Wykład z dn. 14.11.2007r.

SPÓŁKA JAWNA

Spółka jawna jest uregulowana w art.22-85 ksh. Regulacja tej spółki jest szczegółowa, gdyż jest to typowa spółka osobowa, w związku z tym pozostałe spółki są uregulowane w takim zakresie w jakim wskazują różnice w stosunku do spółki jawnej. Natomiast w pozostałym zakresie jest odesłanie do przepisów o spółce jawnej. Stąd jest ona uregulowana najdokładniej i najobszerniej.

Art.22par.1- Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.

W ramach tej definicji może znaleźć 3 elementy:

1. spółka jawna jest spółką osobową; z tego sformułowania wynika, że nie ma osobowości prawnej, ale jest podmiotem prawa, osobą prawną ułomną i przepis art.8 ksh nadaje jej zdolność prawną w bardzo szerokim zakresie, bo spółka jawna może nabywać prawa (w szczególności prawa własności i inne prawa rzeczowe), zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną;

- jest to spółka, w której odpowiedzialność za zobowiązania wraz z tą spółką ponoszą wszyscy wspólnicy: solidarnie, bez ograniczenia, osobistymi majątkami i subsydiarnie względem spółki,

- ponadto z tego, że jest to spółka osobowa wynika, że prawo prowadzenia spraw i reprezentacji należy do każdego wspólnika oraz to, że

- spółka może ulec likwidacji, ale postępowanie likwidacyjne nie jest obligatoryjne;

2. spółka prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą; wynika z tego fakt, że:

- musi mieć zorganizowany kompleks majątkowy, zespół składników materialnych i niematerialnych, który służy osiąganiu celu zarobkowego;

- zatem spółka jawna jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej; to, że spółka prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą- dodatkowo jeszcze wzmacnia jej podmiotowość prawną, bo firma indywidualizuje spółkę jako podmiot i jako przedsiębiorcę, a nie wspólników. Ksh wyraźnie mówi, że firma jest firmą spółki (w kh przedwojennym było stwierdzenie, że firma jest firmą wspólną wspólników);

3. element negatywny- taki, że spółka jawna nie jest inną spółką handlową; czyli jej forma organizacyjno-prawna nie jest podobna do żadnej następnie uregulowanej spółki handlowej;

Kto może być wspólnikiem w spółce jawnej?

Każdy podmiot może być wspólnikiem w spółce jawnej, a więc zarówno:

- osoba fizyczna,

- osoba prawna, jak i

- osoba prawna ułomna.

Powstanie spółki jawnej:

Spółka jawna powstaje w trybie normatywno-rejestrowym. Ustawa określa przesłanki, których spełnienie wystarcza do tego, aby nastąpił wpis spółki do rejestru. Jeśli chodzi o umowę spółki, to reguluje ją art.25 ksh z którego wynika, że jej obligatoryjna treść zawiera się w 4 postanowieniach.

Umowa spółki jawnej powinna zawierać:

1. firmę i siedzibę spółki,

2. określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,

3. przedmiot działalności spółki,

4. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

To jest minimum treści, które wystarczy do tego, żeby na podstawie takiej umowy nastąpił wpis. Są to essentialia negotii tej umowy. Oczywiście wspólnicy mogą tę treść wzbogacić i często tak robią, zwłaszcza tym zakresie, w którym ksh uzależnia jakieś prawa i obowiązki od zawarcia ich w umowie (np. takim postanowieniem jest określeni tzw. udziału kapitałowego, jak również postanowienie, które dotyczy kwestii wyłączenia procedury likwidacyjnej). Te 4 elementy to jest minimum, jeżeli są one zawarte to na tej podstawie może być już wpis.

Ad.1) Firma i siedziba spółki:

Firmą spółki jawnej jest firma osobowa. Zgodnie z art. 24ksh:

Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna".

Zgodnie z par.2 art.24ksh:

Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp.j.".

