Ćwiczenia	Wykłady
12.11.2013	14.11.2013
26.11.2013	28.11.2013
10.12.2013	12.12.2013
17.12.2013	__________
07.01.2014	09.01.2014
14.01.2014	__________
21.01.2014	NIeobowiązkowy

Zagadnienie ogólne przedmiotu : zjawiska związane z administrowaniem w Polsce. Charakterystyka ogólnych wyznaczników organizacji i funkcjonowania administracji.

Ujęcia badania administracji publicznej

Punkt widzenia normatywny – związany z prawem , bada wpływy wprawa administracyjnego na administrację

Socjologiczny – socjologia władzy, stosunków hierarchicznych w administracji.

Czynniki polityczne – koncentruje się na czynnikach politycznych

Stopień racjonalności administracji i zasada organizacji i funkcjonowania administracji publicznej- odcięcie od socjologii i polityki , koncentracja na organizacji i funkcjonowaniu w praktyce.

Aby poznać jak funkcjonuje administracja trzeba się zapoznać z prawem administracyjnym.

Co składa się na prawo administracyjne (3 typy reguł prawnych )

1. Część prawa administracyjnego regulująca tworzenie, strukturę administracyjną, zasady, zakres i formę działania podmiotów administrujących .

2. Część regulująca relacje pomiędzy podmiotami administracyjnymi ( organami administracji publicznej , wewnątrz administracji )

3. Część regulująca prawa i obowiązki podmiotów administrowanych ( stosunki między podmiotami administrującymi a podmiotami administrowanymi; czego wzajemnie mogą od siebie wymagać ) ~mało informacji o strukturach administracji ( na II roku )

Podstawowe pojęcia organizacyjne
Cel : określenie treści podstawowych kategorii organizacyjnych, które zostały sformułowane w kontekście tzw. Prakseologii- nauki o sprawnym działaniu oraz teorii organizacji i zarządzania.

Część I : Pojęcie organizacji

-zjawisko organizacji

-organizacja definiowana na gruncie nauk o zarządzaniu

Pojęcie organizacji

Zjawisko organizacji :

• jest wyrazem rozumnego, uporządkowanego działania, przejawem racjonalizacji, czyli przygotowaniem działania przez uprzedni namysł

• Przejawy : otaczająca nas rzeczywistość jest złożona z różnorodnych systemów organizacyjnych będących rezultatem uporządkowanych działań ( składa się z zorganizowanych rzeczy i zorganizowanych zdarzeń )

Organizacja definiowana na gruncie nauk o zarządzaniu:

• Łac./grec. Organion – narzędzie, narząd stanowiący wyspecjalizowaną pod względem funkcji i dostosowania potrzeb całości części.

• 3 podstawowe znaczenia terminu organizacji: rzeczowe, czynnościowe, atrybutowe

W sensie rzeczowym- odnosi się do określonego zorganizowanego obiektu/ jednostki . Uporządkowanie, ustalenie struktur w ramach obiektu/jednostki. Np.

W sensie czynnościowym – nie odnosi się do złożonych przedsięwzięć i polega na wiązaniu elementów (lub części) w sensowną całość

W sensie atrybutowym – organizacja jest cechą określonych przedmiotów złożonych, których elementy ( lub części ) współprzyczyniają się do powodzenia całości.

• Aspekty statyczne lub dynamiczne organizacji :
  
  W aspekcie statycznym organizacja to zorganizowany obiekt ( rzecz, przedmiot, jednostka ). Aspekty statyczne- odzwierciedlają przede wszystkim związki przestrzenne, odnoszą się do obiektu zorganizowanego. ( pierwsze ujęcie – rzeczowe ).
  
  W aspekcie dynamicznym jest zorganizowaną czynnością.
  Aspekty dynamiczne to przede wszystkim ujęcia przebiegów poszczególnych procesów.

