ROLA USTROJU PAŃSTWA W KSZTAŁTOWANIU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Kształtowanie Się Instytucji Państwowych W Zależności Od Stadium Rozwoju Państwa I Społeczeństwa I Jego Potrzeb:

1. Państwo absolutne

2. Państwo liberalne

3. Państwo socjalne

4. Państwo współczesne

1. Model administracji państwa absolutnego

• Państwo policyjne

• Tworzenie się władzy absolutnej i wzrost władzy panującego wzrostu liczbowego kadry urzędniczej dla wypełnienia zarządzeń władcy i rozwoju państwa policyjnego czuwającego nad wypełnianiem zarządzeń władcy

Cechy charakterystyczne administracji:

• Oparcie administracji na zawodowej kadrze urzędniczej

• Administracja traktowana, jako zarządzanie państwem

• Działanie administracji zależy tylko od panującego

• Tworzone jest prawo administracyjne, ale jest ono wiążące dla obywatela, nie dla organów administracji

• Administracja sama tworzy prawo

1. Model administracji państwa liberalnego

Cechy charakterystyczne administracji:

• Ograniczenie wpływu administracji na obywateli w stopniu maksymalnym

• Sprowadzenie państwa i administracji do roli „nocnego stróża” --< zapewnienie porządku, bezpieczeństwa publicznego( służby) i bezpieczeństwa kraju( wojsko)

• Poddanie administracji prawu

• Administracja działa na podstawie i w granicach ustaw

• Trój podział władzy administracja poddana kontroli parlamentu i sądów

• Wytworzenie się sformalizowanego postępowania administracyjnego i sądownictwa administracyjnego gwarancja ochrony obywateli i realizacji uprawnień obywateli wobec władzy administracyjnych

1. Model administracji socjalnego państwa prawa

• Państwo ma być siłą aktywną

• Państwo ma nie tylko regulować i organizować minimum, ale i rozwijać działalność gospodarczą i ingerować tam, gdzie kapitał prywatny nie jest w stanie podołać zadaniom istotnym z punktu widzenia społeczeństwa i całej gospodarki

Cechy charakterystyczne administracji:

• Rozszerzenie funkcji i zadań administracji

• Powstanie funkcji świadczącej ( niewładczej)

• Administracja, jako organizator działań na rzecz dobra powszechnego do jej funkcji dochodzi zaspokajanie społecznych potrzeb jednostki w dziedzinie socjalnej, oświatowej, kultury

1. Model administracji państwa współczesnego

• Współczesna Polska

• Po 89’ próby wprowadzenia modelu państwa liberalnego, jako reakcja obronna na przeszłość m.in. prywatyzacji wielu dziedzin i rodzajów działalności (np. przedszkola, żłobki)

• Przywracanie szeregu instytucji publicznych

• Poszerzenie zakresu aktywności administracji również w zakresie administracji władczej, jako wynik zmian warunków życia i potrzeb społecznych

• Nie działa tylko poprzez nakazy, zakazy, pozwolenia, musi działać aktywnie, inicjatorsko i organizacyjnie

• Rezultat – jej działania oceniamy pod względem legalności, ale i sprawności, efektywności czy ekonomiczności działań

ROLA PRAWA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

• Administracja publiczna w odróżnieniu od prywatnej nie może być kształtowana według dowolnych wzorców

• Na pewnym etapie rozwoju państwa uznano, że działalność administracji publicznej musi być uregulowana prawem

• [Art. 7 Konstytucji] „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

• We współczesnej Rzeczpospolitej Polskiej przyjmuje się, że dokładniej administracja publiczna działa na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonywania.

• Zmienność wpływu norm prawnych na administrację publiczną w rożnych okresach, co do zasady odpowiednio do zmian ustroju

• Powód? Prawo stanowi istotny element ustroju państwa, w znacznej mierze odzwierciedla ten ustrój i zmienia się wraz z jego zmianami dopasowując istniejące instytucje prawne do potrzeb nowego ustroju społeczno-politycznego i ekonomicznego.

• Podobnie w przypadku prawa normującego działalność administracji

• Uwaga- nierzadko szybsze zmiany ustroju niż prawa

• Niezależnie od ustroju prawo jest zawsze istotnym elementem kształtującym administrację publiczną i jej działania

• Prawo określa zadania administracji, organizację aparatu administracji oraz formy czynności podejmowanych przez organy i jej aparat

• Dodatkowo sama administracja nie tylko stosuje prawo, ale również je tworzy

• Problematyka źródeł prawa tworzonych przez administrację

Katalog źródeł prawa administracyjnego jest określony w Konstytucji RP

Konstytucja RP z 1997r. zawiera w zasadzie zamknięty podmiotowo i przedmiotowo model źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Nie można tworzyć żadnych innych aktów prawa powszechnie obowiązującego niż w Konstytucji Źródła prawa wewnętrznego są systemem otwartym i obejmują nie tylko te akty, o których jest mowa wprost w konstytucji

