UMIĘDZYNARODOWIENIE SPRAWY POLSKIEJ
Antoni Czubiński Historia Polski XX wieku
Zaborcy stosowali odezwy do Polaków:
ROSJA
książę Mikołaj Mikołajewicz zapowiadał: zjednoczenie ziem polskich pod berłem cara i odrodzenie Polski wolnej pod względem wiary, języka i samorządu (jednak nie precyzowała ona jakie tereny miałoby objąć przyszłe państwo polskie)
Rosja odwoływała się do solidarności słowiańskiej (bitwa pod Grunwaldem)
nie była sygnowana przez cara
NIEMCY
odezwa skierowana do Polaków, powstała w sztabie generalnym
zapowiadała wolność i niepodległość
odwoływała się do skojarzeń antyrosyjskich, takich jak krwawa rzeź Pragi, jęki Sybiru, katowanie unitów
UTWORZENIE LEGIONÓW-w Austro- Węgrach
AKT 5 LISTOPADA
Był to manifest dwóch cesarzy Wilhelma II i Franciszka Józefa ogłoszony 5 listopada 1916 roku. Zapowiadano:
utworzenie wojska polskiego
Królestwa Polskiego (z ziem zaboru rosyjskiego)
Akt został wydany, aby zwiększyć napływ rekruta do armii niemieckich. Ponieważ międzynarodowe prawo zabraniało poboru rekruta z podbitych ziem.
Jednak nie wspominano w nim o zasadach ustrojowych czy granicach przyszłego państwa. Miał on głównie znaczenie propagandowe i zapoczątkował wielką licytację czyli zabiegi państw ententy o poparcie Polaków.
TYMCZASOWA RADA STANU powołana przez zaborców. W październiku 1917 utworzono RADĘ REGENCYJNĄ W jej skład wchodzili: abp Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski, Józef Ostrowski.
KRYZYS PRZYSIĘGOWY
Władze Niemiec i Austro- Węgier zamierzały włączyć Legiony Polskie do Polskich Sił Zbrojnych (utworzonych na mocy aktu 5 listopada). W lipcu 1917 Piłsudski, wykorzystując swój autorytet, nakłonił żołnierzy do nieskładanie przysięgi na wierność obu cesarzom:
I i III Brygadę rozwiązano
legioniści będący poddanymi austriackimi zostali wcieleni do armii
Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski zostali uwięzieni w Magdeburgu
ROSJA
grudzień 1916 car ogłosił, że celem wojny jest utworzenie niepodległego państwa polskiego [propaganda]
Rząd Tymczasowy (po obaleniu cara) zadeklarował w marcu 1917 utworzenie niepodległej Polski, połączonej z Rosją sojuszem wojskowym [propaganda]
Bolszewicy wydali 15 listopada 1917 dekret o prawie narodów do samostanowienia się [propaganda, chęć utworzenia polskiego rządu komunistycznego]
PAŃSTWA ENTENTY
sierpień 1917 utworzenie Komitetu Narodowego Polskiego w Lozannie [ był przez Francję i inne państwa ententy za oficjalną reprezentację Polski] Roman Dmowski, Ignacy Paderewski,
formowanie Armii Polskiej we Francji [błękitna armia Hallera]
ORĘDZIE WILSONA ŻONA PADEWSKIEGO
Prezydent USA Wilson wygłosił orędzie do Kongresu, w którym przedstawił 14 punktów programu pokojowego. 13 punkt dotyczył utworzenia niepodległego państwa polskiego
TRAKTAT WERSALSKI 28.06.1919
Zgodnie z jego postanowieniami Polska otrzymała:
Wielkopolskę z Bydgoszczą
Pomorze Gdańskie (dostęp do morza ok. 70 km z Mierzeją Helską)
Gdańsk wolnym miastem pod zarządem komisarza Ligi Narodów
na Warmii, Mazurach i Powiślu w lipcu 1920 miały zostać przeprowadzone plebiscyty
mały traktat wersalski dotyczący ochrony praw mniejszości narodowych
SAINT-GERMAIN-EN –LAYE 10.09.1919 sę żermę a lę
Austria utaciła na rzecz Polski- Galicję i część Śląska Cieszyńskiego