PRACA SEMESTRALNA Z HISTORII

Temat: Oceń zasługi Napoleona Bonaparte dla sprawy Polskiej.

Napoleon Bonaparte to postać dość kontrowersyjna. Przez jednych uznawany jest za bohatera, przez innych zaś postrzegany był jako tyran i wiecznie nienasycony zdobywca. Nienawidziła go praktycznie cała Europa. Hiszpanie - za porażkę pod Samosierrą, Anglicy - za kontynentalną blokadę, Holendrzy - za stłumione krwawo powstania, Włosi - za jego armię krwiopijców, Austriacy, Niemcy i Prusowie - za czelność podważania ich potęgi mocarstwowej, w końcu Rosjanie - za sam tylko fakt istnienia. Wiele natomiast innych narodów bardzo go nienawidziło z jedynie sobie znanych powodów. A tylko jedyni Polacy bezinteresownie go ubóstwiali, nawet bardziej niż jego rodacy, wznosząc Napoleona niejako do panteonu świętych epoki romantyzmu. Jedno jest pewne - Bonaparte to dosyć barwna i ciekawa postać, którą, aby głębiej zanalizować temat i móc się odwoływać do ważniejszych dat w jego życiu, muszę trochę opisać.

Bonaparte Napoleon (1769-1821) to jeden z najwybitniejszych wodzów w dziejach, cesarz Francuzów, król Włoch. Pochodził z miejscowości Ajaccio na Korsyce ze zubożałej rodziny szlacheckiej. jego ojciec był prawnikiem. Napoleon wykształcenie zdobywał we francuskich szkołach wojskowych w Brenne i Paryżu, gdzie odznaczał się wybitnymi zdolnościami. Już w 16-tym roku życia został podporucznikiem artylerii. Gdy wybuchła rewolucja francuska, walczył o niepodległość Korsyki, ale wraz z rodziną musiał stamtąd wyjechać, gdyż naraził się lokalnemu przywódcy. W 1793r. wstąpił w szeregi rewolucyjnej armii francuskiej i znacznie przyczynił się do zdobycia Tulonu, za co w następnym roku został generałem brygady.

Ponieważ był powiązany z jakobinami, po zamachu termidorian został usunięty z wojska i aresztowany, ale jeden ze sprawujących władzę wykonawczą Dyrektorów - Barras, który pamiętał jego wcześniejsze sukcesy wojskowe, pomógł Napoleonowi zrehabilitować się i powierzył mu 1795r. zadanie stłumienia zamieszek rojalistowskich w Paryżu. Napoleon wywiązał się z zadania i awansował na dowódcę armii wewnętrznej.

W marcu 1796r. został dowódcą armii francuskiej we Włoszech, gdzie rozpoczął błyskawiczną ofensywę, odnosząc szereg zwycięstw w bitwach z wojskami austryjackimi: pod Lodi, Arcole, Rivoli. Rządy, jakie tam sprawował, przyczyniły się do wzrostu jego sławy i popularności w całej Europie.

W latach 1798-99 zorganizował wyprawę wojenną do Egiptu, która miała wzmocnić pozycję Francuzów we wschodniej części Morza Śródziemnego, poprawić ich obroty handlowe, a przede wszystkim utrudnić Anglikom kontakty z koloniami w Azji i stać się dla Francji etapem w drodze do opanowania Indii.

Na wieść o niepowodzeniach Francuzów w wojnie z II koalicją antyfrancuską Napoleon zdecydował się powrócić do Francji, gdzie dojrzewał już spisek przeciw Dyrektoriatowi, w który był zamieszany m.in. brat Napoleona, Lucjan. 9 XI 1799r. Dyrektorzy złożyli urząd, a następnego dnia Rada Pięciuset została rozpędzona przez wojsko. Rada Starszych powołała komisję trzech konsulów. Jednym z nich został Napoleon, który mając pod swoją komendą wojsko, stał się niekwestionowanym dyktatorem Francji. Konstytucja Konsulatu oddawała praktycznie pełnię władzy w ręce konsulów, z których pierwszym na 10 lat miał być Bonaparte.