- brzmienie skrótu spółki jawnej jest przewidziane przez ksh, zatem w tym zakresie wspólnicy nie mają wyboru; jest to przepis szczególny w stosunku do przepisu kc, który dopuszcza w ramach regulacji firmy skracanie firm, ale nie przewiduje tam żadnego modelu skrótu,

- co do zasady sam przedsiębiorca może ten skrót sobie ustalić, w przypadku spółki jawnej skrót ten jest ustalony przez kodeks,

Siedziba- przez siedzibę rozumiemy miejscowość. Należy odróżnić siedzibę od adresu, gdyż zamieszczenie adresu w umowie spółki:

- nie jest wymagane przez kodeks,

- nie jest nawet wskazane, z tego względu, że adres może się często zmieniać, a jeżeli byśmy adres zawarli w umowie spółki, łączyłoby się to z koniecznością każdorazowej zmiany umowy (jest to kosztowne i długotrwałe),

Ad.2) Określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość:

Umowa musi określać wkład każdego wspólnika oddzielnie, to jest z imienia i nazwiska bądź z nazwy bądź z firmy; musi być wskazany wspólnik i jemu przypisany ten wkład co do postaci i co do wartości,

który wspólnik deklaruje się wnieść do majątku spółki,

Ad.3) Przedmiot działalności spółki:

Przedmiot działalności spółki jest dowolny, byleby był to przedmiot umożliwiający cel zarobkowy np. usługi, handel, wytwórstwo.

Ad.4) Czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony:

Jeżeli jest oznaczony to musi być określony termin jej trwania.

Sama umowa wystarcza, aby złożyć wniosek o wpis spółki do rejestru. Nie jest konieczne zgromadzenie majątku, czyli wniesienie wkładów przed rejestracją, wystarczy sama umowa. Wkłady mogą być wniesione, natomiast nie muszą. Wręcz umowa może określać późniejszy termin do wniesienia przez wspólników wkładów- już po rejestracji.

Art.23ksh- Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

Jest to jedyna umowa spółek handlowych, która nie wymaga formy aktu notarialnego.

Zgłoszenie do sądu rejestrowego jest zarówno prawem i obowiązkiem każdego wspólnika:

Art.26par.3 ksh- Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru. Do zgłoszenia należy dołączyć złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki.

Sam wpis do rejestru rodzi powstanie spółki jako podmiotu.

Jaki jest status spółki od zawarcia umowy do momentu wpisu do rejestru?

Spółki kapitałowe według ksh mają etap organizacyjny: spółka kapitałowa w organizacji w przypadku spółki z o.o. trwa od momentu zawarcia umowy, a w przypadku spółki akcyjnej- od momentu zawarcia statutu i objęcia ostatniej akcji, aż do momentu wpisu do rejestru. Ten etap jest upodmiotowiony, bo spółka kapitałowa w organizacji jest osobą prawną ułomną.

Natomiast powstaje pytanie: czy w wypadku spółek osobowych, a konkretniej spółki jawnej też jest taki etap przedspółki?

Otóż spółka jawna nie ma etapu przedspółkowego, a zatem powstaje kwestia: kto jest uprawniony i kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte pomiędzy zawarciem umowy a wpisem do rejestru? Kwestię tę rozstrzyga par.2 art.25¹ksh:

Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie.

Zatem sytuacja spółki jawnej przed rejestracją a po zawarciu umowy, jest zbliżona spółki cywilnej, w której:

- każdy wspólnik reprezentuje spółkę i to jest jego prawo,

- każdy wspólnik solidarnie z innymi wspólnikami ponosi osobistą, nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania.

W przypadku spółki jawnej:

• nie ma etapu organizacyjnego,

• nie ma upodmiotowionej przedspółki,

• odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z działania wspólników ponoszą solidarnie osoby działające w tym okresie.

Jest jeszcze kwestia szczególna uregulowana w art.26par.4 i 5 ksh (wiąże się z kwestią spółek cywilnych, które w początkowym okresie lat 90-tych po transformacji gospodarczej były wykorzystywane do wspólnego prowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty). Zawarto wówczas mnóstwo umów spółek cywilnych, które stanowiły podstawy do wspólnego działania w celu zarobkowym.

