Symbolika liczb: magiczne, ukryte lub metaforyczne znaczenie przypisywane liczbom.

Człowiek od wieków próbuje ogarnąć i zrozumieć bieg wydarzeń, wynajdując przyczyny i analizując następstwa. Tam, gdzie nie potrafi znaleźć racjonalnego uzasadnienia, doszukuje się ingerencji hipotetycznych sił nadprzyrodzonych. I równocześnie prowadzi coś w rodzaju analizy statystycznej. Rachunki i dzisiaj sprawiają kłopot - jeśli pod ręką nie ma kalkulatora, kilka tysięcy lat temu proste liczenie było sztuką dostępną nielicznym. Może dlatego najwięcej skojarzeń jest w zakresie liczby palców u rąk, a same liczby kojarzą się z magią. "Władza" nad liczbami zdawała się władzą nad tym co symbolizowały. Tajemniczej mocy liczb dochodzili Egipcjanie, Chaldejczycy, Hebrajczycy. Pitagoras zaadaptował wynik tych dociekań, stworzył nawet rodzaj mistycznej sekty filozoficzno-religijnej, a jego zwolennicy, pitagorejczycy, logicznie uporządkowali system mistrza.

Jedynka zatem wyznacza punkt, dwójka odpowiada linii. Trójka oznacza płaszczyznę, czwórka - przestrzeń. Piątka oznacza właściwości materii. Szóstka symbolizuje życie, siódemka ducha. Ósemka jest symbolem miłości, dziewiątka - sprawiedliwości. Na koniec dziesiątka oznacza doskonałość wszechświata. Znaczenia pozostałych liczb są wynikiem spekulacji na podstawie właściwości liczb tu wymienionych.

Chińczycy inaczej tłumaczyli symbolikę liczb. (Temat do rozbudowania)

Systemami wiążącymi liczby ze wszechświatem, a szczególnie z człowiekiem, zajmuje się numerologia, dziedzina nie mająca związku z nauką we współczesnym rozumieniu tego terminu.

Tutaj przedstawione zostały tylko niektóre znaczenia przypisywane poszczególnym liczbom. Warto zauważyć, że wiele z nich do dziś funkcjonuje w powiedzeniach i przysłowiach. Znamienny jest też fakt, że sam system zapisu liczb jest symboliczny: zapis graficzny i nazwa liczby są też symbolami.

jeden

znaczenia

* prapoczątek ("wszystko w jednym"), całkowitość, wszechświat, absolut, zatem jako całość symbol twórczej prasiły - Boga.

* światło, objawienie, inteligencja

* indywidualność, oryginalność ale i osamotnienie

* cyfra "1" symbolizuje człowieka w postawie stojącej, wyróżniającej go pośród innych stworzeń

* emblemat "1-1" oznacza równowagę, zgodę

związki

* "E pluribus unum" (łac. z wielu jedno) dewiza USA z 1777 r

przysłowia

* "Nie ma dwóch bez jednego": tzn. muszą być dwaj pojedynczo

dwa

znaczenia

* prapodział, początek rozwoju, przejście w czasie

* przeciwieństwa: dobro-zło, strony prawa-lewa, aktywność-bierność, czerń-biel, jasność-ciemność, teza-antyteza, dzień-noc, życie-śmierć itp.

* rozdzielenie (rozdwojenie), również rozpad osobowości, chwiejność charakteru

* dwupłciowość, z tego pociąg seksualny

* "prawdziwa" liczba, bo dwoistość rozpoczyna "wielość"

związki

* pary biblijne: Bóg-Szatan, Kain-Abel, Annasz-Kajfasz itd.