W okresie swoich rządów wprowadzał nowe konstytucje (1799, 1802r.), zawarł konkordat z papieżem (1801r.), przeprowadził reformę administracji, sądownictwa i edukacji. W marcu 1801r., po ostatecznej redakcji przez samego Bonapartego, został ogłoszony kodeks cywilny zwany Kodeksem Napoleona. Potwierdzał on równość obywateli wobec prawa i wolność osobistą, wolność sumienia, świeckość państwa; prawo własności prywatnej uznawał za nienaruszalne. Kodeks wszedł w życie we wszystkich krajach podległych władzy Francji Bonapartego, a w przyszłości stał się podstawą prawną wielu norm i kodeksów prawnych. Dążył do przekształcenia Francji w silne, scentralizowane państwo, mogące zapewnić swoim obywatelom podstawowe warunki do życia. Napoleon mawiał: "bardziej obawiam się rewolty z powodu braku chleba, niż bitwy z 200-tys. wojskiem". Francja w okresie napoleońskim przeżywała rozkwit gospodarczy: zreformowany został system skarbowy, utworzono Bank Francji, ustabilizowano franka, zreorganizowano giełdę, rozwijał się przemysł i handel. Sukcesy w polityce wewnętrznej stworzyły dogodny dla Napoleona grunt do koronacji na cesarza Francuzów 2 XII 1804r. w Paryżu, a rok później na króla Włoch.

Przez cały okres rządów toczył wojny z ciągle odradzającymi się koalicjami antyfrancuskimi, składającymi się głównie z Anglików, Austryjaków, Rosjan i Prusaków. Napoleon stworzył w Europie tzw. system napoleoński, tzn. uzależniał od Francji kolejne kraje europejskie osadzając w nich na tronach członków swojej rodziny lub zaufanych przyjaciół.

Początkiem końca epoki napoleońskiej była wyprawa przeciw Rosji rozpoczęta w 1812r. Co prawda Napoleon nie przegrał tam żadnej bitwy, ale jego armia została zdziesiądkowana przez mróz i głód. Wykorzystały to Prusy, Austria, Anglia i Rosja, które zawiązały kolejną - już 6 koalicję antyfrancuską i w "bitwie narodów" pod Lipskiem 16-19 X 1813r. zadały klęsę wojskom napoleońskim. W 1814r. Napoleon musiał abdykować. W marcu 1815r. próbował powrócić do władzy (100 dni Napoleona), ale został pokonany pod Waterloo (18 VI 1815r.) i wydany Anglikom. Został zesłany na Wyspę św. Heleny i tam zmarł - oficjalnie na raka żołądka, choć bardziej prawdopodobna jest wersja o otruciu.

W czym Napoleon Bonaparte zasłużył się dla Polaków? Aby to wyjaśnić trzeba zacząć od początku - od upadku Rzeczpospolitej. Na skutek kolejnych rozbiorów polskie ziemie zostały podzielone pomiędzy trzech zaborców. Carska Rosja opanowała ziemie mniej rozwinięte gospodarczo oraz w większości zamieszkałe przez białoruskie a także ukraińskie chłopstwo. Prusy natomiast zagarnęły tereny dużo lepiej zagospodarowane, zaś Austria ziemie stosunkowo najbardziej zaludnione. Rozbiorowa katastrofa przyniosła gospodarcze załamanie ziem polskich. Podział terenów Rzeczypospolitej znacznie utrudnił towarową wymianę pomiędzy nawet bliskimi regionami, które odtąd znajdowały się po dwóch różnych stronach granicy. Upadły niektóre warszawskie banki oraz manufaktury. Cofnięte zostało czynszowanie chłopów na wsi. Wysokie podatki płynęły teraz do skarbców trzech zaborczych państw. Miał miejsce znaczny upadek szkolnictwa a także rozproszenie artystycznych i naukowych środowisk. Świadome niepodległościowych polskich ambicji rządy absolutystyczne państw zaborczych starały się za wszelką cenę przeciwdziałać im, wprowadzając bardzo ostrą polityczną kontrolę. Przywódcy patriotycznego ruchu zostali zamknięci w więzieniach lub wyemigrowali. Znaczna część szlachty postanowiła przyjąć postawę lojalizmu w stosunku do nowych władz. Jedynie nieliczni przedstawiciele patriotycznej myśli kontynuowali swe wysiłki aby podtrzymać ducha narodu. Prawie natychmiast po trzecim rozbiorze powstawać zaczęły pierwsze spiskowe organizacje, które miały na celu przede wszystkim odzyskanie niepodległości. W roku 1796 w Krakowie podpisany został tajny akt konfederacji, jaka zapowiadała nieuchronną walkę z zaborcami w połączeniu z francuskim narodem. Walerian Dzieduszycki stał się inicjatorem całej akcji. Na czele owego szlacheckiego ruchu stanęła Centralizacja mająca swoją siedzibę we Lwowie. Zostały wówczas nawiązane kontakty z pozostałymi spiskowcami w innych zaborach. W pruskim zaborze rozwinął się dla przykładu ruch, jaki w Warszawie zorganizował Towarzystwo Republikanów Polskich na czele z Andrzejem Horodyskim oraz Alojzym Orchowskim. Republikanie stali się rzecznikami osobistej wolności dla chłopów, doskonałego przygotowywania powstania oraz wyczekiwania z podjęciem walk do momentu jak najbardziej sprzyjających okoliczności. Na Podlasiu, na czele radykalnego spisku, stał ubogi szlachcic, niejaki Franciszek Gorzkowski. Był on zwolennikiem jakobinów, namawiał on chłopów do odrzucenia poddaństwa oraz zdobycia na własność ziemi.

