Ratyfikacja umów międzynarodowych w 

Polsce 

na podstawie Konstytucji RP z 1997r.

Przygotowała:

Inna Ornela Kaluta

Konstytucja RP

Konstytucja Rzeczypospolitej Polski 

(Konstytucja RP, Ustawa Zasadnicza), jak 

wskazuje nam preambuła, powstała 

„W trosce o byt i przyszłość naszej 

Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku 

możliwość suwerennego i demokratycznego 

stanowienia o Jej losie (...)” . Została 

uchwalona 2 kwietnia 1997r. przez 

Zgromadzenie Narodowe.

Podstawowe Funkcje 

Konstytucji



ustanawia podstawowe prawa dla państwa;



reguluje organizację i funkcjonowanie 

podstawowych organów naczelnych RP 

w oparciu o podział władz;



wskazuje prawidłowe relacje pomiędzy 

głową państwa, rządem i parlamentem;



kształtuje wolności, prawa oraz obowiązki 

człowieka i obywatela (wolności i prawa 

osobiste, polityczne, ekonomiczne, 

socjalne i kulturalne).

Ratification 

– usankcjonowanie

Ratyfikacja to zatwierdzenie tzw. złożonej 

umowy międzynarodowej przez powołany 

do tego organ państwowy. W Polsce 

ratyfikacja umów międzynarodowych 

należy do kompetencji prezydenta. 

Ratyfikacja umów międzynarodowych 

dotyczących granic państwa, sojuszów 

obronnych oraz umów pociągających za 

sobą obciążenia finansowe państwa lub 

konieczność zmian w ustawodawstwie 

wymaga upoważnienia sejmowego 

określonego w ustawie.

Artykuły Konstytucji RP 

dotyczące ratyfikacji

W rozdziale III zatytułowanym „Źródła 

prawa” wskazać można 3 artykuły 

dotyczące ratyfikacji umów 

międzynarodowych oraz 

rozporządzeń.

Artykuł 89.

Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską 

umowy międzynarodowej i jej 

wypowiedzenie wymaga uprzedniej 

zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli 

umowa dotyczy:

 

pokoju, sojuszy, układów politycznych lub 

układów   wojskowych,

 wolności, praw lub obowiązków 

obywatelskich określonych w Konstytucji,

 członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej 

w organizacji międzynarodowej,

znacznego obciążenia państwa pod względem 

finansowym,

spraw uregulowanych w ustawie lub 

w których Konstytucja wymaga ustawy.

O zamiarze przedłożenia Prezydentowi 

Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów 

międzynarodowych, których ratyfikacja 

nie wymaga zgody wyrażonej w 

ustawie, Prezes Rady Ministrów 

zawiadamia Sejm.

Zasady oraz tryb zawierania, 

ratyfikowania i wypowiadania umów 

międzynarodowych określa ustawa.

Oznacza to, że nie każdą umowę 

międzynarodową może ratyfikować sam 

Prezydent. Część umów musi zostać 

uzgodnionych z Parlamentem, gdyż 

mogą potrzebować one dodatkowych 

unormowań prawnych jak np. ustawy. 

Stąd też Premier Rady Ministrów musi 

informować Sejm o przedłożeniu umowy 

międzynarodowej Prezydentowi. Cały 

tryb ratyfikowania, ustanawiania i 

wypowiadania umowy międzynarodowej 

znajduje się więc w ustawie 

wprowadzającej umowę w życie.

Artykuł 90.

Rzeczpospolita Polska może na podstawie 

umowy międzynarodowej przekazać 

organizacji międzynarodowej lub organowi 

międzynarodowemu kompetencje organów 

władzy państwowej w niektórych sprawach.

Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację 

umowy międzynarodowej, o której mowa w 

ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 

2/3 głosów w obecności co najmniej połowy 

ustawowej liczby posłów oraz przez Senat 

większością 2/3 głosów w obecności co 

najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej 

umowy może być uchwalone w 

referendum ogólnokrajowym zgodnie z 

przepisem art. 125.

