21 marca 2012 GLEBOZNACTWO
Poziomy diagnostyczne:
Albic E JASNY, BIAŁY W BIELICACH LUB Płowych (luvic)
Histic (O) organiczne - torf mursz butwina
Anthric - antropogeniczne
Mollic A czarnoziemy, także Voronic- Chernic
Argis Bt także fragic Bx - g. lowe
Calcic Bk Calcisole
Cambic Bw - g. brunatne
Spodic Bhf, Bf - bielice
Inne poziomy: Cryic, Takyric, Duric, Ferric, Salic, Natric, Vertic, Yermic, Gypsic....
Czynniki glebotwórcze:
podłoże geologiczne (skała) - g. litogeniczne
rzeźba i procesy mofrogenetyczne- g. geomoficzne
warunki klimatyczne (opady, temperatura) - g. klimatogenicznych
warunki wodne (zaoby i krążenie wód) g. hydrogenetyczne
biosfera (świat roślin i zwirząt) - g.autogenetyczna(strefowe)
człowiek (użytkowanie) -g. antropogenizcne
czas geologiczny- pogrzebane, kopalne...
PROCES GLEBOTWÓRCZY całokształt zjawisk, które zachodzą w powierzchniowych warstwach litosfery pod wpływem czynników glebotworczych.
Zjawiska skladające się na proces glebotwórczy
pryemianz mineralnego tworyenia glebzŁ roykad mineraw pierwotnzch oray sznteya wtornych mineralow glebowych (m.in minerałów ilastych, getytu, gibbsytu)
przetwarzanie substancji organicznych : rozkłąd humifikacja mineralizacja
ZWIETRZELINA produkt procesu wietrzenia (np. dezintegracja granularna, hydroliza, hydrotacja, kaolinizacja)
Gleba - produkt procesu glebotwórczego (np. blielicowanie- podzoobrazowanije, podzolisation, lessivage, tofnienie salinizacja)
Gleba powstaje przy udziale czynnika biologicznego (roślinność dostarcza materii organicznej, edafon - przetwarza resztki organizcne w prochnicę. Wszystko to tworzy się na zwietrzelinach będących tworzywem mineralnym masy glebowej w różnych warunkach termicznych i wodnych (strafach klimatyczno- roślinnych)
PROCES INICJALNY przebiega przy współudziale pionierskich zbiorowisk organizmów (fitoedafon, porosty, mchy) - tworzą się gleby inicjalne i słabo ukształtowane. Poziom akumulacyjny O leży bezpośrednio na mie zwietrzałym podłożu skalnym (np. wychodnie skalne, szczeliny i półki skalne) Profil: O-R lub O-Rca.
PROCES DARNIOWY (CZARNOZIEMNY) rozwija się pod wpływem bujnej (gęstej) roślinności trawiastej i powoduje m. in powstawanie w gornej części profilu glebowego poziomu próchnicznego o znacznej miąższości. [proces darniowy jako towarzyszący innym procesom np. rędzina czarnoziemna]
PROCES BRUNATNIENIA- cambiare Intensywne wietrzenie pierwotnych krzemianów i glinokrzemianów z wydzielaniem zawartego w nih zelaza, które w postaci nierozpuszczalnych wodorotlenkó i kompleksów z kwasami próchnicznymi osadza się na powierzchni ziaren mineralnych nadając środkowej części profilu glebowegoo charakterystyczną brązowąbarwę - poziom cambic - Bw.
W terenach górskicj - gleby brunatne, podłoża macierzyste: zwietrzeliny skał fliszowych, lupków
Lessivage (przemywanie, ilimeryzacja) Przemieszczanie razem z przesiąkającymi wodami opadowymi cząstek ilastych (bez ich rozkłądu chemicznego) z górncyh poziomów gleby (e-Luvic) i osadzaniu ich głębiej, w poziomie wzbogacania- argillic -Bt. Proces ten zachodzi najczęściej na utworach pyłowych. Warunkiem przebiegu procesu lessiważu jest częściowa peptyzacja materiału glebowego. Ułątwia ją postępujące zakwaszanie gleby i wymywanie kationów Ca2+ i Mg2+ .
