Nauka administracji z elementami teorii zarządzania
14.11.2013
Wykład
© W o j t e k
S t r o n a
1 | 4
Cechy administracji publicznej
CZEKAM NA CIASTO TY MAŁY PERFIDNY OBŁUDNIKU !
1.
Administracja działa w imieniu i na rachunek państwa, bądź w imieniu i na rachunek innego podmiotu władzy
publicznej, któremu państwo przekazało część swoich uprawnień
2.
Możliwość użycia przymusu państwowego dla wykonania zadań administracji, możliwość działania w formach
władczych administracja może jednostronnie w sposób autorytarny dokonywać konkretyzacji prawa i jej działanie
jest zabezpieczone możliwością użycia przymusu państwowego
3.
Działanie w interesie publicznym
polityczny charakter administracji- oceniana w kategoriach
politycznych
4.
Działanie na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonania(!)
5.
Jej aktywność nakierowana jest ku przyszłości, administracja działa z własnej inicjatywy –
administracja musi w wielu przypadkach obligatoryjnie opracować strategie i programy działania.
Ma też obowiązek podejmowania działań faktycznych z własnej inicjatywy.
6.
Działa w sposób ciągły i stabilny
7.
Opiera się z reguły na zawodowym aparacie urzędniczym (z wyjątkiem organów społecznych i
organów pochodzących z wyborów- bezpośrednio lub pośrednio)
8.
Szczególny sposób jej zorganizowania- ujednolicenie struktur organizacyjnych i wyodrębnienie
organizacyjne (określone w ustawach, co zapewnia jednolitość i trwałość)
9.
**TIP** Co nie jest dozwolone – w prawie jest zakazane **
10.
Działa NIEODPŁATNIE – teoretycznie. Praktycznie ujmując:
•
Wiąże się z odpłatnością pełną lub częściową
•
Dodatkowo pojawiają się formy organizacyjne administracji publicznej w postaci agencji,
które nastawione są na osiąganie zysków
•
Są przejawy bezpłatności, ale czy jest to cecha inherentna administracji publicznej?
11.
Ogranicza ją wymóg przejrzystości i jawności działania
Art. 61 Konstytucji RP
Należy pamiętać o trwałej potrzebie dostosowania pojęcia administracji do całości okoliczności
politycznych, ustrojowych i społecznych panujących w danym miejscu i czasie.
Jednakże, choć elementy te są zmienne to podstawowa konstrukcja administracji jest raczej
trwała.
Podziały i funkcje administracji
Administracja publiczna i prywatna
1.
Administracja PUBLICZNA – jej podstawowe działy to:
•
Spraw wewnętrznych
•
Spraw wojskowych(obrony)
•
Sprawiedliwości
•
Skarbowa
•
Spraw zagranicznych
2.
Administracja PRYWATNA
Nauka administracji z elementami teorii zarządzania
14.11.2013
Wykład
© W o j t e k
S t r o n a
2 | 4
Administracja państwowa i samorządowa
1.
Administracja PAŃSTWOWA (rządowa) – działa w imieniu i na rachunek państwa
2.
Administracja SMORZĄDOWA – wykonują ją odrębne od państwa podmioty władzy
publicznej, którym państwo przekazało część swoich uprawnień. Działają samodzielnie i we
własnym imieniu. Niezależna i brak jej zwierzchnictwa ze strony administracji rządowej !
Art. 165 Konstytucji RP
Administracja centralna i terenowa(terytorialna) –obszar działania
1.
Administracja CENTRALNA – obszar działania obejmuje cały kraj.
2.
Administracja TERYTORIALNA- obszar działania obejmuje określone terytorium.
Administracja ogólna i specjalna – zakres zadań
1.
Administracja OGÓLNA – zakres działania jest bardzo szeroki i najczęściej określony klauzulą
generalną.
2.
Administracja SPECJALNA ( szczególna ) – wąski zakres spraw, najczęściej enumeratywnie
wyliczony.
Podział administracji ze względu na przedmiot działania
•
Celna
•
Finansowa
•
Gospodarcza
•
Szkolna(oświatowa)
•
Skarbowa
•
Ochrony środowiska
•
Rolnictwa
•
Porządku i bezpieczeństwa publicznego
•
Wojskowa
•
Górnicza i geologiczna
Nauka administracji z elementami teorii zarządzania
14.11.2013
Wykład
© W o j t e k
S t r o n a
3 | 4
Podział administracji ze względu na charakter działań administracji
Administracja WŁADCZA( reglamentacyjna ):
•
Zadania reglamentacyjno-dystrybucyjne, realizowane za pomocą władczych form
działania administracji, zabezpieczonych możliwością użycia środków przymusu
państwowego
•
Nakazy, zakazy, zarządzenia, stosowanie kar
1)
Policja administracyjna
Przedmiotem działania policji administracyjnej jest ochrona szeroko rozumianego
porządku i bezpieczeństwa publicznego.