Spora część patriotów polskich znalazła się po rozbiorach we Francji. Część przebywających w Paryżu emigrantów popierała Agencję, którą kierował Franciszek Barss. We Francji lewica emigracyjna głównie obejmowała dawnych współpracowników tzw. Kuźnicy Kołłątajowskiej, jacy się zradykalizowali głosząc republikańskie hasła na wzór francuskich jakobinów. Do grupy tej należeli organizatorzy tzw. Deputacji w Paryżu. Zarówno Agencja jak i Deputacja nie potrafiły uzgodnić jakiegoś wspólnego programu. Następnie zaś zerwały ze sobą kontakty. Polityczna słabość emigracji wynikała również z faktu, że francuska rewolucja była już w odwrocie, zaś Dyrektoriat, rządzący Francją traktował polską sprawę jako pewnego rodzaju instrument w osobistej politycznej rozgrywce z Prusami oraz Austrią.

Sytuacja znacznie uległa zmianie gdy Napoleon Bonaparte zaczął odnosić sukcesy w 1796 roku, we Włoszech. Potrzebował on wówczas nowych sił, aby wzmocnić swą pozycję we włoskim państwie. Agencja wystąpiła z inicjatywą a gen. Jan Henryk Dąbrowski w styczniu 1797 roku w Mediolanie podpisał umowę, jaka to przewidywała, że Legiony Polskie mają wzmocnić siły owej republiki całkowicie zależnej od Francji. Lombardzki Rząd przyznał obywatelstwo republiki dla legionistów, ale w razie takiej potrzeby, zgodził się na powrót ich do Polski. Legiony służyć miały pod dowództwem naczelnym samego Napoleona.

Po upływie trzech miesiącach Napoleon Bonaparte zawarł z Austrią pokój w Campo Formio. Pomimo to, nadal do Legionów przybywali liczni ochotnicy, przede wszystkim spośród dawnych kościuszkowskich żołnierzy. Latem roku 1797 było już w Legionach 7 tysięcy żołnierzy. Powstała wówczas słynna pieśń "Jeszcze Polska nie umarła, póki my żyjemy", którą ułożył Józef Wybicki do melodii powszechnie znanego mazurka. Ta pieśń uświadomiła wielu Polakom, że chociaż pozbawieni są państwa, to nadal zobowiązani są do starania się o odzyskanie ojczyzny. Legioniści byli bardzo dumni z faktu, że walcząc pod przywództwem Napoleona z Austrią, służą właściwej sprawie wolności, przez to zaś przybliżają chwilę odzyskania przez Polskę niepodległości.