- ta sytuacja była niepokojąca, zwłaszcza wobec usilnych starań m.in. SN o to, aby upodmiotowić spółkę cywilną; z tego pomysłu ostatecznie zrezygnowano, ale przyjęto jednocześnie stanowisko, zgodnie z którym powinno się coś zrobić z tymi spółkami cywilnymi (to nie jest podmiot),

- było kilka pomysłów; odrzucono ten zgodnie z którym trzeba byłoby obligatoryjnie każdą spółkę cywilną przekształcić w spółkę handlową; odrzucono to ze względu na to, że trudno narzucać podmiotom formę organizacyjno-prawną i obciążać je kosztami związanymi z utworzeniem spółek handlowych,

- niemniej sama myśl o tym, że coś się z tymi spółkami powinno zrobić, została ujęta przez ksh nieco inaczej:

Art.26par.4 ksh- Spółka, o której mowa w art.860 kc (spółka cywilna), może być przekształcona w spółkę jawną. Przekształcenie wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego przez wszystkich wspólników.

-więc można skorzystać z tego art.26par.4 i przekształcić spółkę cywilną w spółkę jawną, wymaga to jedynie jednomyślności wszystkich wspólników cywilnych i wszyscy z nich zgłaszają do sądu rejestrowego spółkę cywilną jako spółkę jawną, jednocześnie dostosowują swoją umowę cywilną zgodnie z treścią art. 25 ksh,

- natomiast jest przymus przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną, ale tylko i wyłącznie wobec takich spółek cywilnych, które prowadzą przedsiębiorstwo większego rozmiaru, bo osiągają w ciągu 2 kolejnych lat obrotowych takie przychody netto, które już wymagają prowadzenia ksiąg rachunkowych,

- przepis art.26par.4 jest ustalony nowelizacją do kc z 2004r., bo pierwotne brzmienie tego przepisu wskazywało kwotowo wartość tego przychodu netto, który już nakazywał przekształcenie spółki cywilnej w jawną;

Jeżeli przychody netto spółki cywilnej w każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych osiągnęły wartość powodującą, zgodnie z przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, zgłoszenie jest obowiązkowe i powinno nastąpić w terminie 3 miesięcy od zakończenia drugiego roku obrotowego.

- jest tu przymus przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną, ale tylko gdy przychody netto na to wskazują w ciągu dwóch kolejnych lat,
- ten przepis nie ma żadnego charakteru przejściowego, czyli ta sytuacja może się i dzisiaj zdarzyć, pomimo 7lat od rozpoczęcia obowiązywania ksh,

Spółka cywilna staje się spółką jawną z chwilą wpisu do rejestru, obojętnie czy:

- tej spółki cywilnej, której wspólnicy dobrowolnie, bez przymusu taki wniosek zgłoszą, czy

- wtedy, kiedy jest przymus wpisu.

- jest to nadzwyczajny tryb przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną,

Art.26par.5- Z chwilą wpisu do rejestru spółka cywilna staje się spółką jawną.

- tej spółce z momentem wpisu przysługują wszystkie prawa i obowiązki, stanowiące majątek wspólny wspólników,

- czyli zasada kontynuacji, tyle tylko, że to co było na gruncie spółki cywilnej majątkiem wspólników, zobowiązaniami wspólników- staje się z momentem wpisu majątkiem spółki i zobowiązaniami spółki jawnej;

Reasumując: spółka jawna może powstać:

• albo jako spółka jawna pierwotna- z woli wspólników, od razu zawiązywana jako spółka jawna

• albo z przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną: dobrowolnie (z woli wspólników) albo przymusowo (gdy zachodzi przesłanka z art.26par.4 zd.2 ksh).