Z podmiotowego punktu widzenia policja administracyjna, to służby i straże, których
część zorganizowana jest w sposób wojskowy np. służba więzienna, celna, graniczna,
straż pożarna, rybacka, leśna, inspekcja sanitarna, nadzór budowlany, policja, straż
miejska, straż graniczna.
Działanie prawne i faktyczne podejmowane przez administrację dla odsunięcia
niebezpieczeństwa często realizują to przy pomocy przymusu bezpośredniego
2)
Administracja reglamentacyjna
Wykonywanie ustaw i stosowanie prawa w formie aktów administracyjnych,
zabezpieczone systemy gwarancji praw obywateli z sądownictwem administracyjnym na
czele.
Polega na wprowadzaniu ograniczeń w dziedzinie wykorzystania składników procesu
wytwarzania i obrotu towarowego w imię szeroko podjętego interesu społeczno-
ekonomicznego
Związane jest to z sytuacjami, gdy administracja reglamentuje dostęp do określonych
dóbr czy świadczeń ze względu na interes publiczny.
3)
Administracja regulacyjna
Kształtuje uczestnictwo w określonych rynkach, rozwój konkurencji i ochronę wolnego
dostępu do kluczowych gałęzi gospodarki reglamentacja w zakresie usług
powszechnych.
Często wykorzystywane instrumenty to zwolnienia, licencje i koncesje.
Administracja NIEWŁADCZA ( świadcząca, zawiadowcza )
Związana z funkcją organizacji usług publicznych, zobowiązaniem do tworzenia odpowiedniej
bazy materialnej i świadczenia tych usług.
Segment działań administracji, który związany jest ze świadczeniem wszelkiego rodzaju usług
publicznych, przede wszystkim zakresu użyteczności publicznej, oświatowych, w zakresie
szkolnictwa wyższego czy ochrony zdrowia.
Związane ze świadczeniem przez administrację usług na rzecz obywatela- zaspokajanie
zbiorowych potrzeb poprzez bezpośrednie świadczenie usług lub tworzenie warunków
korzystania z dóbr publicznych.
Oferta ma uwarunkowania ekonomiczne i zależy od sytuacji finansowej państwa i
samorządu( poza obowiązkowymi standardami minimalnymi)
Pojęcie służby publicznej- określenie administracji świadczącej, jej celem jest aktywność
pożyteczna społecznie, a nawet niezbędna w interesie ogółu, w danej epoce i w danym
miejscu, dla której nie jest wystarczająca inicjatywa i realizacja prywatnej
Nauka administracji z elementami teorii zarządzania
14.11.2013
Wykład
© W o j t e k
S t r o n a
4 | 4
New Public Management
Menadżerskie podejście do administracji publicznej
Wykształcone w latach 80’ i 90’ XX wieku w Wielkiej Brytanii oraz U.S.A
Opiera się na założeniu, iż administracja publiczna powinna koncentrować się na osiąganiu
wyników, a żeby je osiągnąć, powinna stosować sposoby i mechanizmy konkurencji
rynkowej, w tym metody rachunku ekonomicznego, uzupełnione wartościowym lub
etycznym administrowaniem, opartym na zasadach demokratycznego państwa prawnego
Związane z ideą marketingu w administracji
Ustrój państwa
Prawo
Doktryna polityczna oraz ogólne poglądy na świat
Normy moralne i obyczajowe
Normy techniczne i wymogi racjonalizacji
Prawo
Źródło prawa- akt prawotwórczy tzn. zawierający, co najmniej jedną normę generalną. Tzn.
ogólną i abstrakcyjną.
Norma jest ogólna, gdy jest adresowana do nieoznaczonego imiennie kręgu adresatów, tylko
do klasy, grupy, kategorię osób.
Norma jest abstrakcyjna, jeżeli jej obowiązywanie nie wyczerpuje się poprzez jednorazowe
zastosowanie. Może być stosowana wielokrotnie, ilekroć zaistnieje sytuacja przewidziana w
treści normy.
Źródła prawa administracyjnego:
Tworzone i wydawane przez władzę ustawodawczą/wydawane przez administrację
publiczną(tylko prawo administracyjne).
Powszechnie obowiązujące(administrację i osoby spoza administracji)
obowiązujące wewnętrznie(tylko wewnątrz administracji)
Cechy swoiste, specyficzne źródeł prawa administracyjnego
1)
Rozległość regulacji życia społecznego
2)
Hierarchiczność struktury źródeł prawa administracyjnego
3)
Część źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji, mimo tego, że
jest to działalność wykonawcza
4)
Delimitacja źródeł prawa administracyjnego na: źródła prawa powszechne i źródła
prawa wewnętrznego
5)
Część źródeł prawa administracyjnego to prawo miejscowe, obowiązujące tylko na
części terytorium państwa
6)
W skład systemu źródeł prawa administracyjnego wchodzą także swoiste akty
prawotwórcze np. statuty, regulaminy, normy techniczne, normy planowe
7)
Dynamizm, płynność, zmienność regulacji