* parzyste organy ciała: oczy, uszy, ręce, nogi jako uzupełnianie się, ale dwulicowość jako symbol oszustwa

przysłowia

* "Nieszczęścia chodzą parami"

* "W tym największy jest ambaras, żeby dwoje chciało naraz" Boy-Żeleński

* "dwie strony medalu": różne, a równocześnie połączone

* "dwa razy daje, kto prędko daje": dar poniewczasie jest mniej przydatny; ale również - datek bez zastanowienia pociąga dalsze koszty

* "gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta"

zobacz też

* koncepcja dualizmu pitagorejczyków

* bliźnięta

* miecz obosieczny

* znak zodiaku Ryby

trzy

Trójka, jako suma jedynki i dwójki uważana jest za liczę szczególną, obejmującą całokształt rzeczy, doskonałą. Ta konstatacja skłaniała do doszukiwania się i tworzenia trójpodziałów w najróżniejszych dziedzinach, a szczególnie w mitach, magii, grach, życzeniach.znaczenia

* bóstwo, świętość

* światło, Słońce, ogień

* wzrost, rozwój, owocowanie

* medytacja, natchnienie, świadomość

* neutralność, harmonia, szczęście

związki

* początek, środek, koniec

* niebo, ziemia, piekło

* 1+2: dziecko i rodzice

* cnoty: wiara, nadzieja, miłość

* alchemia: siarka, sól, rtęć - podstawowe zasady

boskie trójce

* chrześcijańska: (Trójca Święta) Bóg-Ojciec, Syn i Duch Święty

* hinduistyczna: (Trimurti) Brahma-stwórca, Wisznu-życie, Siwa-śmierć

* egipska: Ozyrys, Izyda, Horus

* babilońska: Ea, Marduk, Gibil

* grecka: Zeus z potrójną błyskawicą, Pluton (Hades) z trzygłowym psem Cerberem, Posejdon z trójzębem

przysłowia

* "Omnium trinum perfectum" (dosł. każda trójka/trójca jest doskonała) - polski odpowiednik to "Bóg trójcę lubi" (ponieważ sam występuje w trzech osobach, rosyjski "Boh trojku ljubit'"

* "do trzech razy sztuka": po dwu nieudanych próbach, trzecia musi być pomyślna

cztery

znaczenia

* liczba feralna, gdyż jest wynikiem podwojenia feralnej dwójki

* symbol ziemi

związki

* cztery żywioły - symbol wszechświata

* cztery strony świata

* cztery wiatry

* cztery pory roku

* cztery kwadry księżyca

* cztery temperamenty

* cztery rzeki rajskie

* cztery fazy życia

* cztery podstawowe pierwiastki

* imię ADAM składa sie z czterech liter

* czterej jezdźcy Apokalipsy (cztery plagi wojny)

* jest czterech Ewangelistów: Marek - lew, Mateusz - człowiek, Łukasz Ewangelista - wół, Jan - orzeł

* kwadrat

* krzyż

przysłowia

* "rozpędzić na cztery wiatry": doprowadzić do rozpierzchnięcia się

* "kuty na cztery nogi": przebiegły

* "w cztery oczy": sam na sam

* "cztery deski": trumna

* "cztery ściany": mieszkanie

* "zamknąć na cztery spusty": starannie, dokładnie

* "spadać na cztery łapy": wychodzić bezpiecznie z każdej sytuacji

pięć

znaczenia

* materialne istnienie, człowiek-mikrokosmos

* synteza, związek, harmonia

* wesele: połączenie pierwiastka męskiego (trójka) z żeńskim (dwójka)

związki

* pentagram: gwiazda pięcioramienna wpisana w okrąg, w niej postać ludzka

* pięć zmysłów: wzrok, słuch, dotyk, węch, smak

* kwintesencja (łac. quinta essentia): eter, najdoskonalszy składnik kosmosu

przysłowia

* "piąte koło u wozu": ktoś zbędny, zawada

* "O pięciu rzeczach pomyśl

gdy chcesz uniknąć biedy:

z kim mówisz, o kim mówisz,

i jak, i gdzie, i kiedy"

* Aby małżonkom się wiodło, panna młoda powinna zaprosić na ślub pięć swoich towarzyszek, a pan młody pięciu mężczyzn.

