ZANIECZYSZCZENIA I OCHRONA WÓD

(konspekt: S.Lenart)

1) Bez wody nie ma Ŝycia

2) Zasoby dobrej wody nie są nieograniczone, stąd konieczne oszczędne nimi gospodarowanie 3) Zanieczyszczanie wód jest szkodliwym działaniem, wymierzonym przeciw ludzkości i wszelkiemu

Ŝyciu.

4) Obowiązkiem kaŜdego człowieka jest oszczędne i rozumne gospodarowanie wodą. 5) Woda, jak i powietrze, nie uznaje granic państwowych, co wymaga współpracy w skali

międzynarodowej."

 OBIEG WODY (CYKL HYDROLOGICZNY ) - omawiany na wykładzie lub w ksiąŜce  ZASOBY WODY w skali świata i kraju - omawiany na wykładzie lub w ksiąŜce

Wody powierzchniowe płynące i stojące oraz wody podziemne.

PODZIEMNE w/g klasyfikacji GUS - „Ochrona Środowiska”:

wody gruntowe - zasilane są bezpośrednio opadami atmosferycznymi, są słabo izolowane przed wpływami czynników antropogenicznych

wody wgłębne - zalicza się te wody podziemne, które zalegają pod nieprzepuszczalnymi utworami geologicznymi i posiadają dobrą lub średnią izolację przed wpływami zanieczyszczeń.

ZUśYCIE WODY NA POTRZEBY GOSPODARKI I LUDNO ŚCI (ksiąŜka, GUS lub wykład)

ZANIECZYSZCZENIA WÓD

są to wszelkie substancje obecne w wodach nie będące ich naturalnymi składnikami, lub będąc nimi występują w zwiększonych stęŜeniach.

RóŜne kryteria podziału zanieczyszczeń.

Zanieczyszczenia: chemiczne, fizyczne, bakteriologiczne, radioaktywne Zanieczyszczenia: naturalne, sztuczne

Występowanie: w postaci rozpuszczonej, układy koloidalne, zawiesiny

RODZAJE I ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZE Ń WÓD

1) ZANIECZYSZCZENIA KOMUNALNE

 ścieki bytowo-gospodarcze (komunalne)  wysypiska śmieci

2) ZANIECZYSZCZENIA PRZEMYSŁOWE

 ścieki przemysłowe

 wody kopalniane  wody pochłodnicze

 depozyt zanieczyszczeń atmosferycznych

 składowiska odpadów przemysłowych  transport wodny

3) ROLNICTWO

Zanieczyszczenia obszarowe (spływy z pól i w głąb gleby):

Nawozy mineralne i naturalne (obornik, gnojowica, gnojówka), pestycydy oraz osady ściekowe i komposty przemysłowe stosowane w zbyt duŜych dawkach i w niewłaściwy sposób na powierzchni UR (powierzchnia

UR to ok. 51% powierzchni kraju).

Zanieczyszczenia punktowe:

Niewłaściwe składowanie nawozów naturalnych, odpadów, pryzm kiszonkowych, itp., mycie opryskiwaczy,

ścieki.

Skutki:

 pestycydy w wodach powierzchniowych i podziemnych

 NO3- i fosforany w wodach powierzchniowych i ich eutrofizacja, NO3- w wodach podziemnych  mikroflora chorobotwórcza

 metale cięŜkie (osady ściekowe i komposty i niektóre nawozy mineralne)  oleje, materiały pędne, itp.(ścieki z ośrodków maszynowych i stacji napraw sprzętu rolniczego)

4) ŚCIEKI OPADOWE (deszcz, śnieg) zawierają:

 depozyt zanieczyszczeń atmosferycznych

 zanieczyszczenia zmywane z dachów i ulic, np.:WWA, oleje i związki ropopochodne, cząstki asfaltu i

opon, itp.

NAJWA śNIEJSZE ZANIECZYSZCZENIA WYST ĘPUJĄCE W ŚCIEKACH i z innych źródeł:

1. DEDETERGENTY

Zwiększają rozpuszczalność substancji toksycznych lub rakotwórczych (np. WWA). Zawierają fosforany - eutrofizacja wód.