Organizacja stanowi wewnętrznie zintegrowaną całość złożoną z czterech podstawowych elementów:

1.Celów zrealizowanych przez organizację i wynikające stąd konkretne zadania;
2.Ludzi wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami. Ludzi realizujących te cele;
3.Wyposażenia materialno-technicznego i technologicznego oraz określonych zasad posługiwania się nim;
4.Formalnej struktur, czyli przyjętych zasad podziału zadań i odpowiedzialności za nie, władzy i związanej z nią odpowiedzialności ;

FORMY DZIAŁAŃ ZORGANIZOWANYCH

1. Cel działania : rzecz lub zdarzenie, które jest pożądane przez działającego, na którego osiągnięcie działanie to jest skierowane;

2. Różne formy realizacji potrzeb:
   -działalność indywidualna: określone czynności podejmowane przez jedną osobę w warunkach niewymagających współdziałania innych ludzi;
   -działalność zbiorowa: wykonywanie przez grupę ludzi w tym samym czasie i miejscu czynności zmierzających do osiągnięcia określonego celu, czynności samodzielnych, bez zarysowanego podziału pracy;
   -działalność zespołowa( współdziałanie ): wykonywanie przez grupę ludzi czynności, które łącznie prowadzą do osiągnięcia określonego celu. Czynności te cechują współzależnośći, występuje specjalizacja oraz podział funkcji i tworzy się zespół.

Współdziałanie w pionie : podział w stosunku podwładny – zwierzchnik i w drugą stronę.

[np. Prezes rady ministrów a minister]

Współdziałanie w poziomie: zadania, odpowiedzialność podzielone na równorzędne jednostki.
[np. między różnymi ministrami]

*TIP*Problem w Polsce : brak doceniania współdziałania w poziomie. Przecenianie działania w pionie. Następuje brak współodpowiedzialności za działalność poszczególnych organów. Problematyka pod względem wyboru lepszej współdziałalności.

Osiąganie celów :

• Następuje poprzez wyspecjalizowane czynności poszczególnych członków społeczności;

• Funkcjonowanie społeczności jest uwarunkowane istnieniem pewnego spoiwa łączącego ludzi w ich celowych działaniach

• Spoiwa są tworzone przez różnorodne reguły, wzorce działania ( sposoby zachowań w różnorodnych sytuacjach, powszechnie akceptowane przez społeczeństwo )

Działanie zespołowe jest nieodzownym elementem instytucji, które jest zasadniczą formą trwałej organizacji zespołowej

Administracja publiczna – nazwa z łac. Administrale – rządzić, zarządzać, służyć . Początkowo tylko rządzenie i zarządzanie, służenie dołączyło dopiero w XX wieku. Można rozumieć przedmiotowo jako określoną działalność albo podmiotowo jako zespół osób, organów , wykonujących określone działania. Administracja istniała już w czasach starożytnych – Egipt i Chiny ale nie była tak pojmowana jak teraz. Z czasem administracja zaczęła „wychodzić do obywatela” wcześniej służyła władzy. Przełomem jest wiek XIX gdzie człowiek staje się z poddanego obywatelem. Obywatel otrzymuje prawo pewnej kontroli administracji. Najważniejsze są tutaj rewolucje, które miały miejsce w XIX wieku.

Definicja administracji

1.Definicja wielkiej reszty( negatywną ): to działalność państwa, która pozostaje po wyodrębnieniu ustawodawstwa i sądownictwa.

2. Definicje podmiotowe i przedmiotowe:

Podmiotowa : administracja to osoby lub zespoły osób, powołane do wykonywania w imię interesu publicznego zadań państwa.

Przedmiotowa( funkcjonalna ): administracja to wykonywanie ustaw i działalność twórcza (organizatorska) państwa czy też bezpośrednio praktyczna działalność organizatorska państwa. Koncepcja administracji jako wykonywanie służby/misji publicznej.

Definicja mieszana administracji publicznej :

1. Prof. Kulesza – administracja to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz interesu publicznego przez różne organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych przez prawo formach.

2. Prof. Jemonlita(??)- administracja to system złożony z ludzi , zorganizowany w celu stałej, systematycznej i skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie, choć nie wyłącznie na bieżącym wykonywaniu ustaw i wyposażonej w tym celu we władztwo państwowe i środki materialno-techniczne.

Na gruncie nauki administracji : administracja publiczna to przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy ,a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających z współistnienia ludzi w społecznościach.

Pojęcie nauki administracji – administracja publiczna jako przedmiot badań

• Prof. Starościak – Nauka administracji to nauka o związku zjawisk zachodzących w procesie administrowania

• Prof. Jałowiecki – NA to nauka, zajmująca się organizacją i funkcjonowaniem administracji państwowej.