sześć

Nie uznający jedynki za liczbę pitagorejczycy uważali szóstkę za liczbę doskonałą, jako znajdującą się pośrodku pomiędzy "prawdziwymi" liczbami: dwójką a dziesiątką. Chrześcijanie traktowali szóstkę jako liczbę świętą jako liczbę dni stworzenia świata.znaczenia

* symetria, równowaga, harmonia

* szczęście

związki

* stworzenie świata

* ciało ludzkie: głowa, korpus, cztery kończyny

* sześcian, połączenie sześciu kwadratów: symbol solidności i stałości

* heksagram: dwa złączone trójkąty - symbole ognia i wody, oznaczające duszę

* Hermafrodyta: symbol człowieka doskonałego, połączenia pierwiastka męskiego i żeńskiego

przysłowia

* "pal sześć!": wszystko jedno, niech tam

* "starczy sześć stóp ziemi": miejsce na grób

siedem

Święta liczba wszystkich ludów starożytnych. Jej moc potwierdzały zjawiska niebieskie: siedem dni każdej fazy księżyca i istnienie siedmiu planet.W systemie pitagorejczyków symbol wszechświata, gdyż łączy cztery żywioły z boskością trójki, Ziemię i Niebo.znaczenia

* kosmos, czas i przestrzeń

* doskonałość, równowaga

* zdrowie, mądrość, siła

* oszustwo

* szczęście

związki

* siedem cudów świata

* siedem kolorów tęczy

* siedem dni stworzenia świata

przysłowia i powiedzenia

* "za siedmioma górami, za siedmioma rzekami...": początek baśni, których akcja rozgrywa się w odległych, magicznych krainach

* "od siedmiu boleści": coś beznadziejnego

* "ocet siedmiu złodziei": bardzo kwaśne, lub ktoś skwaszony

osiem

Liczba doskonała.znaczenia

* nieskończoność, przemienienie

* miłość

* zadowolenie, bogactwo, zdrowie

* śmierć, żałoba

związki

* róża wiatrów

* kształt wyobrażany przez dwa splecione węże na kaduceuszu

* znak nieskończoności "∞"

* oktawa

przysłowia

* "ósmy cud świata": coś nadzwyczajnego

dziewięć

Święta liczba gdyż jest wynikiem mnożenia trzech przez trzyCzyni skutecznymi wszystkie obrzędy magiczneznaczenia

* czarnoksięstwo

* sprawiedliwość

* prawda

* morze, macierzyństwo

związki

* nowenna (łac. novem -dziewięć): nabożeństwo trwające dziewięć dni

* czas ciąży

* dziewięć otworów ciała ludzkiego

przysłowia

* "trzy po trzy": głupstwa, bez sensu

* "ni w pięć, ni w dziewięć": bez sensu, nie na temat

dziesięć

Pitagorejski symbol doskonałości, gdyż wszystkie poprzednie liczby do niej dążą; suma pierwszych czterech liczb: 1 + 2 + 3 + 4 = 10

znaczenia

* doskonałość wszechświata

* zamknięta całość

* początek nowego cyklu

* "1-0" małżeństwo lub obojnactwo (odniesienie do narządów płciowych)

związki

* dekalog

* palce u rąk, u nóg

* dziesięcina (podatek)

przysłowia

* "dziesiąta woda po kisielu": dalekie pokrewieństwo

* "piąte przez dziesiąte": bezładnie, niedokładnie

* "dziesiąta muza": kino

jedenaście

znaczenia

* nadmiar, nieumiarkowanie

* przeciwstawienie się, bunt, opozycja

* konflikt, niebezpieczeństwo

* choroba, także grzech

* błądzenie, nieporządek

związkiżart jedenaste przykazanie: nie daj się przyłapać!

dwanaście

tuzin, liczba podzielna przez kolejne liczby 1, 2, 3, 4 oraz 6, stąd (prawdopodobnie) posiadająca znaczenie szczególneznaczenia

