Zmiany czynnościowe mięśnia macicy w czasie porodu

Mięsień macicy zbudowany jest z dwóch układów włókien ułożonych spiralnie. Pęczki mięśniowe charakteryzują się przebiegiem nie tworzącym zwieraczy zamkniętych wokół macicy. Rozwój ciąży, wzrost objętości macicy oraz wpływ czynności hormonalnej powoduje rozkręcenie (rozluźnienie) spiralnego układu włókien mięśniowych. Ulegają one przegrupowaniu i masa ich zwiększa się·

Mięsień macicy dzieli się na dwie części: aktywny w czasie porodu trzon i dolny odcinek wraz z szyjką stanowiący część kanału rodnego. Granicą biegnącą poprzecznie jest tzw. pierścień Bandla. Włókna mięśniowe leżące powyżej pierścienia mają zdolność retrakcji po skurczu (skracania), a włókna poniżej - zdolność dystrakcji, czyli po każdym skurczu wydłużają się· Przeniesienie siły skurczu mięśnia trzonu macicy odbywa się głównie przez kręgosłup płodu na główkę. Nie bez znaczenia jest też tutaj przenoszenie sił drogą układu hydraulicznego przez ciśnienie płynu owodniowego. Mechanizm ten jednak ma znaczenie tylko do momentu pęknięcia pęcherza płodowego.

Zwroty główki płodu

Płód w czasie porodu samoistnego w położeniu podłużnym główkowym dokonuje szeregu zwrotów umożliwiających swobodne opuszczenie kanału rodnego (ryc. 5.32). Największym elementem, zarazem przodującym, a więc o największym oporze porodowym, jest główka płodu. Zatem jej budowa oraz warunki anatomiczne kanału rodnego warunkują możliwość zwrotów i postęp porodu. Ruchomość części płodu pod koniec ciąży wraz z powiększaniem się masy płodu (średnia masa 3500 g) ulega wyraźnemu zmniejszeniu. W chwili rozpoczęcia porodu kończyny płodu przylegają do tułowia. Główka płodu w następstwie skurczów macicy zstępuje do wchodu miednicy. W momencie rozpoczęcia skurczów główka zazwyczaj jeszcze nie jest przygięta do tułowia. Wstawianie się główki do wchodu następuje szwem strzałkowym poprzecznie lub, rzadziej, ukośnie.

Po zetknięciu się główki z wchodem miednicy dochodzi na skutek skurczów macicy do przygięcia główki do tułowia - I zwrot główki. Punktem prowadzącym po dokonaniu przygięcia staje się ciemiączko tylne. Prawidłowość mechanizmu poporodowego można ocenić badaniem wewnętrznym, oceniając przebieg szwu strzałkowego i punktu prowadzącego - w polu badania ciemię tylne.

W wyniku narastania skurczów macicy i przesuwania się części przodującej - główki w kanale rodnym dochodzi do II zwrotu główki - rotacji o 90 stopni. Zwrot ten polega na obrocie główki płodu, tak że potylica przesuwa się pod spojenie łonowe. Ocena kliniczna prawidłowo przebiegającego II zwrotu główki możliwa jest dzięki badaniu wewnętrznemu. W linii środkowej badalny jest szew strzałkowy w wymiarze prostym. W mechanizmie II zwrotu główki biorą udział kolce kulszowe oraz ześlizgiwanie się główki płodu, jak po rynnie, po skośnie przebiegających dźwigaczach odbytu. Po pierwszym zwrocie, przygięciu, płasz­czyzną miarodajną, tj. obwodem największym, jest płaszczyzna potylicz­no-ciemieniowa 32 cm.

550