STOSUNKI WEWNĘTRZNE SPÓŁKI JAWNEJ:

1. Prowadzenie spraw spółki

2. Majątek spółki

3. Prawa i obowiązki wspólników

AD.1) Prowadzenie spraw spółki:

Prowadzenie spraw spółki jest niczym innym jak działaniem polegającym na podejmowaniu decyzji.

Prowadzenie spraw spółki jest uregulowane w ramach rozdziału 3w przepisach art.38 i następnych.

Przepisy regulujące stosunki wewnętrzne w spółce jawnej mają co do zasady charakter dyspozytywny, a zatem wspólnicy mogą umówić się odmiennie, ale jest jeden wyjątek art.38 ksh, który ma charakter normy bezwzględnie wiążącej:

Art.38par.1ksh- Nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników.

Prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki ma każdy wspólnik jawny. Każdy wspólnik jawny może być wyłączony od prowadzenia spraw spółki. To wyłączenie może być za zgodą tego wspólnika albo bez jego zgody:

• wyłączenie wspólnika od prowadzenia spraw za jego zgodą może nastąpić:

- w samej umowie spółki; wspólnicy mogą umówić się co do tego, któremu z nich powierza się prowadzenie spraw spółki; oznacza to, że wszyscy pozostali są wyłączeni- albo można imiennie wyłączyć jednego lub kilku wspólników od prowadzenia spraw, co oznacza że pozostało to prawo przy pozostałych wspólnikach,

- drugi sposób- już po powstaniu spółki może być podjęta uchwała przez wspólników o tym, że któryś wspólnik jest od prowadzenia spraw za jego zgodą wyłączony,

Można wyłączyć samo prawo prowadzenia spraw, można zwolnić tylko z obowiązku prowadzenia spraw albo można wyłączyć, tzn. pozbawić prawa i jednocześnie zwolnić z obowiązku prowadzenia spraw.

• wyłączenie wspólnika od prowadzenia spraw bez jego zgody:

art.47ksh- Prawo prowadzenia spraw spółki może być odebrane wspólnikowi z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu; dotyczy to również zwolnienia wspólnika od obowiązku prowadzenia spraw spółki.

- wyłączenie wspólnika bez jego zgody jest trybem sądowym,

- w tym zakresie jest wyłączone prawo podejmowania uchwał przez wspólników; uchwały mogą podjąć wspólnicy w tym zakresie tylko wtedy, jeżeli wspólnik się godzi na to, żeby był wyłączony od prowadzenia spraw, natomiast jeżeli bez zgody wspólnika chcemy to uczynić to tylko i wyłącznie w trybie powództwa skierowanego do sądu z jednoczesnym wskazaniem ważnych powodów,

- rozumienie ważnych powodów musi być zobiektywizowane; ważne powody są kategorią obiektywną, nie chodzi wobec czego o subiektywną ocenę wspólników, tylko chodzi o przedstawienie takich okoliczności w świetle których prowadzenie spraw przez wspólnika, mogłoby być niekorzystne dla spółki jako podmiotu,

- ważną sprawą może być: choroba, wyjazd, ułomność, brak zaufania uzasadniony jakimś zachowaniem wspólnika;

- ważny powód musi być wskazany, sąd go ocenia i ewentualnie wydaje orzeczenie; w takiej sytuacji tak samo jak i przy wyłączeniu za zgodą wspólnika, wyłączenie może mieć w swoim zakresie albo tylko zwolnienie z obowiązku prowadzenia spraw spółki, albo tylko pozbawienie prawa albo odebranie prawa i zwolnienie z obowiązku prowadzenia spraw spółki,

- wyłączenie wspólników od prowadzenia spraw wiąże jednak limit, który wynika z art.38 ksh- to oznacza, że nie można wszystkich wspólników wyłączyć od prowadzenie spraw i powierzyć to prowadzenie osobie trzeciej, przynajmniej jeden wspólnik musi mieć przynajmniej prawo do prowadzenie spraw spółki; w takiej sytuacji powierzenie zarządzania spółką osobie z zewnątrz jest dopuszczalne, natomiast nie może być powierzenie spraw spółki osobie trzeciej z wyłączeniem wspólników w ogóle;

- zgodnie z art.40 ksh:

Prowadzenie spraw spółki może być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom, bądź na mocy umowy spółki, bądź na podstawie późniejszej uchwały wspólników. Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw spółki.