2. WWA - np. rakotwórczy benzo/a/piren. Źródło: koksownie, przemysł petrochemiczny, warsztaty

samochodowe, spaliny w rejonach przemysłowych i miejskich

3. DIOKSYNY - produkcja środków ochrony roślin, zakłady chemiczne, produkcja celulozy,

uwalniane podczas spalania odpadów

4. FTALANY - stosowane przy produkcji tworzyw sztucznych

5. PESTYCYDY. Trudne do usunięcia w procesie uzdatniania. Naruszają procesy samooczyszczania

wód, pogarszają jej stan sanitarny, działają toksycznie na ryby i inne organizmy. W środowisku wodnym - biokumulacja.

4. FENOLE - przeróbka paliw stałych i płynnych, synteza organiczna oraz z wytwórni tworzyw

sztucznych. UciąŜliwy składnik ścieków. Toksyczne dla organizmów. Nieprzyjemny zapach w mięsie ryb. Przy chlorowaniu wody powstają chlorofenole o b. silnym zapachu oraz hydrochinony b. toksyczne niŜ fenole.

5. POLICHLOROWANE BIFENYLE (PCB) uŜywane do produkcji tworzyw sztucznych, farb

ochronnych, cieczy hydraulicznych, impregnacji drewna, do kondensatorów i transformatorów. Słabo rozpuszczalne w wodzie. Wolno rozkładające się w środowisku (półokres 10-15 lat). Organizmy wodne absorbują PCB z wody. Ulegają takŜe bioakumulacji.

6. INNE SUBSTANCJE ORGANICZNE:

 nietoksyczne, w ściekach gł. z zakładów spoŜywczych (cukry, białka i tłuszcze), ulegają łatwo utlenianiu. PoniŜej 3 mg 02/'dm3 wody moŜe powodować duszenie się (śnięcie) ryb.

 ropa naftowa i jej produkty

7. FOSFORANY I AZOTANY powodują uŜyźnienie wód, czyli eutrofizację

EUTROFIZACJA - proces wzbogacania zbiorników wodnych w substancje pokarmowe, głównie w związki azotu i fosforu.

Eutrofizacja naturalna (proces powolny).

Eutrofizacja antropogeniczna (przyspieszona), głównym źródłem biogenów są ścieki komunalno-bytowe i przemysłowe oraz nawozy mineralne i naturalne, depozyt atmosferyczny

Następstwa eutrofizacji są szkodliwe:

 wzmoŜony rozwój glonów i sinic (tzw. zakwity wody), gorsze warunki świetlne wody, opadanie na

dno materii org. i jej rozkład, deficyt tlenowy, zwłaszcza w obszarach przydennych, beztlenowy rozkład MO z wydzielaniem siarkowodoru, metanu, itp.; śmierć wielu organizmów, w tym ryb; zwiększone zagroŜenie zdrowia i Ŝycia ludzi; przyspieszone wypłycanie jezior

Rekultywacja zeutrofizowanych jezior (m.in.):

 usuwanie warstwy osadów dennych i części roślinności; przepłukiwanie i napowietrzanie mas wody;

wytrącanie biogenów (gł. N i P); wprowadzanie ryb planktonoŜernych; Zdjęcie: Aerator

8. METALE CIĘśKIE (pierwiastki metaliczne o liczbie atomowej powyŜej 20) - na wykładach i

podręcznik

. WODY PODGRZANE (elektrownie, itp). Powodują one wzrost temperatury wody w akwenach

naturalnych, co prowadzi do wielu zmian w funkcjonowaniu ekosystemów wodnych. 10. ZASOLONE WODY KOPALNIANE. Zawierają duŜe stęŜenie chlorków i siarczanów, stanowią istotne zagroŜenie dla wód płynących. Dyskwalifikują wodę do celów spoŜywczych i nawodnień rolniczych (zasolenie gleb) oraz do celów przemysłowych (korozja urządzeń).

WSKAŹNIKI JAKOŚCI WODY, część z nich dotyczy takŜe ścieków (to jest przegląd wskaŜników, nie

uczyć się wszystkiego „na pamięć!”)