Prawo powszechnie obowiązujące – akty prawotwórcze, którymi można regulować sytuację wszystkich podmiotów prawa w państwie: organów państwowych, organów samorządowych, różnych instytucji, osób prawnych i tych niemających osobowości prawnej, obywateli cudzoziemców

Prawo wewnętrzne- akty prawotwórcze, którymi można regulować sytuację tylko wewnątrz systemu administracji publicznej( prawa i obowiązki różnych podmiotów administracji publicznej), nie zaś podmiotów usytuowanych poza tą administracją a w szczególności sytuacji prawnej jednostek, obywateli.

Źródło prawa powszechnie obowiązującego art. 87 Konstytucji

• Konstytucja RP

• Ustawy

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Rozporządzenia o charakterze wykonawczym

• Akty prawa miejscowego

• Rozporządzenie Prezydenta RP z mocą ustawy

Źródła prawa według art. 93 Konstytucji:

• Uchwały Rady Ministrów

• Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i poszczególnych ministrów

• Katalog ten jest otwarty

Źródła prawa administracyjnego

Najwyższym aktem jest Konstytucja

Znaczenie dla administracji:

1. Wszystkie inne źródła prawa muszą powstawać zgodnie z Konstytucją

2. Wszystkie organy państwa muszą działać zgodnie z przepisami Konstytucji, nie wolno podejmować działań czy rozstrzygnięć, które w jakikolwiek sposób naruszałyby postanowienia Konstytucji [ Art. 7 Konstytucji – „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”

3. Konstytucja określa pozycję prawną, strukturę, zakres kompetencji i wzajemne relacje między organami administracji z jednej strony, a drugiej strony między tymi organami a władzą ustawodawczą.

4. Rozdział 7 „Samorząd terytorialny”. Konstytucja upoważnia terenowe organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego do wydawania aktów prawa miejscowego obowiązujących w jednostkach podziału terytorialnego państwa.

ŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO

USTAWA

• Akt prawotwórczy powszechnie obowiązujący, uchwalany na drodze ustawodawczej przez parlament.

• Może regulować wszystkie sprawy, których nie normuje Konstytucja, poza tym brak formalnych ograniczeń, co do spraw.

• W odniesieniu do administracji: regulują ogólnie sprawy związane z funkcjonowaniem administracji: określają prawa i obowiązki obywateli w stosunku do administracji; określają podstawy ingerencji administracji w różne sfery życia publicznego

Rozporządzenia

Jedyny akt prawny pochodzący od administracji centralnej o mocy powszechnie obowiązującej, o charakterze prawa powszechnie obowiązującego.

Różne akty prawne, o różnym charakterze i randze prawa.

1. Rozporządzenie z mocą ustawy- jest aktem normatywnym, wydawanym przez organ władzy wykonawczej- Prezydenta. [Art. 234 Konstytucji, jedynie w czasie stanu wojennego, o ile Sejm nie może się zebrać na posiedzenie]

2. Rozporządzenie, które mają charakter wykonawczy – kategoria źródeł prawa stanowionych przez organy władzy publicznej!

To klasyczna forma udziału władzy wykonawczej w stanowieniu władzy publicznej:

1. Potrzeba dostosowania regulacji prawnej generalnie zarysowanej w ustawie do realnych sytuacji występujących w administrowaniu

2. Zapobieganie nadmiernej szczegółowości ustaw

3. Zapewnienie stabilności ustaw – ograniczenie zmienności ustaw

Rozporządzenie wykonawcze – cechy

1. Wydawane przez organy wskazane w Konstytucji – lista zamknięta:

• Prezydent

• Rada Ministrów

• Prezes Rady Ministrów

• Ministrowie kierujący określonymi działaniami administracji rządowej( ministrowie działowi)

• Przewodniczący określonych w ustawach komitetów, powołani w skład Rady Ministrów

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

1. Podstawa wydania- tylko szczegółowe upoważnienie ustawowe, zawierające określenie:

• Organu właściwego do wydania rozporządzenia,

• Zakresu spraw do uregulowania

• Wytycznych dotyczących treści aktu

Bez takiego upoważnienia nie można wydać rozporządzenia!

Rozporządzenie nie może wyjść poza ten zakres(organ, sprawy, treść)

1. Celem rozporządzenia winno być wykonanie ustawy. Treść rozporządzenia nie może być konkurencyjna lub autonomiczna wobec ustawy.

2. Tylko organ wskazany w ustawie jest kompetentny do wydania rozporządzenia i kompetencji tej nie może przekazać.