W roku 1798 powstała druga koalicja przeciw Francji. Neapolitańskie wojska uderzyły na Rzym. Polskie oddziały dowodzone przez gen. Karola Kniaziewicza podczas włoskiej kampanii z roku 1798 odegrały bardzo istotną rolę, pokonując neapolitańczyków pod miejscowością Civita Castellana oraz zajmując twierdzę Gaeta. Gdy w roku następnym wtargnęły do Włoch armie austriacka oraz rosyjska pod dowództwem Suworowa, polska legia poniosła ogromne straty a następnie zamknięta została w obleganej twierdzy Mantua. Francuski dowódca po skapitulowaniu twierdzy zgodził się na wydanie Polaków w nieprzyjacielskie ręce jako byłych austriackich żołnierzy. Równocześnie w trakcie egipskiej kampanii zginął jeden z bardzo zdolnych adiutantów Bonapartego, a mianowicie Józef Sułkowski. Koleje wojny uległy zmianie w roku 1800, po tym gdy Napoleon obalił we Francji Dyrektoriat oraz będąc pierwszym konsulem objął władzę. Francuskie zwycięstwa pod Marengo oraz Hohenlinden zmusiły Austriaków do zawieszenia broni. W bitwie pod Hohenlinden wyraźnie się odznaczyła naddunajska legia pod przywództwem gen. Kniaziewicza.

Francuskie zwycięstwa jednak nie dały żadnych możliwości zrealizowania tych celów, o jakich marzyli legioniści. Legiony wówczas rozrosły się już do 10 tysięcy żołnierzy, jednak straciły polityczny sens. Napoleon wobec tego wysłał je do podległych sobie państewek włoskich - Republiki Włoskiej oraz Królestwa Etrurii, tym samym likwidując ich odrębność a także charakter narodowy. Wśród legionistów wybuchły wówczas protesty, jakie się ujawniły w postaci niesubordynacji oraz dezercji żołnierzy. Liczni oficerowie, w tym również gen. Kniaziewicz, podali się do dymisji. Sam Gen. Dąbrowski nawet myślał o tym by zerwać kontakty z Francją i przerzucić polskie siły na Bałkany.

Francuskie władze zdawały sobie jednak sprawę z panujących nastrojów rozgoryczenia pośród legionistów, dlatego zadecydowały o rozproszeniu niewygodnych wówczas sojuszników po całym świecie. Dlatego więc Legiony Polskie zostały przeorganizowane w 3 półbrygady, które liczyły po 3,7 tys. osób. Dwie spośród nich wcielono bezpośrednio do francuskiego wojska a następnie wysłano na wyspę Santo Domingo. Tam miały one dopomóc Francuzom w opanowaniu sytuacji na tej wyspie. Jednak ta wojna okazała się zupełną katastrofą dla przybyłych Europejczyków. Wykańczał ich klimat podzwrotnikowy oraz żółta febra, jak również zasadzki powstańców.

W roku 1803 Francuzi skapitulowali. Spośród ok. 6 tysięcy wysłanych na wspomnianą wyspę Polaków znaczna większość zginęła. Na terenie wyspy kilkuset ocalałych się osiedliło, zaś do kraju powróciło ledwie 300 z nich. Napoleon jednak nie przejął się tym faktem, tłumaczył, iż nie sądził, że polskie legiony natrafią na taki opór.

Legionowa epopeja postawiła na pierwszym planie sprawę drogi ku niepodległości. Chociaż nadzieja na uzyskanie pomocy z zewnątrz zachwiała się nieco, w Polsce nadal wierzono w możliwość odzyskania niepodległości przez Bonapartego. Przecież był on główną nadzieją na dokonanie zmiany międzynarodowej konfiguracji, która doprowadziła do rozbiorów Polski.

Sukcesy Francji podczas wojny z trzecią koalicją wzbudziły na polskich ziemiach wielkie nadzieje, gdyż Napoleon po kolei pokonał armie wszystkich trzech naszych zaborców. W listopadzie roku 1806 cesarz Bonaparte wezwał gen. Dąbrowskiego i Wybickiego do Berlina. Pomimo, że nie udzielił im odpowiednio jasnych gwarancji na odzyskanie niepodległości Polski, oni ogłosili odezwę do wszystkich Polaków, w jakiej nawoływali do powstania przeciwko Prusakom oraz wywalczenia u boku Francji wolności. Zupełnie inne stanowisko przyjął Tadeusz Kościuszko. Pomimo nalegań ze strony Napoleona, aby wystąpił on z podobnym apelem, Kościuszko zażądał od Francji powrotu Polski w przedrozbiorowych granicach a także ustanowienia konstytucyjnych rządów oraz uwłaszczenia chłopów. Najwyraźniej Kościuszko nie mógł uwierzyć w dobre intencje cesarza, dlatego też nie brał udziału podczas tworzenia częściowo niepodległego polskiego państewka.