Jeżeli prowadzenie spraw spółki powierzono kilku wspólnikom, do prowadzenia przez nich spraw stosuje się do nich przepisy ustawy dotyczące prowadzenia spraw przez wszystkich wspólników. Uchwałę wszystkich wspólników zastępuje wówczas uchwała tych wspólników, którym powierzono prowadzenie spraw spółki.

W jaki sposób mogą wspólnicy (każdy z nich czy tylko ci, którym powierzono prowadzenie spraw), te sprawy prowadzić? Ta kwestia zależy od charakteru sprawy:

• W pierwszej kolejności mamy sprawy tzw. zwykłego zarządu; ksh oraz kc nie zawiera definicji legalnej tej kategorii spraw, natomiast w orzecznictwie i doktrynie termin ten rozumiany jest tak, że są to sprawy bieżące, sprawy mające na celu zapewnienie normalnego funkcjonowania spółki, eksploatowania przedsiębiorstwa przez spółkę. Natomiast te sprawy, które łączą się z obciążeniem majątku spółki, z rozporządzaniem składnikami tego majątku, czyli te które dotyczą przede wszystkim przywłaszczeń, przesunięć majątkowych lub mają charakter obciążający dla spółki- do spraw zwykłego zarządu nie należą.

A więc przykładowo: zbycie nieruchomości, zbycie przedsiębiorstwa, wydzierżawienie przedsiębiorstwa, obciążenie nieruchomości, zaciągnięcie kredytu, poręczenie długu, wystawienie weksla- są typowymi czynnościami, które nie mieszczą się w zakresie zwykłego zarządu. Zawsze poza tymi w/w klasycznymi przypadkami spraw przekraczających zwykły zarząd, za każdym razem trzeba ad casum ocenić jaką naturę ma dana sprawa.

Przykład sprawy przekraczającej zwykły zarząd: jeżeli spółka zatrudnia pracowników, to ustalenie wynagrodzenia należy do spraw zwykłego zarządu; ale może się zdarzyć taka sytuacja, że spółka znajduje się w złej kondycji finansowej, zatrudnia jakąś osobę i wynagrodzenie jest tek niewspółmiernie wysokie w stosunku do jej możliwości, taka sprawa nie będzie już sprawą zwykłego zarządu, choć w innej sytuacji nawet w tej samej spółce, taka sprawa normalnie będzie zaliczana jako zwykła.

- jeżeli sprawy nie przekraczają zwykłych czynności spółki- zwykłego zarządu, to każdy wspólnik może samodzielnie je prowadzić. Jest to wyraźne powiedziane w art.39par.2 ksh:

Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki.

Jednakże jeżeli przed załatwieniem tej sprawy, choćby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwił się jej prowadzeniu, wówczas wymagana jest uprzednia uchwała wspólników. Jacy wspólnicy mogą się sprzeciwić załatwieniu sprawy przez innego wspólnika?

Otóż tylko i wyłącznie ci, którzy mają przynajmniej prawo prowadzenia spraw spółki.

• sprawy przekraczające zakres zwykłych spraw spółki; stosuje się art.43ksh, który ma charakter bezwzględnie wiążący:

W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki.

• trzecia kategoria spraw spółki, są to tzw. czynności nagłe; art.44ksh:

Wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki może bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę.

- sprawą nagłą jest taka sprawa, która bez względu na naturę (czy jest to sprawa zwykłego zarządu czy przekraczająca zwykły zarząd), której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważna szkodę,

Można powiedzieć, że kwestia wyłączenia wspólnika od prowadzenia spraw nie ma znaczenia tylko i wyłącznie, gdy chodzi o prowadzenie spraw przekraczających zwykły zarząd- bo do jej podjęcia konieczna jest uchwała wszystkich wspólników. Natomiast w zakresie spraw nagłych i spraw zwykłego zarządu- rozpatrujemy tylko i wyłącznie tych wspólników, którzy mają przynajmniej prawo prowadzenia spraw spółki.

