ROZWÓJ MORALNY
KONCEPCJA J. PIAGETA
|
Realizm moralny to tendencja dziecka, by traktować obowiązki i związane z nimi wartości jako istniejące same w sobie, niezależnie od świadomości i narzucające się przymusowo , bez względu na to, w jakie okoliczności jest uwikłana jednostka. |
|
Autonomia moralna istnieje wtedy, gdy ideał / norma/ są traktowane przez świadomość jako coś koniecznego, niezależnego od jakiejkolwiek presji zewnętrznej. |
Do autonomii prowadzi: współdziałanie i zrozumienie stosunku wzajemności, traktowanie innych tak, jak sami chcielibyśmy być traktowani.
MORALNOŚĆ kształtuje :
Moralny przymus dorosłych, który najpierw prowadzi do heteronomii moralnej, a potem do realizmu.
Współdziałanie prowadzące do autonomii.
Stadium anomii / stadium przedmoralne/ (trwające mniej więcej przez pierwsze 2- 4 lata życia) charakteryzuje się amoralizmem poznawczym, czyli brakiem jakichkolwiek motywacji moralnego zachowania.
Stadium heteronomii moralnej (obejmujące wiek od 5 do 7 / 9/ 10 lat ) charakteryzuje się traktowaniem norm moralnych jako narzuconych przez starszych i obowiązujących w zasadzie tylko wtedy, gdy jest się pod tych starszych kontrolą.
W stadium tym można wyróżnić:
fazę egocentryzmu (od 3 do 5 roku życia)
fazę konformizmu (od 5 do 9/10 roku życia).
UWAGA! Dla realizmu moralnego charakterystyczne są:
Dobro określa się przez posłuszeństwo.
Istotne jest przestrzeganie litery, a nie ducha prawa.
Obiektywistyczna koncepcja świadomości.
Poczucie immanentnej sprawiedliwości
Stadium socjonomii (od 9 do 13 lub 14 roku życia) charakteryzuje się konwencjonalizmem moralnym, czyli dążeniem do zgodności własnego postępowania z tym, co ogólnie przyjęte i oczekiwane (moralność taka zwana jest partykularystyczną, grupową).
Stadium autonomii moralnej (od 14 (15) do 21 (22) roku życia) charakteryzuje się interioryzacją (uwewnętrznieniem) norm moralnych. Początkowo normy uznawane za własne są traktowane jako jedynie słuszne i niepodważalne (takie przekonanie o nienaruszalności norm nazywa się pryncypializmem). Z czasem jednak pojawia się zrozumienie, że w pewnych sytuacjach konieczne bywa odstępstwo od normy, o ile pozwoli ono wywołać bardziej pożądane następstwa niż bezwzględna z nią zgodność. Ta faza nazywana jest relatywizmem moralnym albo racjonalizmem. Kulminacją rozwoju moralnego człowieka jest faza idealizmu. Stosunek jednostki do norm staje się coraz bardziej świadomy i refleksyjny. Nie dąży już ona do samej zgodności z nakazami moralnego postępowania, ale stara się wywoływać moralnie pożądane stany rzeczy. Kieruje się swoim własnym systemem wartości, uwzględniającym dobro własne i dobro drugiego człowieka.