"Filozofia wolności - zakres, funkcje, granice'

Termin wolność można rozumieć w różnoraki sposób. Człowiekiem wolnym można być, kiedy można udać się tam, gdzie się chce - kiedy nie jest się uwięzionym w jednym miejscu. Można również traktować wolność jako swobodę wyrażnia i formułowania myśli, sądów i postulatów. Tematem poniższych rozważań będzie wolność w jeszcze innym, szerszym znaczeniu. Mianowicie jako możliwość robienia dokładnie tego, na co ma się ochotę i braku przymusu adresowanego w kierunku naszej osoby.

Tytułem wstępu nawiążę do słownikowej definicji wolności w sensie, który przyjęliśmy za główny punkt naszych rozważań. Według Słownika Języka Polskiego wolność to prawa obywateli wyznaczone przez dobro powszechne, interes narodowy i porządek prawny jak również możliwość podejmowania decyzji zgodnie z własną wolą.

W tym momencie nasuwa się zasadnicze pytanie. Skoro omawiany termin gwarantuje swobodę osobistą wszyskich obywateli to przecież każdy z nich w ramach swojej wolności jest w stanie tak pokierować swoimi czynami, że inna jednostka poniesie przy tym 'wolnym' działaniu stratę. Czy ktoś, realizując swoje prawo do wolności jednocześnie bezpośrednio godząc w nasze interesy ma do tego prawo? Możemy nie wyrażać swojej zgody na naruszanie naszych praw mające legitymację w prawie do wolności? Każdemu z nas wydaje się, że tak. W tym momencie powstaje swego rodzaju konflikt interesów. My, chroniąc się swoimi prawami ograniczamy wolność innych jednostek zabraniając im działania dla nas uciążliwego, szkodliwego, niepożądanego. Gdzie zatem leży granica tej wolności?

Na przełomie wieków nad tym problemem głowiło się wielu filozofów, myślicieli, ludzi nauki. Poczynając od Platona, przez Kartezjusza, Immanuela Kanta, G.W.F. Hegla, Karola Marksa ,F. Nietzchego na Janie Pawle II nie kończąc. Każdy z nich miał mniej lub bardziej oryginalną koncepcję tej wolności i jej granic. Jednak nie poglądy filozofów są przedmiotem naszych rozważań. Na potrzeby tej pracy granicę wolności można określić prostym, ale jakże trafnym aforyzmem: "Nasza wolność kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność innego człowieka".

Wydaje się, że dopiero poszanowanie prawa do wolności innych ludzi może dać nam możliwość realizowania swoich praw, niezależnie, czy są to prawa naturalne czy pozytywne. Powinniśmy zacząć od szerokopojętego poszanowania i pluralizmu - czyli możliwości posiadania innych niż nasze poglądów aby w ramach rewanżu móc w spokoju wygłaszać i realizować nasze.

Podsumowując, prawo do wolności jest jednym z naszych podstawowych praw, bez których życie byłoby co najmniej uporczywe, jeśli nie niemożliwe. Przytoczony powyżej cytat jest wymowny. W najprostszych słowach ujmuje najbardziej popularną i podstawową definicję wolności jako wartości bezcennej. Powinniśmy szanować to samo prawo u innych jednostek. W przeciwnym razie prawie na pewno obróci się przeciwko nam. A wtedy na apele o poszanowanie naszej wolności może być już za późno.