Wspólnikowi za prowadzenie spraw spółki nie należy się wynagrodzenie, bo to jest jego prawo i obowiązek, ale ponieważ przepis ma charakter dyspozytywny, to umowa wspólników albo późniejsza uchwała wspólników może przyznać wynagrodzenie z tytułu prowadzenia spraw spółki.

Art.46ksh- Za prowadzenie spraw spółki wspólnik nie otrzymuje wynagrodzenia.

!! cały ten dział dotyczący spółki jawnej ma charakter dyspozytywny, z wyjątkiem art.38 i 43ksh,

Prowadzenie spraw, jako będące w sferze wewnętrznej jest działaniem polegającym na podejmowaniu decyzji, natomiast reprezentacja jest działaniem na zewnątrz- czyli jest realizacją na zewnątrz tej decyzji podjętej przez wspólników w ramach stosunku wewnętrznego.

AD.2) Majątek spółki:

Majątek spółki jawnej jest jej majątkiem. To jest majątek tego podmiotu. Na gruncie kh majątek był ujmowany jako współwłasność łączna wspólników jawnych (więc tak samo jak w przypadku spółki cywilnej), natomiast ksh w art.28 (ksh wzmocnił podmiotowość spółki i dlatego przepisy dotyczące samego majątku znajdują się w rozdziale pt.,,Stosunek do osób trzecich”) stanowi:

Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.

Na majątek spółki składają się:

1. wkłady, które wspólnicy do spółki wnoszą oraz

2. tzw. nabytki- mienie, które spółka w czasie jej istnienia nabywa

WKŁAD:

Możemy wskazać na 3 postacie wkładów, spośród których wybór wkładu należy do wspólnika. Zgodnie z art.48par.2 ksh:

Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki.

Wkład w spółce jawnej może być w postaci:

1. przeniesienia własności rzeczy, praw lub sumy pieniężnej, (własność przechodzi na spółkę i ona staje się właścicielem);

2. obciążenia własnych rzeczy lub praw na rzecz spółki, (tutaj nawiązuje się pomiędzy wspólnikiem a spółką odpowiedni stosunek prawny, którego podstawą jest tytuł obciążenia; można oddać rzecz do używania albo wydzierżawić prawo, które przysługuje danej osobie lub osobie trzeciej za jej zgodą i tutaj spółka nie nabywa własności, ale ma prawo używania tej rzeczy, bądź wykonywania tego prawa na czas oznaczony albo do jej zużycia bądź przez cały czas istnienia spółki, jeżeli jest to możliwe),

3.świadczenie na rzecz spółki usług lub własnej pracy (wspólnik świadczy na rzecz spółki pracę lub wykonuje usługę i nie dostaje z tego tytułu wynagrodzenia;

- te dwie pierwsze postaci wkładów mają charakter realny, bo one rzeczywiście zasilają majątek spółki w momencie, gdy do spółki są wnoszone,

- natomiast, gdy chodzi o świadczenie usług i pracy, to tu jest tylko i wyłącznie pewna deklaracja w postaci świadczenia usług bądź pracy, dlatego że majątek spółki nie zostanie zasilony dotąd, dopóki praca lub usługa nie zostaną w istocie spełnione,

O taki wkładzie w postaci świadczenia usług lub pracy, mówi się na gruncie np. spółki komandytowej, jako o wkładzie niewniesionym- bo on jeszcze nie powstaje, gdy jest tylko i wyłącznie deklaracja spełnienia tych świadczeń.

Przedmiot usług lub zakres pracy, jakie wspólnik deklaruje wnieść do spółki- nie może się pokrywać z zakresem prowadzenia spraw spółki. Powadzenie spraw spółki jest obowiązkiem wspólnika. Natomiast wkład jest też obowiązkiem wspólnika, ale obowiązkiem który odnajduje się w prawie wspólnika o zysku. Zatem nie można tytułem wkładu wykonywać tego, co jest obowiązkiem prowadzenia spraw spółki przez wspólnika.