Kiedy francuskie oddziały wkraczały do Poznania, entuzjastycznie były witane przez mieszczan oraz szlachtę. Jednak witana entuzjastycznie armia napoleońska, szybko przekształciła się w zdobywców, którzy łupili i niszczyli okolice. Napoleon nie reagował na takie zachowania. Z końcem listopada roku 1806 francuskie wojska wkroczyły do Warszawy. Gdy Bonaparte nie dał rady zawrzeć z Prusami oraz Rosją pokoju, a wojenne działania z daleka od francuskich granic wymagały zorganizowania odpowiedniego zaplecza, cesarz podjął decyzję o utworzeniu tymczasowych polskich władz. W Warszawie powołano do życia Komisję Rządzącą, która się składała z 7 osób pod kierunkiem Stanisława Małachowskiego marszałka Sejmu Wielkiego. Ministrem wojny mianowano księcia Poniatowskiego, zaś organizacją polskiej armii zajął się sam gen. Dąbrowski. Komisja ta sprawować miała władzę tymczasową na polskich ziemiach, ale pod kontrolą rezydenta francuskiego i dowódcy armii francuskiej marszałka Davout .

Funkcjonowanie Księstwa Warszawskiego przede wszystkim zależało od odpowiedniej równowagi pomiędzy Francją oraz Rosją. Ponieważ carska Rosja za wszelką cenę starała się nie doprowadzić do zjednoczenia polsko - litewskich ziem, Napoleon również unikał wyraźnego sformułowania swych celów w polskiej sprawie. Na polityczną atmosferę Księstwa Warszawskiego złożyły się nadzieje pokładane w stopniowym odzyskiwaniu niepodległości oraz przyspieszeniu społecznych reform. Jednak Księstwo Warszawskie tylko stanowiło element kluczowy w grze pomiędzy Francją i Rosją. Według rosyjskiego dwustronnego projektu porozumienia, Paryż zrzec się miał zjednoczeniowych planów polsko - litewskich ziem. Napoleon jednak zwlekał z podpisaniem tej umowy. Równocześnie car Aleksander zamierzał sobie pozyskać zwolenników na terenie Księstwa, obiecując dokonania zjednoczenia pod swym berłem ziem Księstwa Warszawskiego, Litwy oraz części Galicji. Plan ów nie zyskał jednak w Księstwie za wielu zwolenników. Szlachta z Litwy, szczególnie zaś z Księstwa Warszawskiego, całą swoją nadzieję miała pokładać we Francji.

Przygotowując się do następnych wojennych zmagań obydwie strony zabiegały o przychylność u Polaków, jednak nie podejmując rzadnych wyraźnych zobowiązań. Bonaparte dopiero w czerwcu roku 1812 po uderzeniu na Rosję ogłosił, iż rozpoczyna "drugą (po roku 1807) polską wojnę ". W Warszawie doprowadzono do zawiązania Konfederacji Generalnej, która dnia 28 VI roku 1812 ogłosiła przywrócenie Królestwa Polskiego. Równocześnie, niezależnie od Warszawy, powstała w Wilnie Komisja Rządu Tymczasowego. Jej celem miała być organizacja administracji a także pobór rekrutów. Polskie wojska (około 100 tysięcy żołnierzy), w znacznej mierze złożone z chłopów, były największymi siłami sojuszniczymi Francji podczas wojny z Rosją. Polskie wojska przeszły wszelkie okropności załamania się francuskiej akcji oraz odwrotu spod Moskwy. Również osłaniały cofające się francuskie oddziały oraz samego Napoleona w trakcie dramatycznej wręcz przeprawy przez rzekę Berezynę. Polskie straty w zabitych, rannych oraz wziętych do niewoli osiągnęły 70% stanów pierwotnych.