* porządek kosmiczny, harmonia, doskonałość, kompletność

* sprawiedliwość, pokój

* miłość, łaska, radość

* niewinność, skromność, dziewictwo

* czas, cierpliwość

* w alchemii ważna, gdyż dzielniki 4 i 3 symbolizują #cztery żywioły i #trzy zasady alchemiczne (sól, siarka, rtęć)

związki

* 12 miesięcy w roku, 12 godzin dnia i nocy

* 12 znaków w zodiaku (również zodiaku chińskiego)

* 12 rycerzy okrągłego stołu

* Rzymianie na 12 tablicach z brązu spisali kodeks praw

* w Biblii: 12 apostołów i 12 plemion Izraela

* gros: tuzin tuzinów

przysłowia

* "za pięć dwunasta": w ostatniej chwili

* "liczony na tuziny": w wielkiej ilości; stąd "tuzinkowy": pospolity, taki jakich wielu

trzynaście

* 13 - obecnie uważana jest za pechową, co podobno się wywodzi z chrześcijaństwa i faktu, że w Ostatniej Wieczerzy brało udział 13 osób (wtedy też Chrystus zapowiada, że zostanie zdradzony przez jednego z uczestników)

Dla ścisłości: Ostatnia Wieczerza, to 12 Apostołów - wśród nich Judasz - i to 12 ma znaczenie symboliczne, nie 13. Po śmierci Judasza wybrano na jego miejsce Macieja - po to, by ta symbolika była zachowana.

czternaście

Podwojenie świętej liczby siedemznaczenia

* dobroć i miłosierdzie

związki

* "czternastu pomocników": święci (katoliccy) którzy swą męczeńską śmiercią uzyskali łaskę udzielania pomocy proszącym za ich pośrednictwem

dwadzieścia jeden

znaczenia

* "potrójna siódemka" to liczba święta, symbol boskiej mądrości

związki

* "oczko", gra karciana

dwadzieścia cztery

znaczenia

* liczba harmonijnej równowagi

związki

* podwójność doskonałej liczby dwanaście

* liczba godzin w ciągu dnia i nocy

czterdzieści

Liczba uważana za magiczną, ponieważ często występuje w Bibliiznaczenia

* oczekiwanie, przygotowanie

* post, pokuta

* odrodzenie, oczyszczenie

* zakończenie cyklu zmian, dopełnienie się

związki

* wody potopu pokrywały ziemię przez 40 dni i nocy

* Mojżesz 40 dni i nocy bez jedzenia i picia oczekiwał aby otrzymać Tablice

* 40 lat trwała wędrówka izraelitów przez pustynię

* po 40 lat królowali Dawid, Salomon i Joas

* Jezus przez 40 dni pościł na pustyni...

* ...a po zmartwychwstaniu przez 40 dni pokazywał się uczniom

* od Środy Popielcowej do Wielkanocy upływa 40 dni Wielkiego Postu

przysłowia

* "życie zaczyna się po czterdziestce"

* "człowiek jest głupi do czterdziestego roku życia; gdy wtedy zaczyna pojmować swą głupotę, jest już za późno" Luter

sześćset sześćdziesiąt sześć

Według Apokalipsy imię bestii wychodzącej z ziemi

dziesięć tysięcy

10000 - w Chinach symbol czegoś, co występuje w wielkiej ilości, w języku potocznym uważana za największą liczbę

hebrajskie

Ponadto w alfabecie hebrajskim liczby (1-10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, 100, 200, 300 i 400) przypisywane są poszczególnym literom alfabetu (zobacz kabała).

ciekawostki

* cztery pierwsze liczby, dają w sumie liczbę dziesięć: 1+2+3+4=10 zwaną przez pitagorejczyków tetraktrys – arcyczwórka

* ułożona z kul piramida o trójkątnej podstawie, gdy bok trójkąta składa się z trzech kul, zawiera 10 kul: 6+3+1; stąd nazwa liczba piramidalna; najmniejsza liczba piramidalna (trójkątna, większa od 1) to 4