opisowej powinien stanowić rozdział zawierający wnioski i zalecenia.

Warunki geologiczno-inżynierskie na obszarach akumulacji lodowca

Przy rozpatrywaniu osadów lodowcowych jako podłoża budowlanego zwróć uwagę czy analizowany teren znajduje się w zasięgu ostatniego zlodowacenia bowiem grunty te mają stosunkowo młody wiek i charakteryzują się większą odkształcalnością w porównaniu z osadami starszych zlodowaceń.

-obszar moreny czołowej- bdb podłoże dla budownictwa

-obszar występowania moreny dennej- bdb podłoże dla budownictwa

-sandry(piaski, żwiry) bdb podł. dla budownictwa

-kemy w zależności od gruntów lepsze gdy zbudowane ze żwirów aniżeli z pyłów

-zastoiskowe osady- iły warstwowe, tzw. wstęgowe- przy zach. odpowiednich warunków stosunkowo dobre podłoże.