Uchwałę w sprawie wyboru trybu 

wyrażenia zgody na ratyfikację 

podejmuje Sejm bezwzględną 

większością głosów w obecności co 

najmniej połowy ustawowej liczby 

posłów.

Konsekwencją przyjęcia umowy 

międzynarodowej często jest przekazanie 

części władzy i kontroli innym podmiotom 

prawa. Oznacza to, że część prawa do tej pory 

obowiązującego należy przekształcić, np. po 

przyjęciu Polski do Unii Europejskiej wystąpiła 

konieczność przekształcenia prawa 

wspólnotowego przez władze Rzeczypospolitej 

w normy wewnętrzne, zaś część tego prawa 

obowiązuje bezpośrednio. Co więcej, 

w sprawach regulowanych przez prawo 

wspólnotowe polskie organy krajowe straciły 

uprawnienia prawotwórcze. Jednakże 

rozwiązanie to obowiązuje na zasadzie 

wzajemności.

Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na 

artykuł 125. Konstytucji RP mówiący, iż 

„W sprawach o szczególnym znaczeniu dla 

państwa może być przeprowadzone 

referendum ogólnokrajowe.” Przedmiotem 

jednak nie może być wprowadzenie umowy 

w życie – gdyż ta funkcja należy 

do Parlamentu, a po prostu wyrażenie opinii 

jednostki uprawnionej do głosowania 

w kwestii umowy międzynarodowej – tzw. za 

lub przeciw bez możliwości wstrzymuje się. 

Wynik takiego referendum jest wiążący 

dla władzy.

Ze względu na to, że umowa narodowa 

znacznie „wkracza” w prawo państwa 

(co może doprowadzić do ograniczenia 

w pewnym stopniu suwerenności) 

inaczej uchwala się ustawę ratyfikującą. 

W jaki sposób wprowadza się ją w życie? 

O formie (zgodnie z Artykułem 

90.Konstytucji RP) decyduje Sejm.

Ratyfikowana umowa 

międzynarodowa, po jej ogłoszeniu 

w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej 

Polskiej, stanowi część krajowego 

porządku prawnego i jest 

bezpośrednio stosowana, chyba że 

jej stosowanie jest uzależnione od 

wydania ustawy.

Artykuł 91.

Umowa międzynarodowa ratyfikowana 

za uprzednią zgodą wyrażoną w 

ustawie ma pierwszeństwo przed 

ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się 

pogodzić z umową.

Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez 

Rzeczpospolitą Polską umowy 

konstytuującej organizację 

międzynarodową, prawo przez nią 

stanowione jest stosowane 

bezpośrednio, mając pierwszeństwo 

w przypadku kolizji z ustawami.

Oznacza to, że umowa międzynarodowa od dnia 

wprowadzenia do prawa krajowego jest głównym 

źródłem prawa w tychże kwestiach. Wszelkie spory, 

wątpliwości dotyczące wymienionych lub omówionych 

w umowie międzynarodowej problemów czy idei  

mają być rozwiązywane na jej artykułach, chyba że 

ustawa ratyfikująca stanowi inaczej (np. ratyfikacja 

dotyczy tylko poszczególnych artykułów umowy 

międzynarodowej lub wskazuje innych termin 

wcielenia ich w życie).Artykuł 91 przyznaje 

pierwszeństwo umowie międzynarodowej w jej kolizji 

z ustawą, ale zasada ta dotyczy tylko umów 

ratyfikowanych za uprzednią zgodą wyrażoną przez 

Sejm i Senat w ustawie. Tym samym wyprowadzić 

należy wniosek,że ustawy zachowują pierwszeństwo 

wobec umów międzynarodowych, do ratyfikacji 

których nie jest wymagana zgoda parlamentu. 

Na podstawie źródeł internetowych:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 

(Dz.U.97.78.483) z publikacji www.LEX.pl;

Skrzydło Wiesław, Komentarz do 

Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej 

(Dz.U.97.78.483), stan prawny na 

2001.01.01;

Encyklopedia WIEM portalu 

społecznościowego www.ONET.pl