W umowie musi być wskazane: jaki wspólnik i jakie wkłady wnosi i podać ich wartość. Wobec czego wspólnicy umowie musi być wskazany charakter usługi, jak również zakres prac, do których wniesienia wspólnik się zobowiązuje, tak aby nie pokrywały się one wspólnicy prowadzeniem spraw spółki.

- gdy chodzi o wartość przeniesienia własności rzeczy, prawa lub ich obciążenia, to nie ma wątpliwości co do ich wartości; natomiast w przypadku określenia wartości świadczenia pracy lub usług, to tutaj nikt nie kontroluje z zewnątrz wspólników- wobec czego oni sami dokonują tutaj wiążących ich ustaleń, patrząc jednocześnie na to, aby nie przeszacować tych wartości, bo to się przenosi na prawa majątkowe wspólnika, zwłaszcza prawo do udziału w zyskach.

Jeżeli wspólnicy w umowie nie określiliby wartości ich wkładów, a powinni to zrobić zgodnie z art.25 ksh, to zgodnie z art.48 par ksh:

W razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników są równe.

Udział kapitałowy wspólnika: (tą instytucję wprowadził ksh)

Art.50 ksh- Udział kapitałowy wspólnika odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu.

Kodeks tego pojęcia nie definiuje. Zgodnie z definicją głoszoną w doktrynie i orzecznictwie sądowym przez udział kapitałowy- należy rozumieć zapisaną w księgach spółki jawnej wartość, od której zależą albo z mocy ustawy albo z mocy umowy prawa i obowiązki wspólnika. (ten udział kapitałowy wspólnika jawnego nie może być mylony z udziałem w kapitale w spółce z o.o., jest to tylko i wyłącznie zbieżność terminologii).

- jest to wskazanie przede wszystkim w jakim zakresie wspólnik partycypuje w zgromadzeniu kapitału początkowego majątku spółki; to w jakim zakresie on zgromadzi ten majątek może mieć znaczenie dla zakresu jego praw lub obowiązków, obojętnie czy te prawa lub obowiązki wynikają z kodeksu, czy umowy zawartej pomiędzy wspólnikami,

- przykładem takich praw, których zakres jest zależny od wielkości udziału kapitałowego może być prawo do odsetek:

Art.53 ksh- Wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka ponosi stratę.

- te odsetki kapitałowe wypłaca się od wartości udziału kapitałowego, czyli tej sumy, która odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu. A więc im większy udział kapitałowy, tym wyższa suma należnych wspólnikowi odsetek; zakres innych praw wynikających z umowy też może być uzależniony od tego udziału kapitałowego,

Prawa majątkowe wspólnika; mamy 2 prawa majątkowe, które wynikają z ustawy:

1) prawo do udziału w zyskach:

Art.51ksh- Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach (…)

- umowa może tą zasadę równego udziału w zyskach zmienić i może uzależnić udział w zysku od wysokości udziału kapitałowego; natomiast musi to wynikać z umowy, w braku takiego postanowienia, będzie wchodził w rachubę art.51 i zasada równego udziału w zyskach- bez względu na wartość wniesionego do spółki wkładu,

- wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego, przy czym o tym czy zysk będzie wypłacony decydują wszyscy wspólnicy uchwałą;

2) prawo do odsetek:

- odsetek spółkach kapitałowych nie ma prawa do odsetek, wkłady wspólników do spółek kapitałowych nie są oprocentowane; natomiast w spółkach osobowych zgodnie z art.53 ksh:

Wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego kapitału, nawet gdy spółka poniosła stratę.

Ponieważ jest to przepis dyspozytywny- umowa może wyłączyć prawo do odsetek, umowa może zmienić stopę odsetek, umowa może uzależnić wypłatę odsetek od zysku spółki. Jeżeli umowa będzie milczała w tej kwestii, to wówczas wspólnik ma roszczenie o odsetki w wysokości 5% bez względu na to, czy spółka zakończyła rok obrotowy z zyskiem czy też poniosła stratę.