PROCES BIELICOWANIA - Podzolisation Zakwaszanie, rozkład i wypłukiwanie z górnych części gleby niektórych produktów rozkładu minerałów glebowych (głownie tlenki i wodorotlenki Fe i Al) w formie rozpuszczalnych w wodzie kompleksowych połączneń z ruchliwymi frakcjami związków humusowych (głównie kwasy fulwowe), których źródłem jest kwaśny poziom organiczny. Proces ten zachodzi na podłożu przepuszczalnym np. piaszczystym poziom diagnostyczny - spodic
Bielice górskie Podzols - Podłoża skały macierzyste: piaszczysto- gliniaste zwietrzeliny kwaśnych skał krystalicznych, bezeglanowych
PROCES RDZAWIENIA polega na powstaniu nieruchliwych kompleksów próchnicy (głównie kwasów fulwowych) z uwolnionymi podczas wietrzenia krzemianów i glinokrzemianów tlenkami Al i Fe. Kompleksy te, wraz z pewną ilością wolnych tlenków Al i Fe nie związanych z próchnicą, towrzą rdzawe otoczki na ziarnach mineralnych - poziom sideric. pROCES JEST CHARAKTERYSTYCZNY DLA UTWORÓW PIASZCZYSTYCH.
PROCES VERTILIZACJI zachodzi wyłącznie w utworach ilastych, w ktorych dominują minerały pęczniejące np. smektyt. Proces prowadzi do tworzenia w masie glebowej szczelin (spękań) w okresach suchych min. ilaste się kurczą a w wilgotnych pęcznieją. Rzeźba powierzchni moze być głeboko spękana w okresach suszy lub kopczykowata w okresach wilgotnych - mikrorelief gilgai. Nazwy lokalne,: Australia - gilgai soil, Filipiny- adobe, Indie tirsy,.
PROCESY MROZOWE (kriogeniczne) Zachodząw obszzarach występowania wieloletniej zmarzliny (permafrost, mierzłota). Mrozowa segregacja masy glebowej (krioturbacja) prowadzi do deformacji w profilu glebowym. Formy deformacji - poligony gruzowe, wieńce, kopczyki - thufury. (Gleby kriogeniczne, Cryosole, Krioziomy)
PROCES TORFIENIA i MUSZNIENIA powolne przemiany strukturalne i chemiczne szczątków roślinności bagiennej w warunkach stałego nadmiernego uwilgocenia i braku tlenu co ogranicza humifikację.
torfowiska niskie - woda przepływająca zasobna w skł. odżywecze, pH 5'0-7,0
torfowiska wysokie- woda opadwa, srajnie ubogie w skł. ozywcze, pH poniż. 4.0 (torf. mszyste- Sphagnum sp.)
Torfowiska przejsciowe pH powyzej 4.0 Muszenie - rozkłąd torfu do bezpostaciowej formy s. org nie tworzącej połączeń z cz. mineral. po obniżeniu lustra wody.
PROCES GLEJOWY - Zachodzi w mienaralnych utworach w warunkach nadmiernego uwilgocenia spowodowanego wysokim stanem wody opadowej na warstwach nieprzepuszczalnych. Fe3+ ------ Fe2 lub Mn4+ ------ Mn2+ Przebarwienia: sine, rdzawe, konkrecje żelaziste lub manganowe.
PROCES LATERATYZACJI (feralityzacji) Zachodzi głównie w strefach klimatu tropikalnego i wilgotnego. SIlne przemywanie i odprowadzanie skłądników z wyjątkniem glinu, żelaza i krzemu. Zachodzi rozpad glinokrzemianów a produktami są lateryty czyli czerwone utwory rezydualne złożone z wodorotlenków glinu i żelaza. Gleby -Oxisole, Ultisole.
PROCES SALINIZACJI, KALCIFIKACJI, GIPSYFIKACJI. W klimatach sucych (aridowych), gdzie przeważa parowanie nad opadami zachodzi akumulacja soli rozpuszczalnych w wodzie w stropowych poziomach gleb (sołoczaki) lub akumulacja w kompleksie sorpcyjnym kationów sodowych (sołońce). Akumulacja rozproszonych form CaCO3 - klasyfikacja (Calcisole) lub gipsu (CaSO4) - gipsyfikacja (Gypssole) ARIDISOLE