Buforowość gleby, zdolność gleby do przeciwdziałania zmianom własnego odczynu (odczyn gleby), powodowanym dopływem jonów kwasowych lub zasadowych. Wysoką buforowość w stosunku do kwasów mają gleby węglanowe oraz gleby ciężkie, silnie próchniczne. Niską buforowością charakteryzują się gleby lekkie, ubogie w próchnicę i części koloidalne; zwiększa ona podatność gleby na degradację pod wpływem kwaśnych deszczów i zmusza do ostrożności w stosowaniu nawozów działających zakwaszająco lub alkalizująco.
Buforowość gleby zależy od ilości zawartych w niej koloidów organicznych i mineralnych (koloidy glebowe) oraz kationów wymiennych i węglanów. Gleba w rolnictwie intensywnym traci w znacznym stopniu właściwości buforujące.
Buforowość gleby ma duże znaczenie, od niej zależą np. efekty wapnowania gleb. Jeżeli gleba odznacza się słabą zdolnością buforowania (np. gleba piaszczysta), to nawet niewielka dawka nawozu wapniowego może wywołać znaczną zmianę jej odczynu. Natomiast gleby o dużej zawartości koloidów potrzebują dużo więcej nawozu wapniowego do zmiany pH o tę samą wartość (co gleby piaszczyste), np. z pH 5 do pH 7.
Buforowość gleby można poprawić głównie przez nawożenie organiczne i wapnowanie.
Kompleks sorpcyjny gleb jest to ta część masy glebowej, która posiada zdolność wchłaniania, zatrzymywania i wymiany jonów pomiędzy roztworem glebowym a cząstkami komponentu koloidowego. Jest to rozdrobniona, mineralno-organiczna stała frakcja gleb. Wielkość kompleksu sorpcyjnego uzależniona jest od wielu czynników, a przede wszystkim ilości i jakości poszczególnych składników tworzących ten kompleks. Kompleks sorpcyjny gleb zbudowany jest z koloidów glebowych składających się przede wszystkim z minerałów ilastych, krystalicznych uwodnionych tlenków żelaza i gliny, minerałów bezpostaciowych, próchnicy oraz kompleksów ilasto-próchnicznych. Na właściwości sorpcyjne gleb wpływają m.in. pH oraz porowatość gleb
Gleba ma dwie ważne własności dzięki którym może zapewnić rośliną warunki do życia. Tymi właściwościami są: chłonność wody i sorpcja. Chłonność polega na przetrzymywaniu wody z opadów i zapewnieniu jej rośliną podczas gdy jest susza lub w przerwach między porami deszczowymi. Drugą cecha jest sorpcja, która polega na pochłanianiu substancji z cieczy lub gazu przez ciało stałe zwane sorbentem (od łacińskiego słowa sorbens ~ntis co znaczy "wchłaniający"). Są dwa rodzaje sorpcji: sorpcja powierzchniowa i sorpcja wgłębna. Pierwsza z nich nazywa się adsorpcją polegająca na zbieraniu (zagęszczeniu) się substancji pochłanianej na powierzchni ciała stałego(gleby). Drugi rodzaj nazywa się absorpcją i polega na pochłanianiu substancji przez ciało (glebę) całą jego objętością. Dzięki tym wszystkim właściwością gleba magazynuje wiele bardzo przydatnych substancji, które rośliny mogą z niej pobierać przez pewien okres czasu. Jednak po pewnym czasie substancje te są wypłukiwane przez opady, wtedy trzeba glebę nawozić. Są też pewne minusy z takich właściwości ziemi. Wszystkie zanieczyszczenia jakie spadają na ziemie w postaci kwaśnych deszczy również są magazynowane w glebie. Zanieczyszczenia te powodują obumieranie roślin, a nawet lasów. Istnieje możliwość zobojętniania kwasów poprzez specjalne ich nawożenie (na przykład posypywanie wapnem), ale przecież nie da się obsypać całej ziemi, więc powinniśmy dbać o naszą glebę bo następna będzie za bardzo długo.
Sorpcja to wspólna grupa zjawisk polegających na pochłanianiu substancji cieczy lub gazu przez ciało stałe zwane sorbentem. Istnieją dwa rodzaje sorpcji; sorpcja powierzchniowa tzw. adsorpcja polegająca na zagęszczaniu się substancji pochłanianej na powierzchni ciała stałego, oraz sorpcja wgłębna, tzw. absorpcja, która polega na pochłanianiu substancji przez cala objętość ciała stałego - tym razem nazywanego absorbentem.
Dzięki właściwością sorpcyjnym gleba magazynuje wiele cennych substancji niezbędnych do życia roślin. Składniki wprowadzone do gleby, między innymi w postaci nawozów - zarówno naturalnych jak i sztucznych, nie są wymywane przez wodę opadowa i mogą być stopniowo pobierane przez rośliny.
Właściwości sorpcyjne gleby. Zjawiska sorpcyjne są bardzo złożone. Wyróżnia się 5 rodzajów sorpcji:
- mechaniczną
- fizyczną
- chemiczną
- biologiczną
- wymienną
Sorpcja wymienna kationów zachodzi między kompleksem sorpcyjnym gleby a roztworem glebowym, spowodowane jest to dążeniem do wyrównania stężeń jonów. Ładunki zmienne koloidów zależą od dysocjacji. Najczęściej w tworzeniu tych ładunków biorą udział:
-COOH H+ oraz >-OH H+
Stąd duża rola wapniowania gleby. Każda gleba posiada kationową pojemność sorpcyjną gleb, która zależna jest od skł. granulometrycznego i zawartości próchnicy. Pojemność sorpcyjna gleb to 5 - 25 wimol (+)/100. Im wyższa pojemność sorpcyjna gleb tym większe zatrzymywanie składników pokarmowych. Kationy z różną siła wpływają do kompleksu sorpcyjnego.
Szereg kompleksu sorpcyjnego:
Li+ < Na+ < NH4+ < K+ < Mg+ < Ca2+ < Al3+ < Fe3+ < H+ < H3O+
Znaczenie sorpcji wymiennej kationów:
- wpływa na strukturę gleby
- wpływa na odżywianie roślin
- chroni kationy przed wymywaniem
Sorpcje wymienna anionów - podlega tym samym regułom co sorpcja wymienna kationów. Stosunkowo najsłabiej wchodzą do kompleksu jony:
Cl- < NO3- < H2BO3- < SO42- < MoO42- < HPO42-
W sorpcji wymiennej anionów biorą udział niektóre minerały ilaste.
Sorpcja chemiczna przedstawiona jest na przykładzie jonów fosforanowych.
Sorpcja biologiczna - zatrzymuje składniki pokarmowe. przeciwdziała wymywaniu tych składników. Nazywana również procesem imobilizacji jeżeli dotyczy to azotu