Obowiązki majątkowe wspólnika jawnego:

1) obowiązek wniesienia wkładu- ten obowiązek nie wynika wprost z przepisów regulujących spółkę jawną, ale z art.3 ksh, zawierającego definicję umowy spółki handlowej i wynika z niego, że do każdej spółki handlowej wkład jest niezbędny,

2) obowiązek uczestniczenia w stratach- w takim samym stosunku w jakim uczestniczą wspólnicy w zyskach, w takim samym stosunku uczestniczą w stratach, ale jest to norma dyspozytywna- zatem mogą się wspólnicy umówić o inny stosunek uczestniczenia w stratach,

Art.51par.3- Umowa może zwolnic wspólnika od udziału w stratach.

Musi to wynikać z umowy; od udziały w zysku umowa zwolnić nie może- jeżeli byłoby wyłączenie od udziału w zyskach- taka norma byłaby nieważna, a taka konstrukcja nazywa się lwią spółką.

• obowiązek korporacyjny- jest to obowiązek o charakterze niemajątkowym i ciąży on na każdym wspólniku spółki jawnej. Wynika z art.56 ksh:

Wspólnik obowiązany jest powstrzymać się od wszelkiej działalności sprzecznej z interesami spółki.

Wspólnik nie może, bez wyraźnej lub domniemanej zgody pozostałych wspólników, zajmować się interesami konkurencyjnymi, w szczególności uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki jawnej, partner, komplementariusz lub członek organu spółki.

- jeżeli chodzi o członka organu spółki, to chodzi zarówno o spółki kapitałowe (z o.o. i akcyjną), ale również nie może być członkiem organu spółki komandytowo-akcyjnej, konkretnie chodzi o radę nadzorczą bądź jeżeli jest akcjonariuszem, to jest wtedy członkiem walnego zgromadzenia tej spółki,

- ten obowiązek z art.56 nazywa się zakazem konkurencji, a więc wspólnika jawnego obciąża zakaz konkurencji, ale w takim zakresie w jakim jest określony w par.2 ksh,

- jeżeli wspólnik, który naruszył ten zakaz konkurencji odniósł z tego tytułu korzyść to ksh przewiduje sankcję:

Art.57ksh- Każdy wspólnik ma prawo żądać wydania spółce korzyści, jakie osiągnął wspólnik naruszający zakaz konkurencji, lub naprawienia wyrządzonej jej szkody. Roszczenia przedawniają się z upływem 6 m-cy od dnia, gdy wszyscy pozostali wspólnicy dowiedzieli się o naruszeniu zakazu, nie później jednak niż z upływem 3 lat.

- natomiast sam fakt uczestniczenia w tym konkurencyjnym interesie, pomimo zakazu konkurencyjnego może być co najwyżej ważnym powodem do: albo pozbawienia prawa prowadzenia spraw spółki albo uzasadniającym inną sankcję, chodzi o wykluczenie wspólnika ze spółki na mocy orzeczenia sądu z ważnych powodów,

Zakaz konkurencji, z tą sankcją w przypadku osiągnięcia nieuzasadnionych korzyści na skutek tego uczestnictwa w interesie konkurencji- może być uchylony przez samych wspólników:

• wyraźnie- poprzez wyrażenie zgody na to, aby wspólnik zajmował się takimi interesami,

• bez wyraźnej zgody- w sposób domniemany (jeżeli wspólnicy wiedzą- mogą podjąć uchwałę, mogą też pierwotnie zakaz ten w umowie spółki wykluczyć, a nawet jeśli tego nie zrobili, ale tolerują funkcjonowanie wspólnika w innym podmiocie konkurencyjnym i milczą- to w takiej sytuacji należy przyjąć, że doszło do domniemanej zgody na zajmowanie się interesami konkurencyjnymi przez wspólnika.

15