Kodeks cywilny. Komentarz

red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski

Rok wydania: 2008

Wydawnictwo: C.H.Beck

Wydanie: 5

Komentowany przepis

Art. 449⁷. [Zakres odszkodowania] § 1. Odszkodowanie za szkodę na mieniu nie obejmuje uszkodzenia samego produktu ani korzyści, jakie poszkodowany mógłby osiągnąć w związku z jego używaniem.

§ 2. Odszkodowanie na podstawie art. 449¹ nie przysługuje, gdy szkoda na mieniu nie przekracza kwoty będącej równowartością 500 EURO.

1. Przewidziane w komentowanym przepisie wyłączenie odpowiedzialności za szkody na mieniu ma charakter dwukierunkowy. Po pierwsze, ustawa wyłącza odpowiedzialność odszkodowawczą za uszkodzenie samego produktu (damnum emergens) oraz możliwe do osiągnięcia korzyści z jego używania (lucrum cessans) - § 1, a po drugie, inne niż wymienione w § 1 szkody na mieniu, jeżeli ich wartość nie przekracza 500 euro (§ 2). Ograniczenia te dotyczą więc szkody na mieniu, co oznacza pełny zakres obowiązku naprawienia szkody na osobie.

2. Wyłączenie odpowiedzialności za szkody wynikające z uszkodzenia samego produktu podyktowane jest faktem objęcia tego obowiązku kompensacyjnego dogodną dla nabywcy odpowiedzialnością z tytułu rękojmi.

3. Przy wyłączeniu odpowiedzialności za szkody na mieniu nie przekraczające kwoty stanowiącej równowartość 500 euro ustawodawca posłużył się konstrukcją zbliżoną do przewidzianej w prawie ubezpieczeń franszyzy integralnej, a nie udziału własnego (por. E. Łętowska, Ochrona, s. 150; M. Jagielska, Odpowiedzialność 1999, s. 156-157 na tle dyrektywy oraz taż, Odpowiedzialność 2000, s. 499; B. Gnela, Odpowiedzialność za szkodę, s. 299). Oznacza to, iż jeżeli nieobjęta § 1 komentowanego artykułu szkoda na mieniu przekracza kwotę będącą równowartością 500 euro, to należne odszkodowanie obejmuje całą wyrządzoną szkodę.

4. Ustawodawca nie rozstrzygnął także dwóch istotnych dla oceny wyłączenia odpowiedzialności przewidzianej w komentowanym przepisie zagadnień, a mianowicie: 1) kwestii momentu czasowego, w którym ustalamy wartość euro w stosunku do złotego polskiego oraz 2) rodzaju kursu, jaki należy w odniesieniu do tych walut zastosować. Ustawodawca pozostawiał te kwestie wykładni doktryny i orzecznictwa. W odniesieniu do pierwszego zagadnienia w doktrynie zarysowały się w tym zakresie istotne rozbieżności. Niektórzy przedstawiciele doktryny przyjmują, iż miarodajna jest wartość euro z chwili wyrządzenia szkody (por. E. Bagińska, Nowe uregulowanie, s. 60), inni, iż z chwili orzekania o odszkodowaniu (por. M. Jagielska, Odpowiedzialność 2000, s. 499). Na niedostatki obu tych rozwiązań wskazał P. Granecki (Odpowiedzialność, s. 43). Wydaje się, że rozwiązania należy poszukiwać w treści art. 363 § 2, w którym ustawodawca wiąże - co do zasady - wysokość odszkodowania z cenami z chwili orzekania. Skoro ta chwila jest - co do zasady - ustawowo miarodajna dla ustalenia wysokości odszkodowania wyrażonego w pieniądzu, to ona powinna także decydować o wartości euro, która to wartość stanowi podstawę przyjęcia, czy szkoda ma charakter bagatelny, zwalniający producenta od odpowiedzialności na podstawie komentowanych przepisów. Wówczas bowiem zostaje zachowany równy poziom oceny wartości zarówno na potrzeby ustalenia odszkodowania, jak i wyłączenia obowiązku odszkodowawczego w omawianym zakresie. Jeżeli za miarodajną w tym zakresie przyjmiemy datę wyrządzenia szkody, to ustalona ostatecznie w procesie wartość szkody powinna podlegać naprawieniu według cen z tej daty, a to pozostaje w sprzeczności z kompensacyjną funkcją odpowiedzialności odszkodowawczej. Nie ma także szczególnych podstaw, aby w odniesieniu do przypadków wyrządzenia przez produkt niebezpieczny szkód na osobie i na mieniu stosować inne kryteria czasowe do ustalenia wartości uszczerbków wpływających na wysokość należnego odszkodowania.

5. W odniesieniu do drugiego zagadnienia należy przyjąć, jak się wydaje, iż miarodajny jest średni kurs euro w Narodowym Banku Polskim.

Banaszczyk