Razem z klęską napoleońskiej armii nastąpiła całkowita katastrofa Księstwa Warszawskiego. Militarny upadek Francji a także armii Księstwa przesądził o dalszych losach tego państewka. Całkowite fiasko poniosła podjęta próba ponownego odzyskania niepodległości, tym samym stawiająca pod dużym znakiem zapytania dalszą skuteczność wsparcia zewnętrznego sprawy polskiej. Ale okres sześcioletniego istnienia Księstwa Warszawskiego wprowadził ze sobą zniesienie osobistego poddaństwa chłopów, jak również pewną modernizację społecznych stosunków, oraz ukształtowanie się całkiem nowego pokolenia obywateli świadomych narodowych celów. Pomimo upadku Księstwa po roku 1815 nie było już powrotu do istniejącej sytuacji przed jego powstaniem.

Przez 6 lat istnienia Księstwa Warszawskiego Polacy musieli zapłacić Napoleonowi Bonapartemu za uzbrojenie polskiej armii i sól, które skonfiskował na ziemiach polskich. Napoleon, przejąwszy banki pruskie, zażądał od szlachty polskiej, która zaciągnęła w nich pożyczki spłacenia długów z ogromnym procentem. Rokowania w tej sprawie toczyły się z przedstawicielami rządu Księstwa Warszawskiego w 1808r. w Bayonne we Francji. Sumy z odsetkami wynosiły aż do 43 mln franków! Napoleon obniżył płatności do 21 mln franków płatnych w ciągu trzech lat. Te tzw. "bajońskie sumy" rząd Księstwa wziął na siebie, co było jedną z przyczyn fatalnej sytuacji finansowej państwa.

Podstawowym zarzutem wysuwanym przeciwko Napoleona, były ogromne ofiary - ludzkie i materialne, jakie musieli ponosić Polacy w imię wskrzeszenia Rzeczpospolitej. W szeregach napoleońskich wojsk poległo kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy wojsk polskich. Księstwo Warszawskie zobowiązano do spłaty „długów” na rzecz Francji, do dostaw żywności, do utrzymywania korpusów Wielkiej Armii w latach 1806-1808 i 1812. Duża część dóbr narodowych została rozdzielona pomiędzy francuskich marszałków, generałów, w związku z czym poważnie zmniejszyły się dochody państwa. Narzucona przez Napoleona blokada kontynentalna spowodowała załamanie eksportu polskiego zboża i drewna. W konsekwencji spadła wartość majątków szlacheckich, bankrutowali kupcy. Księstwo Warszawskie ogarnięte zostało kryzysem gospodarczym. Rażący jest fakt, że Polacy walczyli u boku Napoleona do końca, a cesarz nie zdobył się nawet na fakt umorzenia im długów, nie mówiąc już o wzmocnieniu nowo powstałej namiastki państwa Polskiego.

Polacy byli tak naprawdę zabawką w reku cesarza. Kiedy polski żołnierz był potrzebny, cesarz łudził Polaków obietnicami odbudowania wolnej i potężnej Polski. Niniejszym traktat, który powołał do życia Księstwo Warszawskie rozczarował Polaków. Najbardziej oburzyła nas struktura Księstwa Warszawskiego, która najpierw miało się stać wolnym i potężnym krajem, który pozwoli zachować równowagę polityczna w tej części Europy.

Nie anulowano traktatów rozbiorowych i nie wskrzeszono imienia Polski. W nazwie nie tylko zabrakło słowa „Polska”. Królewska spuścizna Piastów i Jagiellonów została w nazwie określona słowem Księstwo zamiast Królestwo. Napoleon nie chciał bowiem narazić się mocarstwom Europy, w szczególności Rosji. Ponadto zakazano prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej. Wszelkie sprawy wewnętrzne kontrolował carski urzędnik.

Polityka Napoleona wobec sprawy polskiej charakteryzowała się wieloma sprzecznościami. Napoleon zachęcał Polaków do wysiłku zbrojnego jesienią 1806 r. i 1812 r., a wyprowadził do Hiszpanii i Francji blisko połowę polskiej armii, czym naraził Księstwo Warszawskie na niebezpieczeństwo w kampanii 1809 r. Widząc w Polakach jedynych, naprawdę wiernych sojuszników (czego symbolicznym potwierdzeniem było zabranie polskich woltyżerów na wyspę Elbę) równocześnie krępował ich samodzielność polityczną i wojskową, jakby obawiał się, że będą działać wbrew jego interesom.