• Prof. Kowalewski – NA to dyscyplina badająca prawidłowości występujące w dziedzinie zjawisk administracyjnych

• Prof. Leoński – NA to nauka społeczna opierająca się na metodach empirycznych( opartych na doświadczeniach), której przedmiot stanowi wszechstronna wiedza o istniejącej w danym ustroju administracji publicznej.

Definicja prof. Leońskiego oznacza, że NA to nauka społeczna opierająca się na metodach empirycznych( np. obserwacji ), której przedmiot stanowi wszechstronna wiedza o istniejącej w danym ustroju administracji publicznej.

Przedmiot badań nauki administracji stanowi system administracji publicznej w określonym miejscu i czasie.

**TIP**Nauka administracji znajduje się pomiędzy naukami teoretycznymi i praktycznymi.

Pozwala nie tylko opisać administrację ale prowadzić oceny i formułować wnioski dotyczące praktycznych potrzeb- usprawnianie administracji.

Nauka administracji obejmuje w szczególności:

• Wpływ ustroju państwa na kształt administracji

• Otoczenie, w którym działa administracja

• Wzajemne związki, jakie zachodzą pomiędzy tymi dwoma elementami

• Sprawy struktur organów administracyjnych i wzajemnego powiązania aparatu administracyjnego

• Problem kadr w administracji ~ważny problem [ dobór kadr – odpowiednie przeprowadzanie selekcji, problematyka przygotowania kadr do pracy, dokształcania, awanse etc. ]

• Funkcjonowanie aparatu administracyjnego

• Problematykę kontroli funkcjonowania administracji ~[ zapewnienie obiektywności ]

• Zagadnienia techniki w administracji

Wyodrębnienie nauki administracji(Triada)

• Dyscypliny, których wyłącznym przedmiotem zainteresowania jest administracja publiczna to nauki administracji.

• Tradycyjne do katalogu dyscyplin nauki o administracji zalicza się:

1.Naukę administracji

2.Naukę prawa administracyjnego – badanie i analiza przepisów prawa administracyjnego do których zaliczamy przepisy regulujące :

• tworzenie, strukturę administracyjną, zasady działania, zakres i formy działania podmiotów administrujących

• relacje pomiędzy podmiotami administrującymi

• prawa i obowiązki podmiotów administrowanych

3.Naukę polityki administracyjnej/o polityce administracyjnej – bada i wyjaśnia zagadnienia dotyczące osiągania przez administrację celów, stara się również podpowiadać, jak doskonalić politykę administracji.

**TIP** Polityka administracji – sztuka osiągania przez administrację celów.

Istota instytucji

• Utrwalenie celów realizowanych zespołowo;

• Tworzy się trwała organizacja zespołowa, która umożliwia ciągłą realizację określonych celów;

• Powstaje instytucja ( pojęcie to odnosi się do całości organizacyjnych działań zespołowych polegających utrwaleniu poprzez stałe powtarzanie realizacji celów );

Pojęcie instytucji mieści w sobie następujące elementy:

• Cele i wynikające z nich zadania poszczególnych członków zespołu;

• Zespół ludzi powołany do realizacji celów;

• Aparatura;

• Struktura wyrażająca układ współzależności ludzi i aparatury współprzyczyniających się do powodzenia całości;

• Określony sposób i stopień formalizacji;

W takim ujęciu instytucją jest np. uczelnia ,która posiada te właściwości.

**TIP** Nie ma instytucji bez utrwalenia-formalizacja.

• Utrwalenie systemu działania jako element instytucjonalizacji

• Utrwalenie odbywa się przez oparcie go na wzorcach najbardziej racjonalnych opisach rzeczy lub zdarzeń, których odtworzenie mieści się w celach działającego

• Wzorce – pozwalające na utrwalenie działania

• Pisane(graficzne) i pamięciowe( normy obyczajowe, moralne )

• Prawne i pozaprawne

• Techniczne i społeczne

**TIP**Formalizacja jest jednym z typów utrwalenia – wzorzec pisany.

FORMALIZACJA

Szczególną formą instytucjonalizacji organizacji jest formalizacja- utrwalenie organizacji , działań za pomocą znaków graficznych.

