Przemiany terytorialne na terenie Ameryki Łacińskiej na przestrzeni XIX/XX w.

Schyłek XVIII w. to podzielenie Ameryki Łacińskiej na większość hiszpańską (od Kalifornii, Florydy, po środkową Argentynę); E i NE część Ameryki Łacińskiej – do Portugalii. Wielkie Antyle: Kuba, Puerto Rico, San Domingo – do Hiszpanii. Małe Antyle: Trynidad, Tobago – do Anglii. Grenada, Jamajka, Barbados; Haiti, Martinika, wyspa Gwadelupa – do Francji; wyspa Saint Martin – do Holandii i Anglii; Duńskie Indie Zachodnie – do Danii. Honduras Brytyjski (dzisiaj republika Belize), obszar Gujany (jej W część do Anglii). Gujana podzielona na 3 części: brytyjska, holenderska, francuska. Kolonie hiszpańskie – w 1900 podzielone na wicekrólestwa i kapitanie (Gwatemala to dzisiejszy Honduras; Salwador; Chile); wicekrólestwa – Nowej Granady (Wenezuela, Kolumbia, Ekwador); Peru; La Platy (Argentyna, Urugwaj, skrawki SE Brazylii). Na terenie Meksyku i S części USA – Nowa Hiszpania. 2 momenty do emancypacji kolonii hiszpańskich: (1807-1813) – Francuzi zajmują płw. Iberyjski; (1822-1823) – obalenie hiszpańskich Burbonów). 1807 – do Brazylii przybywa cały królewski dwór portugalski (od teraz tu mieszkają) – dynastia Bragaroza. 1821 – w Wenezueli wybucha powstanie, które prowadzi Liberto Dor Simion Bolivar. (1821-1824) – Bolivar walczy o niepodległość państw z kolonii hiszpańskich. Uwalniają się: La Plata, Chile, Peru, Wielka Kolumbia (stolica Santafe de Bogota). Państwa Wielkiej Kolumbii, które potem się wytworzą: Wenezuela, Kolumbia, Panama, Ekwador. Bolivar chce skupić kolonie hiszpańskie od Argentyny po Meksyk. 1822 – powstaje Cesarstwo Brazylii (1822-1889). Obszar Brazylii – na E od rzeki Aragnaia i Xingu – obszar ten nominalnie podlega gubernatorowi. Od Rio Grande do Sul, po ujście Amazonki – realna władza gubernatora. Obszar Mattogrossu – słaba władza. Rozwój granic brazylijskich: bandejrauci (oddziały łowców niewolników). Nazwa pochodzi od słowa bandera; pogoń za diamentami; kauczuk. Ameryka S – to pas andyjski (do Hiszpanii); obszary Argentyny do Rio-Kolorado do rzeki Bio-Bio – obszar, który nie poddał się Hiszpanom – aż do Ziemi Ognistej. Ameryka Środkowa – w latach 20-tych powstaje niepodległy Meksyk. Honduras, Gwatemala, Salwador, Kostaryka – to jest Federacja Państw Ameryki Środkowej, której założycielem jest Morazau. 1838 – powstaje republika Los Altos (teren dzisiejszego Hondurasu, istnieje kilka lat). Główne czynniki końca nadziei o ruchu panamerykańskim: rozpad Peru; krach konferencji panamskiej (1837); śmierć Bolivara; rozpad Wielkiej Kolumbii (1830, dzieli się na Kolumbię i Wenezuelę). Obszar dorzecza Parany i La Platy jest terenem spornym pomiędzy Brazylijską Portugalią a La Platą. Obszary, gdzie są konflikty: La Plata, obszar pustyni Atakama – tu występuje saletra (Boliwia, Peru i Chile kłócą się); Zachodnia Gujana (podzielona pomiędzy Anglię i Hiszpanię); N granica Meksyku i Teksas (USA chce i dostaje w 1845). Do USA – Hiszpańska Kalifornijska, Uath, Łajoming. Granica USA – Meksyk na rzece Pekos i Rio Grande. Tucson – ten obszar w 1853 roku USA odkupuje od Meksyku. Wojna Chile z Boliwią i Peru – następstwa: Chile uzyskuje swoją dzisiejszą N granicę; Peru traci obszary wokół miasta Arica; Boliwia traci dostęp do morza. Brazylia w latach 1853-1907 (1914) ma największy przyrost terytorium (zyskuje 734 tys. km2); w 1853 uzyskuje kawałki terytorium od Argentyny i Paragwaju; w 1867 zawiera układ pomiędzy rządem Rio de Janerio a Boliwią (dużo kauczuku – Acre); 1851 – uzyskuje obszar N i środkowej Banda Oriente; w 1859 uzyskuje wenezuelską część stanu Amazonas oraz część Kolumbii; dalej obszar nad Panamą i Terytorium Missiones. Brazylii przyświeca doktryna żywych (wędrujących) granic; (1904-1907) to nabytki kosztem Kolumbii i Wenezueli; w 1907 granice ulegają stabilizacji. Obszary, które budzą niepokoje: Gran Chaco, E Ekwador, Trapez Leticii (styk Kolumbii z Amazonką). (1930-1935) – spór o Leticię (Peru – Kolumbia) – będzie tu potrzebna interwencja Ligi Narodów. Boliwia i Peru kłócą się o Gran Chaco (2/3 jego terytorium trafia w ręce Paragwaju). W 1938 zostaje podpisany układ w Buenos Aries. Dżungla – dostęp do górnego biegu Amazonki i rzeki Maranos (spór Peru i Ekwadoru). II wojna światowa: Gwadelupa i Martinika uzyskują niepodległość; dekolonizacja Małych i Wielkich Antyli; upada Gujana Brytyjska; do USA – Kuba (protektorat) i Puerto Rico (kolonia, potem stan); Honduras Brytyjski nie ulega dekolonizacji; Falklandy (Malwiny) zostają zabrane przez Argentynę.