W numerze 19 MoP pisaliśmy o podjętej przez Krajową Rade Radców Prawnych uchwale, w której KRRP wyraziła zaniepokojenie pojawiającymi się ostatnio przypadkami zwalniania przez sądy radców prawnych z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej w trybie art. 180 § 2 KPK. Poniżej zamieszczamy treść uchwał KRRP dotyczących powyższej kwestii.

Uchwała Nr 594/V/2003

Krajowej Rady Radców Prawnych

z dnia 9.9.2003 r.

w sprawie: stanowiska KRRP odnośnie zwalniania radców prawnych a obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej ( art. 180 § 2 KPK)

Krajowa Rada Radców Prawnych wyraża zaniepokojenie pojawiającymi się ostatnio przypadkami zwalniania przez sądy radców prawnych z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej (radcowskiej) w trybie art. 180 § 2 KPK. Odnosi się to także do nagłośnionej ostatnio przez media sprawy karnej prowadzonej w Nowym Sączu przeciwko Romanowi K.

W ocenie krajowej Rady Radców Prawnych zwolnienie przez sąd w sprawie karnej radcy prawnego od obowiązku zachowania tajemnicy radcowskiej, której zakres określa art. 3 ust. 3 ustawy z 6.7.1982 r. o radcach prawnych ( Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze zm.) w trybie art. 180 § 2 KPK może mieć miejsce wyłącznie w sytuacjach wyjątkowych oraz przy bezwzględnym spełnieniu ustawowych przesłanek w przepisie tym określonym (tj. tylko jeżeli jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może ustalona na podstawie innego dowodu).

Wyjątkowość sytuacji, w których może być zastosowany tryb określony w art. 180 § 2 KPK, jak również treść tego przepisu, nakładają na sąd wydający zgodę na przesłuchanie radcy prawnego, obowiązek precyzyjnego określenia zakresu tego przesłuchania, wynikającego z treści wniosku organów prokuratury. Niestworzenie tych barier spowodować może utratę przez sąd kontroli nad prawidłowością ingerencji organów prowadzących postępowanie przygotowawcze w ujawnianie przez radców prawnych tajemnicy radcowskiej, w granicach w jakich pozwala na taką ingerencję art. 180 § 2 KPK. Prowadzić to może do sytuacji w których organa prowadzące postępowanie przygotowawcze, po uzyskaniu zgody sądu (na zasadzie ogólnego zwolnienia) mogą określać zakres przedmiotowy przesłuchania radcy prawnego w wymiarze szerszym, aniżeli wynikało to z treści ich wniosku (skierowanego do sądu) i z naruszeniem określonych w tym przepisie Kodeksu postępowania karnego norm.

Za budzącą stanowczy sprzeciw uznać należy praktykę uwzględniania przez sądy wniosków zgłaszanych w trybie art. 180 § 2 KPK przez prokuratury, które określając zakres przedmiotowy, w jakim mieli by być przesłuchani w sprawach karnych radcowie prawni wskazują na zakres, który nie jest objęty tajemnica radcowską, bądź który może być objęty innymi środkami dowodowymi ( np. treść pisemnych opinii prawnych, czy też informacja czy umowy były parafowane przez radcę prawnego, czy nie).

Za nieprawidłową i budzącą sprzeciw uznać należy także praktykę stosowania trybu określonego w art. 180 § 2 KPK polegająca na bardzo enigmatycznym określaniu zarówno w kierowanych do sądu wnioskach w sprawach karnych o zwolnienie radców prawnych z obowiązku zachowania tajemnicy radcowskiej, jak i w uzasadnieniach wydawanych w tym zakresie postanowień - dlaczego zwolnienie w indywidualnym przypadku radcy prawnego od tego obowiązku jest „/..../niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości /..../” oraz dlaczego okoliczności objętych takim zwolnieniem nie można ustalić na podstawie innych dowodów.

Krajowa Rada Radców Prawnych podkreśla stanowczo, iż wykonywanie zawodu radcy prawnego, jako zawodu zaufania publicznego oparte musi być na pełnym zaufaniu klienta, a to uzależnione jest od dochowania poufności. Obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej prze radcę prawnego ma (w świetle ustawy o tym zawodzie) charakter bezwzględny, a jego dochowanie jest powinnością korporacyjną zagrożoną odpowiedzialnością dyscyplinarną. Zwolnienie z tego obowiązku powinno być również dla dobra wymiaru sprawiedliwości stosowane zupełnie wyjątkowo, po odpowiedzialnym rozważeniu wszystkich przesłanek ustawowych zezwalających na takie odstępstwo od kardynalnej zasady gwarantującej poufność relacji z klientem.

SEKRETARZ

Krajowej Rady Radców Prawnych

Elżbieta Kwiatkowska - Falęcka

PREZES

Krajowej Rady Radców Prawnych

Andrzej Kalwas

UCHWAŁA NR 622/V/2003

Krajowej Rady Radców Prawnych

z 11.10.2003 r.

Centralne Biuro Śledcze Komendy Głównej Policji, Zespół w Nowym Sączu postanowieniem z dnia 25.9.2003 r. przedstawiło radcy prawnemu zarzut popełnienia przestępstwa poplecznictwa tj. utrudniania prowadzenia postępowania przygotowawczego poprzez bezpodstawne odmowę zeznań (art. 239 § 1 KK).

Radca prawny został uprzednio zwolniony przez Sąd z obowiązku postrzegania tajemnicy zawodowej, ale zdaniem KRRP nie wykazano w sposób dostateczny i niewątpliwy istnienia przesłanek ustawowych z art. 180 § 2 KPK tj. że zwolnienie to było niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczności objęte zeznaniami radcy prawnego nie mogły i nie mogą być ustalone na podstawie innego dowodu.

KRRP wyraża stanowczy sprzeciw wobec takiego działania organów ścigania i zakwalifikowania odmowy ze strony radcy prawnego jako przestępstwa.

Należy bowiem wziąć pod uwagę, że radca prawny odmawiając udzielenia odpowiedzi naruszających tajemnicę zawodową powoływał się na ustawowo chronione dobro, jakim jest zaufanie klienta - stanowiące istotę tego zawodu, a także na bezwzględny obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej wynikający z ustawy o radcach prawnych.

Tajemnica zawodowa racy prawnego, adwokata, notariusza, lekarza czy dziennikarza podlega bowiem wzmożonej ochronie ustawowej i wymaga szczególnie rozważnego podejścia.

KRRP apeluje do organów ścigania o rozwagę i umiar.

KRRP, mając na względzie powinności wynikające z ustawy o radcach prawnych udzieli radcom prawnym poddawanym takiej presji wszelkiego, możliwego wsparci i pomocy.