Formalizacja – proces, którego przedmiotem jest utrwalenie celów, struktury, wymogów kadrowych i reguł współdziałania, określenie środków i sposobów osiągania celów, powiązań instytucji z otoczeniem.

Funkcje formalizacji

• Utrwalanie wzorców działań zespołowych

• Eliminacja(w pewnym stopniu) niepewności działania

Pojęcie organizacji i instytucji a administracja publiczna

Administracja publiczna – może być rozpatrywana w ujęciu instytucjonalnym jako instytucja w rozumieniu teorii organizacji. Organizacja trwała , zinstytucjonalizowana.

W tym ujęciu administrację publiczną traktujemy jako :

• System zorganizowany będący częścią aparatu państwowego;

• System trwały, którego główną cechą jest organizowanie- osiąganie postawionych zadań;

GENEZA NAUKI ADMINISTRACJI

_____________________________________________ Rzekomo nie obowiązuje na egzamin______________________________________________

• XVII wiek – centralizacja władzy w monarchii absolutnej i związany z nią wzrost liczbowy kadry urzędniczej;

• Refleksja nad jakością administrowania, nad uprawnieniem, ulepszaniem działań kadr i całej administracji publicznej;

• Administrację – zarządzanie państwem;

**Tip** administracja pierwotnie jako przedłużenie władzy rządzącego państwem, nie miała nic wspólnego z obecnie istniejącą.

• XVII, XVIII wiek , kameralistyka( camera- skarbiec ) / policystyka ( policja ) – wątki mieszczące się w różnych dziecinach wiedzy, jako prawo, ekonomia, filozofia. Rezultatem – wnioski zmierzające do usprawnienia administracji;

• Opis ówczesnej policji lub wskazówki dla panującego, jak zarządzać państwem, by skarbiec królewski był pełen;

• XIX Wiek- prof. Lorenz von Stein :

• Dążenia do budowy silnego państwa opartego na rządach prawa;

• Fundament państwa- konstytucja ( „wszystkie formy, przez które władza państwowa kształtuje oraz realizuje swą wolę” ) a realizacją konstytucji – administracja;

• Administracja – cała działalność państwowa poza ustawodawstwem polegająca na wykonywaniu ustaw;

• Powstała nazwa „nauka administracji”

• Zadania nauki administracji – wskazywanie związków pomiędzy poszczególnymi dziedzinami i całością działania administracji a kształtowaniem świadomości o najwyższym przeznaczeniu wszystkich funkcji władzy państwowej;

• Nie stworzył metody badań charakterystycznej dla nauki administracji, podobnie jak kameraliści łączył opis rzeczywistości administracyjnej z rozważaniami natury ekonomicznej i politycznej;

• XX Wiek –ważny okres – Ignaz Jastrow i Fritz Stier-Stolomo

Ignaz Jastrow wyodrębnienie Nauk Administracji :

• Wskazał na konieczność wyodrębnienia nauki administracji ( jako odrębnej dziedziny od nauki prawa administracyjnego );

Przedmiot nauki administracji :

• jak się administruje ;

• jak należy administrować;

Fritz Stier-Stolom –dalsze rozgraniczenie na gruncie wiedzy administracyjnej , do tej pory uznawane :

• Triada nauk administracyjnych

• XX wiek – intensywny rozwój nauk o zarządzaniu ( USA ) – Henry Fayol ( Fr )

• „Administracja ogólna i przemysłowa” – pomost pomiędzy amerykańskim naukowym zarządzaniem a tradycyjnym pojmowaniem nauki administracji;

• Przeniesienie doświadczeń z przedsiębiorstwa na teren aparatu państwowego

• Analogie pomiędzy przemysłem, życiem gospodarczym a administracją publiczną

• XX wiek – rozwój licznych nurtów badawczych

• Polska :

• Brak bogatych tradycji badawczych w zakresie nauki administracji

• Pojawiły się pewne opracowania w XIX wieku , ale brak ośrodków badawczych i szeregu zainteresowania

• Okres po II wojnie światowej również nie sprzyjał badaniom

• Pewne syntezy problematyki administracji w czasie socjalizmu

• Lata 80’ i 90’ nie sprzyjają (zmiana systemu, obawy przed wmieszaniem politycznym)