Z drugiej jednak strony epopeja napoleońska przyniosła niewątpliwe korzyści w sprawie polskiej, które przewyższają ów wyzysk ze strony Napoleona i zniszczenia spowodowane przemarszem wojsk. Legiony Polskie utworzone u boku Napoleona stały się szkołą demokracji i patriotyzmu. Dla następnych pokoleń Legiony były przykładem pierwszej po rozbiorach walki o niepodległość. Powołując do życia Księstwo Warszawskie, Napoleon przekreślił rozbiory i wydźwignął sprawę polską na arenie międzynarodowej, o co właśnie od 1795 zabiegali działacze niepodległościowi. Księstwo mimo dominacji Francji było państwem polskim, w dużym stopniu samodzielnym, jego rząd bronił polskich interesów. Napoleon nadał Księstwu postępową konstytucję, zniósł poddaństwo chłopów, ustanowił równość wszystkich wobec prawa. Zaprowadził centralistyczny system rządów, wprowadził kodeks cywilny. Istnienie Księstwa Warszawskiego przyniosło też pozytywne efekty w dziedzinie rozwoju oświaty. Blokada kontynentalna przyniosła wprawdzie ruinę polskiego rolnictwa, ale równocześnie rozpowszechnienie wielu wynalazków technicznych i nowych upraw, które umożliwiły szybki rozwój Królestwa Polskiego czy Wielkiego Księstwa Poznańskiego po 1815 r. Epoka napoleońska, tak obfitująca w działania militarne, wykształciła liczną kadrę znakomitych dowódców wojskowych, którzy odegrali istotną rolę w wojnach napoleońskich, a później stanęli na czele Powstania Listopadowego. To właśnie legenda napoleońska, w której żołnierz polski miał tak istotny udział pomogła w następnych latach umocnić świadomość narodową, skutecznie przeciwdziałać germanizacji i rusyfikacji, wychować nowe pokolenia bojowników o niepodległość. Wojny napoleońskie spowodowały wreszcie głębokie przeobrażenia w mentalności polskiego społeczeństwa. Nigdy bowiem tak wielu Polaków nie opuściło rodzinnych stron, udając się na obczyznę. Poznając wielki świat i życie innych narodów młodzi ludzie zupełnie inaczej zaczęli spoglądać na podstawowe problemy współczesności.

Bonaparte wiedział doskonale, że Polacy związali się z Francją dlatego, że pragną przy jej pomocy doprowadzić do wyzwolenia ojczyzny. Umiejętnie podsycał tę nadzieję zachęcając do wytrwania przy boku Francuzów nawet w roku 1813. Równocześnie nie patrząc na motywy działań polskich żołnierzy, użył ich do tłumienia powstań narodowych we Włoszech, na San Domingo czy w Hiszpanii.

Dzisiaj, spoglądając na epokę napoleońską jestem przekonana, że decyzje Polaków o związaniu swych losów z losem napoleońskiej Francji były w większej mierze słuszne. W tamtych czasach i okolicznościach innej drogi raczej nie było. Była to wyjątkowa szansa na odzyskanie upragnionej niepodległości. Z Polską zaczęto się liczyć w Europie, więcej osób zdawało sobie ze sprawy tego walecznego „narodu bez państwa”. Pomimo ogromnych ofiar, kosztów i trudów narodu polskiego, które doprowadziły do, nie do końca wymarzonych celów, Polacy mieli własne państwo z polskimi urzędami i polskim językiem. Jestem jednak przekonana, że Napoleon mógł przywrócić Polsce jeszcze większe terytorium i znaczenie na ówczesnej arenie międzynarodowej. Zaś w przypadku pełnego sukcesu Francji, Napoleon Bonaparte mógł przywrócić Rzeczpospolitą sprzed czasów rozbioru i uzyskać w ten sposób silnego i wdzięcznego sojusznika, gotowego do militarnej i finansowej pomocy swemu dobroczyńcy.

Bibliografia:

1) Stanisław Roszak i Anna Łaszkiewicz "Śladami przeszłości"- podręcznik do historii dla klasy trzeciej gimnazjum; Straszyn 2011 wyd. Nowa Era

2) Pod redakcją Agnieszki Nawrot "Encyklopedia - Historia" Kraków 2007 wyd. GREG

3) http://www.bryk.pl/teksty/liceum/historia/

4) http://www.sciaga.pl/tekst/